Water is een onbekend gevaar
Werk rond sporen van mens en tijd
op zijn plek in ruw, ongepolijst fort
Binnendijks herstel
natuur Westerschelde
stuit op verzet ZLTO
Jeugdorkest zingt brieven aan Vermeer
15
Menwedstrijd
bij Grijpskerke
Verdrinking
kunst cultuur
door Rinus Antonisse
GOES - De Zuidelijke Land- en
Tuinbouw Organisatie Zeeland
(ZLTO) is tegen binnendijks na-
tuurherstel langs de Wester
schelde ten koste van agrarische
gronden. Zijn die beslist nodig,
dan moet er naast geld ook ver
vangende grond beschikbaar
komen.
Dit uitgangspunt zet de Zuide
lijke Land- en Tuinbouw Orga
nisatie Zeeland voorop bij de
natuurcompensatie Wester
schelde. Volgens de ZLTO wordt
te weinig gekeken naar de mo
gelijkheid van vervangende
grond, eventueel in combinatie
met kavelruil.
Voor sommige bedrijven is dat
belangrijker dan een financiële
vergoeding. In het streekplan
Zeeland is de mogelijkheid van
compensatie van grondverlies
(en kwaliteitsverlies van over
blijvende gronden) door ver
vangende grond nadrukkelijk
opgenomen. Dat geldt niet al
leen voor de natuurcompensatie
Westerschelde, maar ook voor
andere projecten waarvoor
landbouwgronden in het geding
zijn.
Bovendien wil de ZLTO dat
agrarisch natuurbeheer in beeld
komt. Daarbij kunnen de be
treffende gronden voor natuur
compensatie in eigendom en/of
beheer blijven bij de huidige
grondgebruiker, of worden
overgedragen aan een vereni
ging voor agrarisch natuurbe
heer. Er mag niet automatisch
van uit worden gegaan dat de
nieuwe natuurgebieden in ex
ploitatie komen bij de gevestig
de natuurorganisaties.
Inlagen
De provincie wil langs de Wes
terschelde nieuwe inlagen ma
ken en heeft daarvoor twaalf ge
bieden (totaal ruim 310 hectare)
op het oog. Dat gebeurt in het
kader van de natuurcompensa
tie voor de schade die de (twee
de) verdieping van de Wester
schelde heeft veroorzaakt. Er is
bijna twaalf miljoen euro voor
beschikbaar.
Het gaat om gronden bijInkel-
west (23 hectare), Perkpolder
(17 ha), Scheldeoord (11 ha),
Kruiningen Sluisweg (15 ha),
Waarde Vroondijk (15 ha), Bath
(10 ha), Zwartegatsekreek (40
ha), karrevelden Oud-Bres-
kenspolder (25 ha), Nummer
Een (23 ha), Piaskreek (45 ha),
Galghoek (7 ha) en het Bathse
Schor (81 ha).
De betrokken eigenaren en ge
bruikers zijn inmiddels door de
provincie op de hoogte gesteld
van de plannen. Voorop staat
dat de gronden alleen op basis
van vrijwilligheid worden ver
worven.
Ook de ZLTO vindt dat dit cen
traal moet staan. En als er nieu
we natuur wordt ingericht,
moet er terdege rekening wor
den gehouden met de omringen
de agrarische gronden, aldus de
standsorganisatie.
Goed nabuurschap hoort te zijn
verzekerd. Dus maatregelen te
gen wild- en onkruidschade en
zorgen voor een goede waterbe
heersing. De ZLTO dringt erop
aan voor de betreffende gebie
den en hun omgeving de huidige
situatie goed vast te leggen. Ook
moet te allen tijde de bestaande
infrastructuur van wegen en
waterlopen op afdoende wijze
in stand blijven.
GR1JPSKERKE - De Zeeuw-
sche Menvereniging houdt zon
dag een samengestelde men
wedstrijd. De wedstrijd wordt
gehouden op een weiland bij de
familie Geertse aan de Vrij-
heidsweg tussen Grijpskerke en
Aagtekerke.
Van 9.30 tot 13.30 uur worden
wedstrijden dressuur en vaar
digheid gehouden. Om 14 uur
begint een marathon met een
wegparcours en vier hindernis
sen.
De menwedstrijd telt twintig
deelnemers in de klasse paarden
en pony's, enkel- en dubbel
span. De wedstrijd is de vierde
in een reeks van vijf voor het
Zeeuws kampioenschap.
donderdag 15 augustus 2002
door Jacques Cats
De mannen die in Arnemuiden een
waterpartij afzochten, hadden
het zwaar: zij waren op zoek naar iets
wat ze eigenlijk niet wilden vinden.
Duikers en andere speurders moeten
in zulke omstandigheden hun natuur
lijke neiging overwinnen om de con
frontatie met een lichaam uit de weg
te gaan.
In dit geval betrof het zelfs een ver
dronken kind. Dat komt, zo is in hulp-
verleningskring algemeen bekend,
nog harder aan. Jaarlijks overlijden in
Nederland in de leeftijdscategorie
van vijf tot en met twaalf jaar acht
kinderen door. verdrinking. In Arne
muiden zijn het er twee, neefjes van
amper vijf en zes jaar oud. Een dorp is
in rouw.
Water is leuk om mee te spelen en lek
ker om in te spetteren. Maar water is
ook levensgevaarlijk. Vooral voor heel
kleine kinderen die nog niet kunnen
zwemmen. Als die in een sloot of vij
ver vallen, kan het gauw gebeurd zijn.
Het kind glijdt geruisloos onder water
en verliest al snel het bewustzijn. Cij
fers geven aan dat in Nederland ver
drinking doodsoorzaak nummer één
is voor jonge kinderen. In 2000 sloeg
in Zeeland het noodlot twee keer toe.
In Nieuw- en Sint Joosland viel in een
onbewaakt moment een zestien
maanden oud meisje in een sloot. In
Souburg verdronk een jongetje van
drie jaar in een vijver.
Kinderen verdrinken sneller dan vol
wassenen. Als een ouder iemand in het
water terecht komt, zal die zich be
dreigd voelen en gaan schreeuwen en
spartelen. De kans is groot dat dat
wordt opgemerkt. Volgens
J. Knape, hoogleraar en hoofd van de
afdeling anesthesiologie van het Uni
versitair Medisch Centrum in
Utrecht, is water voor kleine kinderen
zo bedreigend omdat ze vaak niet be
seffen dat ze door kopje onder te gaan
groot gevaar lopen. Ze maken geen
geluid als ze dreigen te verdrinken en
schreeuwen ook niet om hulp. Boven
dien zijn ze eerder buiten bewustzijn
omdat de stofwisseling bij kinderen
hoger is. Daardoor verbruiken ze
meer zuurstof en ontstaat er sneller
een tekort.
Het onderwerp van verdrinkingsge
vaar krijgt juist in deze maanden veel
aandacht. De Stichting Consument en
Veiligheid is een campagne begonnen
nippertje uit het water gered, ouders
opgelucht, het kind krijgt een ijsje om
te bekomen van de schrik, maar sterft
's nachts in zijn bedje. Oorzaak: er is
teveel vocht in de longen gekomen
waardoor het kind in zijn slaap in zijn
eigen longvocht is gestikt. Daarom
moet het een ijzeren regel zijn: als niet
bekend is hoe lang iemand in het wa
ter heeft gelegen, moet het geredde
slachtoffer altijd voor observatie naar
het ziekenhuis.
Gemeenten, maar ook particulieren
dienen zich volgens de Eindhovenaar
meer bewust te zijn van de risico's die
verbonden zijn aan de aanleg van wa
terpartijen. En scholen kunnen met
vroeg genoeg beginnen kinderen te le
ren zwemmen. ,,In een provincie zo
waterrijk als Zeeland zou iedereen
een zwemdiploma moeten hebben".
Beekwilder weet waar hij het over
heeft: in 'zijn' zwembad verdronk een
foto Jurriaan Balke)
paar jaar geleden een tienjarig jonge
tje. Telkens als hij van nieuwe ver-
drinkingsgevallen hoort, komen de
emoties bij hem boven en waagt hij
het zich af: misschien zijn we met z'n
allen te weinig oplettend. „Als ik daar
in Arnemuiden in de buurt zou heb
ben gelopen zou mijn eerste vraag zijn
geweest: hé jongens, kunnen jullie wel
zwemmen? Nee? Dan weg daar! Ik be
moei me zo wel met andermans kinde
ren. Toch vind ik dat het mijn plicht is
om daar een opmerking over te ma
ken".
Met verbijstering hoorde hij veertien
dagen geleden, toen het prachtig weer
was, het omroepbericht aan: op het
Scheveningse strand waren 182 kin
deren hun ouders kwijt. „Daar snap ik
nul komma nul nul van. Waar zijn die
ouders dan mee bezig? Zitten die in de
kroeg of liggen ze te slapen? Ik krijg
het koud als ik er weer aan denk."
Hennie Beekwilder: „Misschien zijn we met z'n allen te weinig oplettend."
onder de titel 'Watervlug'Die is voor
al gericht op het voorkomen van
verdrinking van peuters. Jaarlijiks
komen zo 24 kinderen in die leeftijds
categorie om. In de begeleidende fol
der worden belangrijke tips gegeven.
Eén eiwan is: demp de vijver en maak
er een zandbak van. Maar ook: nooit
weglopen als je kind in bad zit. En al
tijd persoonlijk toezicht houden op
het kind als er water in de buurt is.
Wetenschappers en mensen uit het
veld, zoals reddingswerkers en ambu
lancepersoneel, kwamen onlangs bij
elkaar om te praten over nieuwe in
zichten en ontwikkelingen op het ge
bied van preventie, reddingswerk en
de behandeling van slachtoffers. De
als directeur aan het Ir. Ottenbad in
Eindhoven verbonden Hennie Beek
wilder was één van de sprekers op het
congres. Hij stelde vast dat de kennis
die er is over drenkelingen te weinig
wordt doorgegeven. „De onwetend
heid over drenkelingen is groot", zegt
Beekwilder. „Goedbedoelende bur
gers trekken een slachtoffer vaak ver
ticaal uit het water. Maar de kans dat
iemand het overleeft is vele malen
groter wanneer die horizontaal uit het
water wordt gehaald."
Beekwilder wijst verder op het ver
schijnsel van de 'tweede verdrin
kingsdood'. Een kind wordt op het
Volgens dirigent Reinbert de Leeuw is Writing to Vermeer geschikt voor het Jeugdorkest, juist omdat het stuk eigenlijk niet als opera be
doeld was. foto Werner Rauwerdink/GPD
door Ernst Jan Rozendaal
VEERE - Writing to Vermeer
van Louis Andriessen is eigen
lijk een opera. Drie jaar geleden
schreef hij de muziek bij een li
bretto van de Engelse filmma
ker Peter Greenaway. Het sinds
dien zelden gespeelde stuk staat
nu in een concertante uitvoe
ring op het repertoire van het
Nationaal Jeugdorkest, dat
maandag de Grote Kerk van
Veere aandoet.
Het idee voor de opera is ont
staan in 1994, toen in het Mau-
ritshuis in Den Haag een grote
tentoonstelling plaatsvond over
Vermeer. Over de wereldbe
roemde schilder Johannes Ver
meer (1632-1675) is niet zoveel
bekend.
Hij bracht het grootste deel van
zijn leven door in Delft, waar hij
in een bijna fotografische stijl,
met een scherp oog voor lichtin
val en kleur, voornamelijk rus
tieke zeventiende-eeuwse inte
rieurs schilderde. Er zijn maar
vijfendertig schilderijen van
zijn hand bekend.
Greenaway dacht in eerste in
stantie een kameropera over
hem te maken, niet een groot
spektakel.
Hij had zes fictieve brieven aan
Vermeer geschreven en naar zijn
idee moesten die op toneel door
drie vrouwen worden voorgele
zen. Andriessen haalde hem
over er toch een meer drama
tisch stuk van te maken. Daarin
zou het contrast tussen de hui
selijke wereld van Vermeer en
de tumultueuze toestand van
zijn tijd kunnen worden uitge
werkt.
Vermoord
Centraal tijdstip is het ramp
jaar 1672. De Hollandse repu
bliek wordt aangevallen door de
Fransen en de gebroeders De
Witt worden op gruwelijke wij
ze door Oranje-aanhangers ver
moord. Hoe kun je zulke harmo
nieuze schilderijen maken als de
wereld om je heen op zijn kop
staat? Dat is de vraag die An
driessen en Greenaway intri
geerde.
De muziek die Andriessen bij
Greenaways libretto compo
neerde is als eerste uitgevoerd
door het ASKO/Schönberg En
semble onder leiding van Rein
bert de Leeuw, die maandag ook
het Nationaal Jeugdorkest zal
dirigeren. Andriessen heeft met
Writing to Vermeer een homma
ge willen brengen aan de schil
derijen van de zeventiende-
eeuwse meester. In een inter
view vertelt hij: „Voor Rosa, a
horse drama heb ik mij wat de
muziek betreft laten inspireren
door cowboyfilms en door Hol
lywood. Voor Writing to Ver
meer is dat niet zo evident. Als
er een verwijzing is, dan is dat
naar de cultuur van de Neder
landse barokmuziek, de tijd van
Sweelinck (1562-1621). In Wri
ting to Vermeer hebben harpen,
gitaren en het hakkebord (een
voorloper van de piano) een pro
minente rol. Opmerkelijk is na
tuurlijk dat er alleen vrou
wenstemmen te horen zijn, ook
die van de kinderen. Dat zal de
opera een bijzonder karakter
geven."
Het Nationaal Jeugdorkest
toert al jaren 's zomers door het
land, maar dit jaar gebeurt dat
voor de tweede keer na een sum
mer academy in de Gelderse
bossen Ten behoeve van de Gel
derse Muziek Zomer hebben
zo'n honderddertig muziekstu
denten zich onder leiding van
gerenomeerde dirigenten voor
bereid op een programma met
klassieke en hedendaagse mu
ziek. Reinbert de Leeuw heeft
het idee voor zo'n zomeracade-
mie opgedaan in Amerika, waar
hij bij verschillende van derge
lijke initiatieven betrokken is
geweest. Op zijn voorstel is Wri
ting to Vermeer op het repertoire
van het Nationaal Jeugdorkest
terecht gekomen. Dat is geen
operagezelschap, zodat het pu
bliek niet moet rekenen op de
cors, videobeelden, kostuums of
acteerprestaties. In Veere draait
het om de muziek van Andries
sen en de gezongen tekst van
Greenaway.
ConcertHet Nationaal Jeugdorkest
olv Reinbert de Leeuw speelt Wri
ting to Vermeer van Louis Andries
sen, maandag 19 augustus in de Gro
te Kerk van Veere, aanvang: 20.15
uur.
door Jan Dirk van Scheyen
RITTHEM - Wanneer je door het
gastenboek bladert van de ten
toonstelling in het hoofdbastion
van het Fort Rammekens,
springt meteen in het oog dat
heel veel bezoekers vinden dat
deze expositie perfect past in de
omgeving. Die bezoekers heb
ben gelijk. Het werk dat tot eind
oktober in het voormalige ves
tingwerk is te zien, oogt net zo
ongepolijst en ruig als de ruimte
zelf.
In het eeuwenoude gewelf zijn
sculpturen geplaatst van José
van der Valk uit Zevenbergen en
aan de muren hangen grote
schilderingen op textiel van Els
van Baarle uit Dreischor. De
tentoonstelling van dit tweetal
staat in het teken van sporen:
sporen van het verleden, sporen
van de mens.
Bij binnenkomst springt meteen
een soort rijtuig in het oog, dat
midden in de ruimte is ge
plaatst. Het draagt de titel Me
tamorfose en werd gemaakt
door José van der Valk. „Elke
kunstenaar probeert, wanneer
hij scheppend bezig is, een me
tamorfose tot stand te brengen
die het resultaat is van de wis
selwerking tussen kunstenaar,
zijn materiaal en de omgeving
waarin hij werkt", zegt Van dei-
Valk over Metamorfose. Met dit
specifieke kunstwerk wilde zij
de gedaanteverwisseling van
het goddelijke naar het aardse
in beeld brengen. De kunste
naar heeft die gedaanteverwis
seling vormgegeven door tussen
twee grote houten wielen een uit
marmer gehouwen goddelijk
wezen te plaatsen, dat de vorm
aanneemt van een kruis en dat
door middel van twee staven is
verbonden met twee keien die
op de grond liggen. Deze twee
staven gaan dwars door enkele
langgerekte menselijke gestal
ten heen die tussen het marmer
en de keien in staan.
Metamorfose is het meest opval
lende spoor dat temidden van de
verweerde geschutpoorten van
het bastion is achtergelaten. Dit
werk is het middelpunt van de
bijdrage van José van der Valk
aan de expositie. Haar werk be
staat verder hoofdzakelijk uit
kleinere objecten, die elk zijn
samengesteld uit zowel metaal
als keramiek.
Die combinatie van verschillen
de materialen kan volgens Van
der Valk 'een contrast of een
evenwicht oproepen of een ef
fect bewerkstelligen waarbij de
afzonderlijke materialen elkaar
versterken'.
Haar werk is geïnspireerd door
mystiek en religie. Zo toont ze
nogal wat sculpturen met als ti
tel Offerande. Het is een gewijde
naam voor beeldhouwwerk dat
aards en robuust oogt. De mens
staat bij haar centraal. Ze wil
naar eigen zeggen stilte en
kwetsbaarheid. maar ook
kracht en harmonie tot uitdruk
king brengen.
Weer en wind
De op een ondergrond van tex
tiel geschilderde doeken van Els
van Baarle hebben het verleden
als inspiratiebron. Van Baarle
kijkt graag naar overblijfselen
van bouwwerken die door weer
en wind zijn aangetast. De 'sub
tiele kleuren en texturen' die je
op zulke ruïnes aantreft boeien
haar. Die fascinatie sluit aan bij
haar techniek: Els van Baarle
werkt laag over laag met was en
verf. Haar werk is in haar eigen
woorden als 'een oude muur die
van dichtbij bekeken een schat
aan details laat zien'. „Wat op
het oog één kleur lijkt, ziet er,
wanneer je er met je neus boven
op staat, uit als een veld van nu
ances."
Ze beschouwt taal, het schrift,
ook als een instrument waarmee
ze haar boodschap kan over
brengen. In haar doeken duiken
allerlei geheimzinnige, nauwe
lijks te ontcijferen teksten op.
„Het schrift is eveneens een
overblijfsel, een voortleven via
tekens."
Tentoonstelling 'Sporen' in Fort
Rammekens aan de Rammekensweg
bij Ritthem. Het fort is van dinsdag
tot en met zondag tussen 13.00 en
17.00 uur geopend. De tentoonstel
ling loopt tot en met 31 oktober.
Het werk Metamorfose van José van der Valk neemt een centrale plaats in in de expositieruimte.
foto Ruben Oreel
