Zes dagen zandhappen in de Marokkaanse woestijn
rij aan rij
PZC
Marathon
des Sables
22
RUDEN RIEMENS
zaterdag 13 juli 2002
FOTOGRAFIE
Danny Verdam voor zijn tent in de Marokkaanse woestijn. foto Eurosport/GPD
De mens verlegt al eeuwen zijn gren
zen en ook in de sport worden
voortdurend nieuwe uitdagingen ge
zocht. Daarbij worden steeds vaker de
traditionele sporten verlaten. Het be
gon ooit met de triatlon en tegenwoor
dig zijn de 'adventure races' en 'chal
lenge competitions' niet meer te tellen.
Waarom fietsen mensen met een moun
tainbike over de Alpen of naar de Zuid
pool? Waarom lopen ze zes dagen door
een gloeiendhete woestijn? We zochten
het antwoord bij de Marathon des Sa-
bles, een mensonterende loop wedstrijd
in Marokko.
In de tent die dienst doet als eetzaal voor de
vips schuiven de ouders van Francois
Daymans aan. Op hun borden geurende
couscous en enkele plakken rosbief. Dol
graag hadden de Belgen een stukje vlees ge
geven aan hun zoon, die een paar honderd
meter verderop onder jutezakken moet
knabbelen aan enkele mueslirepen. Een
dergelijke bevoorrading zou echter beteke
nen dat hun zoon onmiddellijk uit de Mara
thon des Sables wordt gezet.
Frangois'Daymans is een van de 565 deelne
mers die nog in de strijd zijn tijdens de Ma
rathon des Sables, een met strenge regels
omgeven en daardoor welhaast mensonte
rende loop wedstrijd over zes dagen door de
Marokkaanse woestijn. Met 615 mannen en
vrouwen zijn ze vijf dagen eerder begonnen
aan de vijf etappes van in totaal 240 kilome
ter en nu zijn ze neergestreken op zo 'n twin
tig kilometer van het woestijnstadje Foum
Zguid. Daar vindt de volgende dag de finish
plaats van de zeventiende editie. Terwijl de
volgers en de gasten in ruime tenten genie
ten van hun avondmaal, kruipen de deelne
mers onder aan elkaar genaaide jutezakken
voor het doorbrengen van de laatste koude
nacht.
De 'marathon van het zand' is een bedenksel
van de Fransman Patrick Bauer. Op een de
cemberavond in 1983 zat de fotograaf/-
avonturier uit Troyes met zijn broer Gerald
en zijn vriend Thierry Clima te filosoferen
over het verleggen van grenzen. Bauer had
kort daarvoor een reis gemaakt naar het ge
bied van de Berbers in Marokko en was erg
on d er de indruk van hun simpelerlevens wij -
ze. Hij vroeg zich af hoe het zou zijn als je
met alleen de spullen en het voedsel dat je
nodig hebt, door de woestijn zou trekken.
Bauer besloot de proef op de som te nemen
en al drie weken later stond hij in het Alge
rijnse Tamanrasset klaar om aan de 350 ki
lometer lange tocht naar In Guezam, aan de
grens met Niger, te beginnen. Hij had zo
weinig mogelijk eten bij zich, maar wel vijf
tien liter water, Broer Gerald en vriend
Thierry volgden hem met een auto. Na
twaalf slopende dagen kwam Bauer op zijn
eindbestemming aan. ,,Ik had vreselijk af
gezien, maar was tijdens de tocht veel over
mezelf te weten gekomen. De woestijn
houdt je als het ware een spiegel voor", kijkt
Bauer op zijn avontuur terug.
Zijn ervaringen wilde hij graag delen met
anderen, dus besloot Bauer een loopwed
strijd door de Marokkaanse woestijn te or
ganiseren. Na anderhalf jaar voorbereiding
werd in 1986 de eerste Marathon des Sables
gehouden. Bauer had een traject van 220 ki
lometer uitgezet, dat door de 23 deelnemers
in zes etappes moest worden afgelegd. Het
aantal deelnemers groeide in de daaropvol
gende jaren gestaag. In 1989 stonden al 170
lopers aan de start. Tegenwoordig doen er
ruim zeshonderd mee. Gelijktijdig nam ook
de publiciteit toe, zeker toen in 1988 de eer
ste dode viel. Een 28-jarige Fransman stierf
aan een hartaanval, veroorzaakt door uit
droging.
De organisatie verscherpte na de tragische
gebeurtenis meteen de regels. Langs heel de
route staan nu medische posten, waar dok
ters de conditie van de lopers controleren.
Van helpers langs de kant krijgen de deelne
mers elke dag negen liter water. Verder moe
ten ze minstens 2000 calorieën aan eten per
dag bij zich hebben. Dat dragen ze echter
wel de hele tocht met zich mee, net als ver
eiste standaarddingen als een zakmes, een
kompas en een spiegeltje. Hun complete uit
rusting moet minimaal vijf kilo en maxi
maal vijftien kilo bedragen. Met uitzonde
ring van medische is elke andere verzorging
ook nog uit den boze. Geen massage aan het
eind van de dag, geen douche en geen lekker
hotelbed. In plaats daarvan slapen de lopers
met z'n negenen in een berbertent, die niet
meer is dan enkele aan elkaar genaaide ju
tezakken.
Sinds 1988 zijn er geen slachtoffers meer ge
vallen tijdens de nog steeds loodzware
tocht. In 1994 sloeg bij Bauer en zijn helpers
wel weer de schrik om het hart toen de Itali
aan Mauro Prosperi tijdens een zandstorm
werd vermist. Pas na twaalf dagen werd de
politieagent uit Palermo teruggevonden in
een Algerijns ziekenhuis, honderden kilo
meters verwijderd van de plek waar hij het
laatst was gezien. Prosperi was net op tijd
opgepikt door Algerijnse nomaden, die hem
naar het ziekenhuis hadden gebracht.
Ook de zeventiende editie wordt geplaagd
door zandstormen, en zelfs regen. „Dit is
uniek", vertelt Danny Verdam. „Meestal is
het alleen kokend heet. Vorig jaar liep de
temperatuur soms op tot boven de vijftig
graden."
De 37-jarige Verdam, een Nederlandse
sportinstructeur die in Frankfurt woont en
werkt, doet voor de derde keer mee. Terwijl
de zon langzaam ondergaat, probeert hij
voor de tent die hij met acht anderen deelt,
een vuurtje aan te krijgen. Voordat het don
ker is, wil hij nog even wat calorieën naar
binnen werken. Macaroni met kaas uit een
zakje staat op het menu.
„Ach, gekkenwerk", lacht hij als hem wordt
gevraagd naar de zwaarte van de wedstrijd.
„Ik doe al langer dit soort dingen. Het is be
gonnen met triatlons. Vorig jaar ben ik met
een mountainbike de Alpen over gegaan.
Allereerst is het een kwestie van steeds je
grenzen verleggen. Maar deze marathon is
'voor mij ook meer dan alleen lopen. Op een
gegeven moment voel je je één met de na
tuur. Dat is een belevenis die je moeilijk
kimt omschrijven. Die moet je meemaken."
Danny is één van de vijf Nederlanders die
dit jaar meedoen. Een paar tenten verderop
ligt Ewout van Leeuwen uit Arnhem bij te
komen. De projectmanager is in december
vijftig geworden en de Marathon des Sables
heeft hij zichzelf cadeau gedaan. „Sinds
1990 heb ik 58 marathons gelopen. Het leek
me nu wel leuk om de lat wat hoger te leg
gen." Maar Van Leeuwen rent niet alleen
voor zichzelf de blaren op zijn voeten. On
der het motto 'Lopen op water, voor water'
zamelt hij geld in voor Artsen zonder Gren
zen. „Het is voor een waterpompproject.
Sponsors betalen mij per gelopen kilometer.
Ik denk dat ik aan het einde zo'n vijftiendui
zend dollar bij elkaar heb."
Dennis van Golberdinge ligt naast Ewout.
Ook de boomlange Brabander doet voor de
eerste keer mee. Hardlopen was altijd al
zijn hobby, en omdat Dennis wel van avon
tuur houdt, ligt hij nu in de Marokkaanse
woestijn. Ai vijf dagen niet gedoucht en he
vig verlangend naar een vette hamburger.
Organisator Patrick Bauer onderscheidt
twee soorten deelnemers. Allereerst heb je
de professionalsdie vooral voor het geld lo
pen. Naast de dagprijzen is dat achttiendui
zend euro voor de eindwinnaar. Maar voor
die hoofdprijs komen maar weinigen in
aanmerking. Sinds 1997 eigenlijk alleen de
Marokkaanse broers Lahcen en Mohammed
Ahansal. De afgelopen vijf jaar waren zij
steevast één en twee. Mohammed mocht in
1998 een keer winnen, de overige edities
waren voor Lahcen.
De meeste deelnemers brengen vooral geld
mee. Het inschrijfgeld hangt af van je natio
naliteit, mede omdat de vliegreis is inbegre
pen. Nederlanders betaalden vorig jaar zes
duizend gulden. Zij behoren volgens Bauer
tot de tweede categorie: „Mensen zoals jij en
ik die zichzelf willen testen, die over hun li
mieten willen gaan, die hun echte wereld
willen ontdekken.
Wat het verschil is, wordt de volgende och
tend duidelijk. De overgebleven 565 deelne
mers staan aan het vertrek voor de slotetap
pe naar Foum Zguid. Na het startschot
schieten de Ahansal-broers ervandoor. En
kelen beginnen met dezelfde snelheid, maar
de meesten zetten zich moeizaam in gang en
sommigen beperken zich tot wandelen. Nog
twintig slopende kilometers hebben zij te
gaan.
In Foum Zquid is iedereen uitgelopen. De
plaatselijke bevolking heeft zich verzameld
op het marktplein, want de helden van de
marathon komen eraan. Souvenirverkopers
stallen ondertussen hun waren uit. Moham
med Ahansal is de eerste die zich, na één uur
en twaalf minuten, meldt. Met een Marok
kaanse vlag in zij n handen passeert hij de fi
nish. Twee minuten later volgt zijn broer,
die daarmee zeker is van de eindzege.
Terwijl de tijdwaarneming op één uur enol
minuten staat komt Dennis binnen: „Jon
gens, we hebben het gehaaldDit was eens
en nooit meer. Wat een verschrikking. En nu
wil ik eerst een hamburger!"
EricdeBie
Beelden van de Marathon des Sables zijn
zondag 14 juli tussen 08.30 en 09.15 uur te
zien in het programma Adnatura op Euro
sport. De uitzending wordt herhaald op
dinsdag 16 juli om 09.45 uur en op zaterdag
20 juli om 08.30 uur.
