Tunnel in grote lijnen klaar
Bewonderend gemompel klinkt
vanonder 22 groene helmpjes
Na drie kwartier
hotsebotsen bijna
in Zuid-Beveland
Klaar voor een
nieuwe uitdaging
PSD-medewerkers
maken budgetten
dienstkleding op
Laatste dwarsverbinding tussen tunnelbuizen geopend
Derde viaduct
tunnelweg
in gebruik
i 997 gepland tijdpad
vrijdag 12 juli 2002
Hoor Ben Jansen
TERNEUZEN - De ruwbouw
van de Westerscheldetunnel is
voltooid. Gisteren is de laatste
dwarsverbinding tussen de
twee tunnelbuizen geopend.
Aan de constructie van de zes
entwintig vluchtsluizen is bijna
tweeënhalf jaar gewerkt.
De aannemerscombinatie
KMW heeft nu nog acht maan
den de tijd de tunnel af te bou
wen. Dit betekent dat op som
mige onderdelen alle zeilen
moeten worden bijgezet. Zo
gaan de tunnelbouwers die be
zig zijn met het aanbrengen van
dehittewerende bekleding, de
betonnen kozijnen rond de
dwarsverbindingen en de hulp
posten en het installatiewerk
tijdens de bouwvakvakantie ge
woon door. Dat geldt ook voor
hun collega's die op Zuid-Beve
land werken aan de noordelijke
toerit en het tolplein.
Barriers
De afbouw in de tunnel zelf om
vat verder het aanbrengen van
betonnen barriers aan weerszij
den van de weg en de installatie
van ventilatoren, camera's en
meetsystemen. Veel van die
werkzaamheden moeten gelijk
tijdig worden uitgevoerd. Daar
bij moet ook rekening worden
gehouden met het transport van
materiaal en en vervoer van
werknemers.
„De logistiek daarvoor is een in
gewikkeld proces, waarbij geen
fouten mogen worden ge
maakt", zegt KMW-directeur
R. de Leeuw. „Het gaat erom ie
dereen die daar een rol in speelt,
goed bij de les te houden
De Leeuw gaat ervan uit dat de
tunnel in januari klaar is. Vol
gens de huidige planning moet
die maand de toplaag van het
wegdek worden aangebracht.
„Daarna hebben we nog de tijd
om alle systemen uit te testen en
de brandweer en andere hulp
diensten te laten oefenen.
De opening van de laatste
dwarsverbinding betekent de
afronding van het aspect dat de
Westerscheldetunnel in tech
nisch opzicht zo bijzonder
De fluitiste Trudi Gunst uit 's Heer Arendskerke speelde bij de ople
vering van de laatste vluchtweg. foto Peter Nicolai
rust, opmerkelijk ruim oogt. Je
moet wel heel veel tunnelvrees
hebben om aan de onderdoor
gang onder de Westerschelde
een benauwd gevoel over te
houden.
Bij de eerste dwarsverbinding
aan Zuid-Bevelandse door
breekt muziek het gegons van
machines. De fluitiste Trudi
Gunst uit 's Heer Arendskerke is
uitgenodigd om de oplevering
van de laatste vluchtweg op te
luisteren. Inderdaad, van
dwarsverbinding naar dwars
fluit is maar een kleine stap.
Hoewel dat nauwelijks een
aspect bij het ontwerp van de
tunnel zal zijn geweest, is de
akoestiek verrassend goed. Dat
belooft wat voor de uitvoering
van de opera The Lighthouse,
die in het kader van het Zeeland
Nazomer Festival in de tunnel
wordt uitgevoerd.
Alle dwarsverbindingen heb
ben meisjesnamen gekregen. De
26ste draagt de naam Kay, naar
de tweejarige dochter van Sas-
kia Steenbakker, die in de keet
van de NV Westerscheldetunnel
in Ellewoutsdijk voor de koffie
zorgt. De naam van Kay zal
evenals die van de andere 25
naamgeefsters niet zichtbaar
zijn voor gebruikers van de tun
nel. Er komen geen naambord
jes bij de dwarsverbindingen.
Dat leidt maar af.
door Ben Jansen
TERNEUZEN - Dat valt tegen.
Aan het eind van een tunnel
hoort licht te gloren, maar op de
plaats waar de Westerschelde
tunnel op Zuid-Beveland aan
komt, staat een schot. En de
ventilatoren die erin zijn aange
bracht om frisse lucht in de tun
nel te brengen, zorgen nog voor
een gemene tocht ook. Zo loopt
een rit door de toekomstige ver
binding onder de Westerschelde
een beetje uit op een anticlimax.
Maar wie aan de overkant wil
zijn, moet nog even wachten.
De spuitrobot,die met zijn draaiende arm de tunnelwand dagelijks van 11.000 vierkante meter hittewerende bekleding voorziet, heeft nog vele kilometers kale tunnelwand
voor de boeg. foto Peter Nicolai
maakte: werken op grote diepte,
met hoge waterdruk in slappe
bodem.
Voor het graven van de verbin
dingen tussen beide tunnelbui
zen werd de Westerscheldebo-
dem ter plekke weliswaar
bevroren, maar het bleef toch
werken in een per definitie on
stabiel milieu. De Leeuw en
technisch directeur J. Heijboer
van de NV Westerscheldetunnel
toonden zich gisteren dan ook
verheugd dat dit onderdeel van
de bouw achter de rug is.
De dwarsverbindingen kosten
in ruwbouw ongeveer 700.000
euro per stuk. Aanvankelijk was
het de bedoeling dat om de 500
meter zo'n vluchtweg voor
eventuele calamiteiten zou ko
men. Na de brand in de Kanaal
tunnel is besloten om de 250
meter een dwarsverbinding te
maken. De komende maanden
worden ze voorzien van schuif
deuren, verlichting, luidspre
kers, ventilatoren, een
intercominstallatie en een licht
krant. Die deuren gaan automa
tisch open wanneer zich een
brand of een andere ernstige ca
lamiteit voordoet. De gebrui
kers van de tunnel zullen naar
verwachting weinig van het in
terieur van de dwarsverbindin
gen zien.
Bij geen enkele tunnel in Neder
land zijn dergelijke voorzienin
gen ooit gebruikt.
Het vergt drie kwartier hotse
botsen in een busje om vanaf de
Terneuzense kant van de tunnel
Zuid-Beveland te bereiken.
Nou ja, bijna te bereiken. Het
provisorische wegdek zit vol
uithollingen overdwars die de
chauffeur tot een behoedzame
snelheid dwingen. Bovendien
moet hij regelmatig uitwijken
voor obstakels in de vorm van
steigers en hoogwerkers waarop
tunnelbouwers bezig zijn de op
hangingen voor verlichting en
matrixborden bovenin de tun
nel te bevestigen.
De tunnel heeft een diameter
van ruim tien meter. Dat is een
doorsnede die ondanks de kari
ge werkverlichting waarmee de
lange buizen nu nog zijn uitge-
Herre Weigl. foto Peter Nicolai
door Ben Jansen
TERNEUZEN - Herre Weigl is toe aan een nieuwe uitda
ging. Drieënhalf jaar heeft de projectleider dwarsver
bindingen bij de aannemerscombinatie KMW in Ter-
neuzen gewerkt. Volgende week houdt hij het voor
gezien. De constructie van de laatste vluchtweg in de
Westerschelde is gereed. Voor hem zit het werk erop.
Achternaam (zijn vader is Oostenrijker), woonplaats
(het Duitse Essen) en werkgever (het Duitse bouwcon
cern Holzmann) doen anders vermoeden, maar Weigl
(41) heeft de Nederlandse nationaliteit. Ondergronds
bouwen met behulp van vriestechnieken - de methode
die is toegepast voor de aanleg van de 26 dwarsverbin
dingen tussen de beide buizen van de Westerscheldetun
nel is wél een Duitse specialiteit. Weigls vijftig man ster
ke bouwploeg bestond dan ook voor het overgrote deel
uit Duitsers: tien boorden de vrieslansen, tien regelden
het vriesproces, twaalf freesden de bevroren bodem weg
en twaalf bouwden er een betonnen sluis in.
Dat is stevig aanpakken. Toch let Weigl bij de samen
stelling van zo'n ploeg er nooit alleen op of de bouwwer
kers wel hard kunnen werken. „Het is ook een kwestie
van gevoel. Gevoel voor de vriestechniek en gevoel voor
de risico's die er een rol bij spelen. Dat laatste is zeker
van belang, want je bent uiteindelijk bezig te werken in
slappe bodem die door bevriezing tijdelijk wordt vast
gehouden."
Weigl heeft bij het maken van de dwarsverbindingen het
gevaar onderkend dat het werk te veel routine werd. „In
het begin krijg je natuurlijk te maken met onverwachte
problemen, waarvoor je oplossingen moet zien te beden
ken. Maar na een stuk of tien loopt het allemaal wel en
dan is het zaak te voorkomen dat de scherpte verdwijnt.
Anders wordt er minder zorgvuldig gewerkt." Daarom
zorgde hij ervoor dat bi j zijn ploeg voortdurend het besef
leefde dat de kwaliteit van het werk steeds nauwgezet
werd gecontroleerd.
Met het oog op de zorgvuldigheid waarmee ondergrond
se bouwprojecten dienen te worden uitgevoerd, was
Weigl er ook niet zo'n voorstander van dat KMW haar
werknemers een premie in het vooruitzicht stelde wan
neer de opgelopen vertraging in de bouw van de tunnel
zou kunnen worden ingelopen. „Ik heb de zaak af en toe
bewust een beetje afgeremd en ervoor gezorgd dat de
mensen in de ploeg hun rust namen. Veiligheid en kwali
teit staan voorop. En kijk, dat heeft gewerkt. We hebben
bij de bouw van de dwarsverbindingen nooit een onge
luk gehad en er is er niet één lek."
door Nadia Berkelder
ELLEWOUTSDIJK - In rijen
staan de mensen voor de bouw
keet bij de bouwplaats van de
Westerscheldetunnel in Elle
woutsdijk. Ze komen voor een
rondleiding. En dat was eigen
lijk niet de bedoeling. Door een
foutje is er een advertentie ver
schenen waarin de excursies
werden aangekondigd. Terwijl
die tot september volgeboekt
zitten.
Voorlichter Hans Volkers is de
beroerdste niet. Iedereen die
zich meldt is welkom. „We mo
gen maximaal twaalf mensen
meenemen op het bouwterrein",
zegt hij. Maar hij is bereid te
smokkelen. Hij plant de groep
voor de televisie, waarop een
film te zien is over de bouw van
de tunnel. Na de video geeft hij
uitleg. Over de route van de tun
nel, over de noodzaak om op
verschillende plaatsen op ver
schillende dieptes te boren en
over het drijfvermogen van be
ton. „Een betonnen buis heeft
de neiging om te gaan drijven in
het grondwater. Er zit heel veel
lucht in de tunnel. Je kunt het
vergelijken met een tuinslang.
Als je die in het water gooit
zinkt hij, als er lucht in zit, blijft
hij drijven. We hebben boven de
tunnel een deklaag nodig van
minimaal de dikte van de tun
neldiameter."
Een bezoeker wil weten hoe het
mogelijk is dat de boormachines
precies op de juiste plek in Elle
woutsdijk zijn uitgekomen.
„Knap hè", glundert Volkers.
Hij legt uit hoe de route van de
machine is uitgestippeld. Door
er een laserstraal op te mikken,
kon de koers op de centimeter
nauwkeurig worden bepaald. In
de bochten van de tunnel zijn
spiegeltjes geplaatst om de la
serstraal om te buigen. „De
boormachines hadden rondom
vijftien centimeter ruimte in het
caisson hier in Ellewoutsdijk.
De bezoekers mompelen be
wonderend.
Uiteindelijk lopen er toch 22
groene helmpjes achter Volkers
aan. Over een glad houten trap
je gaat het over de dijk. Daar
achter ligt een grote betonnen
bak waarin de tunnel verborgen
moet zijn.
„Bij elkaar blijven", waar
schuwt de gids. En niet voor
niets. De bouwplaats aan de
Zuid-Bevelandse kant van de
tunnel is niet ingericht voor be
zoek. Het groepje laveert dwars
door de bouwactiviteiten heen.
Het tunnelgat is omgeven door
dijken. Geen overbodige luxe,
legt Volkers uit. „Zonder die
dijk loopt de hele polder vol als
de Westerschelde leegloopt in de
tunnel. Het verkeer moet straks
over de dijk heen en gaat dan
naar beneden de polder in.Via
de toekomstige weg naar de tun
nel loopt de groep op de twee
ronde gaten af. Naast de weg
ligt een hoop cement, de voor
malige inhoud van het caisson.
Dat is, eenmaal op zijn plaats,
helemaal leeggegraven.
Beneden aan de helling lijkt een
groot gordijn te hangen. Bij na
dere inspectie is het de bewape
ning van het caisson. Die zit er
nog in, zodat iemand niet per
ongeluk de bouwput in rijdt.
Achter het staal en de diepe put
is de tunnel te zien. De lichtjes
buigen langzaam naar rechts
voor de eerste bocht. In de tun
nel blijkt nog een klein extra
tunneltje te zitten. Onder het
wegdek is een ruimte waar alle
kabels doorlopen. Eén kant van
dit minitunneltje blijft leeg, zo
dat het personeel er met een wa
gentje langs kan rijden om on
derhoudswerkzaamheden uit te
voeren. Sommige bezoekers
hadden gehoopt op een wande
ling door de tunnel zelf, maar
dat is niet mogelijk. In de bouw
put wordt nog hard gewerkt.
De belangstelling voor de rond
leidingen is groot. De mogelijk
heden zijn beperkt, want bezoe
kers zijn maar één dag in de
maand welkom. „Er is hier nu
meer te zien dan aan de over
kant", zegt Volkers. „Maar we
zitten vol tot september. Er
staan zelfs mensen reserve die
gebeld willen worden als ande
ren uitvallen.Een mevrouw uit
's Gravenpolder heeft al drie
weken geleden een afspraak ge
maakt. „Ik wilde het wel eens
zien, het is toch in de buurt. We
fietsen hier wel eens langs, maar
vanaf de dijk daar, zie je er hele
maal niets van."
door Ben Jansen
VLISSINGEN - De uniformpet
begint weer in zwang te raken
bij het personeel van de Provin
ciale Stoomboot Diensten.
Jarenlang is het hoofddeksel
nauwelijks aangevraagd als on
derdeel van het kledingpakket
dat beschikbaar is voor de me
dewerkers van het veerbedrijf
De pet is uit de mode. Nu staat er
weer regelmatig een op de aan-
vraaglijstjes voor dienstkle
ding. Niet om te dragen, veron
derstellen Jeroen Wisse,
budgethouder dienstkleding, en
Peter Suurmond, medewerker
verlof- en dienstkledingadmi-
nistratie, maar om een gaaf ex
emplaar te hebben wanneer de
PSD volgend jaar stopt.
De bootdienst heeft een uitge
breid kledingassortiment voor
de ongeveer 320 personeelsle
den die zich in dienstkleding
moeten steken. Er zijn colberts,
pantalons, regenpakken, war
me jassen, overalls, truien, sok
ken en T-shirts. Voor vrouwen is
de collectie onder meer voorzien
van broekrokken en bandplooi-
broeken. En er zijn natuurlijk
hoofddeksels: de zwarte uni
formpet, een bontmuts met
oorwarmers voor winterse om
standigheden en een witte base
ballpet, geliefd bij personeel op
de veerpleinen wanneer 's zo
mers de zon aan de hemel
brandt.
Al die kleding is voorzien van
het beeldmerk van de PSD. Dat
is voorschrift van de belasting
dienst: 72 vierkante centimeter
van de dienstkleding die ie
mand draagt, hoort met logo's
als zodanig herkenbaar te zijn.
Anders beschouwt de fiscus de
verstrekking van kledingstuk
ken door de werkgever als loon
in natura, waarover belasting
dient te worden betaald.
Hoe het kledingpakket voor de
individuele PSD-werknemer is
samengesteld hangt af van de
functie. Een stuurman heeft
geen overall nodig en een mon
teur in de werkplaats kan het
zonder regenpak stellen. Iedere
medewerker met dienstkleding
heeft elk jaar een voor zijn of
haar functie vastgesteld aantal
punten beschikbaar die kunnen
worden ingeruild voor nieuwe
kledingstukken. Een uniform-
colbert doet 400 punten, een
overhemd 40 en een regenjas
325. Voor 10 punten is een paar
sokken of een T-shirt beschik
baar. Suurmond: „Met dat kle-
dingbudget in punten moet ie
dereen zien uit te komen. Of hij
of zij nu zorgzaam met de
dienstkleding omspringt of
niet."
De naderende opheffing van de
PSD - medio maart volgend jaar
vervangt de Westerscheldetun
nel de veerverbinding tussen
Midden-Zeeland en Zeeuws-
Vlaanderen - betekent niet dat
het veerbedrijf het zuinig aan
doet met de dienstkleding. Nie
mand hoeft het laatste drie
kwart jaar door met versleten
schoenen, rafelinge hemdsmou
wen of een nauwelijks te her
stellen winkelhaak in de broek.
Wisse: „Dat hebben we al in een
vroeg stadium afgesproken. De
kledingbudgetten blijven tot
het eind toe in stand en alle pun
ten mogen worden opgemaakt."
Daar maken de PSD-medewer
kers ook volop gebruik van.
Suurmond: „Iedereen is bezig
zijn punten op te maken. Daar
doen we ook niet kinderachtig
over. We gaan niet controleren
of iemand echt wel aan een
nieuwe broek toe is. Alleen met
iemand die tien truien komt ha
len of vijftig T-shirts, hebben we
wel even een goed gesprek."
TERNEUZEN - Het viaduct in
de Binnendijk bij Terneuzen
over de tunnelweg is weer open
voor het verkeer.
Na het viaduct in de H. H. Dow-
weg en het spoorwegviaduct is
de verbinding tussen de Alten-
astraat en de Goesseweg de
derde overbrugging van het
tunneltracé die voor het verkeer
toegankelijk is. De voegover-
gangen tussen het wegdek van
het 35 meter lange en 4 meter
brede viaduct (met een asfalt
weg van 3,5 meter breed) en de
aansluitende wegen moeten nog
worden ingezaagd. Tijdens die
werkzaamheden zal de over
kluizing één a twee dagen afge
sloten zijn, maar voordat dat ge
beurd kan het viaduct al worden
bereden.
De bewapening is nog niet verwijderd, zodat niemand per ongeluk de bouwput in kan rijden. foto Wi I lem M ieras
