Het ruikt lekker in de schuur Oude muzikale momenten die modern klinken Zwarte vogels in de bomen De Groep van Steen ZATERDAG 31 AUGUSTUS Literatuur voor kinderen Wim Hofman en Joke van Leeuwen lezen voor uit eigen werk. Zij kregen beiden diver se Penselen en Griffels en andere onder scheidingen voor hun werk. Zeeuws Museum, 15 uur. Teruggespoeld Laatste literaire salon van Kees Slager. Gast: Willem van Toorn, hij schrijft romans, korte verhalen, essays en gedichten. In zijn poëzie probeert hij landschappen, plaatsen en 'verloren tijd' in woorden te vangen. Prinsenlogement, 15 uur. an Het muziek Lod, groep waarmee hij samenwerkt, is locatietheater niet vreemd, maar Eric de Volders Toneelgroep Ceremonia is tot dusver meestal binnen de deuren van het theater gebleven. Met Zwarte vogels in de bomen verandert dat. Weliswaar is het stuk in het theater al een twintigtal keren opgevoerd, maar voor het Zeeland Nazomer Festival is uitgeweken naar een grote boerenschuur bij Goes. De Volder: ,,Het eerste wat me daar opviel was de aangename geur." Na Diep in het bos (1999) en Vadria (2000) is Zivarte vo gels in de bomen het derde pro ject waarvoor De Volder zijn krachten bundelt met compo nist en musicus Dick van der Harst van Het muziek Lod. The ma is de teloorgang van het boe renleven, vandaar dat in samen werking met het ZNF is gekozen voor de enorme schuur van boerderij Hongersdijk, oftewel de Koninklijke Maatschap De Wilhelminapolder. De Volder vertelt dat hij aanvankelijk door artistiek leider Johan Si mons van Hollandia - een thea tergroep die vrijwel uitsluitend op locatie speelt - was benaderd om een stuk te schrijven over de problemen van de hedendaagse boeren. „Dick en ik hadden een ander project in ons hoofd, maar door omstandigheden ging dat niet door. Voor Hollandia had ik inmiddels twintig bladzijden met ideeën en we hebben toen gevraagd of we dat niet voor on ze eigen groepen verder moch ten ontwikkelen. Eigenlijk is het dus allemaal de schuld van Johan Simons." Woensdag 28 augustus, donderdag 29 (première) t/m zaterdag 31 augus tus, dinsdag 3 t/m zaterdag 7 sep tember in boerderij Hongersdijk, Roodewijk bij Goes, aanvang 20.30 uur. Tekst, regie en vormgeving: Eric De Volder. Muziek: Dick van der Harst. Spel: Paola Bertoletti, Elise Caluwaerts, Kim Delcour, Ann De Prest, Leen De Veirman, Liam Fe- nnelly, Johan Knuts, Jowan Merckx, Ineke Nijssen, Noémie Schellens, Hendrik-Hein Van Doorn, Katelijne Van Laethem, Jan Van Outryve. Dramaturgie: Ellen Styner.. A Is componist Dick van der Harst en thea- Z~A.termaker Eric de Volder samenwerken, kijkehze niet alleen in eikaars keuken, ze roe ren ook in eikaars pannen. ,,Eric en ik brain- stormen samen over een voorstelling. Ik doe suggesties over de inhoud, hij heeft allerlei ideeën over de muziek. Als duidelijk is welke acteurs we gebruiken en wat die ongeveer moeten doen en we hebben een idee over de muzikale stijl, de klankkleur en het soort in strumenten, dan wordt het enthousiasme bij mij zo groot dat ik kan vertrekken. Dan ga ik de muziek schrijven." Bij Zwarte vogels in de bomen is het niet an ders gegaan. Bij het schrijven van de muziek voor dit drama over de teloorgang van de landarbeider grijpt Van der Harst terug op de Middeleeuwen. Dat laat zich niet zo eenvou dig verklaren, vertelt hij. „Dat is puur intuï tief. Natuurlijk vloeit het voort uit een bewuste keuze voor de instrumenten en de zangers, maar daarna is het niet zo berede neerd. Als ik muziek schrijflaat ik de thema tiek van het stuk los. Die zit zo in mijn hoofd, dat die vanzelf met de muziek verweven raakt. Ik vind het juist interessant er even uit te stappen. Met Eric breng ik het later wel weer samen. Dan veranderen we nog wat in de teksten, dan kijken we nog eens naar de muziek, het gaat dan nog echt een tijdje op en neer." „Met Middeleeuwse muziek hou ik me al ge ruime tijd bezig. Ik heb een fascinatie voor de eerste tweestemmige muziek. Daarin zitten bepaalde muzikale momenten die eruit vlie gen. Dingen die in onze oren heel modern klinken. Die vergroot ik uit. Daarbij komt dat de verhouding tussen tekst en muziek in de Middeleeuwen een heel andere was dan bij voorbeeld in de achttiende en negentiende eeuw. Soms bestond een tekst uit drie woor- gen: Hé, dat doet me ergens aan denken." Bij Het huis der verborgen muziekjes, dat Van der Harst twee jaar geleden schreef toen Brussel culturele hoofdstad van Europa was, zijn wel bewust muzikale stijlen gemengd. ,Mijn opdracht was iets te schrijven voor mu zikanten die wel in Brussel spelen maar die je niet zo gauw tegenkomt. Mensen uit allerlei windstreken die her en der in cafés, clubs en culturele centra spelen. Daar moest research naar worden gedaan, dan moesten ze verza meld worden en samen gaan spelen. Ik heb dat iets anders aangepakt. Ik heb gekozen voor de tweede generatie van die muzikan ten, die wat meer ingeburgerd en wat veelzij- diger zijn. Die gaf ik muzikale aanzetten met de vraag daar verandering in aan te brengen, of ik gaf juist het liedje van de één aan een an der, dus bijvoorbeeld een zigeunerliedje aan een flamencomuzikant. Zo ontstond een gro te suite die een mix is tussen volksmuziek uit verschillende regio's, jazz en klassiek. Voor waarde was voor mij wel dat ik al die stijlen zelf min of meer in de vingers moest hebben. Er zijn in Brussel zoveel stijlen aanwezig die ik muzikaal onvoldoende doorgrond. Als ik te weinig weet van Marokkaanse muziek, moet ik die niet gebruiken. Dan wordt het effectbe jag en dat is het laatste wat ik wil." Zijn orgelconcerten geeft Van der Harst op een chromatisch draaiorgel dat Herman de Roover speciaal voor hem heeft gebouwd. In tien jaar is er steeds wat aangebouwd, waar door het omvangrijke instrument nu vrijwel alle denkbare muziek kan spelen. „De klank kleur is wat zachter dan van het gewone draaiorgel", verklaart Van der Harst. „Het gaat wat meer in de richting van een kerkor gel. Alle arrangementen van de muziek die ik erop speel, maak ik zelf. Ik kap ook zelf de boeken. Zo blijft een concert op dat orgel een heel persoonlijke en ambachtelijke zaak. Het is geen voorgeprogrammeerd concert. Dan zou ik net zo goed een computer aan kunnen zetten." Het verband tussen Zwarte vogels in de bo men, Het huis der verborgen muziekjes en de draaiorgelconcerten is groter dan alleen de bemoeienis van Van der Harst. Zangers uit het theaterstuk draven op bij de Brusselse suite, zoals ook het draaiorgel daarin figu reert. Van der Harst: „Het zijn drie heel ver schillende stukken, maar de overeenkomst zit 'm in mijn visie als componist. Het is een staalkaart van de dingen die ik de laatste vier jaar heb gedaan." Ernstjan Rozendaal Draaiorgelconcerten: woensdag 4 september om 15 en 16 uur voor kinderen, 20.15 uur voor volwasse nen in de Nieuwe Kerk Middelburg; Het huis der verborgen muziekjes: zondag 8 september om 15 uur op het Abdijplein Middelburg. Componist Dick van der Harst (links) en theatermaker Eric de Volder. fotoTania Desmet den die vaak herhaald werden. Dat kon alleen door een vertellende melodie. Hoe zing je? Hoe draag je iets voor? Tekst, ritme en melo die zijn nauwelijks uit elkaar te halen. Die vertelkracht van de melodie probeer ik naar het heden te trekken. Vervolgens geven type rende instrumenten als luit, doedelzak en ve del het geheel ook een Middeleeuwse klank kleur. Ook dat roept moeilijkheden op, omdat de muziek natuurlij k niet Middeleeuws is. Ei genlijk stel ik aan die instrumenten eisen die nog niet bestonden toen ze gebouwd wer den." Dat maakt dat de muziek van Van der Harst tegelijk teruggrijpt op de Middeleeuwen én experimenteel is. „Bij het publiek zorgt dat voor een zekere vervreemding", bevestigt de componist. „Er zijn mensen die zeggen dat het klinkt als hedendaags klassiek, anderen zien meteen de link met muziek van vroeger, het zweeft van de ene modus in de andere. Zelf vind ik de muziek heel klinkend, heel melodisch, maar volstrekt niet logisch." Als Nederlander timmert Van der Harst voor al in België aan de weg. Hij volgde een klas sieke opleiding aan het Sweelinck Conserva torium in Amsterdam. Hij kan gerust de centrale componist van dit Zeeland Nazomer Festival worden genoemd. Met Het muziek Lod verzorgt hij het grootschalige slotcon- cert dat de titel Het huis der verborgen mu ziekjes draagt. Verder geeft hij in het kader van Nazomer Lucht twee draaiorgelconcer ten, één voor kinderen en één voor volwasse nen. Wat opvalt aan alle projecten van Van der Harst is dat hij muziek van alle tijden en uit verschillende (meest Europese) landen aaneen smeedt. „Dat gebeurt vanzelf", zegt hij. „Ik heb een klassieke opleiding gehad, maar daarnaast had ik altijd een passie voor volksmuziek Vooral uit Eux-opa, zoals Bre tonse muziek, flamenco, zigeunermuziek. Dat sijpelt door in mijn composities. Het is niet zo dat ik nieuwe flamenco ga schrijven, maar onbewust kan een aan de flamenco ont leend ritme de muziek binnensluipen. De meeste mensen zullen het niet eens direct ho ren. Misschien dat alleen Spanjaarden zeg- donderdag 22 augustus 2002 Hij zegt het gekscherend, want net als Van der Harst beseft hij dat de thematiek hem na aan het hart ligt. „Ik heb regelmatig contact met boeren en hun pro blemen hebben België, Neder land en de Europese Unie de laatste jaren natuurlijk niet on beroerd gelaten. Toen we ons er in gingen verdiepen, bleek veel materiaal voorhanden. De bla den staan er vol van. Wat mij vooral interesseert is hoe de pro blemen waarmee een maat schappij geconfronteerd wordt uitwerken op het dagelijks le ven van gewone mensen. Daar ligt dus ook de focus van het stuk. Het gaat om het drama dat zich afspeelt in de beslotenheid van het boerenerf, of zelfs de keuken en de woonkamer van een boerderij. De boer voelt dat hij het niet meer aankan, ook omdat hij wat ouder wordt, maar hij wil zijn zaak toch draaiend houden. Het is een fa miliale geschiedenis. Via die in gang worden de bredere thema's van het hedendaagse boerenle ven aangeboord." De Volder beaamt dat hij een maatschap pelijk geëngageerd kunstenaar is. „Als mensen daarbij maar niet denken aan een pamflet of iets als vormingstheater. De boodschap is niet politiek maar menselijk. Ik geef de gewone mens stem. Bij gratie van het to neelstuk probeer ik de proble men van boerenbedrijven te overzien en er een oplossing voor te vinden. Iedere keer als het stuk begint en de personages de scène oplopen, hoop ik dat zij inderdaad die oplossing vinden Natuurlijk besef ik tegelijker tijd dat het verhaal een drama tische ontwikkeling kent." Op de site van Het muziek Lod wordt de inhoud van Zwarte vo gels in de bomen als volgt om schreven: „Over boze boeren, zieke beesten, vergiftigde le vens en alle andere kadavers die achterbleven op het slagveld van vijftig jaar agrarische be leidsplannen en moderniserin gen, over hoe dat men de beer putten heeft laten overlopen en hoe daar duizenden gezinnen door verdronken zijn.Deson danks wil De Volder het stuk niet als pessimistisch betitelen. „Zo zit ik zelf niet in elkaar. Ik probeer altijd de optimistische kant van dingen te laten zien. Ik probeer dus ook de personages kansen te geven. 'Zwarte vogels' is ook geen strenge hap. Er valt voor het publiek heel wat te la chen. Een komedie is het niet, maar tragi-komische aspecten zitten er wel in. Als je bovenop de zware thematiek duikt, krijgt het publiek het gevoel dat het met het hoofd tegen een muur loopt. Dan wordt het onderwerp niet meer te tillen. Daarom is humor een uitstekende manier om problemen tegemoet te tre den." Het toneelbeeld van Zwarte vo gels in de bomen is eenvoudig, de kleurrijke personages steken daar schril bij af. Een enkele keer wordt het realisme van de voorstelling bewust overstegen, zegt De Volder. „De muziek is zeer belangrijk. Een aantal van de teksten is in het Latijn. Per sonages die in hun eenvoud moeilijk woorden kunnen vin den, krijgen via gezangen in een andere taal toch grip op hun si tuatie. En op een bepaald mo ment lopen de doden op de scè ne. Dat is interessant. Daardoor ontstaat de mogelijkheid ande re dingen te vertellen, die perso nages uit het hiernamaals kun nen een visie op het verleden formuleren." Van begin af aan heeft de opvoe ring in de schuur bij Goes de vormgeving van Zwarte vogels in de bomen bepaald. Het to neelbeeld is vrij eenvoudig. De zwarte doos van het theater is vervangen door het natuurlijke decor van een boerenschuur, al te veel ingrepen in de voorstel ling waren daarvoor niet nodig. „Toch wordt het een andere voorstelling", voorspelt De Vol der. „Deze schuur is bijna een kathedraal. Het eerste wat me opviel, naast de monumentali teit van het gebouw, was de zeer aangename geur. De grond, het graan, de machines, zulke din gen gaan zeker de perceptie van de toeschouwer beïnvloeden. En het feit dat mensen er door de polder naartoe reizen, dat ze worden opgevangen in het eer ste gedeelte van de schuur en dan doorstappen. Die architec tuur, die sfeer, die gaan de kleur van de voorstelling mede bepa len. Daar ben ik zeer blij mee. Dat is uniek." Ernstjan Rozendaal Toneelgroep Ceremonia Het muziek Lod spelen Zwarte vogels in de bomen. foto Peter Dewindt MAANDAG 2 SEPTEMBER West-Vlaamse pop Flip Kowlier behoort tot de top van de Vlaamse popscene. Hij werd aanvankelijk bekend met zijn hiphopband 't Hof van Commerce. Zijn eerste solo-cd Ocharme Ik biedt een mengeling van rock, folk, pop en tango. Voor zijn solo-debuut ontving hij de Zamu Music Award. Abdijplein, 20.30 uur. ZONDAG 1 SEPTEMBER Thé-Dansant Muziekmiddag met het Titanic Ensemble, dat salonmuziek uit de twintigste eeuw speelt. Amerikaanse jazz, Berlijns cabaret en licht klassiek uit de tijd van de Titanic. Met gelegenheid om te dansen. Abdijplein, 15 uur. De Groep van Steen Bewegingstheater door De Groep van Steen onder leiding van mimespeelster Jeanette van Steen. Kleine Museumstukken Zonder Titel is een serie van vier korte duetten en so lo's, die de mens in beweging toont. De groep koos eigen locaties in de abdij, het publiek wordt langs de performances geleid. Abdij, 19 uur. Duveltjeskermis Theaterconcert Duveltjeskermis door Bart Voet en Esmé Bos met liedjes uit de jaren dertig en veertig van de vorige eeuw. Via anekdotes over de grootouders van zangeres Esmé worden de oude liedjes nieuw leven in geblazen. Het programma Duveltjeskermis trekt in Vlaanderen al twee jaar uitverkoch te zalen. Dagblad De Morgen oordeelde: „Een voltreffer, formidabel, grandioos, ein delijk eens iets op niveau, theater in zijn mooiste en puurste vorm." Abdijplein, 21.30 uur. Wim Hofman Wawadadakwa Wawadadakwa is een uit Antwerpen af komstige groep, die naam heeft gemaakt als live-band. Jazz, funk, retro rock, latino en andere stijlen, maar bijna altijd een opzwe pend ritme. Abdijplein, 22 uur.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2002 | | pagina 24