Dorp biedt gouden kansen
Met hart en ziel smijt ik mij erin
PZC
Kamper en Paternotte
laten beelden bewegen
■KT
Supermarkten
merken niets van
euro-stakingsdag
Dichters dragen psalmen voor
PJCHT
[GELICHT
10
kunst cultuur
Pleidooi voor
natuurelement
op boerenland
Keverdag in
Middelburg
trendwatcher
dinsdag 2 juli 2002
doorErnst Jan Rozendaal
MIDDELBURG - Vier dichters
dragen zondag in De Drukkerij
en de Nieuwe Kerk in Middel
burg zelfgeschreven moderne
psalmen voor.
Maria van Daalen, Anton Ent,
Anton Korteweg en Lloyd Haft
zijn uitgenodigd door het City
pastoraat van de Nieuwe Kerk,
omdat alle zomeractiviteiten
in het teken staan van psal
men, Woensdag 11 juli begint
in de Nieuwe Kerk een exposi
tie over psalmen.
De dichters dragen zowel in De
Drukkerij als de Nieuwe Kerk
voor. Het programma ziet er als
volgt uit: De Drukkerij, 13 uur:
inleiding dominee G.J. Smit en
voordracht Van Daalen en Ent.
Nieuwe Kerk, 14 uur: voor
dracht Korteweg, Haft, dan
om 15 uur weer een inleiding
van Smit en voordrachten van
Van Daalen en Ent. Om 16 uur
dragen Korteweg en Haft weer
voor in De Drukkerij
De tentoonstelling Psss...Psal
men duurt van 11 juli t/m 2 au
gustus en is dagelijks geopend
van 10.30 tot 17 uur, op zonda
genvan 13 tot 17 uur.
door Emile Calon
Zeeland gaat een gouden toekomst
tegemoet, zo belooft trendanalist
Justien Marseille. Maar dan moet Zee
land wel Zeeland blijven. Rust, ruimte
en de eigen cultuur mogen niet verloren
gaan. Dus geen nieuwe Mc-Donald's-
vestigingen, maar wel restaurants waar
bezoekers kunnen genieten van au
thentieke streekgerechten.
Geen geïmporteerde eenvormigheid
maar behouden wat typisch Zeeuws is.
Dat kan volgens Marseille behoorlijk
lucratief zijn. Want mensen betalen
graag veel voor een 'uniek' gevoel, zo
benadrukt ze.
Justien Marseille is een van de hippe
trendwatchers van Nederland. Sinds
een kleine tien jaar houdt ze zich bezig
met het in kaart brengen van toekom
stige veranderingen in markt en sa
menleving. Sinds 1999 heeft ze haar ei
gen bureau in Rotterdam, The Future
Institute voor trendanalyse en concept
ontwikkeling, dat zich gespecialiseerd
heeft in toekomstig consumentenge
drag. Ze heeft geen glazen bol, zo bena
drukt ze. Wat ze vooral doet is kijken en
vergelijken.
HEINKENSZAND - De stich
ting Het Zeeuwse Landschap
(HZL) pleit voor het inrichten
van Agrarische Natuurland
schappen in delen van Zeeland.
Het gaat om aanleg en onder
houd van natuurelementen -
zoals geriefhoutbosjes, drink-
poelen en bomen - op land
bouwgronden. Boeren moeten
voor deze 'natuurproducten'
een vergoeding krijgen.
Directeur M. Hemminga van
HZL wijst erop dat natuur in het
cultuurlandschap vanouds aan
wezig was. Door de schaalver
groting en mechanisatie van de
landbouw veranderde dat dras
tisch en trad een 'verkaling' van
het buitengebied op. Hij vindt
dat de oude situatie waar moge
lijk in ere hersteld moet worden.
Dat is volgens Hemminga des te
belangrijker, nu uitbreiding
van grote natuurgebieden er
niet in zit. Ruimte en geld daar
voor ontbreken. Om een Agra
risch Natuurlandschap te kun
nen invoeren, moeten boeren
wel de zekerheid krijgen dat ze
voor een langere termijn kun
nen rekenen op een vergoeding
voor de natuur op hun land.
Daarvoor is aanpassing van de
regels voor agrarisch natuurbe
heer nodig; de Europese Unie
mag het niet bestempelen als
verkapte inkomenssteun.
Nuttig
Het aanbrengen van meer na
tuur in het buitengebied is in
meerdere opzichten nuttig, stelt
Hemmiga. De boer kan er zijn
bedrijfsvoering mee verbeteren,
planten en dieren krijgen meer
en nieuwe kansen, er ontstaat
een aantrekkelijker landschap
waarin het voor mensen aange
naam vertoeven is (wat ook voor
plattelandstoerisme is meege
nomen).
Het voorstel voor de Agrarische
Natuurlandschappen be
schouwt de HZL-directeur niet
als een alternatief voor inrich
ting van Zeeland als Nationaal
Landschap. Daarvan is in de
Vijfde Nota voor de Ruimtelijke
Ordening van minister Pronk
sprake, maar het is zeer de vraag
of een nieuwe regering daarmee
door gaat.
pagina 29: Houtwal en
drinkput terug op akker
door Raymond de Frel
TERNEUZEN - De komst van
de euro heeft volgens veel men
sen de prijzen omhoog gedre
ven. Daarom werd 1 juli uitge
roepen tot Nationale Euro
Stakingsdag. Een steekproef
onder Zeeuwse winkeliers leert
dat er van een kopersstaking in
Zeeland niet of nauwelijks
sprake was.
Radio-deejay Boris van Zonne
veld (Fresh FM) riep zijn luiste
raars twee weken geleden op om
als protest tegen de prijsstijgin
gen de portemonnee één dag
dicht te laten. Een e-mail-keten
volgde, de Consumentenbond
plaatste de oproep op zijn web
site en ook de Socialistische
Partij toonde bij monde van Ka
merlid Arda Gerkens sympathie
voor de actie.
Uit onderzoek van de ING-
groep blijkt dat de prijzen door
de invoering van de euro in tien
maanden tijd ruim één procent
zijn gestegen. Supermarkten,
restaurants, cafés en kappers
worden als hoofdschuldigen ge
zien.
De Albert Heijn in Terneuzen
had gisteren geen last van de eu
ro-stakingsdag. „Ik vind deze
actie sterk overtrokken", aldus
bedrijfsleider J. Leunis. In de
eerste maanden na de invoering
van de euro dachten veel men
sen dat alles goedkoper was ge
worden. Ze vermenigvuldigden
de euro-bedragen met twee en
lieten de resterende tien procent
maar zitten. Ze rekenden zich
toen rijk. In ons geval is er ech
ter helemaal niets veranderd.
Wij hanteren bijvoorbeeld nog
prijsstickers van vorig jaar.
Daarop staat het bedrag in zo
wel euro's als guldens. Veelmen-
sen denken dat 'de winkeliers
zomaar wat doen', maar dat is
absoluut onzin."
Bedrijfsleider I. Feitman van de
Edah in Vlissingen vindt de ac
tie ook enigszins overdreven.
„De groente- en vleesprijzen
zijn wel omhoog, maar dat heeft
niets met de invoering van de
euro te maken." Ook Feitman
ondervond geen hinder van de
kopersstaking. „Het is slecht
weer en dat is natuurlijk altijd
vervelend voor een winkel.
Maar van de staking merken wij
helemaal niets. Bijkomstigheid
is dat het zomerseizoen van
start is gegaan. We hebben van
daag heel veel Duitse toeristen
in de winkel gehad. Die waren
volgens mij helemaal niet op de
hoogte van de staking."
Gelachen
Ook Edah-collega A. de Bel uit
Hulst merkte niets van de actie.
„We hebben er vanochtend in de
kantine nog eens hartelijk om
gelachen. We hadden het net
over cle kopersstaking en pre
cies op dat moment werd er van
wege de drukte gevraagd om
twee extra kassa's te openen."
PI. de Veth van de C1000 in Goes
verbaasde zich zelfs over de
drukte in zijn winkel. „Eristoch
behoorlijk ruchtbaarheid gege
ven aan deze actie, maar gek ge
noeg merken wij er helemaal
niets van. Onze omzet is gelijk
aan andere maandagen."
MIDDELBURG - De Markt in
Middelburg staat zondag 14 juli
vol met Kevers. Het Regioteam
Zeeland van de Keverclub Ne
derland houdt dan de inmiddels
traditionele Zeeuwse Kever
dag.
De eerste luchtgekoelde Volks
wagens worden vanaf 10 uur 's
ochtends verwacht. De organi
satie verwacht meer dan twee
honderd wagens, variërend van
bussen, Karmann Ghia's en
buggy's.Op het 'ontmoetings
terrein' op de Markt is de hele
dag een onderdelenmarkt. Rond
13 uur vertrekken de deelne
mers aan de rondrit vanaf de
Markt. De tocht voert door het
Walcherse landschap en duurt
ongeveer een uur. De finish is
ook weer op de Markt.
door Ernstjan Rozendaal
SINT ANNA TER MUIDEN -
Schilderes Annie Matthijs uit
Maldegem houdt niet van ge
priegel. Hoewel op de expositie
die gisteren is begonnen in het
voormalige stadhuis van Sint
Anna ter Muiden ook kleinere
werken hangen, maakt zij het
liefst schilderijen van minimaal
één bij één meter. En niet te figu
ratief of te gedetailleerd. „Ik wil
mijn emotie kwijt kunnen."
Matthijs vindt haar onderwer
pen wel degelijk in de wereld om
haar heen. Zij schildert wat zij
zelf noemt impressies, voorna
melijk van het landschap in ver
schillende seizoenen. Lente en
zomer hebben haar voorkeur,
omdat ze een voorliefde heeft
voor licht en kleur. Daarbij
komt dat de weersgesteldheid
haar humeur danig kan beïn
vloeden. „De winter is me wat te
somber."
In Sint Anna ter Muiden is wel
één van haar winterlandschap
pen te zien. „Door de verf heb ik
as uit de stoof gemengd. Het is
geschilderd op jute. In het doek
zit een gat. De boer van wie ik
het kreeg zei: 'Er zit een gat in.
Ik zal een andere voor u halen.'
Maar dat was juist wat ik wilde.
Het is een wat depressief tafe
reel. Dat was niet één van mijn
beste dagen dat ik dit maakte.
Het is wel een mooi schilderij
geworden.
Zoals het weer invloed kan heb
ben op Matthijs' gemoedstoe
stand, kan het andersom ook
zijn dat ze haar emoties van zich
af moet schilderen. Twee jaar
geleden overleed haar zoon aan
de gevolgen van een verkeers
ongeluk, nadat hij jaren in coma
had gelegen. „Ik heb dat door
het schilderen verwerkt. In mijn
oeuvre is dat een periode ge
weest. Het heeft zijn plaats ge
kregen."
Matthijs is zo betrokken bij
haar schilderijen, dat het haar
moeilijk valt daarvan afstand te
In de Bewaerschole is een combinatie te zien van keramische objecten van Marion Kamper (links) en de
schilderijen en linosnedes van Bernadette Paternotte. foto Dirk-Jan Gjeltema
door Ali Pankow
BURGH-HAAMSTEDE - Be
weging is de gezamenlijke noe
mer voor het zeer uiteenlopende
werk van de beeldende kunste
naressen Marion Kamper uit
Wissenkerke en Bernadette Pa
ternotte uit Zaandam. Beiden
exposeren in De Bewaerschole
in Burgh-Haamstede. Kamper
toont haar keramische objecten
en Paternotte is vertegenwoor
digd met schilderijen en lino
snedes.
Het werk van Kamper nodigt uit
tot aanraken. Zij construeert
haar objecten zo dat ze kunnen
bewegen en steeds een andere
vorm kunnen aannemen. Ook
Paternotte brengt graag bewe
ging tot uitdrukking in haar
schilderijen en linosnedes. Bi
zons nemen een zeer prominente
plek in haar werk in. Het zien
van de film 'Dances with wol
ves' bracht die fascinatie bij
haar teweeg. Paternotte ver
beeldt haar bisons meestal in
een woeste vlucht, waarbij ze
tevens hun oerkracht bena
drukt. De dreunende cadans
van een rennende kudde weet ze
bijna voelbaar te maken. Haar
keus of ze schildert, linosnedes
of zeefdrukken maakt, is afhan
kelijk van hetgeen zij wil bena
drukken. De kop of een gedeelte
van de huid van de bison abstra
heert zij al schilderend met dik
ke verf in slechts enkele kleuren.
De beelden in grafische technie
ken worden vooral bepaald
door de ondergrond in aardetin-
ten. Een opmerkelijk schilderij
in Paternotte's collectie in De
Bewaerschole is haar 'Bison
Feestmaal'. Daarop blijkt de
kracht van het dier volledig ge
broken door de mens.
Design
Marion Kamper legde zich in
haar kunstopleiding in het
Duitse Krefeld vooral toe op in
terieur en design. Zij woont
sinds 1996 in Wissenkerke,
waar ook haar atelier is geves
tigd. Verrassend vormenspel en
opmerkelijke kleurencombina
ties zijn kenmerkend in haar
werk. Haar keramische objec
ten bestaan uit eenvoudige geo
metrische basisvormen, waar ze
zelf elementen aan toevoegt.
Blikvanger in De Bewaerschole
is een ob j eet van keramische ku
bussen met rechthoekige pij
lers, door rvs-buisjes met elkaar
verbonden. Geen bezoeker die
er zonder aan te raken aan voor
bij kan gaan. „Dat is juist de be
doeling, dat de toeschouwer zijn
eigen compositie kan maken",
zegt Kamper.
Zij brengt al voor het bakken de
kleuren aan op haar objecten.
Het werken met deze zogeheten
englobes geeft verrassende ef
fecten. Uiteindelijk worden de
kunstwerken gedeeltelijk ge
glazuurd om het oorspronkelij
ke karakter van het keramisch
materiaal tot zijn recht te laten
komen.
Een aparte plek in deze exposi
tie nemen de objecten van rood-
bakkende klei in. Ook hierbij j
streeft Kamper door middel van
de combinatie met koper en
staal naar beweging en verras-1
sende effectenEén van haar ob
jecten wekt associaties op met
een waterrad dat ronddraait in
een spiegelend oppervlak van
glanzend koper Verderop prij
ken vergelijkbare combinaties,
van roodbakkende klei met
zwart glazuur, waarbij de kun-
stenares zich duidelijk liet in
spireren door de scheepvaart.
Expositie Marion Kamper en
Bernadette Paternotte in De
Bewaerschole, Burgh-Haam
stede t/m 20 juli. Open: di. t/m\
zat. van 13.30 tot 16.30 uur.
Op verzoek van Proverko Bouwgroep
'scande' ze Zeeland. Haar verkennin
gen maken haar enthousiast voor de re
gio met die 'kleine en veilige' dorpen.
Want het dorpsgevoel wordt volgens
haar steeds belangrijker. Mensen wil
len volgens haar weer bij een kleine ge
meenschap horen. Niet voor niets pro
beren stadsbestuurders hun nieuwe
wij ken een wat dorps karakter te geven.
Zeeland heeft dus gouden kansen zo
lang de doipen maar dorpen blijven en
het dorpskarakter niet te veel wordt
aangetast.
Marseille waarschuwt dan ook voor on
gebreidelde uitbreidingsdrift, voor
bouwen zonder te letten op het lande
lijk karakter. Nieuwbouw mag van
haar, maar dan moeten de nieuwe hui
zen wel min of meer passen bij het oude.
Ze voorziet dat Zeeland als een mag-
Juist het authentieke van Zeeland zal mensen lokken, zegt trendwatcher Justien Marseille. foto Dirk-Jan Gjeltema
neet zal werken op mensen die nu nog in
de Randstad wonen en werken, vooral
mensen die gaan voor de kwaliteit van
het leven.
De gemeenschapszin krijgt de over
hand op het individualisme, voorziet
ze. Niet dat het gedaan is met het indi
vidualisme. Nee, in het geheel niet. Kijk
maar naar bedrijven als Nike en Barbie.
Die geven hun klanten de mogelijkheid
om on-line hun eigen unieke Nike-
schoen of eigen unieke Barbie-pop sa
men te stellen. Op die manier komen de
bedrijven tegemoet aan twee ogen
schijnlijk tegengestelde wensen: beho
ren tot de veilige massa en tegelijkertijd
urdek zijn.
Dat laatste is ook belangrijk voor allen
die te maken hebben met de Zeeuwse
woningbouw, aldus Marseille. De
markt vraagt steeds meer een individu
alistische benadering. De consument is
niet op zoek naar het rijtjeshuis waar
van er zestien in een dozijn gaan. De
consument wenst te wonen in iets
unieks. Al zijn het alleen maar unieke
details, aldus de Rotterdamse trend
watcher.
Rust en vertraging worden ook belang
rijker. Daar is behoefte aan, zo ziet ze.
Ze wijst daarbij naar de Verenigde Sta
ten, waar werknemers salaris inleveren
om maar meer vrije tijd te hebben. En
als Amerikanen geld inleveren, dan is
er iets serieus aan de hand. We gaan
minder doen, maar besteden er wel
meer geld aan, vat ze de toekomst sa
men.
Woongroepen
Ze voorspelt ook een opkomst van
woongroepen. Daar moet in de bouw
dus nu al rekening mee gehouden wor
den. Die nieuwe woongroepen zullen
volgens haar niets van doen hebben met
de alternatieve woongroepen uit de ja
ren zestig en zeventig. Mensen zoeken
elkaar op om hun eigen dorpje te creë
ren, hun eigen afgeschermde leefwe
reld.
Zo ontstaan er 'dorpjes' waar de bewo
ners geen hinder hebben van bijvoor
beeld tieners die rondscheuren op op
gevoerde brommers, aldus Marseille.
Dat soort woongemeenschappen kun
nen volgens haar uitgroeien tot een
soort besloten wijken, al dan niet voor
zien van een slagboom over de oprij
laan. Zulke wijken worden nu her en
der zeer voorzichtig aangelegd voor de
zeer rijken. Binnen niet al te lange tijd
zullen ook de wat minder draagkrach-
tigen dergelijke wijken wensen, voor
ziet ze. Ze wijst daarbij naar de Ver
enigde Staten waar vele jaren geleden
Walt Disney deze markt al voorzag. In
opdracht van hem werden speciale om
muurde dorpen gebouwd met huizen
die in niets van elkaar verschillen. Daar
is het mooi, proper, veilig en knus. Want
ook cle voortuinen aldaar zijn eenvor
mig en zelfs de gordijnen zijn van de
zelfde kleur en patroon.
Zo erg zal het volgens haar in Neder
land en Zeeland niet worden. Maar het
zoeken naar een veilige plek om met een
aantal eensgezinden te wonen, neemt
wel toe. De individualistische gemeen
schapszin wordt volgens haar groter en
groter. Het zal haar dan ook niet verba
zen als er ooit een plan ingediend wordt
om een nieuw, klein, wat afgeschermd
dorp in het Zeeuwse te bouwen om te
voldoen aan die markt.
doen. „Als anderen het willen
kopen en in hun woning willen
ophangen, dan kan ik er wel vre
de mee hebben. Dan weet ik dat
mijn schilderijen gekoesterd
worden. Vaak ga ik ook kijken
hoe ze hangen. Maar moeilijk
vind ik het altijd, omdat ik mijn
hart en ziel erin smijt. Het is
geen seriewerk. Eerst loop ik
lang over een schilderij te den
ken, dan begin ik er aan, schets
ik, schilder ik het over en lang
zaamaan groeit het. Dan hoeft
mijn man echt niet te roepen:
'Het eten is klaar', want ik kom
toch niet. 's Anderendaags ben
ik op. Dan is al mijn energie ver
bruikt. Dan trek ik er vaak op
uit. Om rust te vinden, maar ook
om nieuwe inspiratie op te doen.
Ik zeg wel eens: 'Ik leef voor de
kunst en de natuur.' Vooral in
deze Zeeuwse hoek kom ik
graag. Ik doe hier ongelofelijk
veel inspiratie op."
Stemming
De landschappen - of ze nu
Zeeuws zijn of Afrikaans - ko
men bij Matthijs nooit al te her
kenbaar op het doek. Een hori
zon is zichtbaar, de lichtval, of
contouren van de begroeiing.
Waar ze naar zoekt is de stem
ming van een landschap, niet de
precieze uitbeelding. „Afrika
heeft iets mysterieus. Dat is wat
ik in een schilderij wil vangen."
Vaak neemt ze attributen mee
om in haar schilderijen te ver
werken, Zo is in een tafereel van
Marokko gekleurd zand door de
verf gemengd De as uit de stoof
is als voorbeeld genoemd, een
ander schilderij bevat stukjes
textiel. „Alles wat zich rond mij
bevindt, geef ik een tweede le
ven."
Matthijs beeldt ook figuren uit,
voornamelijk in inkt- en pastel-
Schilderes Annie Matthijs: „Ik zeg wel eens: 'Ik leef voor de kunst en de natuur'."
tekeningen en op zeefdrukken.
Net als de landschappen zijn ze
geabstraheerd. Een serie teke
ningen van naaktmodellen laat
zien dat ze alle stappen tussen
exacte uitbeelding en abstractie
beheerst. „Het precieze beeld
boeit me niet, maar je moet als
kunstenaar wel weten hoe iets
in elkaar zit. Anders abstraheer
je niet, maar lever je knoeiwerk
af."
Expositie Annie Matthijs, t/m 16 ju
li in het voormalig stadhuis Sint An
na ter Muiden, dagelijks geopend
van 14 tot 16 uur.
foto Charles Strijd
