PZC
x cultuur 21
Vliegen kunnen
we allemaal
Duitse Titanic heeft de wind mee
De La Guarda
danst en gilt
Spektakelstuk
in Eindhoven
vrijdag 16 augustus 2002
Een speelvlak ter grote van een voetbal-
beid met in de hoofdrol immense staal
constructies, vuurzeeën, rook en water,
duizenden liters water. Met de openlucht
voorstelling Titanic van de Duitse theater
groep Titanick pakt de Eindhovense Stads
schouwburg ter opening van het seizoen uit
met een groots spektakel. Dit weekend staat
het stuk driemaal op het Stadhuisplein van
de Brabantse stad.
Titanic is net als 'Onno' van Dogtroep zo'n
spektakel waar je ogen en oren bij tekort
komt. Titanick speelt woordloos, maar met
een overvloed aan beelden, gevoed door een
technisch verbluffend instrumentarium.
Vanaf het moment dat de duisternis is inge
vallen - een voorwaarde voor de groep -
worden in Titanic de beroemde rampschuit
en haar reizigers tot leven gebracht. Nu eens
met overweldigende staalgeraamtes en wa
terstralen die je letterlijk om de oren vlie
gen. dan weer met details van wonderlijke
eenvoud.
Geschiedenis
Dat gebeurde inmiddels in vijftien verschil
lende Europese landen en in Zuid-Amerika
en Australië. De voorstelling, die al vele
Prijzen won, heeft dan ook een aardige ge
schiedenis achter de rug, veel langer dan de
beroemde filmhit met Leonardo en Kate.
Titanic: een nieuwe dimensie aan het straattheater.
foto Mark van Bergen/GPD
Als eenmalig project vormde Titanic in
1990, precies tussen het vallen van de Muur
en de Duitse eenwording, de doop van het -
bijna - gelijknamige gezelschap. Op een
meer in Münster greep een groep spelers uit
zowel Oost- als West-Duitsland het verhaal
aan om te experimenteren met een nieuwe
theatertaal.
„We wilden een nieuwe dimensie aan het
straattheater geven", zegt Clan- Howells uit
Australië, een van de oprichters van Tita
nick. „Een waarbij acteren versmolten kon
worden met het gebruik van grote construc
ties en waarmee we een breed publiek kon
den aanspreken." De keuze voor Titanic
was snel gemaakt. „Enerzijds heb je de uit
daging van het uitbeelden van het schip,
anderzijds de mogelijkheden om de opva
renden een gezicht te geven. We wilden ze
neerzetten als groteske, overdreven figuren;
om de idiote hiërarchie op het schip uit te
beelden, maar ook om te benadrukken dat
hun geloof in techniek hun ondergang bete
kende."
De eerste versie van Titanic was nog een he
le simpele, vertelt Howells, die zelf een vad
sige, bekakte dame van de eerste klas speelt.
„Technici hadden we nog niet. We hadden
slechts een kleine stelling als brug en een
rad als motor tot onze beschikking, die sa
men het schip voorstelden. Met fysiek spel
en muziek beeldden we het verhaal uit
Toch sloeg het stuk erg aan. We zijn enorm
gaan improviseren, omdat we voelden dat
't slechts het begin was."
„Na een jaar was de voorstelling nog steeds
basic, maar werd hij in Duitsland steeds po
pulairder. Iedereen zei: je kunt verder groei
en, maar dan moet er een extra impuls ko
men." Die impuls kwam in 1993, toen een
aantal technici werd aangetrokken en Tita
nic de vormen van een echt spektakelstuk
begon aan te nemen. „We bouwden nóg
meer en grotere constructies en gingen meer
vuur en water gebruiken. Zoveel, dat we al
leen nog op hele grote terreinen konden spe
len en er bij iedere opvoering brandweer
aanwezig moest zijn. Bovendien ontstond
het idee om te vertrekken vanuit het idee dat
het schip nog gebouwd moet worden. Die
versie spelen we nu nog altijd."
Hoewel Titanick inmiddels ook andere
spektakelstukken op het repertoire heeft
staan, blijft Titanic het meest in trek. 'Na
tuurlijk' kreeg het stuk in 1998 een impuls
door de succesfilm uit Hollywood, vertelt
Howells, maar ze betwijfelt of het zonder
die hit anders zou zijn gelopen. „Voor ons
was het een extra wind mee; we waren op
dat moment al heel ver. Er werden toen wel
vergelijkingen gemaakt, maar die konden
er niet toe doen. Wij doen nu eenmaal iets
totaal anders. Ik ben wel blij dat wij er veel
eerder mee waren.
Voor Howells voelt de voorstelling ook na al
die jaren nog iedere keer fris en nieuw. „En
zolang er vraag naar is, blijven we het stuk
graag spelen. Het succes schuilt volgens mij
in de mooie gelaagdheid van onze Titanic
sommige mensen zien gewoon een spekta
kel over een schip, anderen ontdekken de
link met het verhaal over de Titanic en weer
anderen zien het verhaal van de mensenEn
dat juist is voor ons zo belangrijk, dat de 'ge
wone' man naast de intellectueel kan zitten
en dat beiden genieten."
Mark van E
Titanic door Theater Titanick Vandaag t/m zon
dag Stadhuisplein Eindhoven, 21.30 uur
Vier jaar staat de off-Broadway hit De
La Guarda al in New York. Madonna,
Harrison Ford, Cameron Diaz,
Amerikaanse 'celebs' kwamen als vliegen op
stroop af op de adrenalineshow uit Buenos Aires.
In Docklands, de voormalige NDSM-werf in
Amsterdam-Noord, is volgende week de
première van de grote Europese tournee. Weg
met alle gedragscodes. Vliegen, stampen,
dansen, klimmen, zoenen en gillen.
De deuren van het Daryl Roth
Theatre aan het Union
Square in New York staan wijd
open. Met bezems en grote stof
zuigers wordt het voormalige
bankgebouw met de grijze zui
len schoongemaakt na de eerste
voorstelling van De La Guarda
die avond. Het water dat als een
regenbui op de toeschouwers
neerkletterde wordt opge
dweild, met de kleverige pulp
van het papieren plafond dat als
in een droomwereld van zee tot
sterrenhemel transformeerde
voor het door artiesten als
luchtduivels aan kabels werd
doorkliefd.
De vijf grondregels van De La
Guarda: je staat, je kijkt naar
boven, je trekt iets aan dat tegen
een stootje kan, je raakt aan en
wordt aangeraakt, er zijn geen
regels. „Je wordt meegesleurd
naar een wereld die mooi en vol
energie en nat en sexy is",
zwelgt producent Jeffrey Seller.
Kippenvel krijgt hij steeds op
nieuw wanneer hij de show door
de ogen van gasten bekijkt als
ware het ook zijn eerste keer.
„Een natte droom? Uw woor
den, niet de mijne. Maar ja, het
is een natte droom.
Twee dames in mantelpak ren
nen, razen in fel stroboscoop-
licht over een muur; keiharde
muziek doorbreekt de mysteri
euze schuifel- en smakkende
kusgeluidjes in het diepe duister
van de openingsact. Een ge
helmde man, de billen harig
bloot in het tuig waarmee hij
aan zijn kabel vastzit, ontvoert
een middelbare vrouw met
knotje naar de nok van het thea
ter. Komt terug voor een jong
blond meisje, een oudere heer.
Hij ontmoet geen verzet.
Monster
Een kluwen van armen en benen
zwiert rakelings over de hoof
den van de vijfhonderd toe
schouwers. Handen klauwen
zich vast aan het publiek om
vaart te remmen tot het monster
van ledematen, doornat van een
plensbui middenin de zaal, tot
stilstand komt en zich opsplitst
in een clubje zakenlieden die,
heel wat minder zakelijk dan
hun kostuums doen vermoeden,
mannen en vrouwen vol op de
lippen kussen, decolletés stre
len, Spaanse lief des woordjes
prevelen en wildvreemden aan
moedigen met elkaar te dansen.
Tromgeroffel, snoeiharde beats,
gillende zingzang, tomeloos ge
stamp en gespat.
Dan keert de rust - even - weer in
een dromerig draaiend liefdes
spel in de lucht. De La Guarda,
zegt Jeffrey Seller, spreekt de
taal van het hart en niet van het
hoofd. „Er worden zoveel thea-
terwetten overtreden, er is zo
veel chaos." De producent
maakte naam met de hitmusical
'Rent' en werd over De La Guar
da getipt door een vriend die in
Londen een 'onvoorstelbare'
show had gezien. Sellers naar
Londen: „Ik verdwaal in de Un
derground, kom uiteindelijk
toch nog bij de zaal aan en zie
Bij de audities is het vooral uit
straling die telt, ritme en de ma
nier van bewegen. Passie boven
techniek. Een maand repeteren
en je bent klaar voor de vlucht.
Producent Seller: „Het is ge
makkelijker om de individuele
acties in de show te leren dan om
je de geest van De La Guarda ei
gen te maken."
Metaforisch
Jy Murfy zit ruim een jaar bij de
groep. Twee keer werd hij afge
wezen, de eerste keer omdat het
rennen tegen de muur niet wilde
lukken, de tweede keer omdat
hij verkrampte onder de boren
de, staalblauwe blik van grond
legger James. Zoveel mogelijk
lolonaken en vooral niet probe
ren cool te zijn, bleek de derde
keer het recept. Ook hij verkon
digt het evangelie van het vlie
gen: „Vliegen kunnen we alle
maal, omdat het iets is van de
ziel en het hart. Iets in ons vliegt,
al is dat misschien niet iedere
dag. Het vliegen is zowel letter
lijk als metaforisch bedoeld."
Strakke lijven zonder ook maar
een putje of zweempje vet, sta
len spieren. Maar ook: gebroken
ribben door de strakke tuigen,
versleten gewrichten door de
klappen van de zwaartekracht.
Het is eens per week naar de fy
siotherapeut om lijf en leden te
rechten. Echte ongelukken zijn
nooit gebeurd, de artiesten leren
in de loop van de tijd hun ener
gie en bewegingen te doseren
waar nieuwkomers zichzelf nog
helemaal stuk maken. „Er is een
limiet aan je tijd bij De La Guar
da", zegt danseres Ani Wein-
stein. „Het verandert je li
chaam", valt actrice Joanne
Solomon haar bij. „We zijn alle
maal sterk en gespierd gewor
den, maar het is ongezond als je
het te lang doet."
Ze hebben die avond samen 'de
muur' gedaan, voor hen het 'fun
part' van de show en hoogtepunt
in de vriendschap die ze sloten
toen ze allebei werden uitverko
ren uit een groep van 1200 gega
digden. „Dat kan ik ook, dat wil
ik ook, dat moet ik ook", dacht
Solomon toen ze De La Guarda
fotografie Phil Nijhuis/GPD
voor het eerst zag. De saamho
righeid van de groep als veilig
heidsnet in de show en als enige
sociale leven is verslavend, de
adrenaline is verslavend. Maar
met slechts een dag vrij op acht
dagen en twee shows per dag is
de uitputting zowel fysiek als
geestelijk. Weinstem: „Je wordt
helemaal rauw van binnen.
In zeventig minuten een relatie
opbouwen met het publiek en
juist de mensen die instinctief
achteruitdeinzen over de streep
trekken, is glad ijs en een kwes
tie van inschattingsvermogen
waar ieder script ontbreekt Het
is een confrontatie, zij het geen
agressieve. Madonna ging die
niet aan toen ze de show bezocht
en bleef aan de grond. Sting zou
zelfs achteruit gedeinsd zijn
voor de ontvoerder met de blote
billen. Maar Cameron Diaz,
Leonardo di Caprio en Alanis
Morrissette gingen de hoogte in.
De interactie met het publiek
heeft Jy Murphy meer zelfver
trouwen gegeven, ondernemen
der gemaakt „Hoe ver kun je
gaan? We dwingen niemand.
Maar ik wil op de mensen af. Ik
sta tijdens de show in vuur en
vlam en dat wil ik hun ook ge
ven." De eerste maanden waren
voor Weinstein één groot waas.
Maar met de ontdekking en het
verleggen van haar eigen gren
zen is ze zich met het publiek
steeds vrijer gaan voelen. „Bij
De La Guarda vallen alle ge
dragscodes weg. Maar het is vei
lig."
Marjolijn de Cocq
De La Guarda in Docklands,
NDSM-terrein, T.T. Neveritaweg,
Amsterdam-Noord: t/m 11 septem
ber, première donderdag 22 augus
tus. Dinsdag, woensdag, donderdag
20.30, zondag 19.00 uur, vrijdag en
zaterdag eerste show 19.00 uur
Prijs: 40 euro Op vrijdag en zater
dag is er een tweede show om 22.30
uur plus afterparty verzorgd door
ID&T tot 4.00 uur. Prijs: 50 euro.
Parkeerruimte aanwezig. Voor rei
zigers met openbaar vervoer vaart
een speciale ferry-boot van Amster
dam Centraal Station naar Dock
lands Reserveren: 0900-3005000,
www.reserveerlijn.nl
De La Guarda: een wereld die mooi en vol energie en nat en sexy is.
daar zevenhonderd Britten zich
erg on-Brits gedragen. Ze lieten
zich helemaal gaan."
Dat is ook de missie van de Ar
gentijnen die De La Guarda be
gin jaren negentig opzetten, de
acteurs Pichon Baldinu en Di-
qui James en componist Gaby
Kerpel: het publiek met heftig
fysiek vertoon een onmiddellij
ke, pure reactie ontlokken. Het
moet niet denken, maar voelen.
Reageren op een stortvloed van
sensaties en situaties, maar niet
de kans krijgen zich af te vragen
wat het allemaal betekent. De
La Guarda staat voor 'angel de
la guarda', beschermengel.
Baldinu: „Ieder mens wil toch
kunnen vliegen, dat is een
droom. Dat is het soort gevoel
dat we willen uitdragenWe wil
len laten zien dat iedereen kan
vliegen."
Lichaam en ziel
De La Guarda is een 'experien
ce', zegt Diqui James, een nieuw
concept voor live performance
omdat het publiek met lichaam
en ziel wordt betrokken. „In de
bioscoop, het theater, bij de te
levisie zorgt niemand voor je li
chaam. Maar De La Guarda
doet een beroep op al je sensa
ties. We willen sneller gaan dan
je brein, ervoor zorgen dat je je
zelf een uur lang niet hoort den
ken. De energie is als bij een ra
ve."
Nieuw in de vier weken dat de
show in Nederland staat is de
'dj-connection': tijdens en na de
tweede show op vrijdag en za
terdag draaien dj's die werden
uitverkoren bij audities in Am
sterdam. James: „Omdat het
dansaspect zo ongelooflijk aan
slaat, hebben we daar meer
ruimte voor ingebouwd, de ti
ming en het script aangepast.
De dance-cultuur is in Europa
zoveel verder dan in Buenos Ai
res. Werken met mensen uit het
land zelf is ook een hele directe,
natuurlijke manier om de cultu
ren te mixen."
De show, die sinds 1993 stap
voor stap werd ontwikkeld van
vijf minuten tot een kwartier tot
ruim een uur, is volgens Diqui
James op zijn hoogtepunt. „Het
is nu óns moment. Incredible,
no? Het heeft veel tijd gekost om
uit te vinden hoe we het moesten
doen, om de techniek te ontwik
kelen, de mensen te trainen."
Supermannen zijn de artiesten
niet, grijnst acteur Jy Murfy als
hij in New York uit de nok van
het theater is neergedaald. Het
ziet er gevaarlijk uit, dat is deel
van de aantrekkingskracht van
De La Guarda. „Maar we zijn
gewone mensen met goede ap
paratuur en de bereidheid en lef
om dit te doen."
De La Guarda stond eerder in
Londen en Las Vegas, is nu ook
in Mexico te zien en opende het
WK-voetbal in Seoul. De ver
schillende casts bestaat uit wis
selende groepen acteurs, dan
sers en bergbeklimmers die door
De La Guarda worden opgeleid.
