Bajkal
vecht tegen de vooruitgang
Landgoed te koop voor
13,5 miljoen euro
Parel van de
natuur wordt
bedreigd
Iedereen die het meer Bajkal in
het zuiden van Siberië bezoekt,
komt superlatieven tekort. Het
oudste, diepste en grootste zoetwa
terreservoir ter wereld geldt als
'een parel van de natuur'. Nage
noeg onaangeroerd door de moder
ne tijd is het gebied met zijn hon
derden rivieren, bergen en bossen
een heilige graal van de milieube
weging. Maar omwonenden zien de
schoonheid van het Bajkal steeds
vaker als een vloek die de economi
sche vooruitgang in de weg staat.
,,Wij moeten ook leven."
De gepensioneerde buschauffeur
Vladimir Petelin tuurt naar de
ochtendmist die over het Bajkalmeer
hangt. Iedere morgen wandelt hij naar
deze oever niet ver van het dorp Slj oed-
janka. Sinds het overlijden van zijn
vrouw, bijna tien jaar geleden, moet
Petelin de tijd doden en de schoonheid
van het Bajkalmeer - een woord dat
volgens de overlevering 'de dierbaarste
schepping van de natuur' betekent -
biedt troost. Aan de andere kant van de
oever is het volgens Petelin kommer en
kwel. „De treinfabriekis dicht, demar-
merfabriek heeft geen opdrachten
meer en de collectieve visboerderij is
bankroet."
Petelin zegt het zonder verbittering,
want het Bajkalmeer blijft de mooiste
plek van SiberiëD at dachten de Russi
sche kozakken die in 1643 hier hun
eerste nederzetting bouwden ook. Ze
kwamen om de Boerjaten, Jakoeten,
Evenken en andere oorspronkelijke
volkeren van Siberië te onderwerpen,
maar langzaam ontdekten ze ook de
adembenemende schoonheid van
Bajkal. Wetenschappers hebben in
middels aangetoond dat het 636 kilo
meter lange en tot 80 kilometer brede
meer ruim 25 miljoen jaar oud is. Het
Bajkal herbergt een vijfde van de totale
zoetwatervoorraad van de wereld. Als
de inhoud van het op sommige plekken
1,5 kilometer diepe meer over de hele
aardbol wordt verspreid, is de wereld
met een laagje van 20 centimeter water
bedekt. Het is niet alleen het oudste,
diepste en grootste zoetwaterreservoir
ter wereld, het water van Bajkal is ook
uitermate schoon.
Het Russische wonder van de natuur
blijft voor het grote publiek een ge
heim. Na 1991 was er even hoop op een
florerend 'eco-toerisme', want het ge
bied is een droom voor natuurliefheb
bers. Er stromen 300 rivieren en beek
jes vanuit de omringende bergen in het
Bajkal en slechts één rivier, de machti
ge Angara, verlaat haar weer. In het ge
bied huizen 2500 verschillende dier- en
plantensoorten. Tweederde daarvan is
endemisch, ze komen alleen hier voor.
Een paradijs, maar de grote toeloop
van buitenlandse geïnteresseerden is
uitgebleven. „In Sljoedjanka is één ho
tel, maar het staat bijna altijd leeg",
zegt Petelin.
Verandering
Als het aan Joeri Korenev ligt, komt
daar verandering in. De zakenman wil
in het stadje Listvjanka, aan de andere
zaterdag 20 juli 2002
foto Frank Hendrickx/GPD
grond te liggen, midden in een gebied
waar regelmatig aardbevingen zijn."
De bevolking van het Toenkinski-re-
servaat denkt positiever over het pro
ject, weet Vladimir Ibdejev, een bos
wachter uit het dorpje Toenka. „De
mensen hopen dat ze gratis gas krij
gen." De boswachter zou niet graag in
de schoenen willen staan van de rege
ring die uiteindelijk de beslissing moet
nemen. „Dit is een nationaal park, dus
een pijpleiding kan eigenlijk niet",
weet Ibdejev. „Maar er is geen werk en
de mensen hebben weinig respect voor
de natuur. Het is een moeilijk pro
bleem."
Houtkap
Het geringe respect voor de natuur
heeft ook tot gevolg dat illegale hout
kap desastreuze vormen heeft aange
nomen. De spoorlijn van de Transsibe-
rië Expres, die direct langs het Bajkal
loopt, is overladen met wagons vol hout
die richting China gaan. De afgelopen
tien jaar is het totale volume van de
houtkap verdubbeld. Oude, onaange
taste bossen lijden onder de illegale
bosbouw. „Boerjatië kapt zich een weg
uit de economische ellende", zegt Ro
man Poekalov van Greenpeace. „Het
gebeurt op een manier die volstrekt on
verantwoord en niet duurzaam is."
Een pasklare oplossing voor de oude
strijd tussen economie en ecologie
heeft niemand. De schoonheid van het
Bajkal is kostbaar en eenmalig, maar
'zjitj nado', zoals bosopzichter Ibdejev
meerder malen verzucht: mensen moe
ten ook leven.
Jenny Sutton heeft weinig begrip voor
die houding. Ze wil geen grootschalig
toerisme, geen industrie, geen pijplei
ding. De natuur gaat boven alles. De
behoefte aan economisch ontwikke
ling ziet ze als de 'tirannie van het geld
„Het stemt me soms moedeloos."
Frank Hendrickx
Het Bajkalmeer in het zuiden van Siberië herbergt een vijfde van de totale zoetwatervoorraad van de wereld.
Sovjet-Unie voor de natuur. De chemi
sche uitstoot heeft de visstand in het
zuidelijk gedeelte van het meer geen
goed gedaan en een deel van het water
is vervuild, al kan het Bajkal dankzij
zijn enorme inhoud een stootje verdra
gen.
De milieu-overlast die de papierfa
briek veroorzaakt, zal in de nabije toe
komst voor een niet gering deel worden
verminderd. Met een miljoenenkrediet
van de Wereldbank wordt een gesloten
watercircuit aangelegd, waardoor de
vervuiling met 90 procent zal afnemen.
„Een zegen voor de hele regio", aldus
woordvoerster Natalja Miller van de
fabriek. „Het is goed voor het milieu én
de economie. "De meeste milieuorgani
saties steunen het besluit, al had Jenny
Sutton liever gezien dat de fabriek,
waarvan de rokende pijpen al van kilo
meters ver te zien zijn, helemaal dicht
zou gaan. „Die fabriek is een grote ver
gissing."
De economische malaise in de regio
roept voortdurend nieuwe bedreigin
gen op. Vooral in de republiek Boerja
tië, gelegen aan de oostelijke oever van
het Bajkal, heeft de introductie van de
markteconomie diepe wonden gesla
gen. Op de Kaukasische republieken
Tsjetsjenië en Dagestan na, heeft de re
gio de laagste levensstandaard van
Rusland. De plaatselijke regering is
graag bereid een deel van de schoon
heid van Bajkal in te ruilen voor econo
mische voorspoed.
Eén van de 'meest desastreuze plannen'
is volgens Jenny Sutton de aanleg van
een gaspijpleiding richting China. Het
traject loopt midden door het Toenkin-
ski natuurreservaat aan de oostkant
van Bajkal. British Petroleum (BP) wil
zo de voorraden van een gasreservoir
nabij Irkoetsk aan de man brengen in
een van de grootste markten ter wereld:
China. „Het zal rampzalige gevolgen
hebben", meent Sutton. „De pijplei
ding komt een halve meter onder de
Irkoetslio,, Listvjanka-
0S|.Qedjanka j
kant van het meer, een groot ski resort
openen. Nog dit jaar moet de bouw be
ginnen. In het natuurreservaat zullen
drie skiliften verschijnen, een hotel en
een bungalowpark. „En dat is pas fase
een", zegt Korenev. In fase twee zal een
mountainbike-traject verrijzen, in fase
drie een aquapark. De financiering is
dankzij een Oostenrijkse investeerder
al rond, maar het is weer de Russische
bureaucratie die dwars ligt. „We wach
ten op de vergunningen."
En dan zijn er natuurlijk nog de 'groe
nen', moppert de projectontwikkelaar.
Het Bajkal is door de VN-organisatie
Unesco tot werelderfgoed uitgeroepen.
De nagenoeg onaangetaste natuurge
bieden rond het meer moeten juist be
schermd worden tegen de 'vooruit
gang' die Joeri Korenev voor ogen
staat. Korenev verwacht dan ook pro
testen van milieubewegingen. „In feite
heb ik niets te maken met de groenen",
bromt de zakenman. „Het gaat mij om
de toestemming van de Russische over
heid, dat is het enige wat telt."
Kansloos is de onderneming niet. Eco
nomische ontwikkeling heeft absolute
prioriteit bij de huidige Russische rege
ring. „Op dit moment zijn de facilitei
ten waardeloos in dit gebied", zegt Ko
renev. „Dat moeten de groenen toch
ook onder ogen zien. Er moeten voor dit
project 50.000 bomen worden gekapt.
Dat ontken ik niet, maar daar komen
wel banen voor in de plaats."
Absurd
Jenny Sutton gruwelt alleen al bij de
gedachte aan een ski resort aan de oe
ver van het Bajkal. „Het plan is zo ab
surd, dat ik dacht dat het een grap
was", zegt de milieu-activiste die ooit
als lerares naar Siberië trok. Haar mi
lieuorganisatie 'Bajkal Golf' verzet
zich al jaren tegen de aantasting van
'deze unieke plek op aarde'. Een mon
sterachtige papierfabriek in het stadje
Bajkalsk was lange tijd de belangrijk
ste steen des aanstoots. Het in 1966 ge
bouwde complex geldt nog steeds als
monument voor de minachting van de
Er staat geen bordje met 'te koop' in de tuin.
Mensen die 13,5 miljoen euro voor een huis te
besteden hebben, worden anderszins geatten
deerd op het feit dat het 's-Gravelandse landgoed
Jagtlust te koop staat. Voor belangstellenden is er
de brochure 'Zeldzaamheid'. Die typering ver
wijst naar de unieke kans die multimiljonairs
hebben om het historische landgoed te verwerven.
„Het is het duurste landgoed van Nederland dat
momenteel op de markt is", zegt Gert Jan Visser
van BiltStede, makelaar in landgoederen en his
torische gebouwen. „In mijn hele verwende leven
is dit het summum. Een topper!BiltStede is één
van de drie makelaars die Jagtlust gezamenlijk
aan de man proberen te brengen.
Het landgoed mag dan pal aan een doorgaande
weg liggen, het is in al zijn grootsheid nauwelijks
zichtbaar. De paarse deken van krokussen in het
voorjaar, de theekoepel in de lommerrijke tuin;
daar houdt het voor de voorbijganger wel zo'n
beetje mee op. Het grootste deel van de bijgebou
wen, het vee en de gevarieerde natuur op het 9,5
hectare grote landgoed, zijn aan het oog onttrok
ken. Weinigen weten daarom dat zich op het ter
rein van Jagtlust een witblauw geschilderd hou
ten speelhuisje uit 1910 staat, met een duiventil
erin en dat er een felblauwe pau w rondloopt die
graag pikt uit het mandje met vers geplukte aard
beien uit de moestuin.
De oprijlaan is kort, maar biedt meer dan vol
doende ruimte aan diverse auto's van ruim beme
ten formaat. Voor hoge hakken is het landgoed
niet geschikt, want ze zakken vervelend weg tus
sen de forse kiezelstenen voor het pand. Ook een
wandeling over de paden van het negentiende-
eeuwse landgoed gaat beter met minder elegant
schoeisel. Beelden van degelijke groene tenues en
donkerblauwe broekrokken in een Engels land
schap doemen op.
Makelaar Gert.|arrVis.ser kan zijn enthousiasme
amper beteugelen. „Landgoederen zijn meestal
heel dogmatische gebouwen, vrij strakke panden.
Dit pand is opgevrolijkt. Dit is echt Méditerra-
née." Dat blijkt binnen, waar de wanden onver
wacht geel zijn geschilderd. „Kijk, dft is nou een
toilet waar je echt op kunt zitten. Moetje eens kij
ken wat je dan ziet", klinkt het uitnodigend. Het
raam aan de westzijde biedt inderdaad een schit
terend uitzicht op de tuin.
Onder de huidige eigenaar is het landgoed volle
dig gerestaureerd. „Tot in de finesses", zegt Visser
over de statige, hoge woonvertrekken. In totaal
duurde de restauratie tien jaar, maar toen waren
dan ook zelfs de lei-perenboompjes op lage stam
in de boomgaard aan de zuidkant van het land
goed in oude luister hersteld. Ze dragen inmiddels
kleine vruchten.
Jagtlust is te groot en te veel om op te noemen.
Eenmaal buiten lijkt de bewoonde wereld ver
weg. Dit is een wereld apart. Als je een dergelijk
landgoed bezit, gaat het niet meer over wonen,
maar over een manier van leven.
Jagtlust is niet voor de snob die wil opscheppen;
daarvoor moet de eigenaar zich te veel bezighou
den met het landgoed. Visser: „Het bezitten van
een landgoed vraagt uitdrukkelijk dat je het be
heren ervan leuk vindt. Kinderen kunnen mee
werken aan het beheer en ontdekken hoe het boe
renleven in elkaar zit. Jagtlust is echt een bedrijf."
Het prijskaartje van 13,5 miljoen euro (het gaat
om een vaste prijs; kosten koper) liegt er niet om.
Wie kan er nu zo'n bedrag betalen voor een huis?
Genoeg mensen, weet Visser, mensen uit het be
drijfsleven bijvoorbeeld, of zij die oud geld bezit
ten. „Kijk maar naar de Top 500 van rijkste men
sen die Quote publiceert. Je kunt hier heel goed
kantoor aan huis houden, ruimte verhuren aan
opleidingscentra, managers opleiden."
J Simone Stevens
Landgoed Jagtlust, het duurste landgoed dat momenteel in Nederland te koop staat.
foto Biltstede Benne Holwerda/GPD
