Autisme is een manier van zijn
Zonnig geprijsd
Prunier mikt louter op kunst
Knokke-Heist
officieel in beroep
tegen windpark
Natuurschoon in Fryske Strjitte
A
'GELICHT
Ondersteuning
Vriendendienst
krijgt staartje
bij de rechter
kunst cultuur
door A.J. Snel
Autisme mag geen reden zijn voor
uitsluiting van mensen van het ge
wone leven. Ook mensen voor wie ge
bruikelijke gedragspatronen onbegrij
pelijk zijn en die niet in staat zijn goed
inzicht te krijgen in wat anderen den
ken en voelen, hebben recht op een zo
gewoon mogelijk leven, dat ze naar ei
gen wens kunnen leiden. Tot die conclu
sie komt de Middelburgse orthopeda
goog Jos van Loon in een studie die hij
samen met zijn collega Veerle Depuydt
heeft gemaakt over de mogelijkheden
om autisten zo te ondersteunen dat ze
een plaats in de samenleving kunnen
innemen.
Van Loon, die als orthopedagoog en
manager van de inhoudelijke onder
steuning werkzaam is bij Arduin, is een
overtuigd voorstander van het model
waarbij mensen met een verstandelijke
beperking niet in een instituut worden
opgenomen, maar een plek vinden mid
den in de samenleving'. In de studie 'Ar
duin, ondersteuningsdenken en autis-
mespectiiimstoornis duidt hij aan dat
het begrip 'kwaliteit van bestaan' voor
mensen met een verstandelijke handi
cap uit dezelfde factoren en relaties be
staat als bij mensen zonder beperking.
Mensen met een handicap moeten de
mogelijkheid hebben te werken of een
dagbesteding te hebben, zoveel moge
lijk zelfstandig te wonen en hun vrije
tijd naar eigen goeddunken in te vullen.
Belemmeringen moeten uit de weg
worden geruimd door ondersteuning te
geven die op het individu is toegesne
den.
Van Loon:Het traditionele instituut is
te beklemmend. Ook als je lichamelijk
en verstandelijk een beperking hebt, is
het prettig om gewoon binnen de sa
menleving te functioneren. Om buiten
te komen en in de buurt van de bakker
waar te nemen hoe lekker het daar
ruikt, om langs een bloemenwinkel te
komen en te zien hoe mooi de kleuren
zijn. Onder meer met het oog op zulke
ogenschijnlijk simpele ervaringen heb
ben we een proces van emancipatie en
bewustwording in gang gezet. In de tra
ditionele zorg is altijd uitgegaan van
wat je hebt te bieden aan mensen met
één of meer beperkingen. Er heeft een
verschuiving plaatsgevonden waarbij
ervoor is gekozen dat onze cliënten zelf
bepalen hoe ze hun leven kunnen in
richten. Op die wens wordt de onder
steuning afgestemd."
In de nieuwe studie is speciaal gekeken
naar de manier waarop de emancipa-
Jos van Loon: Er zijn ontwikkelingskansen.
foto Ruben Oreel
tiegedachte kan worden vormgegeven
voor autisten. Van Loon stelt in de stu
die vast dat in het denken over autisme
een ontwikkel] ng heeft plaatsgevonden
en dat er tegenwoordig wordt uitge
gaan van een breed beeld, een geheel
van gedragingen. Vandaar het gebruik
van het woord 'autismespectrumstoor-
nis'. Bij personen met de stoornis ko
men drie specifieke kenmerken in meer
of mindere mate tot uiting. Autisten
hebben geen scherp zi cht op de normale
sociale interactie. Ze kunnen wel con
tacten aangaan met anderen, maar er is
geen sprake van wederkerigheid en in
zicht in emoties van anderen. Autisten
missen het vermogen om de juiste inter
pretatie te geven aan een blik, een
woord of een gebaar en ze communice
ren daardoor niet goed. En ze vertonen
vaak zich herhalende, stereotype pa
tronen van gedrag, belangstelling en
activiteiten. Van Loon: „Autisme is een
manier van zijn. Het is een complexe
beperking. Per individu zijn er grote
verschillen. Wij kennen hier een man
met autisme met wie je een gewoon
gesprek kunt voeren en met wie je
oogcontact hebt. Hij weet dat bij soci
aal functioneren hoort dat er grapjes
gemaakt worden. Dat probeert hij ook
wel maar dan zit hij er altijd net naast.
Een andere heeft liever zo weinig moge
lijk contact omdat hij zo min mogelijk
geconfronteerd wil worden met voor
hem onbegrijpelijk gedrag van ande
ren."
Van Loon en Depuydt menen dat het
ondersteuningsmodel zoals dat in Ar
duin wordt gehanteerd, zeker bruik
baar is binnen de benadering van autis
ten. „Je kijkt samen met de betrokkene,
diens familie, buren, vrienden en men
sen uit de hulpverlening naar de be
hoeften van mensen. Zo kun je in beeld
brengen hoe kwaliteit van bestaan kan
worden geleverd en hoe je zeker kunt
stellen dat de rechten van een cliënt tot
gelding worden gebracht. En je kijkt
naar wat iemands talenten zijn. Op ba
sis daarvan stel je vast welke onder
steuning iemand nodig heeft om een zo
goed mogelijk leven te leiden. We heb
ben binnen Arduin zestig tot vijfenzes
tig cliënten met autisme. Net als men
sen met een andere beperking kunnen
zij een plek krijgen in de samenleving.
En net als bij mensen met andere beper
kingen zul je bij autisten per individu
moeten kijken hoe intensief ondersteu
ning'moet zijn."
In de studie hebben Van Loon en De
puydt de verhalen opgenomen van drie
mensen met autisme. Daarin klinkt niet
alleen optimisme door maar ook be
zorgdheid. Van Loon: „Het is logisch
dat ouders bedenkingen hebben, maar
in de praktijk blijkt dat ze ook ontwik
kelingskansen zien. En die zijn er. Dat is
geen utopie, het is wél een ideaal om na
te streven."
door Miriam van den Broek
MIDDELBURG - Zet nooit als
vriendendienst het kenteken
van iemands auto op jouw
naam. Daar krijg je alleen maar
gedonder van. Dat was de les
die een 21-jarige Vlissinger
gisteren kreeg van de kanton
rechter in Middelburg. Hij
moest voorkomen omdat een
auto van een vriend onverze
kerd was. De Vlissinger kreeg
een voorwaardelijke boete van
350 euro.
De auto was 22 augustus vorig
jaar betrokken bij een ernstig
ongeluk in de Vlaketunnel.
Daarbij kwam een persoon om
het leven en een andere raakte
zwaargewond. Bij dat ongeluk
bleek dat de auto niet verzekerd
was.
„Twee kennissen hadden ge
vraagd of ik hun auto op mijn
naam wilde zetten", vertelde de
Vlissinger. „Dat heb ik gedaan.
Zelf reecl ik nooit in de wagen.
We hadden afgesproken dat de
echte eigenaar van de auto alle
boetes betaalde en voor de ver
zekering zou zorgen. Dat heeft
hij blijkbaar niet gedaan. Ik heb
hem gezegd dat ik vandaag
moest voorkomen. Ik denk, als
ik hem zo ken, dat hij me wel
helpt met de boete."
De auto is inmiddels naar de
sloop gebracht. „Ik denk dat die
nu niet meer op mijn naam
staat", zei de Vlissinger. Kan
tonrechter B. Doorewaard
Boekhout en officier van justitie
F. van Es raadden de man aan
dat nog eens precies uit te zoe
ken. „Zo'n kentekenplaat van
een gesloopte wagen kan een ei
gen leven gaan leiden", zei de
rechter „Als die kennissen van
u de plaat op een andere auto
hangen, kunt u er nog jaren last
van houden. Vertrouw, als het
om dit soort zaken gaat, nooit
uw vrienden."
De rechter was van oordeel dat
de Vlissinger te goed van ver
trouwen was. „Ik geef u een
voorwaardelijke boete. Dat doe
ik niet uit medelijden, want
het is en blijft uw eigen schuld-
Maar ik doe het, omdat ik
weet dat u misbruikt ben. De
volgende keer moet u er echt
niet meer intrappen. De conse
quenties zijn dan niet meer te
overzien."
donderdag 18 juli 2002
door Harmen van der Werf
KNOKKE - De gemeente Knok
ke-Heist neemt het voortouw in
de strijd tegen de bouw van een
windmolenpark op de Vlakte
van de Raan, in de monding van
de Westerschelde. Het gemeen
tebestuur heeft deze week be
roep aangetekend bij de Belgi
sche Raad van State tegen de
domeinconcessie die voor het
windpark is verleend door
staatssecretaris Deleuze van
Energiezaken.
Knokke-Heist vraagt de. Raad
van State de domeinconcessie te
schorsen, zodat niet met de aan
leg van het windpark kan wor
den begonnen voordat de Raad
van State een definitief oordeel
over het plan heeft geveld. Als
Knokke-Heist het schorsings-
verzoek wint, kan het volgens
een woordvoerder jaren duren
voor de zaak helemaal is afge
rond.
De initiatiefnemers van het pro-
ject, energiebedrijf Electrabel
en baggerconcern Jan DeNul,
zijn echter niet van het plan te
wachten. Volgens P. Massart
van Electrabel zal het beroep
van Knokke-Heist geen invloed
hebben op het begin van de
werkzaamheden. Electrabel en
Jan DeNul die samenwerken
onder de naam Seanergy, willen
voorjaar 2003 de eerste tien
windmolens te plaatsen.
Of dat lukt, hangt af van de snel
heid waarmee de Belgische
overheid een vergunning ver
leent voor het leggen van elek
triciteitskabel van het park
naar het strand bij Knokke. Ook
het Vlaams gewest moet nog een
vergunning afgeven, voor een
kabel van Knokke naar een
hoogspanningsstation in Zee-
brugge.
Horizon
De gemeente Knokke-Heist is
fel tegen het windmolenpark,
omdat de windturbines op
slechts twaalf kilometer uit de
kust de vrije horizon aantasten.
De gevolgen van de aanleg van
het windpark voor de stabiliteit
van de Vlakte van de Raan en
het milieu ter plaatse zouden
ook onvoldoende onderzocht
zijn.
De provincie Zeeland en de ge
meenten Vlissingen, Veere
Oostburg en Sluis-Aardenburg
hebben dezelfde bezwaren
geuit. Of de provincie beroep
aantekent, wordt nog op ambte
lijk niveau onderzocht. Het mi
nisterie van Verkeer en Water
staat heeft te kennen gegeven
het windpark in de Westerschel-
de-monding 'ongewenst'te vin
den.
Broeikasgassen
De Belgische regering heeft zich
gestoord aan cle kritiek. Minis
ter Ael voet van Leef mi lieu heeft
zich geweerd. Het windpark is
nodig, stelt zijom als België een
bijdrage te leveren aan het te
rugdringen van de uitstoot van
broeikasgassen die vrijkomen
bij het opwekken van elektrici
teit met kolen en gas. Aan de
bouw zijn naar haar mening
ruim voldoende eisen gesteld.
Zo gaat een begeleidingscomité
de bouw en exploitatie van
het windpark controleren. Op
kosten van Seanergy worden al
le effecten van het project ge
volgd en Seanergy heeft twee
miljoen euro gestort als waar
borgsom voor het herstel van de
locatie na ontmanteling' van hel
park over in principe twintig
jaar.
In België is een politieke strijd
ontbrand over het windpark op
de Vlakte van de Raan, dat eerst
uit vijftig windmolens zal be
staan (100 megaWatt, voldoen
de om 85.000 huishoudens van
stroom te voorzien) en later
moet uitgroeien tot een capaci
teit van 400 megaWatt. De
christen-democratische oppo
sitie verwijt de groene bewinds
lieden Deleuze en Aelvoet 'koste
wat kost' een punt te willen sco
ren. De socialisten in Vlaande
ren voelen meer voor een park
op de Thorntonbank, op 27 kilo
meter uit de kust. „Maar daar
voor is", stelt Massart van Elec
trabel, „een ander bedrijf in de
race."
René Overbeek portretteert koeien.
foto Marijke Folkertsma
door Ali Pankow
ZIERIKZEE - De expositie Fryske Strjit
te en Zomerdepot in galerie Kos in Zierik-
zee heeft alles te maken met de voorliefde
die galeriehouder Chris Grinwis koestert
voor Friesland. De tentoonstelling van
broer en zus Foppe en Doet Boersma eer
der dit jaar heeft nu een vervolg gekregen
met de presentatie van het werk van nog
vijf Friese kunstenaars. Het Zomerdepot
biedt een reprise van eerdere exposanten
in galerie Kos.
„Ik kwam op het idee van de Fryske Strjit
te toen ik in het voorjaar de presentatie
van Friesland op de Kunstbeurs in Ahoy
in Rotterdam zag", zegt Grinwis. „Dat wil
ik ook", besloot hij. De galeriehouder die
zelf ook bij voorkeur weidse landschap
pen schildert, is blij met de deelname van
de zeven Friezen. Naast Foppe en Doet
Boersma zijn dat Willem Mook, Jan Jans-
ma, Tamme Hoekstra, Jelle Hoogstra en
Marijke Folkertsma. De laatstgenoemde
woont in Zierikzee en is in Zeeland vooral
bekend als persfotografe, maar ze heeft
haar roots in Friesland en bekwaamde
zich aanvankelijk als beeldend kunste
naar.
„Eigenlijk is de ruimte te beperkt hier",
erkent Grinwis. Zijn worsteling om iedere
kunstenaar tot zijn recht te laten komen,
resulteerde in het in rijtjes op de grond
verzamelen van zijn eigen schilderijen.
Die komen een volgende keer weer aan
bod, de gasten hebben nu voorrang.
Relatief veel ruimte kregen de koeien van
René Overbeek toebedeeld. Hij portret
teert deze runderen als het ware. Hun ro
buuste koppen met soms wat verwijtende
blikken spetteren van de muur. Een gesti
leerde litho van een koe in groen gras biedt
daar weer een verrassend onderscheid in,
Brons
Mooi klein beeldhouwwerk is er op expo
sitie te zien van René Stoffels uit Rotter
dam. Hij maakt onder meer kleine bron
zen beeldjes rond het thema 'lezen'. Zijn
voorlezende moeder met kind vertedert en
blijkt bovendien in vorm te kunnen varië
ren met het kind op schoot bij de moeder
of naast haar zittend. Verrassend is ook
zijn struisvogelei met daarop een klein le
zend figuurtje in brons.
Beeldend kunstenaar Kees van de Wete
ring uit Burg'h-Iiaamstede kreeg ook een
prominent plekje toebedeeld voor onder
meer zijn sfeervolle aquarellen van de
Zeepeduinen en de kust bij Ouwerkerk.
Het schilderij van het haventje van
Burghsluis door Harry van der Woerd valt
vooral op door de sprankelende kleuren
combinaties.
ugiy
In de gang van de galerie prijken de ver
fijnde tekeningen van de Nehalennia-al-
taarstenen gemaakt door Anneke Schenk
en even verderop wekt de 'Ugly', een hon
densilhouet in polyester van Marjan
Greijn een glimlach op.
Het werk van Doet Boersma is groten
deels blijven hangen voor deze expositie
maar zij leverde ook nog wat recent werk
in. Zij weet met mooie contrasten tussen
licht en donker op specifieke wijze het ro
buuste karakter van het Friese landschap
te verbeelden.
Tentoonstelling 'Fryske Strjitte en Zomerde
pot' in galerie Kos, Verrenieuwstraat 32 in Zie
rikzee, Tot en met 31 augustus. Openvrij, za en
zon van 11 tot 17 uur en op afspraak.
Tot honderden euro's voordeel tijdens
de Zonnesteekweken"
door Esme Soesman
KORTGENE - Tot voor kort
voerde kunst in galerie Prunier
in Kortgene een strijd om de
aandacht met kunstnijverheid.
Inmiddels hebben kussens, eier-
warmers en theemutsen het veld
moeten ruimen. Frans Prunier
heeft voortaan de ruimte aan
zichzelf en zijn olieverfwerk.
Bovendien is er plaats voor drie
dimensionaal werk van gastex-
posanten.
Tijdens zijn laatste trip naar
Frankrijk legde Prunier alleen
maar zijn omgeving vast. Land
schapjes, karig van kleur maar
realistisch, hangen in serie
aan de muur van de enkele
weken geleden heringerichte
galerie. Aan een andere muur
abstracter werk in warm blauw
en andere meer uitgesproken
tinten. Een doorkijkje vanuit
een ogenschijnlijk kapotge-
scheurde vierde wand is
mondjesmaat van bladgoud
voorzien.
Prunier, in het dagelijks leven
huisschilder die de Nederlandse
naam Pruimboom draagt,
houdt er niet van om zijn werk
tot op het bot te ontleden. Hij
gaat soms voor realisme, andere
keren voor abstract. Natuur en
landschap en de elementen
zand-water-vuur-lucht zijn be
langrijke bronnen van inspira
tie. Maar, vindt Prunier, het is
aan het publiek iets van zijn -
Werk van Frans Prunier.
met name - olieverf doeken te
maken. Voor Prunier zit het
werk er na afronding van het
doek eigenlijk op.
Advertentie
Hoewel, dat is niet helemaal
waar. Want de behoefte van Pr
unier om gemaakt werk aan de
buitenwereld te tonen is immer
aanwezig. Dat is ook de reden
dat hij jaren geleden in Kortge
ne een aftands pandje beslootte
huren van de gemeente. In die
sobere expositieruimte bewerk
stelligde Prunier het eerste con
tact tussen zijn werk en het pu
bliek. Inmiddels bewoont hij
met vrouw Joke een pand aan de
Hoofdstraat in Kortgene, waar
een prima galerie in te richten
was. Behalve Frans maakte
voorheen ook Joke Pruimboom
gebruik van deze expositie-
ruimte. Zelf bewerkt textiel,
kaarten en allerhande 'frutsels
namen een groot deel van de ga
lerie in beslag.
Die combinatie bleek voor beide
partners steeds minder bevredi
gend te zijn, zodat zij besloten
de ruimte voortaan alleen nog
met kunst in te richten. Naast de
doeken van Prunier is er werk te
zien van drie gastexposanten.
Marton Kamper uit Wissenker-
ke en Marie-Paule Verplanken
uit Lokeren exposeren kera
miek. Daarnaast zijn er spek
steensculpturen te zien van Sas-
kia Rietveld- Van den Hil uit
Ridderkerk.
Galerie Prunier, Hoofdstraat 26 in
Kortgene. Open: gedurende het zo
merseizoen vrij 13-17 uur en za 1
17 uur en op afspraak.
NEC n21i: Mobiele telefoon voori-mode™
l-mode is altijd er^ overal e-mailen, nieuws lezen, files opvragen,
beltonen downloaden, vakantiefoto's bekijken en nog veel meer!
Kom langs bij Primafoon en ontdek het zelf!
Hoe hoger de temperatuur, hoe hoger de
3 Maanden gratis KPN Mobile of
Hi abonnement
3 Maanden gratis l-mode
Extra battenj t.w.v. 34.90