Gezondheid zit in de familie
Strubbelingen tussen de lakens
Tabletjes voor
druktemakers
Goed bewaren
medicijn bevordert
houdbaarheid
Parkinsonpatiënten achter stuur
Urinetest toont Alzheimer aan
Minder kans op hartinfarct
Hiv-baby's hebben hartafwijking
Sterilisatie leidt niet tot kanker
Bevolkingsonderzoek Erasmus Medisch Centrum
Nieuw medicijn longkwaal
Depressieclub bepleit
minder medicijngebruik
opvoeding
BUNNIK - Mensen met de ziekte van Parkinson die bepaalde
medicijnen gebruiken, mogen weer autorijden. Sinds begin
2000 was het voor deze patiënten verboden de auto te bestu
ren als zij de geneesmiddelen ropirinol (Requip) of prami-
pexol (Sifrol) gebruikten. Zij konden plotseling in slaap val
len. Voortaan moeten de gebruikers goed ingelicht worden
over de mogelijke bijverschijnselen van deze medicijnen en
mogen ze zelf bepalen of zij kunnen rijden. ANP
LONDEN - Een simpele urinetest kan aantonen of iemand de
ziekte van Alzheimer krijgt. De test is ontwikkeld door we
tenschappers van de medische faculteit van de universiteit
van Pennsylvania. Daarmee kan de aanwezigheid worden
aangetoond van stoffen die in een voorstadium van de ziekte
van Alzheimer in de hersenen vrij komen. Dat voorstadium
van de ziekte van Alzheimer uit zich volgens de wetenschap
pers in onder meer vergeetachtigheid. De helft van de perso
nen bij wie de diagnose van dit voorstadium is gesteld, kan
binnen vier jaar de ziekte van Alzheimer ontwikkelen.
Zeer vroege ontdekking kan artsen helpen bij het vertragen
van het proces van de ongeneeslijke ziekte. ANP
ROTTERDAM - Het cholesterolverlagende medicijn flu-
vastatin vermindert het risico van een hartinfarct na een eer
ste dotterbehandeling met 22 procent. Dat blijkt uit een on
derzoek van het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam.,
waarvan de resultaten zijn gepubliceerd in de Journal of the
American Medical Association. Het ziekenhuis spreekt van
een doorbraak in de behandeling van patiënten met verstopte
kransslagaderen. Voor het vierjarig onderzoek werden 1677
patiënten gevolgd die afkomstig waren uit 57 centra in tien
landen.
In 2001 zijn wereldwijd 1,8 miljoen zogeheten PCI-procedu-
res, zoals een dotterbehandeling, uitgevoerd. Circa negentig
procent van die patiënten is onmiddellijk verlost van de
borstpijn die bekend staat als angina. Echter, 66 procent van
hen komt binnen tien jaar na de behandeling te overlijden of
krijgen een hartaanval.
Niet alleen is aangetoond dat fluvastatin de kans op een hart
infarct met 22 procent vermindert, ook is gebleken dat van
bijwerkingen op de lange termijn geen sprake is. GPD
ROCHESTER - Kinderen die geboren worden uit moeders die
besmet zijn met hiv, het virus dat aids veroorzaakt, hebben
blijvende hartafwijkingen, met name wat betreft de bouw
van de linkerhartkamer. Het maakt hierbij niet uit of de baby
bij de geboorte wel of niet besmet is met het virus. Dat conclu
deert S. Lipshultz (University of Rochester) in het vakblad
the Lancet uit een onderzoek onder 600 kinderen van vijfjaar
oud, allen geboren uit hiv-besmette moeders. GPD
Prostaatkanker
DUNEDIN- Mannen die zich laten steriliseren, lopen geen
verhoogde kans op prostaatkanker. Deze geruststellende
conclusie trekt B. Cox (University of Otago, Dunedin) in het
medisch vakblad JAMA uit een studie onder ruim 2000 man
nen. Een j aar of tien geleden wezen enkele studies op een licht
verhoogd risico na sterilisatie. GPD
dinsdag 2 juli 2002
door Florence Imandt
SPRUNDEL - Iedereen wil ge
zond oud worden. Helaas is dat
voor weinig mensen weggelegd.
Maar als over een jaar of twintig
bekend is, welke stoffen in het
lichaam aandoeningen als sui
kerziekte, dementie of botont-
kalking veroorzaken, kan het
leven van de ouderen er een stuk
aangenamer op worden.
Wetenschappers verwachten
dat deze ziekten in de toekomst
genezen of zelfs voorkomen
kunnen worden. Maar dan moet
eerst vastgesteld worden welke
factoren bepalen of iemand ja
dan nee ziek wordt. Zit dat
vooral in de genen? Of zijn om
geving en leefstijl minstens even
belangrijk? Het Erasmus Me
disch Centrum Rotterdam is in
het Brabantse Sprundel een
onderzoek begonnen dat om die
vragen draait.
Bij je geboorte staat al ongeveer
vast hoe oud je wordt. Dat heeft
temaken met foutjes inhet erfe
lijk materiaal dat je van je ou
ders meekreeg, en of je een beet
je gezond leeft. Maar: gezond le
ven hoeft je levensduur niet per
door Arthur't Hart
AMSTERDAM - De farmaceu
tische industrie zegt een door
braak te hebben bereikt bij de
behandeling van de onbekende,
maar veel voorkomende long
ziekte COPD.
Het nieuwe medicijn tiotropium
kan de kwaal niet genezen,
maar vertraagt volgens de pro
ducenten wel de achteruitgang
van de longen, neemt de klach
ten grotendeels weg en verbe
tert daarmee de kwaliteit van
het leven van de patiënten.
COPD staat voor 'chronic ob
structive pulmonary disease'.
Het is een verzamelterm waar
onder chronische bronchitis en
longemfyseem vallen. Ver
schijnselen die bij de ziekte ho
ren zijn kortademigheid, vaak
hoesten, een piepende ademha-
se te verlengen en de kans op een
ziekte niet te verkleinen. Want
als suikerziekte bijvoorbeeld 'in
de familie zit', heb je ondanks
een sportief leven toch meer
kans suikerziekte te krijgen dan
een ander waar de ziekte niet of
nauwelijks in de familie voor
komt.
Volgens de professoren Cock
van Duijn (epidemioloog) en
Ben Oostra (geneticus) die het
onderzoek leiden, zullen men
sen in de toekomst ouder wor
den. „Honderd tot 120 jaar moet
mogelijk zijn als we het moment
waarop ziekten zich openbaren,
kunnen uitstellen", zegt Oostra.
„Nu beginnen mensen rond de
zestig, zeventig jaar te sukkelen
met de gezondheid, straks zal
dat hopelijk tachtig, negentig
zijn. Wij doen onderzoek voor
een gezonde oude dag."
T oekomstmuziek
Voorlopig toekomstmuziek,
maar wel de achterliggende ge
dachte van het onderzoek in
Sprundel. „Nieuw is dat wij
geen ziekten onderzoeken,
maar zoéken naar wat iemand
ziek maakt", zegt Cock van
Duijn. „Dementie bijvoorbeeld
ling en het ophoesten van veel
slijm. Door toenemende be
nauwdheid zijn mensen met
COPD geleidelijk tot steeds
minder lichamelijke inspan
ning in staat. Roken is veruit de
voornaamste oorzaak van
COPD, dat vooral voorkomt bij
mensen van boven 40 jaar.
Toch gaan volgens de Wereldge
zondheidsorganisatie (WHO)
jaarlijks 2,75 miljoen mensen
dood aan COPD. De ziekte is
wereldwijd momenteel doods
oorzaak nummer vijf en de
WHO voorspelt dat COPD in
2020 op plaats drie staat. In Ne
derland zijn er naar schatting
van het Centraal Bureau voor de
Statistiek een miljoen COPD-
patiënten; slechts bij de helft
van hen is die diagnose gesteld.
De ziektekostenverzekeraars
vergoeden het middel volledig.
is een heel nare ziekte, want je
persoonlijkheid verandert. De
klachten van patiënten worden
veroorzaakt doordat de herse
nen langzaam afsterven. Her
sencellen die afsterven, zijn
moeilijk te vervangen, herstel
len kan niet. Het zou dus veel
beter zijn om dit soort ziekten te
voorkomen. En dat kan alleen
als je weet wat de oorzaak is."
Een tweede bijzonderheid is dat
er families worden onderzocht.
„Door probleemloze families te
vergelijken met families die
veelvuldig getroffen worden
door ziekten willen we factoren
naar boven halen die bepalen
waardoor de een wel en de ander
niet ziek wordt.
,Het is meer en meer interessant
voormensen om te weten: kan ik
een ziekte voorkomen? We ken
nen ze allemaal, mensen die
slank en sportief zijn en toch
aan een hartaanval overlijden,
maar ook kettingrokers die 93
worden. Het is de genetische
factor die bepaalt in welke mate
je door leefgewoonten een ziek
te kunt voorkomen. Als je erfe
lijk gevoelig bent, heb je waar
schijnlijk medicijnen nodig."
Verouderen gebeurt stiekem,
zegt Cock van Duijn. Ouder
domsziekten beginnen met an
dere woorden al op jonge leef
tijd en de ziekteprocessen
verlopen langzaam. Oostra:
„Als je die wilt begrijpen, moet
een onderzoek misschien wel
tachtig jaar duren. Dan kun je
pas goed zien hoe een ziekte zich
ontwikkelt. Maar door per fa
milie drie generaties te onder
zoeken, wordt de onderzoeks
tijd gecomprimeerd. Zo krijg je
een soort dwarsdoorsnede in de
tijd waaruit je wellicht een
trend kunt afleiden."
De reden waarom het Erasmus
MC voor het Brabantse Sprun
del koos is historisch verklaar
baar. Er werd al eerder weten
schappelijk onderzoek in de
regio gedaan, onder meer naar
diabetes.De eerste resultaten
van het onderzoek worden over
2,5 tot 3 jaar verwacht. GPD
Gezond oud worden. Dat wil ie
dereen. foto E PA
door Annemarie Brandt
Medicijnen zijn beperkt
houdbaar. Crèmes kun
nen verkleuren en zetpillen
smelten op den duur niet
meer goed. De houdbaarheid
heeft te maken met de in
vloed van licht, lucht, vocht
en temperatuur. Een genees
middel is te gebruiken tot de
datum die op de verpakking
staat, mits het op de juiste
manier is bewaard.
Bederf en veranderingen in
de samenstelling bepalen
hoe lang een geneesmiddel te
gebruiken is. Sommige ver
anderingen zijn goed te zien:
bijvoorbeeld een crème die
eerst geel was en nu bruin is,
of het ontstaan van deeltjes
in een drankje. Maar meestal
is het niet zichtbaar of een
geneesmiddel nog goed is.
Gevolgen van de veranderin
gen zijn dat het medicijn niet
meer goed werkt of dat er
schadelijke stoffen ontstaan.
Zelfs van een geneesmiddel
als paracetamoltabletten,
die lang houdbaar zijn,
wordt bij verkeerd bewaren
de houdbaarheid veel korter.
Temperatuur, licht, lucht en
vocht beïnvloeden de ontle
ding. Bij hogere temperatu
ren worden veel stoffen snel
ler afgebroken. Vandaar dat
drankjes met penicilline in
de koelkast moeten staan.
Andere dranken mogen dat
juist niet. Daar komen kris
tallen in, omdat de wei'kza-
me stof bij een te lage tempe
ratuur niet goed meer oplost,
Let daarom goed op de aan
wijzingen op het etiket.
De invloed van licht op stof
fen kan zo groot zijn dat bij
de bereiding in de apotheek
de verlichting uit moet. Dat
is bij voorbeeld het geval met
ditranolcrème, een middel
dat gebruikt wordt bij de
huidziekte psoriasis. Door
deze crème in tubes - en niet
inlichtdoorlatende potten -
te verpakken, komt er geen
licht bijDe verpakking be
schermt zo het medicijn.
Zuurstof versnelt veel ontle
dingsreacties. De houdbaar
heid van adrenaline oog
druppels vermindert iedere
keer als de verpakking open
gaat en er weer zuurstof bij
komt. Crèmes die gevoelig
zijn voor zuurstof worden
daarom ook niet verpakt in
een pot. De ditranolcrème
bijvoorbeeld wordt daarin
snel paars. Deze afbraak is
op verschillende manieren te
voorkomen. Zo kan in ver
pakkingen zuurstof vervan
gen worden door stikstof. Of
wordt er aan het geneesmid
del een beschermende stof
toegevoegd. Dit zijn stoffen
die ook in levensmiddelen
worden gebruikt en dus on
gevaarlijk zijn.
Vocht versnelt haast alle re
acties. Penicillines zijn in
droge vorm (bijvoorbeeld een
tablet) lang houdbaar, maar
in een drankje hooguit twee
weken. Door een hoge lucht
vochtigheid gaan capsules
plakken en tabletten ver
brokkelen. Ook dat kan de
werking verminderen. Be
waar medicijnen daarom
niet in een vochtige en warme
badkamer.
Vakantie
Vakantiegangers moeten ex
tra waakzaam zijn. Genees
middelen kunnen bij bewa
ren in hogere temperaturen
bijvoorbeeld buiten de koel
kast, nog steeds worden ge
bruikt. Maar de hogere tem
peratuur zorgt dat de wer
king vermindert. Of kan de
houdbaarheid worden ver
kort, of de patiënt moet op
den duur meer gebruiken om
hetzelfde effect te verkrij
gen. Een voorbeeld van het
laatste is insuline. Probeer
dit niet zelf uit, maar vraag
de apotheek om advies.
In veel gevallen is de snelheid
van de ontleding door onder
zoek goed te voorspellen. De
houdbaarheidsdatum is de
termijn waarin het genees
middel in ieder geval bruik
baar is. Wanneer medicijnen
onder de geadviseerde om
standigheden worden be
waard, zijn ze tot de uiterste
datum veilig voor gebruik.
Annemarie Brandt is apo
theker in Goes
door Jantina Russchen
DE WIJK - Met seks is het net als
met eten. Als je elke dag hetzelf
de krijgt, is de lol er snel af. Wat
in het begin van een relatie op
windend is, went op den duur.
Iedereen loopt dan ook het risi
co op een seksuele burn-out, al
dus seksuoloog Harry van de
Wiel.
Bij verliefde stellen gaat alles
vanzelf. Seks is spannend en
boeiend. Maar na verloop van
tijd vinden veel mensen vrijen
met hun partner maar zwaar
werk. Zij eivaren het als een
verplichting. „Als het saai
wordt in bed, gaan mensen
steeds minder vaak vrij enWan
neer je geen plezier meer beleeft
aan seks, heb je een seksuele
burn-out", concludeert seksuo
loog Harry van de Wiel.
Hij schreef een boek over strub
belingen tussen de lakens met
de titel Het grote genieten.
Daarin geeft de wetenschapper
tips om de lust te behouden. De
genen die al geen zin meer heb
ben, krijgen handreikingen om
opnieuw passie te voelen. De
schrijver gebruikt eten als me
tafoor voor seks. „Dat deden de
oude Grieken al, een bekende
uitspraak is: was het met erge
honger maar net als met seks;
drie keer over je buik wrijven en
het is over."
Mannen en vrouwen die niet
meer warm lopen voor een vrij
partij met hun partner moeten
zichzelf geen verwijten maken,
vindt Van de Wiel: „Het is een
normaal verloop van een relatie.
Het hangt iedereen boven het
hoofd. Eerst denk je: voor mij
hoeft het niet, maar vooruit. De
volgende keer denk je: moet het
nu weer!? En voor je het weet,
wacht je net zolang met naar
bed gaan tot je partner slaapt.
Soms gaat het nog een stap ver
der, zij gaan er van walgen."
Slopend
Seksuele problemen in een rela
tie zijn slopend, „Seks betekent
veel meer dan de daad op zich.
Seksuoloog Harry van de Wiel: „Seksuele burn-out dreigt bij elk
liefdespaar." foto Ele Melïssen/GPD
Met seks bevestigen we de spe
ciale band die we hebben met
onze partner. Mensen hebben
een romantisch ideaal waarbij
ze liefde en seks aan elkaar kop
pelen. Als het in bed niet meer
werkt, zegt dat voor hen iets
over de relatie. Ze vinden dat ze
ernstig falen. Terwijl dat niet zo
hoeft te zijn, Ook als je heel veel
van je partner houdt, loop je ri
sico op een seksuele burn-out."
Vaak wijten mannen en vrou
wen het uitblijven van verlan
gen aan lichamelijke problemen
of slecht werkende hormonen.
„Dat is zelden het geval", weet
van de Wiel.
ITet is beslist niet zo dat alleen
ouderen de lust om te vrijen ver
liezen. De seksuoloog wijst er op
dat het bij jonge stellen met
kleine kinderen vaak ook niet al
te soepel verloopt tussen de la
kens. „Tweeverdieners die ge
wend waren lekker uit te slapen
en veel op vakantie te gaan, heb
ben vaak het gevoel dat ze hun
vrijheid hebben ingeleverd, dat
ze geleefd worden. Zij kunnen
hun partner niet meer loskoppe
len van de zorg voor de kinderen
en de hypotheek. De oplossing is
simpel. Ga weer leuke dingen
doen met elkaar. Met z'n tweeën
naar het theater of naar de
kroeg.
Voor oudere paren is de remedie
wat complexer. „Je moet zorgen
datje elkaar aantrekkelijk blij ft
vinden.'Je moet opnieuw op de
versiertoer. Iemand die alleen
maar zappend op de bank
hangt, is natuurlijk niet echt
aantrekkelijk. Je moet zorgen
dat je boeiend blijft. Aandacht
hebben voor elkaar, contact
maken. Ga een week leuke din
gen doen en dan vind je elkaar
wel weer in bed. Wij zijn een
nuchter maar weinig compli
menteus volk. Het hebben van
een partner is geen recht, maar
een voorrecht en dat moet je la
ten blijken."
Het klinkt allemaal eenvoudig,
maar veel mensen vinden het
lastig om hun seksleven te
bespreken. Daarbij speelt
gezichtsverlies een grote rol.
'Misschien vindt ze me wel over
sekst' of 'Als ik zeg wat ik wil
vindt-ie me hoerig'. Toch advi
seert Van de Wiel de boel be
spreekbaar te maken. „Je loopt
een risico, maar dat moet je ne
men om opnieuw in vuur in
vlam te staan. Je moet aandacht
hebben voor elkaar, opletten
hoe de ander reageert. Luisteren
en kijken. Dat laatste vinden
veel mensen al eng. Die vrijen
met hun ogen dicht. Vernieuwen
en experimenteren. 'Doe maar
normaal is een goede Neder
landse uitdrukking maar dode
lijk in bed." GPD
Harry van de Wiel - 'Het grote genie
ten'. Uitgeverij Strengholt, 13,95
DEN HAAG -De Depressie
Stichting is ervan overtuigd dat
door goede voorlichting, (h)er-
kenning, behandeling en pre
ventie kan worden voorkomen
dat de Wereld Gezondheidsor
ganisatie (WHO) gelijk krijgt.
De WHO voorspelde dat in 2020
depressie de wereldwijde volks
ziekte is en, als gevolg van zelf
moorden, doodsoorzaak num
mer twee. In tegenstelling tot
wat misschien zou worden ver-
wacht van een dergelijke stich
ting wil Aly van Geïeuken van
deze organisatie eerder minder
dan meer pillen slijten aan de
zich niet wel voelende mens.
„Lichaam en geest kunnen zelf
een boel redden. Het geeft ook
voldoening als je zelf uit een
moeilijke periode weet te ko
men. Tegenwoordig wordt er
naar mijn mening te snel een an-
ti-depressivum tegenaan ge
gooid", meent Van Geleuken.
„Als een relatie stukloopt,
wordt zonder veel omwegen een
recept uitgeschreven. Dat is niet
de juiste weg. Het leven doet
soms zeer en liefdesverdriet
lijkt me niet een ondraaglijk lij
den. Door pillen te slikken druk
je dit soort pijnen weg en leer je
niet om er mee om te gaan." De
stichting zet zich overigens niet
alleen in voor mensen die aan de
ziekte lijdenmaar ook voor
mensen als partners, kinderen
en collega's.
door Annie de Vreugd
Bij ongeveer drie procent van
de jeugd is ADHD geconsta
teerd. Veel van deze kinderen
worden behandeld met het mid
del Ritalin. Als je goed om je
heen ldjkt, slikken tegenwoor
dig wel erg veel kinderen drup
peltjes of tabletjes tegen druk
gedrag. In ieder geval veel meer
dan je volgens de statistieken
over ADHD zou mogen ver
wachten.
Kinderen die werkelijk lijden
aan dit syndroom, zijn goed af
als ze een arts tegenkomen die
him dit middel gedoseerd voor
schrijft. Voor hun geplaagde ou
ders is het medicijn een zegen.
De diagnose ADHD wordt ech
ter steeds vaker te makkelij k ge
steld zonder voorafgaand gede
gen onderzoek te plegen. Soms
wordt al binnen vijf minuten
besloten dat het kind wel
ADHD zal hebben.
Een aantal oorzaken van over
actief gedrag is verre van zieke
lijk te noemen. Heel vaak ligt de
oorzaak niet bij het kind maar
bij de omgeving. Het betreft
nogal eens kinderen die kernge
zond reageren op een zieke situ
atie. Een kind in de stad kan
zich tegenwoordig niet meer
lekker buiten uitleven, omdat
het daar veel te gevaarlijk is.
Het zit binnen te verpieteren bij
de televisie of de computer. Is
het een wonder dat het bijna
ploft van alle opgekropte ener
gie die eruit wil?
Als beide ouders een lange
werkdag achter de rug hebben,
kunnen ze niet veel meer heb
ben. Het gekibbel van hun
kroost over één of andere klei
nigheid ervaren ze al snel als
druk gedrag. Dat ligt niet aan
het kind, dat gewoon sociale
omgang oefent; de oorzaak is de
vermoeidheid van de ouders.
De drie R's
Kinderen van gescheiden ou
ders krijgen heel wat te verhap
stukken. Zeker de kleintjes die
nog te weinig woorden tot hun
beschikking hebben om hun ge
moed te kunnen omschrijven,
reageren met onhebbelijk ge
drag. Het is begrijpelijk dat ge
scheiden ouders na alle misère
rust aan hun moede hoofd wen
sen. Het kind dat eens even flink
zijn hart wil luchten over de rot
situatie waarin het buiten zijn
schuld om in terecht is geko
men, is hen dan te veel.
Rust, Reinheid en Regelmaat,
het zijn de drie grote R's van de
opvoeding. Met de reinheid zit
het meestal wel goed, maar rust
en regelmaat zien we in deze tij d
vol stress steeds minder in ge
zinnen. Alle huisgenoten vlie
gen de hele dag van hot naar her.
Van crèche naar logopedist en
van club naar typeles. Is het
vreemd dat bij het kind aan het
eind van zo 'n propvolle dag de
stoppen doorslaan en het zijn
bord door de keuken gooit om al
die stress af te reageren?
Kinderen worden op de basis
school al meteen in de eerste
klas geconfronteerd met hoge
prestatiedruk. Ook kleuters die
nog helemaal niet aan leren toe
zijn, worden vlot aan een taak
gezet omdat de maatschappij
dit vereist. Als ze niet braaf op
hun krent kunnen blijven zitten,
vindt de juf zo'n kind al snel een
storende factor in de klas en
wordt de moeder aangeraden er
eens mee langs de huisarts te
gaan.
Al deze kinderen zijn in wezen
kerngezond. Zoals gezegd, ze
reageren op een zieke situatie.
Het is niet eerlijk dat deze kin
deren druppeltjes of tabletjes
moeten slikken om rustig te
worden omdat anderen hun ge
drag niet kunnen velen. Alsof
blaken van levenslust een akeli
ge ziekte is die bestreden moet
worden.
Wachtlijsten
Het snel grijpen naar Ritalin
wordt mede in de hand gewerkt
door de lange wachtlijsten die er
zijn voordat eert kind onder
zocht kan worden op mogelijk
ADHD. Ouders hebben nu en op
dit moment een probleem en
willen liever gisteren dan van
daag geholpen worden. Ge
zondheid en geluk worden daar
bij steeds meer gezien als
producten die bij de dokter te
koop zijn.
Dit medicijn is bovendien hele
maal niet zo onschuldig als het
lijkt vanwege het cocaïne-ach-
tige effect. De jongelui in het
voortgezet onderwijs hebben
het verslavende effect reeds
ontdekt. Kinderartsen in ons
land luidden reeds de noodklok
dat pubers net als in de VS hun
pillen op het schoolplein begin
nen te verhandelen. Een reden
temeer om tabletjes voor druk
temakers kritisch onder de loep
te nemen en het gebruik ervan
drastisch terug te dringen tot al
leen werkelijk noodzakelijke
therapie. GPD
