Wroeten naar een beter bestaan
Een leuk krokodilletje als aandenken
PZC
Diamanten
Garantie
tegen
tarakany
26
Top 10
foute
souvenirs
zaterdag 3 augustus 2002
Complete families wroeten in de droge grond van Zuid-India naar diamanten.
foto Harald Doornbos/GPD
Op de plek waar ooit de befaam
de Indiase diamant, de Koh-i-
Noor, werd gevonden, troffen dor
pelingen afgelopen week diaman
ten aan op de bodem van een leeg-
gevallen meer. Dit was het sein voor
diamantkoorts in de regio. Dertig
duizend, meestal zeer arme Indiërs,
raakten in de ban van de diamant
en begonnen te wroeten, te wroeten
en nog eens te wroeten. Maar zoals
zo vaak met diamantkoorts wordt
de hoop overvleugeld door teleur
stelling en afgunst.
De oude en gammele bus die over de
hoofdweg van het stoffige dorpje
Paritala rijdt, zit vol met mensen die uit
de openstaande ramen schreeuwen:
„Diamanten, diamantenEven ver
derop gaat er net een school uit en rent
een groep kinderen joelend richting het
nabijgelegen drooggevallen meer. Ook
zij roepen: „Diamanten!
Paritala, een onbeduidend gat op 230
kilometer ten oosten van de Zuid-In-
diase stad Hyderabad, is in de ban van
's werelds hardste en kostbaarste edel
steen. De diamantkoorts kon alleen
maar ontstaan omdat het hier al lange
tijd niet heeft geregend. De jaarlijkse
moesson wil namelijk maar niet begin
nen, de passerende wolken weigerden
open te breken. De boeren in de regio
klaagden steen en been: het was vol
strekt onmógelijk om hun gewassen te
planten in de gort droge grond. Zelfs de
rivier de Krishna, die even verderop
stroomt en honderd kilometer later uit
komt in de Indische Oceaan, is verwor
den tot een miezerig stroompje. De el
lende voor de bevolking van Paritala
bereikte haar top toen het vlak naast
het dorpje gelegen meer ook droog viel
Het dorp was de wanhoop nabij: geen
water meer voor de gewassen, de palm
bomen en de buffels.
Koopje
Er kwam een abrupt einde aan het ge
klaag toen een vrouw uit het dorp over
de bodem van het opgedroogde meer
liep en plotseling iets zag glinsteren in
de zon. Ze raapte het op, nam het mee
naar huis en wat bleek: het steentje was
een ruwe diamant van tien karaat. Ze
verkocht de steen aan een diamanthan
delaar uit Hyderabad voor 10.000 euro.
Een koopje, want de werkelijke waarde
van de steen bedraagt ongeveer 30.000
euro. De vondst van de vrouw bleef niet
onopgemerkt in zo'n kleine rurale sa
menleving.
Geruchten deden de ronde dat er een
diamant was gevonden van 100 karaat.
Anderen hadden gehoord dat er dui
zenden diamanten voor het oprapen la
gen op de bodem van het drooggevallen
meer. Niemand wist er natuurlijk het
fijne van, maar als de koorts toeslaat
maakt dat niet veel meer uit. En zo ge
schiedde dat er binnen enkele uren
honderden dorpelingen met hun han
den in de bodem van het meer zatenDe
volgende dag nam hun aantal toe tot
een paar duizend want vanuit de nabu
rige dorpen waren hele families gearri
veerd. Op dag drie zag het meer zwart
van 30.000 gravers; ook gelukzoekers
uit het duizend kilometer verderop lig
gende Mumbai (het voormalige Bom
bay) hadden Paritala inmiddels weten
te vinden.
De diamantenkoorts is bijna een week
oud als er op de akkers naast het meer
zo'n duizend mensen aan het graven
zijn. Waarom zit niemand in het meer?
„Kijk zelf maar," zegt een man terwijl
hij met zijn vinger wijst in de richting
van een paar palmbomen waaronder
een zestal politiemannen de wacht
houdt. Het blijkt sinds een dag of twee
verboden te zijn om het meer te betre
den. De lokale overheid, die nooit oog
heeft voor de problemen van het dorp,
is er nu wel als de kippen bij om de
mogelijk aanwezige diamanten voor
zichzelf veilig te stellen. „Het meer is
publiek bezit", beweert politieman Ra-
kesh, „Dus mensen die diamanten voor
zichzelf houden, overtreden de wet en
een dorpeling, terwijl hij een bruine
steen laat zien. Een ander kijkt naar de
steen en zegt: „In geen duizend jaar
Het probleem is dat bijna niemand hier
weet wat een diamant eigenlijk is of
hoe-ie eruit ziet. Deze mensen zijn over
het algemeen zo arm, dat ze nog nooit
een diamant hebben gezien. Rijst, buf
fels, betonnen huisjes en palmbomen
kennen ze. Maar diamanten? Nee.
Een goed maandloon in het dorp is 2000
rupies, omgerekend 45 euro. Een laag
inkomen, en dat hebben de meesten,
bedraagt 1.000 rupies, net iets meer
dan 20 euro. De werklozen - en ook dat
zijn er behoorlijk veel - hebben hele
maal niets. Een diamant ter grootte van
maken zich schuldig aan een vorm van
diefstal. Daarom is het meer verboden
gebied."
Maar omdat de akkers rond het meer
privébezit zijn van de boeren, kunnen
de met lange bamboestokken bewa
pende dienstkloppers niet voorkomen
dat de akkers bevolkt worden door
honderden mensen die aan niets anders
denken dan diamanten. Hele families
zitten met kleine stokken in de grond te
spitten. Centimeter voor centimeter
doorwroeten ze de aarde. Kinderen,
maar ook volwassenen, klampen je aan
en vragen of je hun diamanten wil ko
pen. Maar de meeste 'diamanten' zien
er uit als kiezels, slechts een paar zijn
doorzichtig waardoor ze tenminste iets
weg hebben van ruwe diamant. „Is dit
een diamant?", vraagt N. K. Gandhi,
een luciferskop staat hier gelijk aan een
paar jaarsalarissen. En dan te beden
ken dat de Koh-i-Noor, die in 1406 in
dit gebied werd gevondenongeveer
duizend keer groter is. Is het daarom
gek dat Raj al een week lang op z'n hur
ken zit? Helemaal afkomstig uit Mum
bai hoopt hij op een wonder. „Als ik
hier diamanten vind, kom ik terug in
Mumbai als een koning", zegt hij. Z'n
handen zijn volledig verweerd van het
gegraaf, z'n gezicht zit onder het stof.
In een plastic zak draagt hij een vijftig
tal stenen. „Ik geloof niet dat het
diamanten zijn, maar als die vrouw on
langs vier lakh rupies (10.000 euro,
red.) voor een steen heeft gekregen, dan
kan ik dat ook." Even verderop zit de
familie Kumar. Vader, moeder en een
paar kinderen. Afkomstig uit de regio
vertelt de vader dat ze niets anders te
doen hebben dan zoeken naar diaman
ten. „Mijn akker is verdroogd, daar kan
ik toch niets op verbouwen.
Verklikken
Maar het leger van gravende armen is
weinig succesvol. Diamanten worden
niet gevonden, kiezelstenen des te
meer. De sfeer wordt steeds minder ge
zellig. Mensen roddelen en beschuldi
gen elkaar ervan 'de goede plekjes in te
pikken'. Een bewoner van Paritala die
de naam weet van de vindster van de
grote diamant, besluit de politie te bel
len en haar identiteit te verklikken. De
vrouw wordt delfde dag nog gearres
teerd. Heel even krijgt de diamant-
koorts een impuls, als blijkt dat een in
aanbouw zijnde weg die op driehon
derd meter van het meer loopt, is ge
maakt van zand dat afkomstig is uit het
meer. Honderden mensen spoeden zich
naar de weg en steken vol goede moed
hun stokje erin. Probleem is echter dat
vrachtwagens over de half klare weg
denderen en de diamantzoekers bijna
worden doodgereden Hoe er hier ook
wordt gezocht, opnieuw vindt niemand
een diamant. De diamantkoorts levert
tot nu toe zegge en schrijve één echte
diamant op. De duizenden handen mo
gen dan non-stop door de aarde wroe
ten, niemand heeft na al die dagen iets
waardevols gevonden. De diamant-
koorts lijkt een beetje over te gaan.
Mensen raken moedeloos. Zelfs Raj uit
Mumbai denkt eraan om weer terug te
keren. Niet als koning maar zoals hij
vertrok: een arme sloeber die niet al
leen een illusie maar ook het geld van
een treinkaartje armer is.
Harald Doornbos
Die ene mooie schelp, dat aardige tasje. De
kleurrijke veren. Het zijn geliefde vakan
tiesouvenirs. Maar de kans is groot dat het gaat
om bedreigde plant- of diersoorten. Ook deze
zomer let de douane daar scherp op en het We
reld Natuur Fonds is een speciale campagne be
gonnen.
,Kijk. dat is foute boel. Een schoudertas van py-
thonleer", zegt douane-beambte Chiel. Hij laat
hij de eigenares voorbij lopen. Zijn collega's in
aankomsthal twee van Schiphol maken zich er
ook niet druk over. Hoeft ook niet. Want zij
draagt een fel gekleurde plastic tas met de
'print' van een python. „En hoeveel pythons zijn
er lila?", vraagt Chiel lachend. „Als het echt een
pythontas was, dan kreeg de vrouw een boete
van ruim tweehonderd euro", zegt Jan van de
Poll, lid van het expertise-team van de Douane
op Schiphol.
De luchthavendouane kijkt niet alleen naar
drugs, wapens, alcohol, sigaretten of imitaties
van merkartikelen, maar ook naar 'foute' souve
nirs. Het gaat onder meer om koralen, sommige
soorten schelpen, tassen en schoenen gemaakt
van slangen- of krokodillenleer. Op de zwarte
lijst staan ook culinaire zaken zoals het vlees van
leguaan en aap. Speciaal daarvoor heeft de
douane een paar flinke diepvrieskisten op
Schiphol staan. Daarin kan het beperkt houd
bare bewijsmateriaal goed bewaard worden.
Wie wordt betrapt, betaalt een boete van min
stens 46 euro. Dat is de straf voor het meenemen
van een doopvontschelp of een stukje koraal.
Volgens Van de Poll windt bijna niemand zich op
over de boetes. „Ze vinden het veel erger dat de
spullen bij ons moeten blijven."
Afgehakte hand
In een klein kantoor vlakbij de aankomsthal
doet hij een greep in een grote kast die is gevuld
met voorbeelden van foute souvenirs: veren van
een paradijsvogel, een opgezette zeeschildpad,
Hij loopt vlug terug naar aankomsthal twee.
Daar komen deze ochtend duizenden passagiers
terug van een vakantie in Thailand, Singapore,
Maleisië en Indonesië. De douane beschouwt de
ze vluchten als risicovluchten. Dat betekent een
verhoogde kans op koffers met doopvontschel
pen, ivoren beeldjes, wortel van de ginsengplant
en armbanden gemaakt van zeeschildpadden.
Er kunnen ook geprepareerde vlinders bij zitten.
Die zijn 'zwaar' beschermd met boetes die kun
nen oplopen tot 1100 euro. „Soms heb je bij een
paar vluchten al vlug meteen een stuk of vijf fou
te souvenus te pakken. Maar dat is lang niet al
tijd het geval", zegt Van de Poll.
Een Nederlandse vrouw die net is teruggekomen
uit Thailand moet haar koffer laten uitpakken.
„Ik ben altijd de klos", zegt zij. Daarna legt zij
uit hoe vaak de douane haar controleert. „Maar
er is nooit iets aan de hand", benadrukt zijDat
lijkt nu ook het geval. Er gaan heel wat koffers
open. Geen enkele vakantieganger klaagt. Som
migen vertellen de douaneambtenaren enthou
siast over hun belevenissen. „Thailand heeft
veel tempels en je hebt er prachtige stranden",
zegt een jongen. Even verderop is een man heel
wat minder spraakzaam. Zijn koffer spreekt
boekdelen. Want de bagage bestaat grotendeels
uit nep-Rolexenimitatie Chanel-parfum en na
maak Tweety-etuis.
Van de Poll wordt gevraagd om naar een andere
aankomsthal te gaan om een collega te assiste
ren. „Dit is een moeilijke", zegt de man tegen
Van de Poll. Hij onderzoekt een dertig centime
ter lange slachttandvormige pijp die is meege
nomen dooreen man uit Hong Kong. „Het lijkt
ivoor", zegt de douane-beambte. Na een paar
minuten constateert Van de Poll dat er niets aan
mankeert. Het blijkt geen ivoor, maar been. Het
is typerend voor wat de douane verder die dag
vangt: bot, dus. „Maar morgen kan het anders
zijn", zegt een douanebeambte.
Mare Brink
Uit een onderzoek van het Wereld
Natuur Fonds (WNF) blijkt dat
de kennis over wat foute souvenirs
zijn groeit. Ruim driekwart van de
Nederlanders kan een of meerdere
verboden 'natuursouvenirs' noemen.
Het WNF waarschuwt dat in sommige
landen de eigen bevolking bepaalde
'wildlife-souvenirs' mag gebruiken,
maar dat export is verboden. De ver
warring kan worden vergroot omdat
in hotellobby's, winkelcentra en ver
trekhallen van vliegvelden foute sou
venirs te koop zijn. Het WNF advi
seert over het algemeen: hoe verder en
exotischer de bestemming, des te meer
reden om attent te zijn.
WNF heeft een top tien van veel voor
komende souvenirs van bedreigde
dieren en planten die vakantiegan
gers tegen kunnen komen.
1Koralen (soms verwerkt tot siera
den).
2. Grote schelpen zoals de doopvont
schelp.
3. Olifanten-ivoor.
4. Zeeschildpadden (soms verwerkt
als pennenbak en haarkam).
5. Grote katten zoals tijgers, jaguars,
jachtluipaarden en de kleinere lynx.
6 Slangen en hagedissen.
7Orchideeën en cactussen. Be
schermde planten mogen alleen met
vergunning Nederland worden inge
voerd.
8. Vlinders.
9. Papegaaien.
10. Krokodillen.
De douane is extra alert op foute souvenirs.
koraal, beeldjes van ivoor en de roze gekleurde
doopvontschelp. Van de Poll geeft toe dat het
niet altijd even vlot herkenbaar is van welk ma
teriaal een product is gemaakt. Maar dat excuus
geldt niet voor de toerist die op Schiphol werd
betrapt met een asbak gemaakt van de afgehak
te hand van een gorilla. Die asbak heeft inmid
dels een plaatsje gekregen in een groot depot in
Amsterdam.
foto Phil Nijhuis/GPD
In het kleinere douanedepot op Schiphol staan
ook twee diepvrieskisten. Hierin ligt niet alleen
de huid van een jonge jaguar maar ook een kar
tonnen doos met het vlees dat in de doopvont
schelp huist. „In Caribische gebieden is het heel
gewoon voedsel. Het staat op het menu van veel
restaurants. Maar je mag het hier niet invoeren.
Vooral Antillianen snappen daar niks van", zegt
Van de Poll.
Wat moest ik hartelijk la
chen toen ik een tijd gele- 1
den bij een vriend een kakker
lak over de keukenvloer zag
dribbelen. „Huisdieren voor
viespeuken", zei ik vals, want j
kakkerlakken zijn in Moskou
een plaag waar weinig tegen te
beginnen valt. Ze zijn overal,
van vervallen flats in de buiten
wijken tot de chique apparte
menten aan de Tverskaja
Straat.
Nieuw is het ongemak evenmin
Naar verluidt werden de troe
pen van Napoleon al zo gek van
de kakkerlakken dat ze eerder
voor de kleine insecten op de
vlucht sloegen dan voor de Rus
sische soldaten.
Ik kan me daar iets bij voorstel
len. Een paar weken geleden
had ik namelijk mijn vuurdoop
als viespeuk. Rond middernacht
liep een reusachtige kakkerlak
doodgemoedereerd over het ta
pijt in mijn woonkamer. Ik sliep
die nacht slecht. Steeds als ik
een lichte kriebeling voelde,
dacht ik dat mijn nieuwe huis
dieren gezellig bij me in bed wa
ren gekropen.
De volgende ochtend lichtte ik
onze werkster Nad ja in over de
ongenode gasten. Dodelijk be
ledigd, was ze. Eerst moest ik
uitvoerig verklaren dat haar
schoonmaakvaardigheden bui
ten kijf stonden. Dat hielp,
want enigszins gerustgesteld
beloofde ze er naar te kijken.
Daar had Nadja niet lang voor
nodig.
Een uur later had ik haar bibbe
rend aan de lijn. Ze had twee
kakkerlakken gezien, maar,
verklaarde ze ernstig: „Ony ne
nasjy." Even was ik uit het veld
geslagen. Hoezo 'dat zijn niet de
onze'? De hele stad zit vol kak
kerlakken. Er is in Moskou zelfs
een punkband die zichzelf 'Ta-
rakany'-'de kakkerlakken'- j
noemt. „Ja, maar zulke grote I
kakkerlakken hebben wij niet
in Rusland, hield Nadja vol. „De
buurvrouw zegt het trouwens
ook."
Pogrom
D e b uurvrouwNu werd het
echt gevaarlijk. Diezelfde buur
vrouw had bij de huisbazin al
eens samenzweerderig geïnfor-1
meerd of we misschien joden I
waren. (Huisbazin: „Nee, ze ko-|
men uit Nederland." Buur
vrouw: „Maar daar heb je ze
ook!Voorzichtig vroeg ik aan
Nadja hoe die kakkerlakken
dan in godsnaam in ons huis wa
ren beland. Daar had ze samen j
met buurvrouw al een sluitende
verklaring voor gevonden.
Waarschijnlijk hadden we de
beestjes na ons laatste bezoek
aan Nederland per ongeluk
meegenomen.
Natuurlijk. Dat ik daar niet eer
der aan had gedacht: Neder
land, het land der kakkerlak
ken. Wat zou volgen? Een kleine
pogrom onder leiding van onze
stokoude buurvrouw om de Ne
derlandse reuzenkakkerlakken
en hun - misschien wel joodse -
handlangers het gebouw uit te
jagen? Ik moest iets onderne
men, dat was duidelijk.
In wanhoop beide ik een insec
tenverdelger. Enigszins be
duusd probeerde ik de man er op
voor te bereiden dat onze kak
kerlakken wel erg groot waren
„We hebben in Moskou kakker
lakken zo groot als garnalen",
liet hij koeltjes weten. „Maakt u
zich geen zorgen. Voor 700 roe
bel (23 euro) doen we alles. En u
krijgt drie jaar garantie."
Oplossing
Een paar dagen later deed
Dr. Death inderdaad zijn werk.
Niemand heeft precies gezien
wat hij gedaan heeft, want wij
waren er niet en Nadja zei dat
ze de stank niet kon verdragen
Geholpen heeft het wel. Sinds
dien heb ik geen kakkerlak meer
gezien. Enthousiast belde ik
mijn vriend om Dr. Death aan te
prijzen als oplossing voor zijn
kakkerlakkenprobleem. „Je
krijgt drie jaar garantië, hield ik
hem voor, maar hij begon te
vertellen dat kakkerlakken
zelfs kernrampen overleven.
Dr. Death moest dus wel een
zeer giftig goedje hebben
gebruikt. „Fijn die garantie te
gen kakkerlakken, maar heb
ben jullie ook een garantie dat
jullie zelf die drie jaar overle
ven?" Helaas heb ik dat nooit
gevraagd.
F rank Hendrickx
