Het kortste staatssecretariaat ooit
Corruptie ligt overal op de loer
Rol Balkenende
zet CDA klem
Philomena Bijlhout verslaat Roel in 't Veld en Charles Schwietert
23 juli 1952
EGKS strijkt
definitief vlag
dinsdag 23 juli 2002
door Erwin Tuil
Vereerd voelde ze zich toen ze
gevraagd werd om staatsse
cretaris te worden. Tegelijker
tijd baalde Philomena Bijlhout
dat ze de LPF-Tweede Kamer
fractie moest verlaten. Maar de
druk van fractievoorzitter Mat
Herben was te groot om nee te
zeggen. Dus werd ze gisteren
middag beëdigd als staatssecre
taris voor emancipatie en ge
zinszaken.
Nog geen acht uur later zit Bijl
hout in spoedoverleg met pre
mier Balkenende en minister
Donner (justitie). Later schuift
LPF-vice-premier Eduard
Bomhoff nog aan. Aanleiding
vormen de foto's die RTL4 pre
senteert van Bij lhout in uniform
van de Surinaamse Volksmili
tie, gedateerd in mei 1983. Dat is
ruim vijf maanden na de decem
bermoorden waarbij legerleider
Bouterse een vijftiental oppo
nenten laat executeren.
Bijlhout zei aanvankelijk dat ze
afstand had genomen van Bou
terse voordat hij de December
moorden in 1982 liet uitvoeren.
Gisteren gaf ze toe dat ze pas
vier maanden daarna haar lid
maatschap van de Volksmilitie
heeft beëindigd.
Vorige week zei ze tegen de
Volkskrant: „Ik was erbij, begin
jaren tachtig, maar dat was
voordat de beweging militaris
tisch werd en ook voor de De
cembermoorden. Ik was 22 en
idealistisch. Vergeet niet dat het
gros van de Surinamers toen blij
was met veranderingen. Zodra
de militairen de overhand na
men, was ik vertrokken. Ik ben
door Armand Snijders
Philomena Bijlhout steunde
wel degelijk het militaire re
gime van Desi Bouterse in Suri
name na de Decembermoorden
van 1982, waarbij vijftien oppo
santen werden vermoord. Vier
foto's die Brian, een voormalig
militielid en huidig ambtenaar
van het ministerie van Binnen
landse Zaken in Paramaribo
onder in een kast had liggen to
nen een jeugdige Philomena
geen type dat klakkeloos com
mando's opvolgt. Geloof me: Je
zult geen foto's tegenkomen van
Philomena Bijlhout in uni
form." Soortgelijke uitlatingen
deed ze op 2 april jongstleden al
in het Rotterdams Dagblad.
Uit de beelden die RTL4 giste
renavond toonde blijkt het te
gendeel. Volgens de zender zijn
de beelden uit 1983 en dat weer
spreekt de beweringen van Bijl
hout.
Maar niet haar lidmaatschap
van de volksmilitie en haar be
trokkenheid bij het regime van
Bouterse is haar fataal gewor
den.
Open kaart
Het feit dat ze hierover niet het
achterste van haar tong heeft
laten zien tijdens haar gesprek
met formateur Balkenende was
dat wel. Bij zo'n gesprek wordt
een kandidaat-bewindspersoon
geacht alle lijken die in zijn of
haar kast liggen op tafel te leg
gen. Geen enkele premier wil in
veilegenheid worden gebracht
door onaangename zaken uit
het verleden van een van zijn
ministers of staatssecretaris
sen. Precies daarom legde Bijl
hout haar ambt gisterenavond
neer.
Bijlhout was de eerste vrouw
van allochtone afkomst in een
Nederlandse regering. Ze is ook
de bewindspersoon die het
snelst na haar aantreden weer
vertrok. Voorgangers in die ca
tegorie waren onder meer Roel
in 't Veld (onderwijs) en Charles
Schwietert. De eerste kluste op
onaanvaardbare wijze bij en de
tweede had gelogen over zijn
opleiding. GPD
Philomena Bijlhout (omcirkeld) in mei 1983 tussen andere vrouwelijke leden van de Volksmilitie.
Bijlhout, gehuld in een uniform
van de Volksmilitie, een soort
vrijwilligerskorps dat in geval
van nood het leger moest bij
staan.
„Op deze foto sta ik naast haar.
Het was tijdens een trainings
kamp achter Zanderij, zo'n vijf
tig kilometer van Paramaribo.
Als ik het goed heb was dat in ju
ni 1983, maar het kan ook een
maand eerder of later zijn ge
weest. Het was in ieder geval na
de Decembermoorden van 1982.
Ik ben twee weken geleden door
Philomena gebeld. Ze zei het
niet explicitiet, maar ik kreeg de
indruk dat ze mij ertoe wildebe-
wegen niets over haar verleden
te vertellen. En nadien ben ik
drie keer door leden van de Na
tionale Democratische Partij
van Bouterse gebeld die er op
aandrongen dat ik niet met
journalisten over Bijlhout zou
praten."
Volgens Brian behoorde Bijl
hout tot de fanatiekelingen bin
nen de Volksmilitie. „Ik was zelf
ook heel gedreven. Op dat mo
ment geloofden we in onze idea
len. We wilden echt een beter
Suriname maken. Door de De
cembermoorden begonnen we
te twijfelen of we nog wel onze
steun aan Bouterse moesten
blijven geven. Aan de andere
kant zagen we de slachtoffers
van de moorden als gevaarlijke
foto ANP
tegenstanders die ons wilden
beletten onze doelen te berei
ken."
„Ik weet nog dat ik daar met
Philomena en anderen stevig
over heb gediscussieerd. De
meesten besloten echter om ook
na december 1982 bij de militie
te blijven. Pas een jaar later be
seften we dat het echt de ver
keerde kant op ging. Ik ben er
toen uitgestapt, volgens mij is
Philomena niet veel later ge
volgd." GPD
Jan Peter Balkenende is gis
teren met zijn ministersploeg
beëdigd door koningin Bea
trix. Een glorieus moment,
maar ook het begin van het
échte werk. Hoe moeilijk
krijgt het CDA het? En: had
Balkenende niet beter voor
zitter van de fractie kunnen
blijven?
door Ap van den Berg
Kort nadat hij de fakkel
van Hans Dijkstal over
nam schonk WD-leider
Gerrit Zalm klare wijn. „Ik
blijf in de Kamer en ben dus
niet in voor een post in het
kabinet", zei hij.
Zalm heeft vanuit het minis
terie van Financiën scherp
opgelet, toen Frits Bolke-
stein binnen de WD de scep
ter zwaaide. Als politiek lei
der verkoos Bolkestein onder
Paars het voorzitterschap
van de VVD-kamerfractie,
zodat hij zijn handen vrij had
om het kabinet met soms for
se kritiek te bestoken. Bolke
stein groeide in die bijzonde
re rol zelfs uit tot pseudo-op-
positieleider. En dat legde de
WD geen windeieren: in
1998 sleepte hij 38 kamerze
tels in de wacht. Zalm kan
vanuit het voorste kamer
bankje ook een voorname rol
opeisen in de dualistische rol
tegenover het kabinet-Bal
kenende.
Vanuit dat licht bezien is wat
af te dingen op de keuze van
de CD A-leider voor het pre
mierschap. Natuurlijk, na de
eclatante stembuswinst was
de druk om politiek leider
van het land te worden groot.
Toch ware het misschien be
ter geweest als Balkenende
een andere prominente
christen-democraat had
aangezocht als de primus in
ter pares van het kabinet.
Ook die was in staat geweest
bij volgende verkiezingen
een 'premierbonus' in de
wacht te slepen. En dan had
Balkenende - in eenzelfde at
taquerende rol als die van
Zalm - misschien nog voor
wat extra kamerzetels kun
nen zorgen.Nu is die schier
onmogelijke taak weggelegd
voor Maxime Verhagen, de
nieuwe voorzitter van de
CDA-kamerfractie. Verha
gen kruist straks echter niet
alleen de degens met de pre
mier, maar ook met zijn poli
tiek leider. Zo'n fragiele rela
tie werkt verlammend voor
het politieke debat en is bo
vendien niet zonder risico.
PvdA'ers Thijs Wöltgens,
Jacques Wallage en ook Ad
Melkert kunnen erover mee
praten. Zij bleven onder Wim
Kok als premier toch ook ta
melijk flets. En Elco Brink
man kwam zelfs rechtstreeks
met CDA-kopman Ruud
Lubbers in conflict over de
WAO.
Dan is er nóg een complice
rende factor. Vanuit de CDA-
kamerfractie verhuizen in
totaal zeven politici naar het
nieuwe kabinet. Daarmee
raakt de verhouding tussen
ervaren en nieuwe kamerle
den vreselijk uit balans: der
tien oudgedienden en dertig
debutanten. Het is zo goed
als onmogelijk de nieuwe
garde goed te coachen.
Kikkers
Tijd en energie die niet kun
nen worden benut voor de
beloofde strijd tussen kabi
net en CDA-kamerfractie.
En dan te bedenken dat CDA
én WD de komende maan
den waarschijnlijk ook nog
bergen aandacht moeten
schenken aan de fractie van
coalitiegenoot Lijst Pim For-
tuyn, met 26 nieuwelingen.
Om met man en macht te
voorkomen dat ze als kikkers
uit de kruiwagen springen of
politieke misperen begaan.
De angst daarvoor is in elk
geval aanwezig. Aanspre
kend dualisme van de kant
van het CDA lijkt derhalve
niet groot. En dus is het CDA
bij de volgende verkiezingen
vrijwel uitsluitend afhanke
lijk van het succes van het
kabinet en de mogelijke pre
mierbonus van de relatief
onervaren Balkenende. GPD
Bij de parlementaire en
quête naar de bouwfraude
wordt onderzocht of rijks
ambtenaren steekpennin
gen hebben aangenomen.
Op plaatselijk niveau
speelt er ook het een en an
der. Utrechtse ambtena
ren die in huizen zouden
handelen, een directeur
stadsontwikkeling uit
Harderwijk met een eigen
adviesbureau. Wordt er
gesjoemeld in ons land?
NIEUW PZC-GEBOUW - In
Middelburg is het nieuwe
kantoorgebouw van de fa.
G.W. den Boer Drukkers en
de PZC aan de Markt ge
opend. Even verderop in de
Gravenstraat werd ook de
nieuwe drukkerij ingewijd.
Dat gebeurde twaalf jaar na
de verwoesting van het ge
bouwencomplex in de Sint
Pieterstraat.
BRANDSTICHTING - Bij
een brand in een afgelegen
boerderij inDe Peel is een 25-
jarige jongeman gearres
teerd op verdenking van
brandstichting en roof. Hij
was als een der eersten aan
wezig na de brandmelding en
was direct doende huisraad
naar buiten te slepen, De
man werd herkend van een
anderebrand, waar hij ook al
opvallend hulpvaardig was.
Bij zijn aanhouding verzette
hij zich hevig. Hij bleek zich
al een portemonnee te heb
ben toegeëigend,
FLATWONINGEN - Het
complex flatwoningen dat
wordt gebouwd aan de Sin
gel, Bosjeslaan en Bloemen-
laan in Vlissingen, nadert I
zijn voltooiing. De moderne
stadsbouw omvat 73 wonin- I
gen, bestaande uit een woon- I
kamer, drie slaapkamers,
een hal en een badcel. De
bouw begon in 1951.
Uitgever:
J.C Boersema
Hoofdredactie:
A L Oosthoek
D Bosscher (adjunct)
A L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
OostsouburgseweglO
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Fax: (0118)470102
E-mall: redactie@pzc nl
Vlissingen:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118)484000
Fax. (0118) 470102
E-mail: redwalch@pzc.nl
Goes: Voorstad 22
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113) 273000
Fax. (0113) 273030
E-mail: redgoes@pzc.nl
Terneuzen: Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Terneuzen
Tel, (0115) 645769
Fax. (0115)645741
E-mail: redtern@pzc.nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel. (0114)-372776
Fax. (0114) 372771
E-mail: redhulst@pzc,nl
Zierïkzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel. (0111454647
Fax, (0111) 454657
E-mail: redzzee@pzc.nl
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur
Zierikzee, Goes en Hulst.
8.30-17.00 uur
Zaterdags in Vlissingen
van 8.00 tot 10,30 uur
Internet: www.pzc.nl
Internetredactie:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
E-mail web@pzc nl
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vrijdag
gedurende de openingstijden;
zaterdags tot 12.00 uur.
Overlijdensadvertenties:
maandag t/m vrijdag: tijdens kantooruren
zondag: van 16.00 tot 18.00 uur
Tel. (0118) 484000.
Fax (0118)470100.
Abonnementen
(bij acceptgirobetaling geldt een
toeslag van /,--)
per maand: 19,25
per kwartaal: 52,- -
per jaar: 198,--
Voor toezending per post geldt
een toeslag,
E-mail: abo@pzc nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor
het einde van de betaalperiode.
Losse nummers per stuk:
maandag t/m vrijdag: 1,-
zalerdag: 1.50
Alle bedragen zijn Inclusief 6% BW
Bankrelaties
ABN AMR0 47 70.65.597
Postbank 35.93 00
Advertenties
Alle advertentieopdrachten worden
uitgevoerd onder toepassing van
de algemene voorwaarden van
Uitgeverij PZC BV alsmede de
regelen voor het advertentiewezen.
Tarieven kunnen tijdens kantooruren
worden opgevraagd.
Voor gewone advertenties:
Tel: (0118) 484240
Fax: (0118) 470100
Voor kleintjes' Tel. (0118) 484321
Fax:(0118)484370
!n onderdeel van hel Wegener-concern. De dooru
is verstrekte gegevens hebben wij opgenomen In een bestand dat wordt gebruikt yoor onze
(abonnementen)adminïstratie en om u te (laten) informeren over voor u relevante diensten en pro
ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener ot door ons zorgvuldig geselecteerde
derden. Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftelijk melden bij: PZC.aldelmg
lezersservice. Postbus 18,4380 AA Vlissingen.
Behoort tot LUSQGHSr
Europa gaat tegenwoordig
om meer dan kolen, staal en
energievoorziening alleen.
De Europese Gemeenschap
voor Kolen en Staal (EGKS),
de voorloper van de huidige
Europese Unie, houdt daarom
vandaag officieel op te be
staan.
Voorzitter Prodi van de Europe
se Commissie, het dagelijks be
stuur van de EU, zal vandaag in
Brussel letterlijk de wit-blauw-
zwarte EGKS-vlag strijken.
Daarvoor komen de twaalf gou
den Europese sterren op blauwe
achtergrond in de plaats.
De ontmanteling van de EGKS,
vijftig jaar na de oprichting in
1952, was al vastgelegd in di
verse Europese verdragen. De
resterende fondsen van de oor
spronkelijke grote steunpot
voor de na de oorlog noodlijden
de kolen- en staalindustrie gaan
naar onderzoek op dit terrein.
In eerste instantie worden daar
voor alleen de ongeveer 60 mil
joen euro renteopbrengsten van
een totaal fonds van 1,6 miljard
euro gebruikt. Het merendeel
van het geld is gebruikt voor on
derzoek in de staalsector, die
opnieuw noodlijdend is, nu als
gevolg van overcapaciteit op de
markt.De Europese industrie
kan op die markt alleen overle
ven door hoogwaardig staal aan
te bieden, tegenover goedkope
re buikachtige productie uit het
Oostblok, de VS en Japan.
Landen
Zes landen ondertekenden op
18 april 1951 het EGKS-ver-
drag: Nederland, België,
Luxemburg, Frankrijk, Duits
land en Italië. Precies vijf jaar
later kreeg dit voorzichtige eco
nomische project om Europa na
de oorlog weer op gang te helpen
een meer politiek vervolg in de
oprichting van de Europese
Economische Gemeenschap (nu
Europese Unie) via het Verdrag
van Rome.
Enkele jaren geleden oordeel
den de Europese regeringslei
ders dat de EGKS zijn tijd heeft
gehad. Kolen en staal zijn ook
niet langer de enige drijvende
krachten achter de Europese
economie.
De ervaring van de EGKS gaat
niet verloren. Het ambtelijke
apparaat gaat op in de Europese
Commissie en andere EU-in-
stanties.
Zeker met de voor de deur
staande uitbreiding van de EU
met landen uit Oost-Europa is
de kennis over de sanering van
de kolen- en staalsector van
harte welkom, ANP
Onderzoeker verbijsterd over gesjoemel ambtenaren
door Istvan Köv
Voor hoogleraar bestuurs
kunde Ben Hoetjes gaat een
ambtenaar met een particulier
adviesbureau over de grens.
„Aan zo'n nevenbetrekking
moet je als ambtenaar nooit be
ginnen. Het is te riskant. Je inte
griteit loopt gevaar. In je werk
moet je afstand houden van je
persoonlijke belangen. De kans
dat je wordt beïnvloed is erg
groot."
Hoetjes, hoogleraar in Maas
tricht en werkzaam bij bureau
Clingendael, is regelmatig met
stomheid geslagen over de (pri-
vé-)bezigheden van ambtena
ren. De hoogleraar, die studie
deed naar integriteit van het
ambtenarenkorps, is er stellig
van overtuigd dat zich veel meer
gevallen van corruptie, belan
genverstrengeling en omkoping
voordoen dan die er met enige
regelmaat opduiken in de me
dia. „Het is het topje van de ijs
berg. Het bewijs in zulke zaken
is zo moeilijk te leveren dat er
niet meer aan het licht komt.
Het zijn lastige en bewerkelijke
onderzoeken. Het is een schim
mig overgangsgebied van wat
wel en niet kan."
Ambtenaren doen er beter aan
elke twijfel over him integriteit
te voorkomen, vindt Hoetjes.
„In India is iedere burger ge
wend dat hij een ambtenaar
voor het minste of geringste
moet betalen. Wij verwachten
van onze ambtenaren dat ze
keurig hun werk doen en integer
zijn. Een Nederlandse ambte
naar moet goed worden betaald
maar hij moet niet rijk willen
worden."
Verleidingen
Er is een voedingsbodem ont
staan waarop ambtenaren ge
makkelijker een misstap kun
nen maken, legt Hoetjes uit. De
Kamerlid Marijke Vos leidt de parlementaire enquête naar de bouwfraude. Volgens onderzoeker Hoetjes is de corruptie onder ambtenaren
omvangrijker dan de publiciteit rond deze zaken doet vermoeden. foto ANP
verleidingen zijn groter gewor
den. Bezuinigingen en bedrijfs-
denken bij de overheid hebben
dit in de hand gewerkt. Ge
meenten slankten flink af en
droegen veel taken over aan be
drijven.
„Veel ambtenaren raakten
daardoor hun baan kwijt. Ze
kregen evenwel van hun ge
meente de garantie dat ze aller
lei opdrachten zouden krijgen.
Die taken voeren ze dan uit in
dienst van commerciële bureaus
of met een eigen bureautje. Zo
komen ze dan met een hoger sa
laris als het ware aan hun oude
bureau te zitten, tegenover een
collega die nog het oude ambte
narensalaris verdient."
Het groeiende bedrijfsdenken
bij de overheid, ingegeven door
een gebrek aan doelmatigheid,
deed de grenzen met de com
mercie vervagen. De gemeente
ging in zee met bedrijven. Taken
werden uitbesteed aan de priva
te sector. Volgens Hoetjes is er
onvoldoende bij stil gestaan dat
het bedrijfsleven niet voor het
publieke belang staat, maar al
leen werkt voor de winst.
Ambtenaren zijn de laatste ja
ren ook vaker parttime gaan
werken. Ze zoeken volgens
Hoetjes andere bezigheden, met
het risico van belangenver
strengeling. Ze kregen de smaak
van het grote geld te pakken. De
verlokkingen zijn soms te groot.
,Een ambtenaar zit met zijn sa
larisschaal zeven naast een col
lega van. een commercieel be
drijf, aan tafel met directeuren
van grote bedrijven. Je wordt
als ambtenaar psychologisch
weggespeeld als je moet onder
handelen met een grote bouw
ondernemer in zijn paleisachti
ge villa. Zo'n ambtenaar kan
bijna geen nee meer zeggen."
Overgangsgebied
Zo ontstond volgens Hoetjes een
schimmig overgangsgebied. De
grenzen tussen publieke en pri
vate werken zijn vervaagd. Om
binnen de grenzen te blijven
moet de overheidsdienaar vol
gens de onderzoeker een aantal
gedragsregels aanhouden. „Bij
activiteiten die op de grens lij
ken te liggen, of bij het aanne
men van geschenken, moet de
ambtenaar zich de vraag stel
len: kan ik dit uitleggen? Hij
moet zich afvragen: kan ik er
morgen mee in de krant? Want
wanneer mensen ergens ge
heimzinnig over doen, hebben
ze meestal het gevoel dat ze hun
gedrag niet kunnen uitleggen.
Bij elk geschenk of dienst moet
een ambtenaar bij zichzelf te ra
de gaan: kan ik dit aannemen,
sta ik nog onafhankelijk tegen
over de gever?"
Ambtenaren, maar dat geldt
evengoed voor managers in het
bedrijfsleven of journalisten,
moeten hun onafhankelijkheid
volgens Hoetjes nooit over
schatten. „Ambtenaar of poli
tieman, je bent een mens. Heb je
als ambtenaar een eigen bureau,
dan is de verleiding natuurlijk
zeer groot je kennis die je als
ambtenaar hebt, daarvoor te ge
bruiken." Aan ambtenaren
worden de spelregels onvol
doende uitgelegd, denkt Hoet
jes. „Wat mag wel en wat niet?
Het wordt nog onvoldoende
vertaald in werkregels. Leg het
uit aan de hand van praktijk
voorbeelden."
Prijs
Integriteit heeft een prijs. De
burgemeester mag eisen dat zijn
dienaren integer werken, maar
hij moet er wat tegenover kun
nen stellen. „De overheid moet
zijn mensen goed betalen. Je
kunt erover twisten of de ver
diensten van een ambtenaar in
verhouding staan tot die in het
bedrijfsleven."
De bestuurders moeten uiter
aard van onbesproken gedrag
zijn. „Iets kan wettelijk dan
wellicht door de beugel, maar
een burgemeester of wethouder
moet uiterste openbaarheid be
trachten. Juist bij hogere
ambtsbekleders hooi-t een open
bare discussie. Wordt er ge
heimzinnig gedaan, dan heeft
dat voor ambtenaren een ont
moedigende werking." GPD
