De Derde Wereld valt droog Johannesburg zet in op milieu Afrika PZC PZC Er bestaat niet zoiets als een geheim concert op een publiek strand Drie miljard mensen erbij in halve eeuw is te veel voor waterreserves 20 augustus 1952 dinsdag 20 augustus 2002 Van 26 augustus tot en met 4 september komen zo'n tweehonderd rege ringsleiders en duizenden vertegenwoordigers van landen, instellingen en be drijven in Johannesburg bijeen om te praten over het milieu. Vier voorberei dende toppen gingen er aan vooraf. Op de agenda staan honderden onder werpen, van grote, alge mene problemen als de op warming van de aarde tot specifieke onderwerpen zoals de bescherming van koraalriffen. Maar het hoofdthema van Johan nesburg is 'duurzame ont wikkeling': hoe kunnen we de natuurlijke bronnen van de aarde gebruiken zonder ze uit te putten. Onderin de pagina vertel len milieusocioloog Ar thur Mol en milieu- beleiddeskundige Hans Bruyninckx, beiden ver bonden aan de Wagenin- gen Universiteit, over de zin van 'Johannesburg 2002'. Hiernaast een ver haal over het tekort aan water in de wereld. door Bob Kroon Onze planeet kampt met een snel toenemende watercri sis. Door overbevolking en kli maatveranderingen wordt een dermate zware wissel getrok ken op 's werelds grondwaterre serves, dat de toekomstige gene ratie, vooral in de Derde Wereld, dreigt te verdorsten. Dat con stateert het Earth Policy Insti tute, een Amerikaanse non- gouvernementele organisatie, die het wel en wee van het aard se milieu nauwlettend regi streert. „In tegenstelling tot verdwij nende oerbossen of woestijn vorming is de uitputting van de grondwatervoorraden onzicht baar en wordt pas duidelijk als waterputten overal droogval len", aldus het rapport van het Earth Policy Institute. Het steeds nijpender waterte kort vormt een ernstige bedrei ging voor de landbouw en daar mee de voedselvoorziening in vele dichtbevolkte ontwikke lingslanden. Daar is het water gebruik de laatste vijftig jaar verdrievoudigd door de miljoe nen waterputten die overal zijn geslagen. Daardoor is het grondwaterpeil in tientallen landen tot onbereikbare diep ten gezakt, zo blijkt volgens het Earth Policy Institute. Van het wereldwatergebruik, inbegrepen het water dat aan ri vieren wordt onttrokken, wordt zeventig procent voor bevloei ing in de landbouw gebruikt, twintig procent gaat naar de in dustrie en slechts tien procent is voor huishoudelijke consump tie. In de afzienbare toekomst kan watergebrek leiden tot ge wapende conflicten of aanzwel lende migratiestromen. Jemen Er zijn voorbeelden te over voor de verdorring van onze planeet. Volgens een studie van de We reldbank is het niet uitgesloten dat de Jemenitische hoofdstad Sana'a, waar de grondwater stand zes meter per jaar daalt, binnen tien jaar moet worden verplaatst. In de rest van het ne gentien miljoen inwoners tel lende Jemen daalt het peil jaar lijks gemiddeld met twee meter, waardoor volgens Wereldbank specialist Christopher Ward 'grote landbouwgebieden bin nen een jaar of tien volledig zul len verdwijnen'. Iran Iran, met nu zeventig miljoen inwoners en een snel groeiende bevolking, worstelt ook met een acuut watertekort. Als gevolg van een driejarige droogte en het slaan van steeds meer wa terputten daalde het grondwa terpeil rondom de stad Mashad vorig jaar acht meter. Dorpen in het oosten van Iran zijn door watergebrek onbewoonbaar ge worden, hetgeen een stroom 'watervluchtelingen' heeft ont ketend. In het overbevolkte Egypte is de toestand niet minder drama tisch. Aan de bovenloop van de Nijl wordt door Egypte, Soedan en Ethiopië zoveel water aan de rivier onttrokken, dat de eens zo machtige Nijl in de deltamon ding nu de Middellandse Zee 'binnendruppelt', zegt Ward. De gezamenlijke bevolking van de ze drie Nijloeverstaten, die nu al 167 miljoen bedraagt, groeit te gen 2025 tot een geschatte 265 miljoen. Om deze mensenmas sa's in leven te houden zullen enorme graanimporten nodig zijn. In Mexico groeit de bevolking van 104 miljoen met twee mil joen per jaar en ook daar kan de natuur niet meer aan de water behoeften voldoen. De water problemen van Mexico-Stad zijn al jaren legendarisch en verslechteren met de dag. Het verdelen van het water uit de grensrivier Rio Grande is een permanente twistappel tussen Mexico en de Verenigde Staten. China In China is alles grootschalig, ook het watertekort. De Wereld bank schat het waterdeficiet in de Noord-Chinese laagvlakte op 37 miljard ton. Dat komt neer op 37 miljoen ton graan, omdat duizend ton water nodig is om een ton graan te produceren. „Meer dan 110 miljoen Chine zen kunnen zich nu alleen nog voeden door water op te pom pen dat eigenlijk voor hun kin deren zou moeten worden gere serveerd", zegt het Earth Policy Institute (EPI). „Maar ondanks het aanspreken van deze grond waterreserves kan China zich nog maar nauwelijks voeden. De graanproductie van 392 mil joen ton in 1998 viel vorig jaar terug tot 350 miljoen ton. Het jaarlijkse tekort van veertig miljoen ton wordt opgevangen uit de enorme graanvoorraden, Het is krankzinnig dat we niet vier euro betalen voor een liter benzine door Merle Tip Het milieu? Het is allemaal niet zo erg als wordt ge schetst. En bovendien, we doen al zoveel. Volgens milieusocio loog Arthur Mol en milieube- leiddeskundige Hans Bruy ninckx van de Universiteit Wageningen is dit tegenwoordig een te veel gehoorde stelling en ook nog een die niet klopt. „De officiële cijfers vertellen het tegenovergestelde. Ondanks afspraken over de reductie van CO„ is het koolstofdioxidege halte in de lucht gestegen. On danks afspraken over terug dringen van de visvangst, is overbevissing steeds doorge gaan. En ook de ontbossing is nog niets minder geworden", zegt Arthur Mol „Bovendien is 'we doen al zo veel' absoluut geen maatstaf als het om de natuur gaat. In het ecologische systeem is ergens een punt waarop geen weg terug is, waarop de schade niet meer hersteld kan worden. Als bij voorbeeld verwoestijning in een gebied eenmaal is ingezet, dan blijft die grond onvruchtbaar. Dan zijn we te laat. Met als ge volg dat er geen gewassen meer kunnen groeien en de mensen daar sterven van honger. Zo be zien hebben we niet veel tijd meer. Beter nog vandaag dan morgen moet ons milieubeleid worden veranderd", vult Hans Bruyninckx aan. Eigen koers De hoogste tijd dus dat de mi lieuproblematiek weer boven aan op de agenda komt, vinden beide milieubeleiddeskundi- gen. Juist daarom is de grote VN-top in Johannesburg be langrijk: er wordt weer nage dacht over hoe op een goede ma nier om te gaan met onze planeet aarde. „Maar de ver wachtingen moeten niet te hoog gespannen zijn", nuanceert Mol. „Het klimaat is op dit mo ment niet erg gunstig. Er zijn te veel groepen met tegengestelde belangen, de geïndustrialiseer de landen menen genoeg te doen - ook in Nederland merk je dat het milieu minder belangrijk wordt gevonden - en de Verenig de Staten varen helemaal een ei gen koers. Het resultaat van de top zal zijn dat allerlei vage af spraken worden gemaakt, die genoeg ruimte laten om naar ei gen dunken toe te passen." In Johannesburg wordt ook de balans opgemaakt van afspra ken die zijn gemaakt op de vori ge grote milieutop, in Rio de Janeiro in 1992. Destijds is hard gewerkt om een 'actieplan' op te stellen voor duurzame ecologi sche ontwikkeling, de zoge naamde Agenda21. Het dikke rapport omvat alle denkbare terreinen op het gebied van mi lieu. Tastbare onderwerpen als schone lucht en water en het be houd van het regenwoud, maar ook het ingewikkelde armoede vraagstuk worden in allerlei hoofdstukken en paragrafen uiteengezet. Onvoldoendes „In Rio was iedereen nog be gaan met het milieu. We wilden er iets aan doen. Nu, tien jaar la ter, blijkt dat we meer onvol doendes dan voldoendes heb ben gehaald", zegt Bruyninckx. „Die voldoende is met name voor de Europese Unie. Er is een hele dynamiek van milieube leidsmaatregelen ontstaan: in elk document van de EU is een hoofdstuk opgenomen met richtlijnen over duurzame eco logische ontwikkeling." Mol: „En niet alleen hier. In China bijvoorbeeld zijn in 1997 maar liefst 70.000 bedrijven dicht ge gaan, omdat ze niet voldeden aan de milieueisen." Maar veel is blijven liggen. Hoe wel een aantal met name Euro pese landen, waaronder Neder land, het goed doen wat betreft de reductie van de CO,-uitstoot, is internationaal gezien de in Rio gestelde waarde bij lange niet gehaald. Bovendien kun nen CCK-waarden worden 'ge kocht' in het buitenland. Zo mag Nederland door investerin gen in Rusland een stukje ver minderde kooldioxide-uitstoot van dat land op eigen conto schrijven. Ook zijn handelsver dragen en milieuverdragen nog steeds niet op elkaar afgestemd, met als gevolg dat milieuver dragen gemakkelijk omzeild kunnen worden. Welvaart Ernstiger, vindt Bruyninckx, is dat het verschil in welvaart, en daarmee de middelen om het milieu te verbeteren, tussen ge ïndustrialiseerde landen en der dewereldlanden niet kleiner is geworden. Op nadrukkelijke wens van de Afrikaanse landen gaat deze milieutop met name over 'duurzame ontwikkeling', over hoe mensen de natuurlijke bronnen van de aarde kunnen gebruiken zonder ze uit te put ten. Want vooral in Afrika, dat kampt met verwoestijning en waterverontreiniging, is van plaatselijke toepassing van het milieubeleid nauwelijks spra ke. „Ze hebben er de middelen niet. Er zijn geen milieu-instan ties, er is geen geld en als we het hebben over bijvoorbeeld duur zame bosbouw, in Afrika wordt hout gebruikt om een huis te bouwen en om vuur mee te ma ken. Dan is het moeilijk bomen- kap volgens theorieën van duurzaam gebruik - dat je heel selectief enkele bomen kapt en het bos vervolgens een paar jaar met rust laat om weer te groeien - en dus georganiseerd aan te pakken." Het programma van de top in Johannesburg begint met het armoedevraagstuk en er is een apart hoofdstuk 'wat te doen met Afrika.' Terecht, vindt Bruyninckx: „Met ons milieu beleid zeggen we nu eigenlijk: ga uw huis schilderen, hier is twee euro om een pot verf te ko pen. En vervolgens zijn we ver baasd dat alleen de deurpost is geschilderd. We moeten met geld over de brug komen, al is het natuurlijk niet zo simpel dat geld alles goed maakt. Het is een begin." Overstromingen Nieuwe concrete afspraken zul len op deze massale conferentie niet worden gemaakt, denken de wetenschappers. De belan gen verschillen daarvoor te veel. Mol: „Wij, de westerse wereld, vinden het klimaat belangrijk, de CO,-uitstoot. En dat staat nu weer opnieuw in de belangstel ling door de overstromingen in Duitsland, Oostenrijk en Tsje chië. Wij vinden biodiversiteit belangrijk. 'Redt de neushoorn', 'Redt het oerwoud' Maar in Brazilië bijvoorbeeld hebben ze weer andere belangen. Voor de Brazilianen, hoewel ze zeker ook heel milieubewust zijn, is het Amazonegebied ook een economische hulpbron. En de derdewereldlanden maken zich vooral bezorgd om de water kwaliteit en de verwoestijning. En daar wringt de schoen. Om het tij van ecologische af braak te keren, moeten de hui dige opvattingen overproductie en consumptie veranderen, meent Bruyninckx. „Eigenlijk moeten we bij het prijzen van die het land heeft opgeslagen. Maar als het zo doorgaat, dan zal China binnen afzienbare ti jdgraan moeten gaan importe ren." Hogere prijzen De enige oplossing, zeggen de EPI-deskundigen, is een betere waterhuishouding, hogere prij zen voor deze levensbehoefte en het terugdringen van de bevol kingsgroei, want de drie miljard mensen die er in een halve eeuw bijkomen worden hoofdzake lijk geboren in landen waar wa- terschaarste nu al een dagelijks zorgenkind is. GPD door Dick Bosscher De PZC heeft het afgelopen weekeinde nogal wat over zich heen gekregen na de be richtgeving over het strandcon- cert van de Zeeuwse popgroep Bief. In krakkemikkige, soms schunnige, maar steevast felle bewoordingen verweten de fans de redactie dat zij een feestje had verstierd. Dat bleek mee te vallen: het concert was niet af gelast, maar verplaatst. Sky Radio verzorgt deze zomer een aantal Beachconcerten. Voor 18 augustus stond een op treden van Bief op het program ma. De duizend bezoekers kon den alleen via een prijsvraag aan toegangskaarten komen en het concert zou plaatsvinden op een nog nader bekend te maken Zeeuws strand. Een openbare ruimte dus, die normaal voor ie dereen toegankelijk is of be hoort te zijn. Sky Radio was zich ervan be wust dat zo'n concert op een strand uitgebreidere veilig heidsmaatregelen vereist dan een besloten optreden in een ge bouw of openluchttheater. Het trekt immers heel wat meer volk aan, vooral als het wordt be dacht op een van de drukste zo merweekeinden, als de stranden toch al druk bezocht worden. Maar voor dat probleem is een oplossing bedacht: we noemen het gewoon een geheim concert. Het probleem is, dat er niet zo iets bestaat als een geheim con cert op een publiek strand. Het is overal in Nederland wel dege lijk mogelijk een besloten bij eenkomst te houden, zelfs voor duizend genodigden. Dat kost wat centen aan bewakers en dranghekken, maar wie goede afspraken maakt met politie en plaatselijke overheid, kanervan op aan dat het allemaal ordelijk zal verlopen. Kennelijk wilde Sky zich die moeite besparen. Het concert kreeg het etiket ge heim opgeplakt en Sky ging er vervolgens voetstoots vanuit dat de rest van de wereld zich aan dat gebod zou houden. Dat nu getuigt niet alleen van naïviteit, maar ook van een gebrek aan inzicht in de maat schappelijke verhoudingen Po ütie, gemeente en direct betrok kenen waren al op de hoogteer, op donderdag is de prijswin naars gemeld dat zij zich zon dagavond om zes uur op he; verzamelpunt Neeltje Jam moesten melden. Probeer zoiets in het tijdperk van de mobiele telefoon maar eens stil te hou den. Bovendien mag geen enke le organisatie verwachten dat politie, overheid enzekernietde onafhankelijke media zichzelf zomaar een spreekverbod op leggen. Een optreden van Neer- lands populairste band op een publiek strand voor duizend man behoort voor de PZC sim pelweg tot de categorie vermel denswaardige gebeurtenissen Een krant die pretendeert haar lezers te informeren over het geen in hun omgeving gebeurt of staat te gebeuren, is geen knip voor de neus waard als ze infor matie bewust achterhoudt. Tenzij daar gegronde redenen voor zijn. Waren die er? Ja, zegt Blof op haar eigen website, want door het noemen van de lo catie kon de veiligheid van be zoekers en band niet langer worden gegarandeerd. Daar mee zijn we terug bij het begin: niemand anders dan de organi satie zelf kan verantwoordelijk worden gesteld voor de veilig heid. Wie daarin willens en we tens tekortschiet, mag zich niet verontschuldigen door te roe pen: ja, maar het was een ge heim! Betekent dit nu dat journalisten altijd alles maar publiceren wat ze weten? Nee, redacteuren en hun hoofdredacties staan altijd open voor overleg. Daarnaast bestaat er een embargoregeling, die voorschrijft dat journalisten alvast informatie krijgen op voorwaarde dat zij met publice ren wachten tot een zeker tijd stip. Alleen: dat is een afspraak die altijd door twee partijen wordt gemaakt en nooit eenzij dig kan worden opgelegd. Dit alles valt onder de noemer pers vrijheid, al wordt dat begrip meestal alleen van stal gehi voor echt gewichtige zaken. pagina 13: gemeente soepel met vergunning KINDERZORG - De Vereni ging Kinderzorg in Middel burg is bezig met de bouw van een paviljoen voor debiele kin deren. In de kinderbescher ming wordt veel aandacht be steedt aan het 'debielenvraag- stuk', aangezien dertig pro cent van de kinderen van Kin derzorg debiel is en het niet wenselijk is deze kinderen met 'normale' kinderen te huisves ten. In het paviljoen kunnen debiele kinderen rustig, blij en opgewekt opgroeien, zonder belaagd te worden door ande ren die niet achterlijk zijn. UIT HUIS - Een gezin in Zie- rikzee is dinsdag met behulp van de sterke arm, met inboe-1 del en al, uit een huis in de Ba- gijnenstraat gezet. De familie had zich zonder toestemming in het huis gevestigd. GRENS - Breskens en Groede strijden o ver een wijziging van de gemeentegrens. Breskens zou een stuk grond van Groede willen hebben voor de uitbrei ding van het dorp. Maar Groe- i de wil het stuk grond, waarop onder meer zes boerderijen en een vismeelfabriek staan, niet kwijt. Het gemeentebestuur wil de belastinginkomsten daarvan niet missen. Gedepu-1 teerde Staten beslissen bin nenkort over de wijziging. Hans Bruyninckx (1) en Arthur Mol over de zin van Johannesburg 2002. foto Roland de Bruin/GPD goederen meerekenen hoeveel de productie ervan het milieu gekost heeft. Een collega heeft bijvoorbeeld berekend dat de prijs van een liter benzine dan Dat is krankzinnig, zeggen wij dan. Maar eigenlijk is het krankzinnig dat we niet vier eu ro voor benzine willen betalen. We bedriegen onszelf. Als we zo'n vier euro zou moeten zijn. niet nu meer willen betalen voor ren." GPD producten die op de een of ande re manier een belasting vormen voor het milieu, dan schuiven we het probleem voor ons uit, naar de toekomst, naar ande- Hoofdredactie: A L. Oosthoek D Bosscher (adjunct) A L. Kroon (adjunct) Centrale redactie: OostsouburgseweglO Postbus 18 4380 AA Vhssingen Tel (0118)484000 Fax: (0118) 470102 E-mail: redactie@pzc.nl Vlissingen: Postbus 18 4380 AA Vlissingen Tel (0118)484000 Fax (0118)470102 E-mail redwalch@pzc nl Goes: Voorstad 22 Postbus 31 4460 AA Goes Tel (0113) 273000 Fax. (0113) 273030 E-mail: redgoes@pzc.nl T erneuzen: Willem Alexanderlaan 45 Postbus 145 4530 AC Terneuzen Tel. (0115) 645769 Fax (0115) 645741 E-mail redtern@pzc nl Hulst: Baudeloo 16 Postbus 62 4560 AB Hulst Tel. (0114) 372776 Fax. (0114)372771 E-maiï redhulst@pzc nl Zierikzee: Grachtweg 23a Postbus 80 4300 AB Zierikzee Tel. (0111)454647 Fax (0111)454657 E-mail redzzee@pzc nl Opening kantoren: Maandag t/m vrijdag van 8.00 tot 17.00 uur Zierikzee, Goes en Hulst 8.30-17.00 uur Zaterdags in Vlissingen van 800 tot 10 30 uur erdeel van het Wegener-concern De doof o is verstrekte gegevens hebben wij opgenomen in een bestand dat wordt gebruikt voor onM (abonnementen)administratie en om u te (laten) informeren over voor u relevante diensten en prc^ ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener of door ons zorgvuldig geseieclee'oe derden. Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftelijk meiden bij PZC. aldeung lezersservice. Postbus 18,4380 AA Vlissingen. Behoort tot LUGQEfO" Internet: www.pzc nl Internetredactie: Postbus 18 4380 AA Vlissingen E-mail web@pzc nl Bezorgklachten: 0800-0231231 op maandag t/m vri|dag gedurende de openmgsti|den. zaterdags tot 12.00 uur Overlijdensadvertenties: maandag t/m vrijdag tijdens kantooruren zondag van 16.00 tot 18 00 uur Tel (0118)484000 Fax(0118)470100 Abonnementen (bij acceptgirobetaling geldt een toeslag van /.--) per maand '9.25 per kwartaal 52.- - per jaar 198.-- Voor toezending per post geldt een toeslag E-mail abo@pzc nl Beëindiging van abonnementen uitsluitend schriftelijk. 1 maand voor het einde van de betaalperiode. Losse nummers per stuk maandag t/m vrijdag. 1.- zaterdag 1.50 i Alle bedragen zi/n inclusief 6% BTW Bankrelaties ABN AMRO 47 70 65 597 Postbank 35 93.00 Advertenties Alle advertentieopdrachten worden uitgevoerd onder toepassing van de algemene voorwaarden van Uitgeverij PZC BV alsmede de regelen voor het advertentiewezen T arieven kunnen tiidens kantooruren I worden opgevraagd Voor gewone advertenties Tel (0118)484240 Fax (0118)470100 Voor kleintjes Tel. (0118)484321 Fax:(0118)484370

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2002 | | pagina 36