Stankovic schampert Tribunaal
Clinton en Mandela eisen geld
rijke landen in strijd tegen aids
EU boos op VS
over zwarte lijst
onveilige havens
Bedrijven Tsjechië bespieden personeel
Opgestapte Turkse
minister Cem vormt
nieuwe beweging
Bosnische Serviër weigert schuld of onschuld te bekennen
Opera ontdekt
van Telemann
Protest tegen luchthaven Mexico
Zuid-Afrikaanse
Sesamstraat
krijgt hiv-pop
Opvangcentrum Sangatte dicht
Bingo is goed voor de hersenen
Ex-juntaleider Argentinië opgepakt
Haarverf kan reuma veroorzaken
Man dobbert 133 dagen op zee
Kolonel Karremans weigert
hoge Navo-post op Balkan
zaterdag 13 juli 2002
IjnnrRuna Hellinga
PRAAG - Werknemers van de
Tsjechische televisie werden
onlangs onaangenaam verrast
'door de ontdekking dat hun
Las verborgen camera's had
I (aten installeren om hen te be-
I «pioneren.
j Werklieden die een beschadigd
plafond kwamen repareren,
I troffen daarboven een verbor-
gen camera en afluisterappara
tuur aan. Nader onderzoek
leverde nog vier verborgen ca
mera's elders in het gebouw op,
plus de erkenning van tv-direc-
teur Jiri Balvin dat hij ze had la
ten installeren.
Als verklaring gaf Balvin dat hij
bepaalde personeelsleden ervan
verdacht televisieapparatuur
voor pxivé-doeleinden te ge
bruiken. De camera's waren
volgens hem niet bedoeld om ie
dereen te bespioneren en had
den ook alleen maar na werktijd
aangestaan. Geluidsopnamen
zouden volgens hem nooit zijn
gemaakt, hoewel er wel afluis
terapparatuur was geplaatst.
De politie is een onderzoek be
gonnen, maar het is niet eens
duidelijk of de televisiebaas de
wet wel heeft overtreden door
zijn werknemers stiekem te fil
men. Balvin meent dat hij vol
gens de interne regels van de
televisie niets verkeerd heeft ge
daan en de Tsjechische wet is
onduidelijk over verborgen ca
mera's en afluisterapparatuur.
Volgens beveiligingsbedrijven
zijn er echter tientallen onder
nemingen in Tsjechië die hun
personeel op dergelijke wijze la
ten bespieden. Aan de commu
nistische tijd hebben veel werk
nemers het idee overgehouden
dat het heel gewoon is om bij
voorbeeld buiten werktijd voor
eigen rekening, maar met ge
reedschap van de baas, auto's te
repareren. Dat soort activitei
ten waren een belangrijke bij
verdienste en klanten maakten
er graag gebruik van.
In arbeidscontracten staan
vaak clausules waarbij een per
soneelslid instemt met onver
wachte controles. GPD
HnnrSimone van Priel
den HAAG - In navolging van
de Joegoslavische ex-president
Slobodan Milosevic heeft eer,
33-jarige Bosnische Serviër gis
teren voor het Joegoslavië-tri-
bunaal geweigerd 'schuldig' of
'niet schuldig' te antwoorden op
de aanklacht tegen hem.
„Ik wil niets zeggen op deze be
schuldigingen. Ik ben schuldig
omdat ik een Serviër ben en om
dat ik mijn volk verdedigde"zei
Radovan Stankovic. Evenals bij
Milosevic pleitte de rechter
daarom 'niet schuldig' voor
Stankovic. Hij zal zich, in te
genstelling tot Milosevic, wel
door een advocaat laten bij
staan. Stankovic, die afgelopen
woensdag door Sfor-troepen
werd gearresteerd, is aange
klaagd voor de veelvuldige ver
krachting en het als slavinnen
vasthouden van moslimmeisjes
en -vrouwen in Foca tijdens de
oorlog in Bosnië. Het vooral
door moslims bewoonde Foca
werd in april 1992 door Servi
sche troepen ingenomen. Een
aantal vrouwen en meisjes werd
vastgehouden in huizen en ap
partementen, waar ze als seks
slavinnen van soldaat naar sol
daat gingen.
Verkracht
Volgens de aanklagers was
Stankovic, pas 23 jaar oud, lid
van een paramilitaire elite-een
heid die cle bordelen runde. Hij
zou het voor het zeggen hebben
gehad in wat bekend stond als
'Karaman's huis', waar vrou
wen en meisjes door hem en
andere soldaten stelselmatig
BERLIJN - Twee Duitse onder
zoekers hebben in Berlijn een
tot dusver onbekende opera van
Gcorg Friedrich Telemann ont
dekt.
Het stuk van één akte met de ti
tel Pastorelle werd aangetroffen
in het archief van de Berlijnse
academie voor zangkunst, dat
in de Tweede Wereldoorlog door
sovjetsoldaten werd meegeno
men en sinds kort weer in de
Duitse hoofdstad is. DPA
werden verkracht. Sommige
slachtoffers waren pas twaalf
en veertien jaar oud.
Stankovic, die tot woensdag als
politieagent in Foca werkte, wil
niets weten van de misdaden te
gen de menselijkheid en oor
logsmisdaden die hem ten laste
zijn gelegd. Tijdens het voorle
zen van de aanklacht lachte hij
steeds schamper als zijn naam
werd genoemd of bij beschrij
vingen van verkrachtingen.
Ook de stelling van de aankla
gers dat de vrouwen eveneens
als huishoudelijke slaaf werden
gebruikt, wekte zijn lachlust op.
Het tribunaal veroordeelde vo
rig maand in hoger beroep drie
mede-verdachten van Stanko
vic tot celstraffen van respectie
velijk 12,20 en 28 jaar. De Duit
se rechter Wolfgang Schomberg
gaf de aanklagers gisteren ech
ter in overweging om Stankovic
in Bosnië terecht te laten staan.
Vanwege het grote aantal zaken
moeten verdachten van het tri
bunaal soms twee jaar in voor
arrest zitten. Daarom willen de
rechters zaken van verdachten
die niet behoren tot de politieke
en militaire top, het liefst over
doen aan de staat waar verdach
ten zijn gearresteerd. GPD
MEXICO-STAD - Een bewoonster van de Mexicaanse plaats San Salvador Atenco
slaapt met een machete in haar hand, terwijl anderen de wacht houden. Mexicaanse
boeren protesteren tegen de aanleg van een nieuwe internationale luchthaven bij
Mexico-stad. San Salvador Atenco is een van de gemeenten die zullen moeten wijken
van onze redactie buitenland
ANKARA - De donderdag op
gestapte Turkse minister van
Buitenlandse Zaken Ismail Cem
heeft besloten een nieuwe poli
tieke beweging te vormen. De
populaire, pro-westerse Cem
maakte dit gisteren bekend, een
dag nadat hij uit de regering van
premier Bülent Ecevit was ge
stapt.
Minister van Economische Za
ken Kemal Dervis en de afgetre
den vice-premier Husamettin
Ozkan sluiten zich aan bij de
nieuwe beweging.
Cem verklaarde gisteren op een
persconferentie dat de regering
door interne strubbelingen het
land niet meer kan besturen.
Zijn nieuwe beweging moet het
tij keren. Die zal zich onder
meer inzetten voor maatregelen
die tot een EU-lidmaatschap
kunnen leiden.
De nieuwe beweging betekent
volgens waarnemers de nekslag
voor de premier en zijn coalitie.
Veel ministers en parlementsle
den vinden dat de 77-jarige re
geringsleider, die kampt met
een zwakke gezondheid, niet in
staat is belangrijke hervormin
gen door te voeren.
Economische hervormingen
zijn nodig om een miljardenle
ning van het Internationaal Mo
netair Fonds binnen te halen.
Vwkije beleeft zijn diepste eco
nomische crisis sinds 1945. Op
Politiek gebied moet Turkije het
nodige veranderen om kans te
olijven maken op lidmaatschap
van de Europese Unie. Zo ver
langt de EU maatregelen op het
gebied van de mensenrechten en
®en oplossing voor het Turks-
Griekse conflict over Cyprus.
Premier Ecevit blijft tegen ver
vroegde verkiezingen. Volgens
hem moet de huidige coalitie ge
woon doorgaan met regeren en
kan die nog best afspraken ma
ken over hervormingen die Tur
kije klaar moeten maken voor
toetreding tot de EU.
Ecevit heeft inmiddels een op
volger gevonden voor Cem. De
nieuwe minister van Buiten
landse Zaken is Sukru Sina Gu-
rel. Hij is tevens vice-premier.
Gurel staat bekend als havik en
is volgens waarnemers niet de
aangewezen persoon om een op
lossing te vinden voor de kwes-
tie-Cyprus. Ook heeft de nieuwe
bewindsman zich zeer kritisch
getoond over de manier waarop
de Europese Unie het kandi
daat-lidmaatschap van Turkije
benadert. AFP/RTR/ANP
JOHANNESBURG - Het Zuid-
Afrikaanse Sesamstraat krijgt
binnenkort een met HIV be
smette bewoner.
Dat heeft de South African
Broadcasting Corporationgis-
teren bekendgemaakt. De nieu
we pop is een weesmeisje van 5
jaar oud. Nadat haar moeder
onder onduidelijke omstandig
heden is overleden is het meisje
geadopteerd door een mensen
familie. De pop zal gewoon om
gaan met de andere bewoners
van Sesamstraat, zegt Yvonne
Kgame van de omroep, die zo
de strijd wil aanbinden met de
vele vooroordelen over HIV en
aids. AP
van onze redactie buitenland
BARCELONA - Bill Clinton
en Nelson Mandela hebben de
wereld opgeroepen de strijd
tegen aids aan te gaan. De
voormalige presidenten van de
Verenigde Staten en Zuid-
Afrika eisten gisteren dat de
westerse wereld meer geld in
vesteert in de zorg voor de
slachtoffers en de preventie.
Op de slotdag van de interna
tionale aidsconferentie in Bar
celona deed Clinton een be
roep op de wereldleiders om te
voorkomen dat het aantal
slachtoffers van de ziekte zal
oplopen tot 100 miljoen. Mo
menteel schat de Verenigde
Naties het aantal geïnfecteer-
den op circa veertig miljoen.
Wereldwijd sterft elk tien se
conden iemand aan de gevol
gen van de besmetting. Een
mondiaal plan voor aidsbe-
strijding vergt 10 miljard dol
lar per jaarin het fonds van de
Verenigde Naties zat eind vo
rig jaar nog geen 3 miljard dol
lar.
„Aids is een oorlog tegen de
mensheid", zei Mandela. De
ziekte zou meer mensen kun
nen doden dan alle oorlogen en
natuurrampen samen. „Voor
deze oorlog moet de gehele be
volking worden gemobili
seerd", aldus Mandela.
Clinton benadrukte de nood
zaak om mondiale investerin
gen tegen de ziekte die met me
dicijnen kan worden gestopt.
„We weten wat de wereld niet
doet", zei Clinton, die aids en
armoede ziet als de brandstof
voor nieuw terrorisme. „De
epidemie is daarmee ook een
Mandela en Clinton wachten op hun beurt het woord te voeren op de sluitingsceremonie van de In
ternationale Aidsconferentie. foto Cesar Rangel/AP
veiligheidsprobleem gewor
den." Clinton zal tijdens een
rondreis door Afrika en India
aandacht voor de ziekte blij
ven vragen.
Vaccin
De conferentie in Barcelona is
afgesloten met de sombere me
dedeling dat er binnen afzien
bare tijd geen geneesmiddel of
vaccin tegen aids zal zijn. Een
vaccin zal nog jaren op zich la
ten wachten. „De nieuwe ge
neratie vaccins tegen hiv zijn
waarschijnlijk wel veel effec
tiever dan de eerste probeer
sels", stelt de Nederlandse on
derzoekster Judith de Kroon.
„De oude vaccins wekten al
leen anti-lichamen op, maar
dat is bij hiv niet genoeg." De
Kroon, medewerker van de
Aids Fonds, denkt dat de vac
cins ervoor kunnen zorgen dat
het aantal virusdeeltjes laag
blijft zodat mensen minder
snel of helemaal niet ziek wor
den. Dat is in dierproeven aan
getoond.
Tot voor kort had de farma
ceutische industrie weinig be
langstelling voor de ontwik
keling van een vaccin. Veel
deskundigen stelden in Barce
lona vast dat dat beeld inmid
dels is gewijzigd. De Kroon:
„De bedrijven begrijpen dat
de vaccins moeten worden uit
getest bij mensen die ze het
hardst nodig hebben. Dat be
tekent in de ontwikkelings
landen. Probleem is wel dat
daar de infrastructuur ont
breekt." ANP
PARIJS - Het opvangcentrum voor vluchtelingen in Sangatte
bij Calais gaat voor eind maart 2003 dicht. Dat hebben de
Franse en Britse ministers van Binnenlandse Zaken, Sarkozy
en Blunkett, gisteren in Parijs bekendgemaakt.
Sangatte, dat onder toezicht van het Rode Kruis staat, ligt
dichtbij de Kanaaltunnel. Er verblijven 1500 vluchtelingen,
voornamelijk Koerden en Afghanen. De Britten hebben her
haaldelijk op sluiting van het centrum aangedrongen, omdat
vluchtelingen uit Sangatte via de tunnel proberen Groot-
Brittannië binnen te komen. AFP/ANP
LONDEN - Mensen die geregeld bingo spelen, denken sneller
en zijn alerter. Vooral ouderen hebben baat bij het spel. Dat
blijkt uit een onderzoek van de universiteit van Southampton
onder 112 mensen. Oudere spelers bleken in de praktijk vaak
zelfs betere spelers dan jongere.
De Britse bingobond is niet verrast door de uitkomsten. „Je
moet tenslotte een goede luisteraar zijn en snel naar cijfers en
getallen kunnen zoeken", aldus een woordvoerstei'. De verte
genwoordigervan drie miljoen Britse bingospelers meent ook
dat het spel niet langer woi'dt beschouwd als vermaak voor
verveelde bejaarden. Bei'oemdheden als Robbie Williams,
Cathexdne Zeta-Jones en Bianca Jagger behoren intussen ook
tot het bingogilde, aldus de zegsvrouw. ANP
BUENOS AIRES - De voormalige Argentijnse juntaleider
Leopoldo Galtieri is gistex'ochtend vx'oeg' in opdracht van een
rechter-commissaris gearresteerd. Galtieri wordt vex'dacht
van betx-okkenheid bij de ontvoei'ing, maxrteling en executie
van ongeveer twintig dissidenten tijdens de militaire dicta
tuurvan 1976-1983. De rechter heeft ook de arrestatie gelast
van 42 andere oud-militairen, onder wie oud-legerleider
Cristino Nicolaides.
De 72-jarige Galtieri was de derde van de vier presidenten die
Ax-gentinië tijdens de militaii'e dictatuur heeft gehad. Hij
werd in november 1981 president en was degene die in 1982
het leger naar de Falklandeilanden stuurde. AP
FRANKFURT -Vrouwen die jarenlang him haar verven krij
gen twee keer zo vaak gewrichtsreuma als andere vrouwen.
Dat schrijft het Duitse apothekersblad Senioren Ratgeber op
grond van een Zweeds onderzoek.
Het is nog niet precies duidelijk wat het vex-band is tussen het
vex-ven van haar en reuma, maar waax'schijnlijk spelen chemi
sche stoffen als waterstofpei'oxide een rol. AP
WELLINGTON - Hij ziet eruit als een krijgsgevangene, zegt
de dokter, maar hij Ixeeft het overleefd. De 55-jarige Tahi-
tiaan Raeoaoa Taurae ging op 1 maart vissen en voelde pas
133 dagen later weer grond onder zijn voeten, een sloi'dige
1100 kilometer verderop. In de tussentijd hield hij zichzelf in
leven met rauwe vis en een glas regenwater per dag.
Tijdens het vissen was Tauraes benzine opgeraakt. Roeispa
nen of een zeil had hij niet, waardoor hij bijna viereneenhalve
maand hulpeloos ronddobberde. Taurae ligt in een ziekenhuis
op de Cookeilanden, waar hij aanspoelde. Zijn arts is ver
baasd. „Ik vraag me af hoe hij het voor elkaar heeft gekregen
zijn geestelijke vermogens niet te verliezen." AP
door Mare Peeperkorn
voor de geplande luchthaven, die zes start- en landingsbanen krijgt. De gedupeerden
zeggen dat de regering een belachelijk lage prijs betaalt voor de grond. Bij schermut
selingen tussen de politie en de demonstranten zijn de afgelopen dagen ten minste
zestien mensen gewond geraakt. foto Marco Ugarte/AP
BRUSSEL - De Europese Com
missie is zwaar gepikeerd over
de 'zwarte lijst' die de Verenigde
Staten aanlegt van minder vei
lig geachte Europese havens. De
Commissarissen Bolkestein (In
terne Markt) en Lamy (Handel)
hebben Washington gevraagd
deze praktijk stop te zetten.
Brussel neemt het Rotterdam
kwalijk mee te werken aan de
Amerikaanse actie.
Het nieuwste conflict tussen de
Commissie en de VS vloeit voort
uit het stationeren van Ameri
kaanse douaniers in de Rotter
damse haven. Zij controleren
als anti-terreurmaatregel con
tainers die bestemd zijn voor de
VS, waardoor die bij aankomst
onmiddellijk verder vervoerd
kunnen worden. Het gaat om
een experiment van zes maan
den. Washington staat op het
punt met Antwerpen en Le Ha
vre soox-tgelijke afspraken te
maken.
De Commissie ziet dit als con
currentievervalsing omdat de
betrokken havens aantx-ekkelij-
ker worden voor expediteurs.
„Op deze manier legt de VS een
'zwarte lijst' aan van zoge
naamd minder veilige havens.
Dat is niet acceptabel en mist ie
dere grond", aldus de woord
voerster van Lamy. „Wij eisen
een gelijke behandeling van alle
Europese havens."
Samen met Bolkestein heeft La
my gisteren schriftelijk protest
aangetekend tegen de handel
wijze van Washington. De Com
missie kan de afspraken tussen
de Rottei'damse haven en de VS
echter niet verbieden. Buiten
lands beleid is een zaak van de
lidstaten.
Wel kan Brussel concurentie-
vervalsing door de Rotterdam
se haven aanpakken als het
experiment na zes maanden
wordt voordgezet. De ï-egels van
de Eux-opese Unie voorzien in
fikse boetes als een bedrijf of or
ganisatie de vrije markt ver
stoort. GPD
door Lianne Sleufjes
DEN HAAG - Kolonel Ton Kar
remans, voormalig comman
dant van Dutchbat in Srebreni
ca, is onlangs een nieuwe hoge
post aangeboden die hem terug
zou brengen naar de Balkan.
Als hoofd logistieke operations
op het x'egionale Navo-hoofd-
kwartier Zuid-Europa (Afsou-
ce) in Napels zou hij regelmatig
voormalig Joegoslavië hebben
moeten bezoeken. Hij heeft de
functie afgeslagen.
Karremans beraadt zich nu over
een andere aangeboden functie
op het Navo-hoofdkwartier in
Spanje. Hij is nu bijna drie jaar
chef landoperaties bij het x'egio
nale Navo-hoofdkwartier voor
Centraal Europa in Heidelberg.
Hij was de baas van Dutchbat,
het bataljon Nederlandse
blauwhelmen dat rondom de
moslimenclave Srebrenica de
vrede moest bewaren. Bosni-
sche-Serviërs verovei'den de en
clave echter op 11 j uli 19 9 5deze
week zeven jaar geleden, en ver-
mooi'dden ruim 7000 moslim
mannen. Videobeelden van
Karremans die na de val van de
enclave verbaal werd vernederd
door de Bosnisch-Servische ge
neraal Mladic en een boi'rel met
hem dronk, gingen de hele we
reld over.
Defensie heeft de baan in Na
pels zelf aangeboden aan Kax'-
remans, aldus een woordvoex'-
der van het departement. Na een
week oriëntatie op Afsouce be
sloot hij zelf niet op het aanbod
in te gaan. Geruchten dat de
Amerikanen de Nedei'landse
kolonel daar niet wilden heb
ben, kent de wocx'dvoex'der niet.
Voox'malig VN-generaal Nicolai
heeft nog een paar jaar bijgete
kend als commandant van de
commando-opleidingen van de
Koninklijke Landmacht in
Utrecht. Nicolai was in 1995 de
rechterhand van de Fx-anse
VN-generaal Janvier Deze wei-
gex-de Dutchbat luchtsteun bij
de aanval van de Bosnische Ser
viërs. GPD
