Camera hoort thuis in rechtszaal
PZC
PZC
pr.
Roemeense zigeuners scheppen
hun Wassenaar in Buzescu
EIHPC m pe'sowMMoxATC-
Voetbal hooligans
Zonder bonden is de
baas oppermachtig
Openbaarheid is goed voor het vertrouwen in de rechtspraak
te gast
13 augustus 1952
dinsdag 13 augustus 2002
door Boris Dittrich
Nu de pro forma-zitting van
de strafzaak tegen Volkert
van der G. rechtstreeks op de te
levisie werd uitgezonden, heeft
het grote publiek kunnen zien,
hoe het er in een rechtszaal aan
toegaat. Geen spektakel, maar
koel analyseren wat er aan be
wijsmateriaal voorhanden is en
wat daar tegen in te brengen
valt. Wat telt zijn feiten, niet ge
voelens. Dat is een verademing
na een periode van maanden,
waarin bijna iedereen zijn me
ning gaf over wat Volkert van
der G. bewogen had en de ene
complottheorie werd ingehaald
door de andere.
Ik ben het zeer eens met de be
slissing van de Amsterdamse
rechtbank om bepaalde delen
van de zitting te laten uitzen
den. Ik hoop dat die lijn wordt
doorgetrokken en dat de echte
zitting over ongeveer drie
maanden, wanneer de zaak in
houdelijk wordt behandeld,
eveneens mag worden gefilmd.
En dat tv-registratie niet be
perkt blijft tot deze zaak, maar
dat ook andere rechtbanken
over de brug komen.
Hoofdbeginsel in onze rechts
staat is de openbaarheid van
rechtspraak. Artikel 6 van het
Europees Verdrag van de Rech
ten van de Mens regelt dat pro
cessen toegankelijk zijn voor
het publiek en de media, geen
enkele uitgezonderd. Dus ook
de radiomicrofoon en de tv-ca-
mera moeten worden toegela
ten.
De openbaarheid verstevigt de
controlefunctie van het publiek
ten opzichte van de wijze waar
op de rechters hun werk doen.
Rechters zijn onafhankelijk.
Een zware vorm van openbaar
heid en de mogelijkheid van pu
blieke kritiek moet de onafhan
kelijke rechter scherp houden.
Onderscheid
Het wekt dan ook bevreemding
dat tot nu toe in Nederland bij
na altijd camera's en microfoons
uit de rechtszaal worden ge
weerd. Hooguit mag de binnen
komst van de rechters worden
vastgelegd en het voorlezen van
de uitspraak. Voor de rest moe
ten de krantenjournalisten
maar een verslag schrijven van
wat er zich zoal afspeelt. Dit on
derscheid tussen journalisten is
gebaseerd op de macht der ge
woonte en op angst voor het on
bekende, maar heeft geen goede
juridische grondslag.
Natuurlijk zijn er uitzonderin
gen mogelijk op dit beginsel van
openbaarheid. De belangrijkste
is dat de camera mag worden ge
weerd indien de bescherming
van het privéleven van de pro
cespartijen dit eist. Dat bete
kent niet dat er helemaal niets
meer mag worden uitgezonden.
De rechter kan bepalen dat een
deel van de zitting weggelaten
wordt of dat de verdachte of bij
voorbeeld een getuige onher
kenbaar wordt gefilmd. De
techniek staat tegenwoordig
voor niets.
Een groot voordeel van een tv-
registratie is dat alle proces
deelnemers op de zitting aan
wezig zijn en op eikaars argu
menten reageren. Daardoor
ontstaat een compleet beeld van
de zaak.
Onzin
Dat is nog eens wat anders dan
al die praatprogramma's op te
levisie, waar sommige advoca
ten ongebreideld hun kant van
de zaak toelichten en nauwe
lijks weerwerk krijgen. Insiders
weten dat er soms grote onzin
wordt uitgekraamd, maar het
grote publiek wordt op het ver
keerde been gezet. Ondertussen
heeft het Openbaar Ministerie
in de beeldvorming het nakij
ken, want het is de officier van
justitie niet toegestaan buiten
de zitting om in te gaan op de
strafzaak. Dit was voor de vice-
president van de Amsterdamse
rechtbank Lauwaars enkele ja
ren geleden reden om voor de
camera in de rechtszaal te plei
ten. Hij zat de beruchte straf
zaak tegen de Hakkelaar voor
en was het mediaspektakel
voorafgaand aan de zitting
spuugzat.
Door tv-registratie van de zit
ting zal de aandacht van de me
dia zich verleggen naar het mo
ment dat het er werkelijk toe
doet. Het publiek wordt van de
zakelijke benadering in de
rechtszaal heel wat wijzer dan
van de stoere, oncontroleerbare
verhalen van advocaten in
praatprogramma's op de buis.
Televisieregistratie van de zit
ting zal meer begrip kweken bij
het publiek voor de uiteindelij
ke uitspraak. Men kan zelf mee
maken welke dilemma's er zijn
en welk deel van het bewijs te
gen de verdachte te mager is.
Vertrouwen
De uiteindelijk door de rechter
op te leggen straf kan in een ka
der worden geplaatst. Voor het
vertrouwen in de rechtsstaat is
dat van groot belang. Meer en
meer lijkt het er op dat burgers
bij sommige uitspraken van
rechters hun vraagtekens plaat
sen. Zij snappen niet hoe de
rechter tot een bepaald oordeel
heeft kunnen komen. Vaak
wordt gezegd dat de rechters in
Nederland licht straffen. Uit
onderzoek blijkt dat dit vroeger
het geval was, maar dat de Ne-
derlandse rechters in Europa
inmiddels een middenpositie
innemen. Toch blijft het verhaal
van hel milde strafklimaat de
ronde doen. Opvallend is dat
mensen die daadwerkelijk een
strafzaak hebben bijgewoond
op de publieke tribune en alle
argumenten voor en tegen heb
ben gehoord, vaak het oordeel
van de rechter onderschrijven.
In Nederland is er één rechts
zaal, waar de camera constant
aanwezig is en waar we de ver
dachte recht in het gezicht kun
nen kijken. Niemand maakte er
bezwaar tegen. Het Joegosla-
vië-tribunaal in Den Haag laat
heel de wereld meekijken naar
het proces tegen Milosovic.
Maar het is wel hypocriet dat
een paar honderd meter verder
op in de Haagse rechtbank geen
camera wordt toegelaten in za
ken, die de Nederlandse samen
leving ernstig hebben geschokt.
yitë mMMe...
Ik wil dat de wetgever zijn ver
antwoordelijkheid neemt en het
uitgangspunt van toegankelijk
heid voor alle media in de wet
vastlegt. Richtlijnen kunnen de
uitzonderingen gedetailleerd
regelen. De voorzitter van de
Raad voor de Rechtspraak, mr.
van Delden, voerde onlangs als
argument tegen tv-uitzending
aan dat hij wilde dat het publiek
moeite zou moeten doen om
naar de rechtszaal te komen.
Thuis de tv aanzetten vond hij te
makkelijk. Ik hoop dat de uit
zending van de pro forma-zit-
ting tegen Volkert van der G.
heeft geleerd dat dit soort betut
teling uit de tijd is. GPD
Boris O. Dittrich is Tweede-Kamer
lid voor D66 en fractiewoordvoer
der justitie
Het voetbalseizoen moet nog beginnen, maarj
eerste schermutselingen aan het front var.)
hooligans hebben zich al voorgedaan. De opl
dag van Feyenoord werd twee weken geleden doorn
kleine groep aangegrepen om anti-joodse leuzen ter]
pen. Zondag voerden PSV-supporters actie tegen de;t
geheten combi-regeling, waardoor zij uitsluitend;]
trein naar de Amsterdam Arena konden afreizen *3
een wedstrijd tegen Ajax geprogrammeerd stond.i
woede tegen die maatregel richtte zich zelfs tegen de J
gen spelers, toen de bus van de Eindhovense voetbal
club lange tijd werd verhinderd te vertrekken.
Telkens bij het aanbreken van een nieuw voetbals'
zoen lijken alle betrokkenen volledig te wordenow
vallen door het verschijnsel vandalisme. En elk seizoé
weer buitelen voetbalbestuurders en politici over-j
kaar heen om in het wilde weg suggesties te opperen!]
oplossing van het probleem. Dit keer is doodzwijgen!
beste remedie, vindt Feyenoord-voorzitter Van denfj
rik. Zijn Eindhovense collega Van Raay acht de»
meentelijke overheid schuldig en toonde zelfs bed
voor de actie van de PSV-supporters. PvdA-Kamerj
Van Heemst meent Feyenoord te moeten bestrad
door de club een wedstrijd zonder publiek te latensj
len. Dat is een straf waarmee niet alleen de goedwill?.
de Feyenoord-fans maar ook die van de tegenpa]
worden benadeeld. Dat kenmerkt de beperkte ds
gang van de ideevorming rondom het onderwerp bi;i
politiek.
De nieuwe staatssecretaris van Sport,'de CD An
Ross, breekt met de traditie en heeft gisteren een pil
dooi gehouden voor een nauwe samenwerking tus»
rijk, voetbalclubs, gemeenten en politie. Er moet a
einde komen aan het afschuiven van verantwoordelij
heden, aldus de staatssecretaris. Duidelijker kanzijij
niet stellen. Tot dusver acht geen der betrokkenenzj
daadwerkelijk verantwoordelijk voor het wangeth
van de hooligans, die het in getal zwaar moeten aflï
gen tegen de ware liefhebbers. De clubbesturen vinei
dat het voetbalvandalisme uitsluitend een maatschL-
pelijk verschijnsel is dat door justitie en politie li
worden afgehandeld. Gemeentelijke overheden men
dat de clubs zelf maar orde op zaken moeten stellen.)
politie neigt ertoe de handen van het probleem a!|
trekken.
In Groot-Brittannië is aangetoond dat met een goa
samenwerking tussen overheid, politie en clubs,];!
behulp van meldingsplicht voor bestraf ten goede red
taten kunnen worden geboekt. Ross wil alle partijl
volgende maand om de tafel hebben om nu eens aanè
finitieve oplossingen te gaan werken. Uit haar wooréj
blijkt ambitie. Zij dient er echter wel van doordrong
te zijn dat zij de enige is die de betrokkenen aan detail
gekluisterd kan houden.
Werkgeversvoorzitter
Jacques Schraven wil niet
meer met vakbonden on
derhandelen over CAO's
omdat die te weinig leden
hebben. Het alternatief is
om iverkgevers samen met
ondernemingsraden de
arbeidsvoorwaarden te
laten bepalen. Werkne
mers lopen dan het risico
opgezadeld te worden met
een CAO die volledig naar
wens is van de directie.
door Sylvia Marmelstein
Hij is zich kapot geschrokken
van de uitlatingen van de
VNO-NCYV-voorzitter. Rob
Brand, ruim tien jaar lid van de
ondernemingsraad van Exxon
Mobil vindt het een 'ontiegelijk
slecht idee' van Schraven om
ondernemingsraden samen met
de baas de arbeidsvoorwaarden
te laten regelen. „Bij ons
bedrijf gebeurt het al en het
heeft voor de werknemers veel
nadelen."
De ondernemingsraad (OR)
waar Brand in zit regelt met de
directie de arbeidsvoorwaarden
van de 1700 werknemers van
Esso Nederland en Exxon Mobil
Chemical Holland bv en Exxon
Chemical Holland LLC in Rot
terdam en Breda. Als kaderlid
van FNV Bondgenoten kijkt hij
jaloers naar bedrijven waar
vakbondsonderhandelaars dat
werk doen.
„Voor de CAO-onderhandelin-
gen beginnen mogen alle leden
doorgeven welke punten ze het
belangrijkst vinden. Bijvoor
beeld loon, kinderopvang of
vrije tijd. Dan worden daar ei
sen uit geformuleerd. Die eisen
gaan weer terug naar de leden,
die ze moeten goedkeuren of bij
schaven. Dan gaan de bonden
de onderhandelingen in met de
werkgevers. Tijdens de onder
handelingen worden de leden
steeds weer ingelicht, vooral
vóórdat belangrijke beslissin
gen worden genomen. Dan kun
nen ze nog ingrijpen."
Ondemocratisch
Dat mist Brand in de onderhan
delingen met de OR. „Als onze
directie een eindbod op tafel
legt, moeten de OR-leden daar
meteen over beslissen. Ze mo
gen niet eerst peilen wat de
werknemers ervan vinden Het
is dus een ondemocratisch pro
ces. De baas bepaalt wat wel en
niet mag." Bovendien kan de
baas misbruik maken van zijn
machtspositie. Brand is wel
eens onder druk gezet door de
directie om uit de OR te stappen.
„Ze vonden me lastig."
OR-leden zijn afhankelijk. Ze
worden als werknemers betaald
door de man die tegenover hen
zit bij de onderhandelingen.
„Zeker als ze prestatiebeloning
krijgen, duiven ze geen tegen
gas te geven. Komt de baas met
een voorstel dat slecht is, dan
wordt het muisstil. Terwijl on
afhankelijk onderhandelaars
onmiddellijk zouden zeggen:
„Dat gebeurt niet, anders gaan
we staken.Dat de OR geen sta
kingskas heeft, maakt de baas
oppermachtig, stelt Brand. „Je
kunt als werknemer toch niks
doen als je het niet eens bent met
zijn voorstellen."
Een ander nadeel is volgens
Brand dat OR-leden zelden over
goede onafhankelijke informa
tie beschikken. „Ze zijn het hele
jaar gewoon bezig met hun
werk. Maar vlak voordat de on
derhandelingen over arbeids
voorwaarden beginnen, moeten
ze zich plots verdiepen in wat de
normale (loon)eisen zijn in ver
gelijkbare bedrijven. Die infor
matie krijgen ze dan vaak van
de directie. Of het klopt is dan
natuurlijk de vraag."
Het idee van Schraven betekent
dat werknemers erg afhankelijk
worden van hun collega's in de
OR. „Als je geluk hebt. zijn dat
capabele mensenAnders zijn ze
het verlengstukken van de
baas." Zo maakte Brand het
mee dat er bij OR-verkiezingen
te weinig kandidaten waren. De
directie regelde toen zelf men
sen die zij wel zag zitten."
Machtsmisbruik
Ook heeft Brand meegemaakt
dat de directie haar machtsposi
tie misbruikte. „De OR werd on
der druk gezet om akkoord te
gaan met het uitvoeren van al
cohol en drugstesten op werk
nemers. Iets wat volgens de Ne
derlandse wet verboden is. De
arbeidsinspectie moest er aan te
pas komen om de directie tot be
daren te brengen."
Brand hoopt dat VNO-NCW
met de bonden blijft onderhan
delen.
„Werknemers moeten gewoon
het werk kunnen doen waar
voor ze zijn aangenomen bij het
bedrijf. Daarvoor zijn ze opge
leid en daarin zijn ze deskundig.
Voor onderhandelen over ar
beidsvoorwaarden hebben we
andere experts." GPD
Sommigen trekken in een
traditie van eeuwen her
nog rond in huifkarren,
anderen hebben een de
plorabel krot gevonden.
Maar een kleine minder
heid van de 530.000 zigeu
ners in Roemenië woont
dezer dagen in paleizen.
Hun hoofdstad is Buzes
cu, honderd kilometer
buiten Boekarest.
etnische groep die elders voor
namelijk bedelend en verkom
merend worden aangetroffen.
Zij zijn zigeuners, die hun for
tuin hebben gemaakt als zaken
lui in metaal.
Om aanschouwelijk te maken
wat zijn geliefdste metaal is,
hoeft Stancu slechts zijn mond
te openen. Hij heeft meer dan
tanden van goud. Achteloos
haalt hij een gouden dollarmunt
uit het jaar 1873 uit zijn zak en
declameert „Deze is 24 karaats,
35 gram. U kunt hem hebben
voor 800 dollar. Ik heb een hoop
van deze munten geërfd van
mijn opa."
Niet iedereen gelooft dat de pa
leisbewoners hun welvaart aan
spaarzame opa's te danken heb
ben. Patramescu Marin, de
door Cees van Zweeden
Als Bureatza Stancu uit zijn
raam kijkt dwalen zijn ge
dachten af naar vroeger. Een
paard trekt een boerenkar over
de zandweg, bij elke voetstap
een wolkje stof opwerpend. Op
de wagen ligt het ontzielde li
chaam van een oude vrouw- op
gebaard, omringd door rouw-
klagende nabestaanden.
De processie herinnert Stancu,
een 47-jarige zigeuner, aan ver
vlogen tijden. Nog niet zo lang
geleden was hij even arm als de
paupers die langs zijn raam hun
dode op een boerenkar naar
haar laatste rustplaats tronen.
Zelf had hij zich een gemotori
seerde begrafeniswagen kun
nen veroorloven, zoals hij
zich onlangs voor de bruiloft
van zijn dochter ook een band
van vijfduizend euro veroor
loofde.
Armoede is voor Stancu een ab
stract begrip geworden. „Onder
het communisme was het onmo
gelijk iets dergelijks te bezit
ten", zegt hij met een hoofdknik
naar zijn paleisje met 45 ka
mers. „Je moest altijd uitleggen
waar het geld vandaan kwam.
Nu worden geen vragen meer
gesteld."
Filmset
Stancu is niet de enige in Buzes
cu, honderd kilometer buiten
Boekarest, die ruim is behuisd.
Wie voor het eerst door het dorp
rijdt, waant zich op een filmset.
Aan weerszijden van de hoofd
straat rijzen kitscherige palei
zen op, opgesmukt met torentjes
waarop de naam van de eige
naar prijkt. Mercedessen glin
steren achter gietijzeren poor
ten in de zon.
Buzescu, dat amper vierduizend
inwoners telt, is echter geen
filmset. De paleizen zijn echt, en
hun bewoners zijn leden van een
Bureatza Stancu voor zijn paleisje, foto Cees van Zweeden/GPD/
voormalige burgemeester van
Buzescu, lacht als hem ge
vraagd wordt waar de zigeuners
hun geld vandaan hebben. „Er
is hier veel gestolen na de val
van het communisme", zegt hij
eenvoudig.
Irrigatiebuizen
Niet ver van Buzescu ligt Seaca,
een ander dorp. Seacg betekent
in het Roemeens 'zonder water',
wat een ironische naam is. Tien
jaar geleden werd het complete
stelsel van irrigatiebuizen ge
stolen in het dorp, dat nu in een
gebied ligt dat snel aan het ver
woestijnen is. Na de val van het
communisme verdwenen in de
hele streek benoorden de Donau
irrigatiebuizen, telegraafdra
den en elektriciteitskabels.
Specialiteit van de zigeuners is
altijd metaalbewerking ge
weest, maar alleen de rijke zi
geuners van Buzescu slaagden
erin dat op industriële schaal te
doen,Zi j weten niet eens hoe ze
de hamer moeten hanteren",
schampert Victor Petrache. „Zij
hebben arbeiders die het werk
voor hen doen."
Petrache is een van de arme zi
geuners in Buzescu, die zijn
weggemoffeld achter de facades
van kitschpaleizen. Het kost
hem twaalf uur om een koperen
distilleertank te maken, die hij
voor 250 euro kan verkopen.
„Maar er zijn weken waarin ik
niets verkoop", zegt hij. „En ik
heb vijf kinderen."
Beledigd
De etnische Roemenen, een
driekwart meerderheid in Bu
zescu, zien de transformatie van
hun traditionele dorp in een pa-
leiswijk met gemengde gevoe
lens aan. Patramescu Marin, de
voormalige burgemeester, voelt
zich 'beledigd' door de ostenta
tieve rijkdom. Maar andere dor
pelingen halen er hun schouders
over op, wellicht omdat zij een
graantje meepikken van de wel
vaart.
Na enkele glazen bier vliegen de
verdachtmakingen gezwind
over de tafel in het café bij de in
gang van het dorp. „De zigeu
ners stalen zelfs metalen voor
werpen uit de kerken", zo weet
een boer. „Maar wij hebben
nooit ordeproblemen met ze ge
had, en ze betalen goed. Roe
meense gezinnen krijgen 80.000
euro betaald voor hun huis, als
de zigeuners de grond nodig
hebben." GPD
MOORDZAAK - De Hoge
Raad buigt zich over de
'moordzaak van Nieuw- en
Sint. Joosland'. Een garage
houder is door de Middel
burgse rechtbank veroor
deeld tot zes jaar cel, omdat
hij had geprobeerd zijn
vrouw te doden. De man leid
de gas van een draaiende
benzinemotor via een gat in
het plafond van zijn garage
naar de slaapkamer, waar de
vrouw lag te slapen. De
Nieuwlandse overleefde de
aanval. Poging tot doodslag
werd niet bewezen
ATOOMENERGIE - In Zuid-
Ohio gaan de V S een grote fa
briek bouwen voor atoom
energie. De drie miljard dol
lar kostende fabriek moe',
zorgen voor een strategische
voorraad U-235. Dit maten--
aal is nodig voor atoombom
men en atoomfabrieken.
WATERPEIL - Waterscha;
'De Breede Watering bewes
ten Yerseke' wil het water
peil rond Schore verhogen
Daartoe worden stuwdam
men geplaatst in enkele wa
tergangen. Door de water
stand in hoge gebieden hoor
te houden en in lage gebieder
laag, moet het aantal over
stromingen worden terugge
drongen.
Uitgever:
J C. Boersema
Hoofdredactie:
A. L. Oosthoek
D. Bosscher (adjunct)
A. L. Kroon (ad)unct)
Centrale redactie:
Oostsouburgseweg 10
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118)484000
Fax. (0118)470102
E-mail. redactie@pzc.nl
Vlissingen:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel (0118)484000
Fax (0118)470102
E-mail: redwalch@pzc.nl
Goes: Voorstad 22
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113) 273000
Fax (0113)273030
E-mail redgoes@pzc nl
Terneuzen: Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Terneuzen
Tel (0115)645769
Fax (0115)645741
E-mail redtern@pzc.nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel (0114)372776
Fax. (0114) 372771
E-mail: redhulst@pzc nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel (0111)454647
Fax. (0111) 454657
E-mail. redzzee@pzc nl
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8 00 tot 17.00 uur
Zierikzee, Goes en Hulst
8.30-17.00 uur
Zaterdags in Vlissingen
van 8.00 tol 10.30 uur
Internet: www pzc.nl
Internetredactie:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
E-mail web@pzc nl
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vrijdag
gedurende de openingstijden,
zaterdags tot 12.00 uur.
Overlijdensadvertenties:
maandag t/m vrijdag: tijdens kantoer.1
zondag van 16.00 tot 18 00 uur i
Tel (0118)484000
Fax (0118) 470100.
Abonnementen
(bij acceptgirobetaling geldt een
toeslag van ?,--)
per maand 19.25
per kwartaal: 52,--
perjaar 198 - -
Voor toezending per post geldt 1
een toeslag.
E-mail. abo@pzc.nl
Beèindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor j
het einde van de betaalperiode.
Losse nummers per stuk
maandag t/m vrijdag 1.-
zaterdag €1.50
Alle bedragen zijn inclusief 6% 87V>
Bankrelaties
ABN AMRO 47.70 65 597
Postbank 35 93 00
Advertenties
Alle advertentieopdrachten worden
uitgevoerd onder toepassing van
de algemene voorwaarden van
Uitgeverij PZC BV alsmede de
regelen voor het advertentiewezen
Tarieven kunnen tijdens kantoorure11
worden opgevraagd
Voor gewone advertenties
Tel (0118)484240
Fax (0118)470100
Voor kleintjes' Tel. (0118) 484321
Fax (0118)484370
in onderdeel van hel Wegener-concern OeiWj
is verstrekte gegevens hebben wi| opgenomen in een bestand dat wordt gebruikt voc c--
(abonnementen)adrnimstratie en om u te (laten) inlormeren over voor u relevante diensten ent'
ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener ol door ons zorgvuldig geselede?'
derden. Als u op deze Informatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftelijk melden bij PZC. atdef
lezersservice Postbus 18,4380 AA Vlissingen
Behoort tot UJGQGnGr
