Kunst van zand, kiezels en specerijen Zoeken naar de Walcheren m 3k PZC Monza en Hallo Venray op Weitjerock in IJzendijke ELICHT zllf 2002 Wrakopruiming lezers schrijven kunst cultuur WCT VIII Museum Gouden Ridder 15 Veere Stieren Tentoonstelling Bergen op Zoom Ship of Troy Kunstenares Lawalata aan het werk in de kapel. woensdag 10 juli 2002 door Ben Jansen De wrakopruiming in de Wester- schelde levert mogelijk nog inte ressante historische vondsten op. Bij onderzoek naar wrakken en andere ob stakels in en aan de rand van de vaar geul en in noodankergebieden is Rijks waterstaat op de Rede van Vlissingen gestuit op drie houten wrakken, waar van wordt aangenomen dat het om ou de zeilschepen gaat. De afdeling mari tiem erfgoed van de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek (ROB) gaat deze zomer proberen meer te weten te komen over deze wrakken. 'Sk^sê. Het hout dat Rijkswaterstaat in de bo dem heeft aangetroffen, ligt weliswaar binnen het gebied dat vrij van obstakels dient te worden gemaakt, maar er hoeft geen berger aan te pas te komen. Hou ten scheepsresten vormen geen belem mering voor de moderne scheepvaart. Op grond van het Verdrag van Malta in zake de bescherming van archeologisch erfgoed was Rijkswaterstaat evenwel verplicht de ROB in de gelegenheid te steÜen nader onderzoek te verrichten naar leeftijd en belang van de drie wrakken op de Rede van Vlissingen. Bij de verkenning van de wrakken is op één locatie een flink stuk hout naar bo ven gekomen, dat toch een aardige indicatie moet kunnen geven over de leeftijd van het schip waar het van af komstig is. Volgens Thijs Maarleveld, hoofd maritiem erfgoed van het ROB, biedt het boven water gebrachte hou ten deel evenwel onvoldoende aankno pingspunten voor een betrouwbare be paling van de ouderdom. „Daarom hebben we voor dit wrak - en trouwens ook van de andere - meer monsters no dig. Bovendien willen we op zoek naar bijzondere constructiekenmerken. Die zeggen ook veel over de periode waarin een schip is gebouwd.." Pas nadat meer bekend is over aard en De Walcheren in haar glorietijd. ouderdom van de wrakken, kan de ROB besluiten wat er mee zal gebeuren. Maarleveld: „Schepen die na 1855 zijn gebouwd of na de Eerste Wereldoorlog zijn gezonken, vallen voor ons af. We richten ons op oudere schepen." Zodra bekend werd dat Rijkswater staat op de Rede van Vlissingen houten wrakken had gevondenging in kringen van geïnteresseerden in het scheep vaartverleden van Zeeland de veron derstelling rond dat een van de drie misschien wel het wrak van de Walche ren zou kunnen zijn. Dit vlaggenschip van de Zeeuwse admiraliteit is op 29 november 1689 pal onder Vlissingen vergaan. De Walcheren-gebouwd in 1665-heeft een belangrijke rol gespeeld in de zee oorlogen in de tweede helft van de ze ventiende eeuw, zoals de Vierdaagse Zeeslag (mei 1966), de Tocht naar Chatham juni 1667)de twee Slagen op Schooneveld (juni 1673) en de Slag bij Kijkduin (augustus 1673). De broers Cornelis Evertsen de Oude en Johan Evertsen sneuvelenden aan boord van de Walcheren en ook Adriaan Bankert, Cornelis Evertsen de Jonge en Cornelis Evertsen de Jongste voeren als admi raal op het schip. De laatste Evertsen verspeelde het Zeeuwse admiraalsschip, dat zoveel zeeslagen had doorstaan, op een ietwat onbenullige manier. Na een lange afwe zigheid keerde hij eind november 1689 terug uit Engeland naar Zeeland. Dui zenden Vlissingers waren uitgelopen om de Walcheren en haar bemanning te begroeten. Evertsen wilde hen blijk baar niet teleurstellen en koerste pal langs Vlissingen. Was het de branie van Cornelis Evertsen de Jongste - zijn bij naam luidde niet voor niets Keesje de Duivel - of was het de plotseling krim pende wind? In elk geval liep de Wal cheren tot ontzetting van de toeschou wers op het Westerhoofd en zonk korte tijd later. Twintig van de 380 opvaren den verdronken. Als Keesje de Duivel had Evertsen zijn reputatie waarge maakt, maar zijn reputatie als admi raal had een geduchte knauw gekregen. Er werd vervolging ingesteld, maar ko ning-stadhouder Willem III, met wie Evertsen bevriend was, maakte daar een eind aan. Weinig vertrouwen Doeke Roos, voorzitter van de (slapen de) stichting Behoud Onderwater- schatten Zeeland en Evertsen-kenner (hij legt de laatste hand aan een proef schrift over dit Zeeuwse admiraalsge slacht), hoopt dat een van de drie door Rijkswaterstaat gevonden wrakken dat van de Walcheren zal zijn. Maar eerlijk gezegd heeft hij er weinig ver trouwen in. „De scheepsresten waar Rijkswaterstaat het over heeft, liggen in de vaarroute. De Walcheren moet veel dichter onder de kust zijn ver gaan." Na de ondergang van het admi raalsschip is ongeveer de helft van de zeventig kanonnen geborgen. Roos: „Het zou fantastisch zijn als die andere ooit boven water zouden komen. Die horen zonder m.eer thuis in het nieuwe maritiem museum in Vlissingen." Roos gaat met Piet van der Vlies, hoofd van het bureau Wrakopruiming Wes- terschelde van Rijkswaterstaat, over leggen over de locaties van de drie ge vonden wrakken en de vermoedelijke ligging van de Walcheren. Volgens Van der Vlies is het uitgesloten dat de ROB ook andere plekken gaat bekijken. „Het onderzoek gebeurt in het kader van de wrakopruiming voor de verdie ping van de Westerschelde. Die wordt grotendeels door Vlaanderen betaald. Daar vinden ze het verwijderen van de wrakken al duur genoeg." Deze rubriek is uitsluitend bestemd voor reacties op in de PZC versche nen redactionele berichten, artikelen of commentaren. De reactietijd beloopt uiterlijk 7 dagen. Plaatsing van bijdragen betekent niet dat de redactie de meningen en stellingen van de inzenders onderschrijft. Open brieven, oproepen, gedichten en anonieme inzendingen worden niet geplaatst. Bijdragen mogen niet langer zijn dan 250 woorden. De re dactie behoudt zich het recht voor inzendingen te bekorten. Over ge weigerde brieven wordt niet gecorrespondeerd. Universiteit in oprichting peilt belangstelling HnnrMaurits Sep MIDDELBURG - Hoeveel aan komende studenten willen on derwezen worden op een klein university collegeEn hoeveel van hen zijn bereid daarvoor naar Middelburg te komen? Die twee vragen staan centraal in i een onderzoek dat deze weken wordt uitgevoerd onder Neder- landse en Vlaamse leerlingen van middelbare scholen. Het onderzoek moet duidelijk maken of de belangstelling van studenten voor een university college in Zeeland groot genoeg j is. Alleen dan kan in het najaar besloten worden de plannen voor de Roosevelt Academy in Middelburg om te zetten in da den. De universiteit zou in sep tember 2003 de deuren moeten openen. De Zeeuwse universi teit denkt leerlingen te kunnen aantrekken uit Nederland en België. Onderzoeksbureaus in heidelanden peilen daarom on derduizend leerlingen - gelijke lijk verdeeld over Nederland en Vlaanderen - de interesse voor het instituut. Tevens worden jongeren onder vraagd die eerder blijk gaven van hun belangstelling voor het University College Utrecht (UCU), dat model staat voor de Roosevelt Academy. De vraag aan hen is of zij ook naar Mid delburg zouden komen voor zo'n opleiding. De decaan van het UCU, de oud-Middelburger H. Adriaansens, zal inzicht ver schaffen in de kenmerken en de motivatie van de studenten van het Utrechtse college. Behalve scholieren worden do centen benaderd. Vooral zij die zich bezighouden met studie voorlichting en studiekeuzebe geleiding kunnen beschikken over relevante informatie. Het onderzoeksrapport moet begin augustus worden afgele verd bij de stuurgroep van de Roosevelt Academy, die bestaat uit de onderwij s wethouders van Middelburg en Vlissingen, A. van 't Westeinde en C. de Keij- zer, onderwijsgedeputeerde L. Coppoolse en voorzitter N. Gin jaar van de Raad van Toezicht van de Hogeschool Zeeland. Be gin september valt het besluit of de Roosevelt Academy wordt opgericht, door Jan Dirk van Scheyen HOOGELANDE - In de Kapel van Sint-Maarten in Hoogelan- de hangt een geheimzinnige geur: een melange van kruiden en wierook. Er branden kaar sen. Op de vloer zit beeldend kunstenaar Leanne Lawalata. Samen met haar moeder is ze met grote precisie en concentra tie kruidnagelpoeder aan het uitstrooien op een enorm plastic vel dat op de koele tegels is uit gespreid. Een groot deel van het plastic oppervlak is bedekt met twee grote cirkelvormige afbeeldin gen. Binnenin de onderste cirkel is de gestalte te herkennen van een barende vrouw. De kraam vrouw wordt ondersteund. „Door haar man", weet Lawala ta, Boven dit tafereel ligt de tweede cirkel; met wat fantasie kun je er de zon in zien, of een aureool dat het hoofd van de man omkranst. „Het kan ook de verbeelding zijn van het hogere, waaruit het leven ontstaat"legt Lawalata uit. Rondom de onderste cirkel krijgt een stervormig patroon gestaag gestalte. Het bijzondere aan al deze monumentale vor men is, dat ze zijn gemaakt van zand, kruiden, specerijen, kie zels en aarde. Leanne Lawalata heeft op het plastic met viltstiften een inge wikkeld patroon getekend, waar de twee cirkels een onder deel van zijn. Tientallen uren is zij, samen met haar ouders, be zig om die vooraf gecreëerde patronen al strooiend met schel - penzand, zwarte aarde, kruid nagelpoeder, peterselie, sesam zaad, maanzaad en wat dies meer zij 'in te kleuren'. Voor het strooien worden bekers en le peltjes gebruikt. Zo ontstaat gaandeweg een zo genaamde grondlegging, een kunstwerk dat uit louter na tuurlijke bestanddelen is sa mengesteld. De wind zou het kunstwerk zo weg kunnen bla zen. „En ik weet dat er hier in de kapel muizen zijn", zegt Lawa lata, „maar ze hebben er nog niet van gegeten." Mandala's Grondleggingen zijn een oude traditie die is overgewaaid uit landen als Tibet en India. Qua vorm lijken ze op mandala's. Soms dienen ze om voorspoed af te roepen over een huis. Leanne Lawalata, afgestudeerd aan de kunstacademie in Den Bosch, vindt het prettig om een grondlegging te maken, al is het monnikenwerk. „Het is verstil lend, rustgevend en er gaat een bepaalde verdieping van uit." In een hoek van het kapelletje in Hoogelande liggen plastic zak ken op de grond die tot de rand gevuld zijn met allerlei kruiden en specerijen, van gemalen lau rierblad tot paprikapoeder. Lawalata, die nu al zesentwin tig uur aan haar grondlegging werkt, is zich bewust van de vluchtigheid van haar kunst werk. Over een paar weken verdwijnt de complete grond legging in de gft-bak, de ingre diënten, afkomstig uit de na tuur, keren weer terug naar de natuur. Ze heeft er geen moeite mee. „Ik geloof in de kringloop van dingen", aldus Lawalata. Dat de in Amsterdam wonende kunstenares voor het thema koos van de barende vrouw ligt voor de hand. Leanne Lawalata is zwanger. Half september ver wacht ze haar baby. De grondlegging is de eerste van de twee zomertentoonstellingen die de Vereniging van Vrienden van de Kapel van Sint-Maarten jaarlijks in het voormalige godshuisje organiseert. Het met engelengeduld vervaardigde organische kunstwerk is nog de foto Lex de Meester hele maand j uli te bezichtigen in de kapel. Op de donderdagen 18 en 25 juli is Lawalata daar per soonlijk aanwezig om uitleg te geven over haar schepping (12.30 tot 17.00 uur). Verder is de kapel open: woens dag 10 tot en met zondag 14 juli, woensdag 17 juli, vrijdag 19 tot en met zondag 21 juli en woens dag 24 juli, steeds van 14.00 tot 16.00 uur. In WCT VI en VII (Lezers Schrij - ven, 4-7) worden onzuivere ar gumenten tegen aanleg van de WCT geschreven. Men begrijpt niet waar het om gaat en waar om Antwerpen en Rotterdam hier veel kapitaal instoppen. Antwerpen, Rotterdam, Am sterdam, Delfzijl, Terneuzen en Zeebrugge liggen geen van allen aan diep vaarwater en dieper baggeren is onmogelijk. Zonder deze WCT blijft geheel West- Europa verstoken van massale containeraanvoer tegen laag ta rief. Als containervervoer met de huidige schepen en havens blijft plaatsvinden, ontstaat binnen tien jaar een situatie als in Rotterdam. Gigantische ter reinen volgestouwd met lege containers. Het is zo erg dat men door dit ruimtebeslag Maas vlakte II ten koste van vispaai- plaatsen wil aanleggen. Voor Maasvlakte I zijn deze al deels vernietigd, waardoor Neder lands visserij nu op sterven ligt. Het natuurgebied De Beer werd eveneens opgeofferd. Ontpolde- ren Maasvlakte I een optie voor natuurherstel? Het Sloe was een vaarwater met veel ondieptes wegens kleiaanwas. De ergste hinder was de 'Kloot'. Deze op was heet tegenwoordig Kalöot, wat netter lijkt maar hetzelfde is. In opwassen zitten geen fos siele schelpen en botten. Het Plioceen ligt onderin het vaar water en wordt losgewoeld door scheepsschroeven. Dat materi aal is totaal ontdaan van kool stof en zweeft als kalkskelet in brak water, spoelt aan of be zinkt in rustig water. De vijfitg meter diepe Walvisput zuid van Ritthem bevat veel oeroud ma teriaal plus scheeps- en vlieg tuigwrakken. In de twintig me ter diepe dunne blubber gaan zoeken kan veel opleveren. Dat het Sloe land is kan men slechts zien als vooruitgang, 900 jaar toiletafvoer van Middelburgers stinkt nog als men dat ontpol- dert. N. A. Blomme Ruys de Beerenbrouckstraat 32 Vlissingen Museumdirecteuren schijnen iets 'te hebben' met glazen wan den (PZC, 4-7). Mevrouw Spaander wilde een glazen au toshowroom-wand in de mooie muur onderaan de Balans ma ken. Ging gelukkig niet door. Haar kersverse opvolger begint met grandioze ambities: een nieuwe ingang aan het Abdij p- lein met een kolossale glaswand ervoor, op advies van het mega- concern Twijnstra-Gudde, dat voor zichzelf in vele steden des lands gigantische kantoorko lossen bouwt. Dit belooft wat voor Middelburg: weliswaar een stukje onhistorische stoe pen van herschepper Cees Dam (slechts enkele jaren geleden duur gebouwd) slopen, maar dan wordt het wat! Voor Dam was de ingang ook op het Ab- dijplein, en iedereen kon hem vinden, ook zonder glazen aan dachtspui. Ik denk, dat iemand met zo'n wetenschappelijke op leiding en zulk een staat van dienst als dr. Valentjn Bijvanck dit in die dagen ook zeker zou hebben gekund. Hij mag dus het donkere ingangshok van nu best vervangen bij zijn ingrijpende verbouwingsplannen. Maar als hij, als een rechtgeaarde muse umdirecteur, niet alleen histori cus is met zijn verstand, maar ook met zijn ziel, laat hij dan eerbied opbrengen voor de schitterende na-oorlogse res tauratie van onze Abdij, en die niet verknallen met staal en glas. Eén glaswand op de Markt kan geen kwaad, maar daar stoot je ook al je kop tegen. Als B. net zo energiek is als hij lijkt op zijn foto, dan is hij binnen en kele jaren verdwenen naar het Rijksmuseum en laat hij ons grienend bij de scherven ach ter... Dat kan hij toch niet wil len?! Ds. J. E. L. Brummel Molenwater 111 Middelburg Ik wil de heer De Groote felici teren met zijn onderscheiding als ridder van de weg. Het zal je maar gebeuren dat je zo ineens van de weg geplukt wordt en mevrouw Tineke Netelenbos voor je neus staat. Maar laat ons niet vergeten dat een nationaal of internationaal chauffeur zijn kilometers maakt op de snelweg en betrekkelijk weinig tegen komt op zijn pad. Wij als bus chauffeurs van ConneXXion rijden dagelijks door alle dor pen van Zeeuws-Vlaanderen met al zijn drempels, versmal lingen, spelende kinderen, fiet sers en zeer krappe wegen met paaltjes. Wij maken ook onze kilometers. Laten we even een J rekenvoorbeeld geven. Momen teel zit ik 13,5 jaar op de weg x 72.000 km per jaar dat is 972.000 en dat doe ik ook scha devrij Daar mag je ook trots op zijn en bij ons werken chauf feurs die al meer dan 25 jaar schadevrij rijden. Dus beste Ti neke, als je tij dover hebt, rij dan eens naar de chauffeurs van ConneXXion en neem een hele winkelwagen vol met oorkon des mee en al wat daar bij hoort en deel die uit aan ons, want ons werk is veel intensiever en vraagt veel meer oplettendheid dan een vrachtwagenchauffeur (met alle respect). S. v.d. Bossche Pr. Beatrixstraat 36 Schoondijke Eindelijk weer eens het bouw plan Marina Veere in de raad op genomen, maar helaas weinig animo in de raad een besluit te nemen (PZC, 5-7). Wil men Vee re nu helemaal dood laten gaan? Wat denkt de gemeente nu te doen wanneer de laatste stro halm in Veere, namelijk de su permarkt, in oktober gaat slui ten? Geen toeristen meer! Geen zeilers meer! Kunnën geen boodschappen doen want er is hier geen winkel meer. Heel be langrijk voor de toerist, zowel per boot als per touringcar als per auto. Lekker laten dood gaan dat Veere! Kijk naar Ga- pinge en andere kleine plaatsen. Geen visie van de gemeente. Jammer, heel jammer! H. Edens Kanaalweg Westzijde 7 Veere Soms winnen de stieren, kopt de PZC van maandag 8 juli. He laas, niets is minder waar. In de ze tijd is het 'feest' in Pamplona en nog meer steden in Spanje. Mijn hart bloedt als ik dit soort, artikelen lees. Want ook al lijkt het spannend dat de stieren ach ter een mensenmenigte aan loopt te rennen, de wrede waar heid is dat deze dieren een vrese- lijk lot staat te wachten aan het einde. Namelijk de arena. Al de ze stieren eindigen op een gru welijke wijze in de arena. Hier worden ze na de rennen over de gladde straten, waar ook diver se dieren uitglijden en hun po ten breken, alsnog twintig mi nuten walgelijk gemarteld. Voor het 'gevecht' de nodige voorbereiding. Glycerine in de ogen, zandzakken tegen de nie ren slaan, horens afvijlen (voor minder inschatten van de af stand) en mochten ze dan al te veel afgezwakt zijn, dan nog maar even stroomstoten tegen de testikels. Dan in de arena krijgen ze eerst de 'bandarillo's' in de schouders gestoken. Dit zijn de kleurige stokken met stalen weerhaken. En aan het eind de sabel die in het hart ge stoken moet worden. Dit lukt dus vaak niet en komt in de lon gen, waarna de stier in zijn bloed stikt. Enig idee wat zo'n stier te lijden heeft? Ook de stie ren die van de havenmuur afge jaagd worden en steeds weer de kant opgetrokken worden om uiteindelijk te verdrinken. Feest in Spanje, diepe rouw op mijn adres in Vlissingen. Hoog tijd voor een einde van al deze middeleeuwse martelpraktij ken. J.W.H.Haak St. Jacobsstraat 18 Wissingen BERGEN OP ZOOM - In het Markiezenhof in Bergen op Zoom is vanaf zaterdag 13 juli de tentoonstelling van Ed Valk te bezichtigen. In het werk van Valk spelen ero tiek en de dood een belangrijke rol. De tentoonstelling loopt tot en met 29 september van dinsdag tot en met zondag vanaf 11.00 uur. door Raymond de Frel IJZENDIJKE - Het Belgische Monza en het Nederlandse Hallo Venray zijn de publiekstrekkers op het openlucht festival Weitjerock in IJzendijlte. Op zaterdag 27 juli verschijnen in totaal tien bands op de twee poidia. De organisatie kiest met de rockgroep Monza voor het derde achtereenvol gende jaar voor een Vlaamse afsluiter. Immers, in 2000 verzorgde Gorki het slotoptreden en vorig jaar sloot De Mens het festival af. Monza komt voort uit de populaire Belgische groep Noordkaap. Deze formatie gaf er in f000 de brui aan, maar zanger Stijn Meuris kondigde toen aan binnen een laar met iets nieuws op de proppen te Romen. Meuris hield woord. De vijf mansformatie brengt een Nederlands talig repertoire, dat naar eigen zeggen doorspekt is met hoogoplopende emo- ties en bovendien doodeerlijk, brutaal en direct van inslag is. Het debuutal bum 'Van God Los' is daar een perfect voorbeeld van. Monza wordt op Weitjerock voorafge gaan door Hallo Venray. Aanvankelijk stonden de rockers van 16 Down op het affiche, maar een bezettingswijziging noodzaakte hen het optreden in IJzen dijke af te zeggen. Vervanger Hallo Venray timmert sinds 1987 aan de weg met een stijl die onlosmakelijk verbon den is aan de sound van Neil Young. Die vergelijking werd drie jaar geleden kracht bijgezet met een album vol Neil Young-covers. Puur, weemoed en me lancholie zijn de trefwoorden van Hal lo Venray. Traditiegetrouw mag een aantal Zeeuws-Vlaamse bands het festival openen. De West-Zeeuws-Vlaamse crossover-metalband Badly Preserved bijt om 14.30 uur het spits af. Dit viertal deed recent van zich spreken met een tweede plaats bij de Zeeuwse Belofte, Ook wonnen deze twintigers in Terneu zen een talentenjacht. Als beloning fungeerde Badly Preserved daarom tijdens de Terneuzense Havenfeesten als voorprogramma van Bief. Daarna is het de beurt aan hun jonge streekgenoten van Rakelinx. Teun en Bram van Kreeken uit Waterlandkerk je staan garant voor de zang-, gitaar- en drumpartijen. Roy van Nieuwhuijzen hanteert de bas en Marien van Oosten speelt keyboard. Rakelinx speelt hoofdzakelijk rock 'n' roll. De Terneu zense funkformatie Trippin is inmid dels geen onbekende meer op Zeeuwse bodem. De band sleepte in de afgelopen drie jaar meerdere Zeeuwse popprijzen in de wacht. Ook cabaretier/singer-songwriter Laurens Joensen deed al eerder van zich spreken. De in Amsterdam woon achtige Terneuzenaar won vorig jaar de publieksprijs van het Leids Cama- rettenfestival en zou weieens de ver rassing van Weitjerock kunnen wor den. De Amsterdamse/Alkmaarse rockband Jack Molton Distortion staat bekend om zijn gruizige rock. Bij dit viertal zijn smerige gitaarloopjes en pompende bas- en drumpartijen troef. Om 19.15 uur betreedt grungeband Grant Moff Tarkin het podium. Fools Fatal is een relatieve nieuwkomer op het nationale rockfront. Hun geluid is een mengeling van klassieke hardrock en datgene wat zich na de grunge aan harde gitaarmuziek heeft aangediend. Hierbij valt een vergelijking te trekken met bands als Creed, Kane en Pearl Jam. De folkformatie The Old Firm mag het publiek als laatste klaarsto men voor Hallo Venray en Monza, The Old Firm staat voor heftige Schotse en Ierse folkrock. Advertentie naar Dido Aeneas van Henry Purcell opera op de NDSM Werl Amsterdam di 16 t/m zo 27 juli busarrangement vanuit Zeeland op wo 17 juli opstappen in Middelburg en Goes incl. diner op het festivalterrein coproductie met Over hel IJ Festiv.il

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2002 | | pagina 15