Hartstocht
is van
alle tijden
Rijssen wil Belcampo best eren, maar dan ook zijn broer
23
P.A.S.S.A.G.E.S
De Zwarte Zon
Carmen als
popidool
Herman en Karei Schönfeld Wichers
ankzij de gelijknamige opera vanBizet is Carmen
nog altijd buitengewoon populair. Met regelmaat
zijn er interpretaties te zien van dit verhaal over
j de warmbloedige zigeunerin .Nooit eerder is er een pop versie
I van gemaakt. In een regie van Ivo van Hove gebeurt dat
j momenteel bij Toneelgroep Amsterdam.
vrijdag 23 augustus 2002
Veel van wat lekker en pittig
is, blijkt naar haar ver
noemd te zijn. Er is koffie, li
keur, chocolade, lamskotelet,
allemaal met de naam Carmen.
En wie op de zoekmachines van
internet 'Carmen' intikt, wordt
overspoeld met prikkelende fo
to's van sexy meisjes en adressen
van seksclubs. Dit had Prosper
'Mérimée nooit durven bevroe
den, toen hij in 1845 Carmen tot
hoofdfiguur van zijn gelijkna
mige novelle maakte.
Carmen is een begeerlijke en
temperamentvolle zigeunerin
uit Sevilla. De obsessief op haar
verliefde korporaal Don José
deserteert voor haar uit het le
ger. Door noodlottige omstan
digheden gedwongen sluiten hij
.en Carmen zich aan bij een
smokkelaarsbende in de bergen.
Carmen, die buitengewoon op
haar vrijheid is gesteld, ervaart
I zijn tomeloze liefde als te be
klemmend. Zij raakt gechar
meerd van de gevierde en heroï-
I sche toreador Escamillo. Uit
radeloosheid en jaloezie doodt
j Don José haar.
I Dertig jaar na verschijning van
dit boek bewerkte George Bizet
het gegeven tot de opera Car-
ïmen. De première ervan leidde
i tot een schandaal en flopte gi-
i'gantisch. Desondanks groeide
Carmen uit tot een van de tot op
heden populairste en bekendste
ropera's. Filmmakers als Jean-
Luc Godard raakte er door geïn-
spireerd. Evenals choreografen,
onder wie Roland Petit en re
centelijk Ted Brandsen van Het
t Nationale Ballet. Oscar Ham-
rmerstein baseerde zijn befaam-
de musical Carmen Jones op de-
f-ze opera-hit.
Maar nog niemand heeft er ooit
f een popversie van gemaakt. Ivo
i van Hove doet dit nu bij Toneel-
1 groep Amsterdam. In nauwe sa-
J menwerking met Stef Kamil
rCarlens van de roemruchte
'Vlaamse popformatie Zita
j Swoon, die de muziek en lied
teksten schreef. Het aangepaste
libretto is van Oscar van Woen-
/sel, die verbonden is aan het ge
zelschap Dood Paard. Niet de
'opera vanBizet, maar de no vel -
j le van Prosper Mérimée werd
Idaarbij als uitgangspunt geno-
jmen.
Dynamiek
Carmen van toneelgroep Am
sterdam heeft de structuur, de
ritmiek en de dynamiek van een
popmanifestatie met veel mu
ziek, zangteksten en dansante
bewegingen. Ivo van Hove om
schrijft de voorstelling als 'een
popconcert met een dramatur
gie en een verhaallijn'. ,,Het on
conventionele blijkt ook uit het
instrumentarium. Er zitten bij
voorbeeld geen elektrische gita
ren bij. Vanaf het begin hebben
de muzikanten samen met de
acteurs gerepeteerd. Het is heel
gelijkwaardig opgegaan."
De jonge, meisjesachtig ogende
Gunilla Verbeke moet Carmen
vertolken met de expressie en
energie van een doorgewinterde
popster, en dat terwijl ze hele
maal geen podiumervaring
heeft als zangeres. Daar blijft ze
vrij laconiek onder: ,,Het gaat er
op de eerste plaats om dat ik
mijn personage goed laat uitko
men. Als het om de zang gaat, ja
dan hadden ze een zangeres
moeten inhuren. Er is in deze
productie bewust gekozen voor
acteurs. We proberen ook af
stand te houden ten aanzien van
de musical."
Zware rol
Fysiek ervaart ze het wel als een
zware rol. „Ik moet en dansen en
zingen en spelen en trommelen.
Alle vijf de acteurs moeten een
heleboel tegelijkertijd doen."
Ivo van Hove vult aan: „Gunilla
speelt ondanks dat ze zingt en
danst toch een rol, terwijl een
popzangeres in haar act geheel
zichzelf blijft. Vaak kunnen ac
teurs behalve toneelspelen ook
dansen en zingen. Die combina
tie wordt in Nederland niet dik
wijls toegepast. In Engeland is
dat heel gewoon. Sir Laurence
Olivier speelde net zo eervol in
klassieke stukken als in musi
cals."
Het toneelbeeld ziet er turbu
lent en wanordelijk uit. Onder
meer door de muziekinstrumen
ten die midden op het toneel
staan. Ivo van Hove: „Het decor
roept weinig illusie op. Het eni
ge illusionaire element in dit
ontwerp van J an Versweyveld is
de sterrenhemel, die ook doet
denken aan al die schijnwerpers
tijdens een popoptreden. Het is
zo gemaakt, dat je er zelf van al
les bi] kunt bedenken."
„Er is voor de sterrenhemel ge
kozen, omdat de handeling zich
hoofdzakelijk buiten afspeelt.
Het eerste gedeelte, met als
hoogtepunt de café-scènes, is
heel uitbundig, vreugdevol en
hitsig. Overal waar Carmen ver
schijnt, zorgt ze voor opwinding
en brengt ze met name bij de
mannen het hoofd op hol. In de
tweede helft, na de vlucht van
Carmen en José naar de bergen,
gaat het erom: hoe te overleven.
Opwarmen en afkoelen zijn de
twee tegengestelde golfbewe
gingen in de voorstelling. Het
gaat ons in hoofdzaak om de re
latie tussen Carmen en José.
Daarom hebben we diverse an
dere personages weggelaten om
ons daarop te concentreren."
Met de eerder door hem geregis
seerde 'Romeo en Julia', 'True
Love' en 'Con Amore' in gedach
ten lijkt het net alsof ook bij
Carmen het adagium van Ivo
van Hove is: 'Liefde maakt niet
gelukkig'. Deze constatering
zorgt voor enige hilariteit tij
dens het vraaggesprek. „Dat zeg
je altijd tegen me. Maar is dat
zo?" Wijselijk laat hij zich daar
verder niet over uit. Wel typeert
hij Carmen als iemand die be
zield is van hartstocht. Ze heeft
alleen één stelregel: ze wil vrij
zijn als een vogel. Privé denk ik
daar heel anders over, maar die
Regisseur Ivo van Hove en actrice Gunilla Verbeke.
verbondenheid met een geliefde
voelt ze als een beknotting. Toch
kiest ze uiteindelijk tot in de
dood voor José."
In het begin van de voorstelling
zingt Gunilla Verbeke: 'Liefde is
als een vogel, die leeft in vrij
heid.' Zijzelf zou dit niet als
spreuk boven haar bed willen
hangen. Al hebben zij en haar
vriend wel degelijk de intentie
om elkaar zoveel mogelijk in
zijn of haar waarde te laten.
Hoewel Gunilla Verbeke zich
zelden met haar rol vereenzel
vigt onderkent ze in dit geval ze
ker een punt van overeenkomst.
„Net als Carmen kan ik bijzon
der energiek en levenslustig
zijn, maar ook om kleine voor
vallen erg verdrietig raken."
Buiten dat heeft ze van Carmen
geleerd om volop te genieten
van voorspoedige momenten.
„Carmen treurt niet om wat er
in het verleden mis is gegaan. Ze
maakt zich geen zorgen om de
toekomst. Ze leeft van dag tot
dag."
Op de vraag of Ivo van Hove zo
veel verwantschap heeft met
popmuziek, dat hij denkt deze
voorstelling gemakkelijk te
kunnen regisseren, geeft hij
eerst een corrigerend antwoord:
„Vrij gemakkelijk gaat niks in
het theater." Vervolgens: „Ik
luister heel veel naar muziek in
het algemeen en dus ook naar
pop. Stef Kamil Carl ens is wel
iswaar een popzanger, maar hij
heeft ook liedjes gecomponeerd
die heel beschouwend zijn, zo
als in deze voorstelling."
„Het mooie van een popconcert
vind ik die enorme concentratie
aan het begin, en dan krijg je die
gigantische ontlading in het
nummer dat ze spelen. Tussen
twee nummers door zie je die
muzikanten heel ontspannend
een p ilsj e drinken of een sigaret-
je roken. En dan begint die hef
tigheid opnieuw. Dat opbouwen
van een bepaalde sfeer en het
weer afbreken, daar houd ik
van."
Dat hij Carmen in de vorm van
een popconcert giet, heeft niets
te maken met het doelbewust
willen inspelen op de smaak van
jongeren. „Mijn doel is niet een
bepaald publiek aan te spreken.
Ik maak voorstellingen vanuit
een innerlijke noodzaak en om
dat ik daarmee iets te vertellen
heb. Ook ouderen kunnen ge
rust naar deze Carmen komen
kijken. Ik vind het juist heel fijn
wanneer het publiek gemêleerd
is. Ik heb steeds een zoektocht
ondernomen binnen het theater
naar nieuwe vormen en naar de
grenzen daarvan. Teksttoneel
zal altijd de basis zijn, maar ik
heb daarnaast nog andere inte
resses. Ik kijk al twintig jaar in
tensief naar opera en ik ga ook
een opera regisseren."
Bizet werd zwaar depressief
toen zijn opera Carmen een de
bacle werd. Wanneer deze voor
stelling flopt, zou Ivo van Hove
er ook 'depri' van worden?
„Wanneer ik zelf vind dat een
voorstelling niet helemaal ge
lukt is, daar word ik wel een
tijdje depressief van. Wat de
pers als een flop afwijst, be
schouw ik als zeer relatief. Daar
heb ik mee leren omgaan. Waar
ik mij wel erg aan stoor, is aan
foto Anette Vlug/GPD
totaal persoonsgerichte kritiek.
Die persoonlijk buitengewoon
beledigend zijn en die niets van
doen heeft met de gewraakte
voorstelling. Bij 'Con Amore'
heeft zich dat ook voorgedaan."
Verwijt
Bij 'Con Amore' heeft Ivo van
Hove bovendien het verwijt ge
kregen dat zo'n voorstelling niet
past in de Amsterdamse Stads
schouwburg. Ivo van Hove fel:
„Sommige mensen hebben ten
aanzien van deze schouwburg
een uiterst reactionaire hou
ding. In de Stadsschouwburg
mogen van hen alleen maar gro
te klassieken worden getoond.
Het herinterpreteren van klas
sieken is het fundament van to
neelgroep Amsterdam, de vaste
bespeler van dat gebouw. Maar
met dit gezelschap willen we
nog zoveel meer.
„Het wonderlijke is, dat die cri
ticasters oordeelden dat ik met
'Con Amore' de Stadsschouw
burg bevuild heb. Nou deze
voorstelling was voor mij een
triomf! En 'True Love' die ik in
zo'n vieze hal op de Westergas
fabriek heb geregisseerd, werd
wel alom enthousiast ontvan
gen. Blijkbaar is de Stads
schouwburg te heilig voor der
gelijke voorstellingen. Nou, dan
zijn ze bij mij aan het verkeerde
adres."
Max Smith
Carmen door Toneelgroep Amster
dam: vandaag première in Stads
schouwburg Amsterdamvoorts
(selectie): zo. 25 aug. Lowlands Bid
dinghuizen; za.l sept Breda Chasse
theater; di. 10 en wo. 11 sept. Eind
hoven Stadsschouwburg, do. 12
sept. Tilburg Schouwburg; ma. 16 en
di. 17 sept. Utrecht Stadsschouw
burg; wo. 25 t/mza. 28 sept. Antwer
pen de Singel; ma. 7 olct. Rotterdam
Schouwburg, vr 18 en za 19 okt.
Gent Kunstencentrum Vooruit.
Pierrot aan de lantaarn! De
nacht van 26 januari 1855 is
koud, helder en bitter. Parijs
maakt zich klein in zijn winter
jas. In de rue de la Vielle Lanter-
ne wordt het lijk van Gérard
Labrunie losgesneden. Onder
politietoezicht. Zo komt op de
gladde keien in een morsige
achterafstraat een einde aan de
martelgang van een gekwelde
geest. La Société des Gens de
Lettres draagt zorg voor het
stoffelijk overschot en een kom
mervolle plechtigheid op het
kerkhof Père Lachaise. Gérard
Labrunie was de dichter Gérard
de Nerval, veelbesproken bij
zijn leven, tot faam gekomen in
zijn dood. In het decor van deze
ultieme passage wordt de dich
ter een Pierrot lunaire, kind van
de maan, kind van de nacht, de
man die zichzelve in leven en
leed slechts een glimlach lang
vergeten kon. De spiegel is ge
keerd, de glimlach voorbij.
Het leven heeft Gérard Labr
unie (1808-1855) kort toegela
chen. Hij werd in zijn vroege
jeugd ontdekt als talent, zag zijn
gedichten op achttienjarige
leeftijd gepubliceerd en presen
teerde zich als Goethe-vertaler.
De cultuurgronden van de fami
lie, tezamen de Clos de Nerval in
het land van Valois, leverden
hem een nom de plume én een
aardige erfenis op. Nerval was,
behalve een bevlogen reiziger,
de man van Parijs, van de kiring.
Hij woonde samen met zijn
schoolgenoot Théophile Gau-
tier, met de kunstbeambte Arsè-
ne Houssaye en cirkelde rond de
poète maudit Charles Baudelai
re, de vorst van het melodrama
Dumas en de verzamelaar van
snelle theatersuccessen Eugène
Scribe. Nerval weet zijn werken
aanzienlijk slechter te verko
pen. Zijn handzame hoeveel
heid goudgeld slinkt, hij treedt
in de schaduw van zijn vrien
den, is ook in de liefde een onge
lukkig man en vertoont onrust
barend, gedrag. De dichter is
ten prooi aan ernstige depres
sies, gaat door het diepe dal van
elkaar opvolgende aanvallen
van krankzinnigheid. De ver
loedering lonkt en armoede
wordt een hard feit. Nerval moet
snel en veel werken, maar zijn
gesteldheid laat hem in de steek.
Werken en verkopen? Théophile
Gautier herinnert zich: 'Ver te
rug in 1830, toen ik in de rue du
Doyenné woonde met Houssaye
en Nerval, toen geloofde ik nog
in de boodschap van de schrij
ver, de heilige roeping van de
dichter, de goddelijkheid van de
kunst. Maar nu weet ik dat een
schrijver kopij verkoopt zoals
een lakenkoopman zakdoeken:
het enige verschil is dat bedrukt
katoen beter betaald wordt
De geteisterde Nerval treedt
dan al op als ghostwriter voor
dezelfde Gautier, voor Dumas
en voor Hector Berlioz. Zij laten
hem - betaald is immers betaald
- geen moment delen in hun suc
cessen bij theater en opera. Gé
rard de Nerval schrijft stuk na
stuk, maar vindt (in persoon) bij
de programmadirecteuren
hoogstzelden gehoor. Alle teer
lingen blijken geworpen. Scribe
trekt aan de touwtjes en toch ze
ker aan 'het touw waarmee
Gérard de Nerval zich heeft op
gehangen' noteert de schrijver
Joseph Méry.
Schimmen
De zenuwzwakte van Nerval
bereikte een triest dieptepunt
toen de actrice Jenny Colon in
1842 via het zwartbestikte zij
toneel het rijk der hemelingen
betrad. Daarmee kwam een ein
de aan de hijgerige zoekslag van
een niet te keren stalker. Nerval
had de waarschuwing verno
men, dat 'een actrice geen
Nadar, detail portret Gérard de Ner
val, 1855
vrouw is en dat de natuur had
verzuimd haar een hart te ge
ven' Sylvie1853). De dichter
die zo graag een groot toneel
schrijver wilde zijn, hield niet
temin vast aan de zinloze aan
bidding, het najagen van een
groot geluk dat niet tot bloeien
maar tot verderf zou voeren.
Opnieuw diende zich voor Gé
rard Labrunie een identiteits
crisis aan. Hij was al eens De
Nerval geworden, bediende zich
in nauw verholen zotheid van
namen als l'Empereur Nerva en
- de steekjes raakten losser - Ge-
rardo Napoleone della Torre
Brunya. Hij had zich vereenzel
vigd met krakend oude prinsen,
mythologische grootheden en
bijbelgiganten. Hij had ge
tracht de wegen te verkennen
van de occultisten, astrologen
en alchemisten, maar was onbe
kend met het Onbekende geble
ven en had geen goud gepuurd
uit het strakke blauw en zwart.
De zinsverbijstering nam bezit
van hem, de jammerstroom
zwol aan, de poorten tot het
schimmenrijk zwaaiden open.
Gérard de Nerval, de dichter die
zo velen inspireerde en de kleine
horde symbolisten en surrealis
ten tot vervoering zou brengen,
was aangewezen op zijn heldere
momenten. In die uren van ont
spanning bracht hij, scherpzin
nig en niet geheel zonder humor
of bon mot, zijn situatie onder
woorden. Hij ondernam, ter ver
strooiing van zijn arme geest en
tot leniging van de geldnood,
reizen: passages naar verre kus
ten, in Oost en West.
Ongeluk
Het romantische beeld van De
Kunstenaar wordt gekenmerkt
door een keuze uit extremen.
Enerzijds is er het gevierde type
van de rijke artiest, de met kas
telen en jonkvrouwen bedeelde
hoveling die ook een ere-diplo-
maat kan zijn. Deze goudgelok-
te page kan voluit beschikken
over de gunsten van ebbenhou
ten slavinnen, zwelgt in celes-
tijns geluk en eregelden, staart
placide in de ideale oneindig
heid en maakt zich zelden druk
om het gedoemde type twee. In
deze categorie passen met smar
telijke gedachten omgeven per
sonen die hun dagen slijten in
grauwe armoe, in de greep van
tering, vliegend koudvuur en
ander ongerief. Verlatenheid is
hun deel, waanzin, miskenning
en onbegrip. Zij bereiken de
eindstreep in lijden en kommer
nis, met afgehouwen oren soms.
Ze vinden geen praalgraf maar
een smalle strook zand. Posthu-
me roem verzoet de bitterheid,
somtijds, der onwankelbare ge
trouwen. Pablo Neruda wijt het
publiek beroep op onbehoorlijk
gedrag en leed van De Kunste
naar aan 'een handige manipu
latie van de smaak' die is uitge
vonden door.... het kapitalisme.
'Een maanzieke, ongelukkige
Hölderlin, een ronddolende,
verbitterde Rimbaud; een aan
de lantaarnpaal van een zielige
steeg hangende Gérard de Ner
val" ze gaven het fin de siècle
niet alleen een waanzinnige
schoonheid mee, maar zetten te
vens de deur naar de kwellingen
open.'
Het ophemelen van ongeluk?
Nerval past niet in het eerste en
slechts gedeeltelijk rn het twee
de beeldvlak De betekenis van
zijn kleine grote oeuvre is reeds
bij zijn leven onderkend. De
grote stroom, explosie en na-
brand, ze komen later. De brede
verspreiding van zijn laatste ge
dichten, gebundeld in Les Chi
mères, staat aan het begin daar
van.
Laaglands
In 1852 boekte Nerval passage
naar de Lage Landen, zag Brus
sel, Antwerpen, liet Vlissingen
veilig links liggen, kwam via
Bergen op Zoom, Dordt en Rot
terdam op de Haagse kermis te
recht en besteedde - geestrijk en
zonder dralen - aandacht aan de
onthulling van het Rembrandt-
beeld in Amsterdam. Hij heeft
die onthulling nimmer meege
maakt maar weet de hoofdstad
zeer te prijzen, hoort de ganse
bevolking juichen en het Wien
Neerlands bloed zingen, ziet
Willem III in een marinepak
schrijden, telt zeer veel vlagge
tjes en is blij met Holland en met
zichzelf. De Nerval is tot rust
gekomen. Hij laat zijn vader we
ten dat hem zowel zijn gezond
heid als zijn jeugd hergeven zijn
en dat hij, de lusteloze, in Hol
land de kelners uit hun bedden
roept 'om me ham, kaas en bier
te brengen'. Hij constateert ook
wondere dingen als een troep
apen in lindenbomen langs een
kanaal onder de rook van des
Graven Hage, meldt dat de
Haagse Bosjes op palen zijn ge
plant vanwege de drassige on
dergrond en verkijkt zich op
grote, roomblanke Friezinnen
die thee met zoetetroep drinken
in kamertjes waar de tot zwier
gekomen Franschman geheel
andere dingen verwacht. Een
schitterend relaas, opgetekend
in het reisboek Lorely en als
Feest in Holland vertaald ver
schenen. De Lage Landen heb
ben zich op hun beurt zéér met
Nerval bezig gehouden. Nijhoff
en Marsman zetten zich aan de
études nervaliennes, de mees-
terdrukker Stols aan de
verspreiding, vertalingen ver
schenen van onder anderen En
gelman, Nijhoff, Lehmann en -
voor mij favoriet - Paul Claes.
Niet lang na de rondreis door de
Nederlanden eindigt het leven
van Gérard de Nerval in de win
terse rue de la Vielle Lanteme.
In diezelfde januarimaand van
1855 maakt de fotograaf Félix
Nadar een portret van zijn voor
malige loods door de Parijse
kringen. We zien Nerval, in een
stoeltje geperst, met getekend
gelaat, duister, bestorven en on
getroost in de verte staren. En
lezen: 'Mijn ster is dood-en mijn
gestemde luit verkoos/De zwar
te Zon Melancholie te laten glo
ren.'
Andreas Oosthoek
Naar aanleiding van Nerval, Feest
in Holland, vertaling Rosalien van
Witsen, uitgave Hoogland van
Klaveren, Amsterdam, 64 pp, €8,90.
Verwijzingen naar: Les Chimères/
Hersenschimmen, vertaling Paul
Claes, uitgave Athenaeum-Polak
van Gennep, Amsterdam; Sylvie,
vertaling Jacob Groot, uitgave Peter
van der Velden, Amsterdam; Marti-
nus Nijhoff, Verzameld Werk en Pa-
blo Neruda, Ik beken ik heb geleefd,
beide uitgaven van Bert
Bakker/Prometheus, Amsterdam;
Félix Nadar, Toen ik fotograaf was,
uitgave De Arbeiderspers, Amster
dam.
I Belcampo
Behalve principieel zijn ze in Rijssen ook
graag pragmatisch. Ze willen best het
honderdste geboortejaar van hun beroemde
zoon Belcampo herdenken, maar alleen als
ook zijn broer Karei Schönfeld Wichers
wordt geëerd. Want: die bleef.
Of er ooit een beeld verrijst voor schrijver
Belcampo (Herman Schönfeld Wichers)
en/of zijn broer Karei? Freek Nieuwenhuis
draagt sonoor de notulen van de Kulturele
Raad Rijssen voor: „Een standbeeld zal ver
der buiten beschouwing vallen Belcampo
en Rijssen, het ligt gevoelig sinds de publi
catie van Het Grote Gebeuren (1958) dat
zich in het godvrezende Rijssen afspeelt
waar Belcampo zijn jeugd doorbracht. In
dat boek ontrolt zich de dag des oordeels op
de klinkertjes van de Rijssense straten; dui
vels en engelen komen er hun rekening ver
effenen. Maar iets van een kentering lijkt
zich af te tekenen nu een Rijssense leraar-
Nederlands verzachtende zinnen schrijft
over dat beroemde verhaal.
Ze wagen het erop, de Kulturele Raad, het
Rijssens Museum en de VW. Samen tekenen
ze vanaf dinsdag 3 september voor wat een
ware Schönfeld Wichers-revival kan wor
den. Maar het blijven Rijssenaren. Ze willen
best aandacht besteden aan de honderdste
geboortedag van Herman/Belcampo (23 juli
1902, Naarden), maar alleen als ook Karei -
een jaar ouder - in de spots komt. De redene
ring er achter is heerlijk. Goed, Belcampo is
een groot schrijver, vinden velen, vooral
buiten Rijssen. Ze mogen hem gerust eren in
Groningen, waar hij studentenarts was en
keuvelde met gelijke geesten als Gerard Re-
ve en W.F. Hermans Maar Belcampo woon-
nam Karei plaatsgenoten mee om ze, bij een
borreltje, te horen vertellen - in authentiek
Riessens. De opgedane woordenschat ver
vatte deze Schönfeld Wichers in standaard
werken over dialect. „Hij betekende veel
voor Rijssen", zegt Nieuwenhuis.
'De gebroeders Schönfeld Wichers oet Ries-
sen', kopt het affiche voor de manifestatie.
Onder de foto van de grijze broers staan hun
doopcelen: Karei van 'n notoaris en Belcam-
de maar relatief kort in Rijssen, van zijn
vijfde tot zijn studententijd in Amsterdam.
Hij ging, heet het.
Kandidaat-notaris Karei bleef het stadje
zijn leven lang trouw. Oudere inwoners her
inneren zich die de aparte vogel in een hutje
'in het vééld' scherp Velen reisden mee in de
'kueklkoare', een Renault-transport met
veel hout waarmee hij over de halve wereld
trok. In die eerste camper van het oosten
po Het wordt een herdenking in drieën, een
expositie, een literaire wandeling door het
stadje en een Kuijeroawmd. In het Parkge
bouw halen (oud-)Rijssenaren 3 september
herinneringen op aan de twee, waarschijn
lijk vooral aan Karei Hermans dochter
Maartje Arian-Schónf eld Wichers zal vader
herdenken. Harm Agteresch en Gerrit Kraa
die enkele Belcampo-verhalen in het
Twents vertaalt, zijn van de partij. De VW
presenteert een wandelroute, 'Twee buiten
beentjes in Rijssen'. Zes kilometer langs ou
de stadsdelen (de laatsten) aan de 'hand'
van beide broers, langs het ouderlijke huis
aan de Grotestraat. Kareis hutje wordt uit
privacy-overwegingen niet aangedaan.
Het was vaker spitsroeden lopen met een
herdenking, zoals met de expositie (van 4
september tot 12 januari in De Oosterhof).
Hoe om te gaan met de spraakmakende tv-
bewerking van Het Grote Gebeuren door
graficus Jaap Drupsteen? Het permanent
vertonen lag te gevoelig, ook 27 jaar na de
première. Het Omroepmuseum stelt nu twee
ansichten beschikbaar die Drupsteen als
Rijssens decor in de film gebruikte. De
dochter geeft Belcampo's alpinopet, zak
mes, rugzak en kleine boekjes in bruikleen
Daaruit las hij op zijn reizen voor, in ruil
voor een maaltje en een bed of hooiberg. En
Belcampo's verstelde reisbroek waarin hij
onder meer naar Italië liep en die in het Let
terkundig Museum ligt? Die komt, mits de
organisatoren voor verantwoord kunst-
transport en de perfecte airconditioning
zorgen. „En dat veur ne bokse", lacht Nieu
wenhuis.
Bert Janssen
