De wereld
rond in drie
dimensies
Een temperatuur van dertig graden en toch kippenvel
Sta stil,
reiziger!
zaterdag 20 juli 2002
Toeristische uitstapjes worden steeds gekker. We willen
naar China, naar de maan, naar Atlantis. Planète Futu-
roscope maakt het allemaal mogelijk. Een Franse zoektocht
naar een andere planeet op aarde, rond de thema's emotie,
verbeelding en ontdekking.
Cyberchick Phiggaat op jacht gaat naar drie bugs in de digitale wereld. foto GPD
Wielerliefhebbers kennen
Futuroscope. In 1990 en in
2000 was het de startplaats van
de Tour de France. Dat leverde
fraaie plaatjes op - de kleurrijke
wielrenners tegen een achter
grond van gebouwen uit de toe
komst. Glanzende materialen,
verrassende vormen.
Eigenlijk is Futuroscope niks.
Er is geen dorpje, geen gezellige
Franse markt, geen jeu de bou
les spelende alpinopetten.
Futuroscope, tegenwoordig
Planète Futuroscope, is
plompverloren in een troostelo
ze omgeving neergelegd. Om het
gebied rond Poitiers te voorzien
van toeristische impulsen.
Het resultaat is een verzameling
glanzende objecten waarin at
tracties zijn verborgen. Negen
tien bezoekjes aan de toekomst
op ruim zestig hectare grond.
Veel futurisme, veel ruimte, veel
3D. Samen met elf hotels vormt
het een themapark dat mikt op
heel Europa.
Sinds 1987 passeerden 25 mil
joen bezoekers de kassa's van
Futuruscope. Maar hoezeer ook
geprobeerd wordt vat te krijgen
op de Europese markt, Futuro
scope is vooral een Frans park.
Van de twee miljoen mensen die
vorig jaar een bezoekje brach
ten, was meer dan 85 procent
Frans.
Wie rondloopt in het park wordt
veelvuldig geconfronteerd met
die verhoudingen. Vrijwel alles
is Frans. De bewegwijzering, de
menu's, de aanwijzingen voor
het publiek. Bij sommige at
tracties wordt een koptelefoon-
tje bijgeleverd met een tekst in
het Engels, maar een Neder
landse kleuter is daarmee niet
echt geholpen.
Maar er wordt aan gewerkt. Bij
'Destination Cosmos', het
nieuwste paviljoen, is wel een
Nederlandse tekst verkrijgbaar.
Maar het blijft de vraag of de
Nederlandse kleuter daar veel
gelukkiger van wordt. De reis in
de ruimte vraagt een beetje
meer voorkennis dan in de
eerste twee klassen van het ba
sisonderwijs aan de leerlingen
wordt meegegeven.
'Bestemming Cosmos' is een reis
in de ruimte. De bezoeker neemt
niet alleen plaats onder een
kunstmatig sterrenhemel, maar
gaat op reis in het heelal. Hele
maal in de traditie van de Fries
Eise Eisinga, die in de jaren
1774 tot 1781 een planetarium
uitdacht en vervaardigde in zijn
huiskamer in Franeker. Natuur
lijk is de Franse versie beter,
groter, mooier. Met behulp van
computers en lichttechnieken is
een gelikte presentatie vervaar
digd, waarbij de reiziger in de
ruimte zo nu en dan de indruk
krijgt dat zijn stoel in een space-
shuttle staat. Maar toch blijft de
indruk hangen dat er sinds Ei-
senga niet veel veranderd is.
Atlantis
Misschien komt dat wel doordat
de 3D-effecten tijdens de ruim-
tereis nauwelijks een rol spelen.
Terwijl juist die het handels
merk vormen van Planète Futu
roscope. Attractie nummer ze
ventien bijvoorbeeld, 'Le Défi
d'Atlantis', biedt de bezoeker
een blik in een wereld die echter
dan echt lijkt. De verdronken
wereld van Atlantis is werke
lijkheid geworden en de reis is
meeslepend. De driedimensio
nale effecten geven de reiziger
de indruk dat een tripje naar At
lantis niet minder mogelijk is
dan een dagje Amsterdam. Het
verschil zit 'm in het tempo. Tij
dens een dagje Amsterdam be
paalt de reiziger zelf welke on
derdelen meer aandacht vragen.
Maar terwijl de onderwaterka
thedralen in Atlantis smeken
om beter bekeken te worden,
wordt de reiziger meegezogen
met de dynamiek van de film
maker.
Maar er zijn ook paviljoenen
waar het tempo lager ligt. De
filmzaal waar 'In de voetsporen
van de Panda' vertoond wordt
bijvoorbeeld. Net als De Efte-
ling heeft Futuroscope iets met
het wereldnatuurfonds en dus
met de pandabeer. Het resultaat
is een fraaie rolprent, boordevol
driedimensionale effecten. De
bezoeker reist naar China en
treedt samen met Ruth Hark-
ness in de voetsporen van haar
overleden man. Aan de hand
van diens dagboek trekt zij door
het China van de pandabeer.
Dat betekent vijftig minuten
lang meedeinen op de golven
van de romantiek. Het 3D-effect
zorgt ervoor dat de bezoeker
zich werkelijk in de straten van
het Shanghai van de jaren der
tig waant en het maakt de reis
door bossen en bergen bijzonder
realistisch. Minder realistisch
is, dat de hoofdrolspeelster ge
durende de film steeds mooier
wordt.
Terug naar de toekomst, want
meer dan wat ook is dat het lei
dende thema van Planète Fu-
turscope. Naar Phig bijvoor
beeld, de cyberchick die op
jacht gaat naar drie bugs in de
digitale wereld. Ruim een half
uur lang trekt Phig ten strijde
tegen de computerinsecten die
proberen de fundamenten van
haar virtuele wereld aan te tas
ten.
Het hoogtepunt van de tocht
door de driedimensionalia komt
in een digitale mierenhoop,
waar een onthullende blik
wordt geworpen in de wereld
van de virtuele werkmier. Kunst
en wetenschap worden gebruikt
om magie te creëren.
Wie alle paviljoenen wil bezoe
ken, is zeker een dag onder de
pannen. In de avonduren is het
laserspektakel 'Le miroir
d'Uranie' een mooie afsluiting.
Spuitende fonteinen vormen
het scherm waarop de beleve
nissen van een nieuwsgierige
sterrenvisser worden geprojec
teerd.
Rob van der Heiden
De bezoekers van Planète Futuroscope wordt
op zestig hectare grond in negentien pavil
joenen vertier geboden rond de thema's sensatie,
emotie, verbeelding en ontdekking. Het is daar
mee in grootte het tweede vrijetijdspark van
Frankrijk en het vijfde van Europa.
Er zijn op het terrein elf hotels (binnen acht minu
ten lopen) die samen 1900 hotelkamers hebben.
Daarnaast zijn er in de omgeving nog vierentwin
tig hotels, bed breakfastvoorzieningen en
bungalowparken in het hart van het district Vien-
ne.
Op het terrein zijn zeven restaurants, waar jaar
lijks drie miljoen maaltijden geserveerd worden.
Daarnaast zijn er elf plaatsen waar fast-food-
maaltijden gegeten kunnen worden. In de twaalf
(souvenir)winkeltjes worden jaarlijks 2,6 miljoen
artikelen verkocht. Om de shows in de verschil
lende filmzalen goed te laten verlopen, loopt per
jaar 226.940 kilometer film door de projectors. De
beelden worden geprojecteerd op schermen die
samen 7.085 vierkante meter groot zijn.
Om te zorgen dat het geheel er een beetje aantrek
kelijk uitziet, wordt veel aandacht besteed aan
het groen op het park. Er staan 43 verschillende
soorten bomen, achttien soorten coniferen, 103
soorten struiken en veertig bloemsoorten.
Een toegangskaartje voor Planète Futuroscope
kost voor een volwassene in het hoogseizoen 30
euro en voor kinderen (5-12 jaar) euro. Meer infor
matie (ook over meerdaagse arrangementen) is te
vinden op de Franstalige website www.planete-
futuroscope.com of telefonisch +31(0)549 3080.
Bijna elke Britse toeristenbus
doet Oosterbeek aan. En
hoeveel toerfietsers zijn al niet
gestopt bij het passeren van de
plaatsnaamborden Margraten
of Groesbeek? Oorlogsgraven
als toeristische attractie.
Bussen vol Britse toeristen rij
den af en aan in Oosterbeek. Di
recteur W. Boersma, directeur
van het Airborne Museum Har-
tenstein, ziet ze bijna dagelijks
komen. Van de circa 66.000
mensen die jaarlijks het muse
um bezoeken, bestaat een derde
deel uit buitenlanders die een
'slagveldtoer' maken. „De
meeste buitenlandse toeristen
combineren de slagveldtoer met
de Keukenhof, paleis Het Loo en
museum Kröller-Müller."
De oorlogsbegraafplaats Oos-
terbeek staat op het programma
van zo ongeveer alle Britse toe
risten die de regio aandoen, net
als dé brug in Arnhem en het
Airborne Museum Hartenstein.
Het museum is ondergebracht
in het vroegere hotel Harten
stein, dat midden in het slagveld
van Oosterbeek lag en destijds
dienst deed als hoofdkwartier
van de Britse bevelhebber Ur-
quhart. In de trap naar de in
gang herinnert een kogelgat nog
aan deze periode, het park ach
ter het museum herbergt nog di
verse schuttersputten.
Scholieren komen vooral eind
juni en begin september, terwijl
de meeste Nederlandse en Duit
se toeristen zich in de zomer
maanden melden, als ze vakan
tie houden op de Veluwe.
Boersma signaleert een groeien
de belangstelling voor oorlogs
begraafplaatsen en musea die
de tweede wereldoorlog tot on
derwerp hebben. „Wat betreft
de buitenlanders heeft dat deels
te maken met de tweede genera
tie, nu volwassenen met kinde
ren die op zoek gaan naar waar
hun vader en opa gevochten
heeft.
Het zijn vooral JJritten en Duit
sers die Oosterbeek bezoeken,
waar in september 1944 de voor
de geallieerden desastreus ver
lopen Slag bij Arnhem plaats
had. „Duitsers komen hier vrij
regelmatig.Ik weet dat veel
mensen na de oorlog een hekel
aan Duitsers kregen, maar het is
niet zwart-wit, het is grijs. Veel
Duitse soldaten waren gewoon
dienstplichtig, en onder de geal
lieerden zaten ook genoeg avon
turiers en zelfs echte klojo's. De
Betuwe bij voorbeeld is niet
door de Duitsers geplunderd,
maar door de Amerikanen en
Canadezen."
Boersma legt uit dat met name
de Britten hun gesneuvelden al
tijd zo dicht mogelijk bij het
slagveld begroeven. Vandaar
dat je aan de ligging van de be-
graafplaatsen een beetje kunt
zien waar destijds veel gevoch
ten is. Het gaat vooral om het ge
bied rond de grote rivieren. Ove
rigens zijn lang niet alle
soldaten die er liggen gesneu
veld in de strijd. Menigeen stierf
na een ziekte of ongeluk, ver
dronk in de Rijn of verloor an
derszins het leven.
Boersma vertelt dat de meeste
soldaten op de Nederlandse ere-
velden meerdere keren zijn be
graven. „Eerst kregen ze een
veldgraf op de plek waar ze
stierven. Dat was vaak langs de
weg, op een akker of in een ach
tertuin. Daarna werden de stof
felijke resten herbegraven op
erevelden, die vervolgens herin
gericht werden. Naamloze over
ledenen werden soms weer op
gegraven in een poging alsnog
achter de identiteit te komen,
Amerikanen werden dikwijls
gerepatrieerd." Rondom Oos
terbeek, waar vele duizenden
soldaten het leven lieten, wor
den zelfs tegenwoordig nog
stoffelijke resten aangetroffen.
„Een aantal jaren geleden werd
een telefoonkabel aangelegd.
Daarbij stuitte men toen op het
lichaam van een Brit. En nog
niet zo lang geleden wilde een
vrouw in Renkum een boom in
haar tuin planten. Er bleken op
die plek twee lichamen begra
ven te zijn. Om de twee jaar
komt er nog wel een lichaam
naar boven. Hier in de buurt
moeten er nog zo'n honderdtien
liggen."
Regelmatig loopt Boersma over
de begraafplaats Oosterbeek en
leest hij de kaartjes bij de klap
rozen, neergelegd door Britse
bezoekers. Emotioneel doet het
hem weinig, en ook veel Britse
veteranen die er al meerdere ke
ren zijn geweest maken een ta
melijk nuchtere indruk.
Anders is dat in Margraten,
waar Amerikaanse veteranen
soms hun tranen de vrije loop la
ten gaan. Zelfs op een 'gewone'
toerist maken de lange rijen
kruizen in strakke patronen
veel indruk. Wie op een zomer
dag het ereveld bezoekt, kan het
zelf ervaren: bijna dertig graden
en toch kippenvel. Veel toeris
ten die in Zuid-Limburg ver
blijven of er doorheen rijden,
maken even een stop in Margra
ten. Niet in het dorp, daar gaat
volgens de WV, niemand naar
toe, maar bij de Amerikaanse
begraafplaats, waar op het licht
glooiende terrein ruim achtdui
zend kruizen staan.
Margraten is een typisch Ameri
kaanse, vrij pompeuze begraaf
plaats die de heroïek van de
overwinnaar weerspiegelt. Het
is misschien wel de bekendste,
maar zeker niet de grootste oor
logsbegraafplaats in ons land.
Dat is Ysselsteyn, waar ruim
31.000 Duitsers hun laatste
rustplaats hebben gevonden.
Onder hen drie generaals en
twee prinsen, beiden neven van
prins Bernhard. Een toeristisch
uitstapje naar Ysselsteyn werd
lange tijd als 'fout' beschouwd,
maar dankzij de activiteiten
van het daar ingerichte infor
matiecentrum is een bezoek in
middels 'geaccepteerd'. Er
wordt vooral veel aandacht be
steed aan voorlichting aan
scholieren.
Altaar
Andere grote erevelden zijn er in
Holten, waar ruim 1300 Cana
dezen liggen die overigens el
ders in het land en in Duitsland
sneuvelden, bij Groesbeek waar
wel veel Canadezen stierven en
er ruim 2300 begraven zij nen in
Oosterbeek. Ruim 1700 gealli
eerden, voornamelijk Britten en
Polen, zijn daar begraven. De
meesten van hen lieten het leven
bij de mislukte Slag bij Arnhem
in september 1944. Deze oor
logsbegraafplaatsen worden
onderhouden door de Common
wealth War Graves Commis
sion.
Standaard staan er altijd een
groot kruis en een altaar met de
tekst 'Their name liveth for
evermore'. Meestal is in een ge
bouwtje een namenregister
aanwezig.
Misschien wel het meest treffen
de monument staat echter niet
op een ereveld, maar in de tuin
van het Nationaal Oorlogsmu
seum in Overloon. De tekst is af
geleid van 'Siste Viator'te lezen
op de muur in Sarajevo waar in
1914 aartshertog Franz Ferdi
nand von Habsburg werd dood
geschoten, en waarna de Eerste
Wereldoorlog begon. In Over
loon is deze tekst vertaald als
'Sta stil, reiziger'.
Alice Plekkenpol
Meer informatie:
Commonwealth War Graves
Commission, www.cwgc.org
