Bouwers hangen vuile was buiten PZC Arm Macedonië voorkomt milieuramp uit Griekse hoek PZC Duits onderwijs is hard aan hervorming toe Iraakse toezegging betekent ongewenst succes voor Amerika Enquête heeft reputaties verwoest, maar bewijs prijsopdrijving is niet geleverd m 19 september 1952 donderdag 19 september 2002 door Alex Bogers en Peet Vogels Drie weken verhoren door de parlementaire enquête commissie bouwnijverheid hebben een verwoestend spoor getrokken door de reputatie van bouwbedrijven, politiek en ambtenaren. Grootschalige overtreding van de regels werd, en wordt, door bouwbedrijven eigenlijk heel normaal gevon den. Of die overtredingen ook daad werkelijk tot benadeling van opdrachtgevers, in veel geval len de overheid, hebben geleid blijft overigens onduidelijk. Duidelijk werd wel dat een slecht geheugen een voorwaar de is om hoog te klimmen. Voor al de top van het bedrijfsleven en de ministers die werden on dervraagd hadden last van ge heugenverlies als het om gevoe lige zaken ging. Dat heeft zijn voordelen zo bleek op de laatste dag van de enquête. De enige die zich wel iets herinnerde, minis ter Korthals, belandde direct in de problemen. De enquête kende een vliegende start met de getuigenissen van klokkenluider Ad Bos, de man die de schaduwboekhouding van bouwbedrijf Koop Tjuchem openbaarde, en oud-aannemer Terlingen. Uit hun getuigenis sen doemde een beeld op van massaal frauderende bouwbe drijven, die ambtenaren om kochten om prijsinformatie los te krijgen en vervolgens de prij zen voor bouwprojecten op schroefden tot ver boven elke redelijke prijs. De miljoenen winsten verdeelden de aanne mers dan weer broederlijk on der elkaar. Dat beeld werd door de onder vraagde bouwers bestreden. De ene na de andere aannemer be kende dat ook zijn bedrijf er een schaduwboekhouding op na hield, waarin precies vermeld stond wie een soort tegoedbon had op werk. Maar dat was al leen bedoeld om werk te verde len, zodat iedereen op tijd aan bod kwam. Bovendien voor kwam het ongezonde prijscon- - iv;.; ')y>, x H SiasftifeftiETiüfS;' aCAr De enquêtecommissie Bouwnijverheid in de oude zaal van de Tweede Kamer. Vlnr: G. de Vries (WD), J. ten Hoopen (CDA), mevrouw Pe (griffier), M. Vos (GroenLinks), J. de Wit (SP), H. Smulders (LPF), A. Duivesteijn (PvdA) en C.G. van der Staaij (SGP/ChristenUnie). foto Robin Utrecht/ANP currentie. Dat werk en die tegoedbonnen werden keurig verdeeld in illegale vergaderin gen. Daar werd ook afgesproken tegen welke prijs de aannemer die het werk mocht doen moest inschrijven. Natuurlijk wisten de aanne mers dat het illegaal was nadat het systeem in 1992 door de Europese Commissie werd ver boden. Alleen deden ze het al tientallen jaren zo en een beter systeem wisten ze niet te beden ken. Echt fout was het ook niet, want van prijsopdrijving was geen sprake. Iedereen is immers eikaars concurrent en die gun je geen goede prijs en dito winst. Skivakantie De concurrentieslag werd tot in het bordeel uitgevochten, zo bleek. Koop Tjuchem, een nieuwkomer op de markt die zich moest invechten, spendeer de tienduizenden guldens per jaar aan het fêteren van ambte naren. Fiches voor het casino, een skivakantie, flesjes parfum voor de vrouw, of een vrouw voor meneer, het kon allemaal. Niet geheel verwonderlijk als blijkt dat de grote baas, Henk Koop, zelf per jaar miljoenen guldens in koffers naar Schip hol bracht dat als smeergeld in het buitenland werd uitbetaald. Ook andere bedrijven spendeer den grote bedragen aan golf- toernooien, viswedstrijden, ca deaus en andere manieren om toch vooral in de gunst van de opdrachtgever te blijven. Maar omkoping vonden ze dat niet. Zo vlotjes als de commissie on der leiding van Marijke Vos de illegale werkverdeling boven water kreeg, zo moeizaam ging het de prijsopdrijving te bewij zen. Zowel de vriendelijk blij vende, maar stug doorvragende commissieleden De Vries, Van der Staaij en Ten Hoopen, als de scherper ondervragende De Wit en Duivesteijn of de recht op zijn doel afgaande Smulders, niemand kreeg een vinger ach ter de financiële gang van za ken. „Kijk naar de winsten die wij maken, een schamele twee procent van de omzet. Dan is het toch moeilijk vol te houden dat wij miljoenen extra winsten op de werken maken", gaven di verse bouwers aan. Schikking Meer succes had de commissie bij haar speurtocht naar de poli tieke verantwoordelijkheid rond de bouwfraude. Het ging dan vooral om de zaak rond de Schiphol spoortunnel. In 1998 bleek dat de bouwbedrijven die de tunnel aanlegden via valse facturen de winst op de bouw kunstmatig verlaagden. Het Openbaar Ministerie in Haar lem onderzocht de zaak en besloot de bouwbedrijven te vervolgen voor valsheid in ge schrifte. „Of er niet geschikt kon worden", vroegen de advo caten van de bouwbedrijven HBG en Strukton. „Dat kon", antwoordde officier van justitie Groos en begon de onderhande lingen. Tegen de tijd dat de deal rond was, brak - zoals commissielid Harrie Smulders (LPF) het uit drukte - de pleuris uit in de Tweede Kamer. De schikking, waarbij de bedrijven strafver volging afkochten, ging tegen het rechtsgevoel van burgers en politici in. Tot woede en frustra tie van de kamer bleek de deal niet meer terug te draaien en wisten de verantwoordelijke politici, minister van Verkeer Netelenbos en justitieminister Korthals, van niets. Tot de laatste dagen van de ver horen dan. De commissie bleek over verschillende verklaringen te beschikken dat minister Ne telenbos zelf had aangedrongen op een snelle schikking. Nete lenbos bleef echter hardnekkig ontkennen. En dus kreeg Kort hals de zwarte piet toegespeeld. „Op 2 juli heb ik het hem ter loops gemeld in een informeel gesprek", vertelde procureur- generaal De Wijkerslooth. Korthals restte niets anders dan toegeven en moet nu maar af wachten of de commissie hem zijn leugen zo zwaar aanrekent dat zijn politieke loopbaan voorbij is. GPD door Wierd Puk Na de Bondsdagverkie zingen van zondag moet een nieuwe regering ervoor zorgen dat Duitse scholieren betere resultaten behalen. De kwaliteit van het Duitse onderwijs is rampzalig, bleek uit de internationa le Pisa-studie, uitgevoerd onder 15-jarigen in 32 indu strielanden. Duitse scholie ren eindigden daarin stee vast in de onderste regionen. De kanselierskandidaat van de christen-democratische oppositie Edmund Stoiber hekelde de deelstaten die door 'links' worden gere geerd. Daar doen de scholen het slechter dan in zijn regio Beieren en in andere conser vatief bestuurde deelstaten. Een bewijs, vindt Stoiber, dat zijn beleid vruchten af werpt en dat ook de Beierse onderwijspolitiek als model voor de rest van het land kan dienen. Duitse scholieren moeten meer worden uitge daagd, alleen zo kunnen zij hun prestaties verbeteren. Maar Stoiber overschat de Beierse scholen, zegt profes sor Jürgen Baumert, leider van het Duitse Pisa-team. „Beieren doet het in vergelij king met andere Duitse re gio's weliswaar beter, maar bevindt zich internationaal op het niveau van de slechtst scorende Canadese provin cie." Baumert en andere onder- wijsexperts wisten al lang dat 15-jarige Duitse scholie ren nauwelijks een tekst kunnen lezen en begrijpen. „Zo'n 23 procent heeft alleen elementaire leesvaardighe den. Maar als je dit niet wilt zien, zoals hier jarenlang het geval was, dan gebeurt er ook niets aan.Anders dan in an dere industrielanden kende Duitsland geen vergelijkend onderzoek naar de kwaliteit van scholen. „Er werd ge woon niet getest. De Pisa- studie is het eerste grote on derzoek. Vandaar dat voor veel mensen de uitkomst zo schokkend was." Wat Baumert wel onaange naam verraste is de vaststel ling dat in Duitsland kinde ren uit sociaal zwakke milieu's het bijzonder slecht doen. „Dat is werkelijk schokkend, die resultaten zijn slechter zelfs dan die in de Verenigde Staten." Ook kinderen uit immigranten gezinnen behoren massaal tot de kneusjes. „Anders dan een land als Nederland heeft Duitsland geen koloniaal verleden. De immigranten werden hier tot voor kort als gasten gezien, zelfs als ze al tot de tweede generatie be horen. Van hen werd eigen lijk niet verwacht dat ze Duits leren. Moet je je voor stellen wat dit betekent in wijken waar bijna 80 procent van de scholieren buitenlan der is." Immigratiedebat De nieuwe immigratiewet, één van de kernstukken van de rood-groene regering, moet de toestroom van immi granten reguleren door hen onder meer te verplichten om Duits te leren. De christen democraten echter hebben, kort voor de finish van de verkiezingscampagnes, het debat over immigratie her opend. „Wij willen niet dat Duitsland een multiculturele samenleving wordt", aldus een woordvoerder van Stoi- bers schaduwkabinet. De kans bestaat dat een nieuwe regering onder kanselier Stoiber de wet zal terug draaien, waardoor er een im passe ontstaat. Over de manier waarop het onderwijs enigszins op weg moet worden geholpen zijn de onderwijs-ministers van de deelstaten het eens. GPD door Ans Bouwmans Irak is door de knieën gegaan en laat de wapeninspecteurs van de VN na vier jaar afwezig heid weer toe, zonder voor waarden vooraf. Maar daarmee is de kous niet af. In zekere zin heeft de Amerikaanse president George Bush een overwinning behaald: Irak is gaan schuiven. De internationale gemeenschap heeft zich de oproep van Bush aangetrokken en met succes de druk op Irak opgevoerd. Maar met het tot nu toe behaalde re sultaat kan Washington niet te vreden zijn. De Amerikaanse regering streeft naar totale overgave van de Iraakse leider Saddam Hoessein. De terugkeer van wapeninspec teurs is geen doel van Ameri kaans beleid. Het is niet meer dan een middel om ontwape ning af te dwingen, en volgens sommige haviken in de regering zelfs een hindernis. De VN-in- specteurs van Unscom hebben tij d nodig voor hun werk. Er zijn geen garanties dat ze verborgen voorraden chemicaliën of ra ketinstallaties zullen ontdek ken. Kortom, de terugkeer van Unscom houdt alleen maar de militaire ingreep op die volgens cle VS desnoods nodig is om het gevaar Saddam Hoessein on schadelijk te maken. Waar de Amerikaanse regering naar streeft, is omverwerping van het regime in Bagdad. In die zin is de stap van Irak niet meer dan uitstel van een onvermijde lijke confrontatie met de VS. De plotselinge toezegging van Irak over de 'onvoorwaardelijke' wapeninspecties compliceert de eigenlijke wens van Amerika: internationale goedkeuring vooraf voor gebruik van geweld tegen Irak, indien de VS dat no dig achten. In zijn rede tot de algemene ver gadering van de VN vorige week zei George Bush samen te willen optrekken met de internationa le gemeenschap, maar alleen op zijn voorwaarden. Als de VN- Veiligheidsraad niet instemt met de eisen van Amerika, be- houdt de president zich het recht voor alsnog op eigen hout je Irak binnen te vallen. In zijn eisenpakket beperkte de Amerikaanse president zich expliciet niet tot de onvoor waardelijke terugkeer van de wapeninspecteurs. Er is een he- 1 le waslijst van 16 resoluties van de Veiligheidsraad waaraan Irak moet voldoen, van het ont hullen van wapenvoorraden tot de onderdrukking van Koerden en sjiieten. De Amerikaanse re gering houdt de handen vrij, en heeft met opzet een hele reeks eisen gesteld om militair ingrij pen te kunnen rechtvaardigen. De vraag is wat er nu op diplo matiek terrein, in de Veilig heidsraad, gebeurt met de harde resolutie die Amerika voor ogen heeft. Rusland, dat zware eco nomische belangen heeft in Irak, ziet liever geen oorlog. Dit land heeft een vetorecht en kan voorlopig een resolutie tegen houden waarin geweld wordt gesanctioneerd. De Russische minister van Buitenlandse Za ken Ivanov liet dinsdag al me teen weten een nieuwe resolutie nu niet meer nodig te vinden. Ook China, een ander land met vetorecht, toonde zich in eerste instantie tevreden. De andere drie leden met veto recht zijn Amerika, Groot-Brit- tannië en Frankrijk. De Britse regering is net als Washington sceptisch en gelooft dat dit een tactisch spel is van een dictator die in het verleden onbetrouw baar is gebleken als het op in specties aankwam. Frankrijk meent dat de VN zijn eisen dui delijk moet maken, maar heeft de afgelopen dagen duidelijk gemaakt pas over sancties te willen praten als Irak zijn belof ten niet nakomt. Maar militair ingrijpen boven de markt han gen. Amerika zal zijn militaire opbouw in het Midden-Oosten voortzetten, om snel te kunnen ingrijpen als Irak toch wordt betrapt op biologische of che mische wapens of de inspectie teams hindert bij hun werk. Solo-actie Gezien de wens van Amerika Saddam Hoessein te verdrijven, is een solo-actie van Amerika niet uitgesloten. Maar het is duidelijk dat een Amerikaanse militaire operatie in Irak heel wat gemakkelij ker isals de VN - Veiligheidsraad zijn handteke ning er onder zet. Al was het maar om de bases in Saoedi- Arabië te kunnen gebruiken. De VN kunnen dan ook rekenen op permanente pressie vanuit Was hington, want Irak moet veel meer doen voor de regering Bush tevreden is. Een 'briefje' uit Irak is niet genoeg. GPD Sedert een tiental jaren wor den de majestueuze meren van Macedonië bedreigd. Waterni veaus dalen, unieke vissoorten maken plaats voor giftige al gen, toeristenhotels verkom meren. Zelfs het Meer van Ohrid, magnifiek decor voor Den Doolaards 'Bruiloft der Zeven Zigeuners', is in gevaar. Maar deze maand begon de strijd tegen het verval, toen een kanaal werd geopend dat het Dojranmeer gaat voeden met water uit een ondergronds door Cees van Zweeden Dojran is een Balkanstadje waar de geschiedenis nooit medelijden mee heeft ge had. In 1912 werd het goed deels vernield door de Turken, die moordend en brandstich tend door de straatjes trokken. Maar dat was voor de oude professor Pance Stojanovski niet de ergste ramp uit de ge schiedenis van de stad. Hij wijst op een plataan aan de rand van het stadje, en zegt: „Bijna vijftig jaar geleden danste ik op deze plek met het mooiste meisje van de stad. Daarna klom ik in een boom, en sprong vanaf een tak het water in. Ze lachte hartstoch telijk." In die dagen reikte het water van het Dojranmeer tot aan de plataan. Het stadje had een boulevard met levendige cafés en restaurants, die uitkeken over het meer. Vakantiegan gers die met de bus uit de om liggende dorpen en stadjes arriveerden, werden bij het busstation opgewacht door kamerverhuurders. Het Doj ranmeer was geen magneet voor westerse toeristen, die Ohrid verkozen. Maar voor veel Macedoniërs was er maar één strand - dat van Dojran. Thans staan de hotels leeg en zijn de caféterrassen verlaten. De lantaarns aan de boulevard zijn kapot, de vuilnisbakken verroest. Bij de glijbaan, die ooit in het water stond, lum melt een koe. Het water van het meer is sedert 1988 zeven meter gedaald. Dat is niet het enige. De pro fessor beent over een pad naar het water, en neemt een mon De glijbaan aan het Dojranmeer stond ooit in het water. ster. „Ruikt u dit eens", ge biedt hij. „Weet u wat dit is? Microcystis en anoboenor. De giftigste algen die er bestaan Professor Stojanovski (63) weet waarover hij spreekt. Al dertig jaar gaat deze bioloog door voor de belangrijkste specialist die Macedonië heeft op het gebied van water. En met dat water, zo zegt hij, gaat het niet goed. Het Dojranmeer is stervende. Het magistrale Prespameer in het zuidwesten zakte acht meter. En het Meer van Ohrid, dat op mysterieuze wijze ondergronds wordt ge voed, wacht eenzelfde lot. Het Dojranmeer, ooit 42 vier kante kilometer groot, was hard op weg een modderpoel te worden. Volgens Stojanovski zou het meer in 2006 nagenoeg verdwenen zijn, als de mens niet had ingegrepen. Die in greep kwam begin deze maand, toen een stelsel van buizen en kanaaltjes gereed kwam. Voor het eerst in veer tien j aar vloeit er nu weer méér water het meer in dan er uit stroomt. Dat water wordt aangevoerd uit Bogdanci, een dorp twintig kilometer ten westen van het meer. Bogdanci ligt op een vlakte die wordt omringd door duister op vlekkende bergen. Onder die vlakte werd een im mens ondergronds meer aan getroffen, waarvan het water nu door tien pompen omhoog wordt gezogen. Een deel daar van gaat naar het drinkwater reservoir van het dorp, en een ander deel naar de irrigatie systemen van de boeren. Maar dan blijft er elke seconde nog duizend liter over voor het Dojranmeer. Genocide Als de professor het kanaaltje op zijn netvlies krijgt, ver schijnt een brede grijns op zijn gegroefde gelaat. „Vandaag ben ik een gelukkig man", zegt hij. „Wat met het Dojranmeer gebeurde, was genocide. Ik heb daar tien jaar lang tegen gevochten. Eindelijk wordt er nu iets gedaan." Met een instroom van een ku bieke meter per seconde duurt het acht jaar voordat het meer zijn natuurlijke niveau heeft bereikt. De professor zal dan te oud zijn om nog vanuit de pla taan in het water te springen. Maar erger is, zo zegt hij, dat vele soorten in het meer def i ni- tief verloren zijn gegaan. Door de verlaging van het wa terpeil is ook het zuurstofge halte gedaald, wat heeft geleid tot een explosie van giftige al- foto Cees van Zweeden/GPD gen. Die explosie was de nek slag voor 188 andere algen- soorten, die essentieel waren voor de visstand. En met de vis verdween ook een beroep dat in Europa uniek was, dat van cormorantvisser. Vissers gebruikten op het Doj ranmeer vogels, die zo waren afgericht dat ze grote scholen vis fuiken in dreven ter grootte van een voetbalveld. Om te voorkomen dat deze cormo- ranten zich tegoed zouden doen aan hun buit, hadden ze een ring om de nek, die hun be lette te eten. Maar in 1995 was de visstand zo gedaald, dat de laatste visser ophield. De oorzaak van de dramati sche daling van de waterstand in het Dojran Meer is de land bouw. Jaarlijks pompen boe ren er negen miljoen kubieke meter water uit. Extra wrang voor de Macedoniërs is dat de meeste van die boeren Grieken zijn. De Macedoniërs delen het meer met Griekenland, dat zich echter weigert te bekom meren om de deplorabele staat ervan. Griekenland, dat een zee heeft met honderden toe risteneilanden, heeft geen meren nodig. Aan de kosten van het project, dertien mil joen euro, droegen de Grieken geen cent bij. GPD WATERVERBRUIK - De di recteur van de waterleidings maatschappij Zeeuws-Vlaan- deren G. Dikötter heeft op de algemene najaarsvergadering van de Vereniging voor Water- leidingsbelangen in Neder land gesproken over de water voorziening in zijn gebied. In 1937 waren vijf gemeenten aangesloten. Op dit moment zijn 29 van de dertig Zeeuws- Vlaamse gemeenten aangeslo ten. Het buizennet heeft een lengte van 470 kilometer. RING - Bij juwelier C. aan de Stationsstraat in Axel kwam een dame die vrij kooplustig bleek te zijn. Terwijl mevrouw C. zich even verwijderde, ont fermde deze klant zich over j een massief gouden ring van vijftig gulden. De politie vond I haar in de stad. Op het bureau vonden agenten de ring en j merkten zij dat de opgegeven I naam vals was. Voor deze da me, die huishoudster is, zal de- ze daad ongetwijfeld nare ge-1 volgen hebben. BOEK-De Openbare Leeszaal in Vlissingen heeft een bijzon-1 der belangwekkend boek ontvangen over de strijd op Walcheren in 1944. Het Frans- talige boek Béret Vert is ge schreven door P. Kieffer van I het vierde commando. Uitgever: J. C. Boersema Hoofdredactie: A L Oosthoek D. Bosscher (ad|unct) A. L. Kroon (adjunct) Centrale redactie: Postbus 18 4380 AA Vlissingen Tel. (0118) 484000 Fax: (0118)470102 E-mail: redactie@pzc.nl Vlissingen: Postbus 18 4380 AA Vlissingen Tel. (0118) 484000 Fax. (0118)470102 E-mail: redwalch@pzc.nl Goes: Voorstad 22 Postbus 31 4460 AA Goes Tel. (0113)273000 Fax. (0113) 273030 E-mail. redgoes@pzc.nl Terneuzen: Willem Alexanderlaan 45 Postbus 145 4530 AC Terneuzen Tel. (0115) 645769 Fax. (0115)645741 E-mall: redtern@pzc.nl Hulst: Baudeloo 16 Postbus 62 4560 AB Hulst Tel. (0114) 372776 Fax. (0114)372771 E-mail: redhulst@pzc.nl Zierikzee: Grachtweg 23a Postbus 80 4300 AB Zierikzee Tel (0111)454647 Fax. (0111)454657 E-mail: redzzee@pzc.nl Opening kantoren: Maandag t/m vrijdag van 8,00 tot 17,00 uur Zierikzee, Goes en Hulst. 8 30-17.00 uur Internet: www.pzc.nl Internetredactie: Postbus 18 4380 AA Vlissingen E-mail: web@pzc.nl Bezorgklachten: 0800-0231231 op maandag t/m vrijdag gedurende de openingstijden, zaterdags tot 12.00 uur. Overlijdensadvertenties: maandag l/m vrijdag: tijdens kantooruren zondag: van 16.00 tot 18.00 uur Tel. (0118) 484000. Fax (0118) 470100. Abonnementen (bij acceptgirobetaling geldt, een toeslag van /,--) per maand: 19,2-5 per kwartaal: 52,-- per jaar; 198,-- Voor toezending per post geldt een toeslag. E-mall: abo@pzc.nl Beëindiging van abonnementen uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor het einde van de betaalperiode Losse nummers per stuk maandag t/m vrijdag: 1,~ zalerdag€ 1,50 Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW Bankrelaties ABN AMRO 47 70.65.597 Postbank 35.93.00 Advertenties Alle advertentieopdrachten worden uitgevoerd onder toepassing van de algemene voorwaarden van Uitgeverij PZC BV alsmede de regelen voor het advertentiewezen. Tarieven kunnen tijdens kantooruren worden opgevraagd. Voor gewone advertenties, Tel: (0118) 484240 Fax: (0118) 470100 Voor kleintjes: Tel. (0118)484321 Fax:(0118)484370 Auleursrechlen voorbehouden Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel van het Wegener-concern. De door u aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen in een bestand dat wordt gebruikt voor onze (abonnementen)administratie en om u te (laten) intormeren over voor u relevante diensten en pro- duoten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener ol door ons zorgvuldig geselecteerde derden. Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftelijk melden bij: PZC, afdeling I lezersservice, Postbus 18.4380 AA Vlissingen. Behoort tot tUSQenSf

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2002 | | pagina 4