Klanten Zeelandnet blijven online
Mini-varentjes komen uit Haamstede
PZC
Tot €250,- voordeel
bij Hi Profile
JK)
Worldcom schuift
met vier miljard om
cijfers op te krikken
Duizendjes stromen
terug naar Nederland
Zakgeld is
aan aantal
gebonden
spelregels
Internetprovider voorziet hooguit meer drukte bij faillissement KPNQwest
het bedrijf
profijt
van onze redactie economie
SAN FRANCISCO - Het
Amerikaanse bedrijfsleven
is opnieuw in opspraak ge
raakt door een groot financi
eel schandaal. Het Ameri
kaanse telecomconcern
WorldCom moest dinsdag
toegeven dat het voor bijna
vier miljard dollar heeft ge
knoeid in de boekhouding.
Financieel topman Scott
Sullivan wordt verantwoor
delijk gehouden en is met on
middellijke ingang ontsla
gen. „De directie is geschokt
door de onthullingen", zo
verklaarde bestuursvoorzit
ter John Sidgmore.
Onder Sullivans leiding is
met enorme bedragen ge
schoven in de jaarrekening
over 2001 en het eerste kwar
taal van 2002. Daardoor
werd een veel rooskleuriger
beeld van de onderneming
geschetst dan in werkelijk
heid het geval was. De Ame
rikaanse beurswaakhond
SEC vermoedde sinds maart
al dat de boekhouding niet
klopte. De 40-jarige Sullivan
werkte sinds 1994 voor
WorldCom. Tot voor kort be
schouwden analisten hem als
een van de getalenteerdste fi
nanciële toppers in de VS.
Bijstellen
Volgens WorldCom stond
3,85 miljard dollar ten on
rechte onder het kopje inves
teringen, terwij 1 het uitgaven
waren. Daardoor leek de
winst hoger. WorldCom gaat
met hulp van accountants
bureau KPMG zijn resulta
ten bijstellen. In plaats van
winsten komen er verliezen
in de boeken, zo is al duide
lijk.
De resultaten waren goedge
keurd door accountantsbu
reau Andersen, dat al van
zijn voetstuk was gevallen
door de affaire rond Enron,
de energiereus die eind vorig
jaar failliet ging. Andersen
was ook verantwoordelijk
voor de controle op de jaarre
keningen van Qwest en
Global Crossing, telecombe-
drijven waar ook boekhoud
kundige trucs worden ver
moed.
In een poging te overleven
gaat WorldCom 17.000 ba
nen schrappen, ongeveer
een vijf de van het personeels
bestand. Dit moet per jaar
900 miljoen dollar aan be
sparingen opleveren.
De 1100 werknemers in Ne
derland wachten in onzeker
heid hun lot af.
Bijna al het personeel werkt
in Amsterdam. Er is nog een
technische afdeling in Rot
terdam, waar enkele mensen
werken. Mocht Worldcom
omvallen, dan merkt de ge
middelde consument daar
weinig van, want het bedrijf
is alleen actief op de zakelij
ke markt.
Getroffen
Ook bij de grote Nederlandse
financiële concerns met gro
te Amerikaanse activiteiten
krabt men zich achter de
oren. Als Worldcom teloor
gaat, worden zij net als in het
geval van de Amerikaanse
energiereus Enron, flink ge
troffen.
ABN Amro gaat het verst net
de mededeling, dat bij een
faillissement van Worldcom
een voorziening van 100 mil
joen dollar nodig zou kunnen
zijn. Nederlandse concerns
zoals ABN Amro, verzeke
raar Aegon en bank/verzeke
raar ING stellen dat het ech
ter niet de eigen winst over
2002 zal beïnvloeden.
Of WorldCom overleeft, is
volgens analisten nog maar
de vraag. Het concern zit
midden in besprekingen om
vijf miljard dollar aan extra
financiering binnen te sle
pen. Als de financiering uit
blijft, komt WorldCom vol
gend jaar zonder geld te
zitten zo is de vrees. World
Com had het al moeilijk door
de ingezakte telecommarkt.
RTR/AFP/ANP/AP
donderdag 27 juni 2002
door Jeffrey Kutterink
KAMPERLAND - Wat Zee-
landnët betreft kan KPNQwest
I rustig failliet gaan. De internet
aanbieder heeft geen directe lijn
met Europa's omvangrijkste
glasvezelnetwerk. Gaat de stek-
ker op 1 juli eruit, dan zorgt dat
I volgens Zeelandnet hooguit
voor topdrukte op de internet-
snelwegen. De branchevereni-
I ging van internetaanbieders
j NLIP denkt dat er geen files zul
len ontstaan.
Internet is een aaneenschake-
I ling van tal van netwerken zon
der centrale controle en aanstu-
j ring. Dat is het gevolg van de
anarchistische structuur waar
uit internet de afgelopen decen
nia is gegroeid. KPNQwest is
niets anders dan een dikke sliert
I ineen bord spaghetti. Al die brei
I verbindt ruim 200 miljoen com
puters en 830 miljoen internet
ters met elkaar.
Een mailt je dat via Zeelandnet
van Goes naar Koewacht moet,
wordt allereerst in mootjes ge
hakt. Al die deeltjes informatie
schieten afzonderlijk van el
kaar via een kluwen van tele
foonlijnen, koperkabels en glas
vezel de aarde rond. Computers
zoeken uit welke weg de brokjes
data het best kunnen afleggen.
Er zijn immers meer wegen die
naar Rome leiden.
Via centrale verkeerspleinen
zoals de Amsterdam Internet
Exchange (zeg maar een soort
van Prins Clausplein op het in
ternet) gaan de stukjes informa
tie de wereld over. Continu de
internet-verkeersinformatie
raadplegend, omzeilen de weg
wijzers files, wegwerkzaamhe
den en afgesloten netwerken.
Bedrijven zoals KPNQwest en
WorldCom (eveneens financieel
in zwaar weer geraakt) beheren
de grote verkeersaders voor da
taverkeer over de wereld. De
hoofdwegen heten in internet
taal backbones: vergelijkbaar
met de breedste snelwegen naar
's werelds grootste steden. De
wegen gaan via de bodem van de
Atlantische Oceaan van de Ver
enigde Staten naar Europa en
omgekeerd.
Zeelandnet stuurt haar infor
matie de wereld over via de we
gen van KPN en WorldCom.
Zeelandnet maakt volgens di
recteur J. Bakker gebruik van
twee gescheiden lijnen naar de
Amsterdam Internet Exchange;
één van Kamperland via Rotter
dam en één via Breda naar de
hoofdstad. Ook loopt er van
Domburg een informatiesnel-
van onze redactie economie
AMSTERDAM - De Nederland-
sche Bank (DNB) heeft in de eer
ste drie maanden van dit jaar
voor 1,6 miljard euro aan gul
denbiljetten uit het buitenland
ontvangen. Dat is een kwart
meer dan in het laaste kwartaal
van 2001. Over heel vorig
jaar kwam voor 4 miljard euro
aan Nederlands papiergeld
terug.
Dat staat in het jongste statis
tisch bulletin van DNB. Een
deel van de bezitters van oude
biljetten heeft tot na de euro
omwisseling gewacht om de bil
jetten om te ruilen, zo conclu
deert DNB. Veruit de meeste bil
jetten kwamen uit Duitsland,
meer dan 80 procent. „Duitse
banken hebben van oudsher een
grote rol in de distributie van
buitenlandse biljetten", aldus
een woordvoerder van DNB.
Ook uit Luxemburg, kwamen
veel biljetten terug naar Neder
land in het eerste kwartaal. „We
kunnen aan bilj etten niet zien of
het wit of zwart geld is", bena
drukt de woordvoerder.
Meer dan de helft van de biljet-
tenstroom betreft briefjes van
duizend. In totaal zwerft nog
voor 1,1 miljard aan biljetten
rond. ANP
weg naar de London Internet
Exchange. Bovendien lopen er
tal van kleinere wegen naar an
dere internetaanbieders.
„We doen geen zaken met KPN
Qwest en dus heeft een faillisse
ment geen directe gevolgen.
Maar de omleiding van het in
ternationale internetverkeer
via andere wegen zorgt voor
drukte op andere netwerken.
We hebben met KPN en World
Com echter contracten waarin
een minimum snelheid van de
wegen is opgenomen. Ze moeten
die snelheid dus garanderen."
Worldcom
Hoewel de malaise bij KPN
Qwest dus aan Zeelandnet
voorbij gaat, raakt Zeelandnet
wel betrokken bij het eveneens
in moeilijkheden geraakte
WorldCom. Gaat dat bedrijf on
deruit, dan moet Zeelandnet
toch maatregelen nemen.
De Branchevereniging van Ne
derlandse Internet Providers
(NLIP) verwacht desondanks
geen noemenswaardige proble
men. „KPNQwest en WorldCom
zitten in de problemen door
overcapaciteit", zegt NLIP-
woordvoerder H. Leemans. „Ze
hebben als gevolg van de inter
nethype van een paar jaar gele
den teveel kabels aangelegd.
Met de groei in gedachten hiel
den ze de prijzen laag en bouw
den grote schulden op."
De afsluiting van het netwerk
van KPNQwest heeft volgens
Leemans geen gevolgen voor het
internet. „Internet is niet zo
kwetsbaar als veel mensen den
ken. Het ligt anders voor bedrij
ven die direct zaken doen met
KPNQwest, bijvoorbeeld KPN
en de Amsterdamse beurs, die
van KPNQwest huurlijnen af
nemen. Die lijnen zijn niet zo
maar voorhanden."
Alle 55 bij NLIP aangesloten
Nederlandse internetaanbie
ders hebben dus alternatieve
wegen om het internetverkeer
om te leiden. „Als het netwerk
van KPNQwest uitvalt kost het
misschien meer geld om het ver
keer om te leiden. Als het net
uitvalt kunnen internetgebrui
kers er hooguit iets van merken.
Maar zodra het verkeer is omge
leid, merken ze snel niets meer."
Gekleurde buizen steken uit de grond bij het ge
bouw van KPN-Telecom na het ingraven van de
glasvezelkabels Als gevolg van de internethype
van een paar jaar geleden hebben bedrijven zo
veel netwerken laten aanleggen, dat de branche
vereniging van internetaanbieders NLIP geen
problemen verwacht bij een eventueel faillisse
ment van KPNQwest. foto Phil Horvat/ANP
door Inge Heuff
RENESSE - Een beetje wegge
stopt, achter een talud tegen
over het Transferium van
Renesse, ligt Vitro Plus. Dit
weefselkweeklaboratorium
voor de vermeerdering van va
rens levert vanuit Renesse en
Haamstede per jaar wereldwijd
twintig miljoen varens af, onge
veer een kwart van de mondiale
productie. Er zijn slechts twee
concurrenten die zich kunnen
meten met Vitro Plus: een
bedrijf in Aalsmeer en een in
Israël.
Vermeerderen via weefsel
kweek is arbeidsintensief. Op
gezette tijden moeten heel jonge
uitlopers die van groeipunten
van de moederplanten komen,
handmatig gedeeld worden en
op een voedingsbodem worden
gezet. Een groeipunt kan wel
10.000 kweekvarens opleveren.
Er loopt dan ook aardig wat per
soneel door de gangen en
kweekkamers van Vitro Plus.
„Voor deze laboratorium werk
zaamheden leiden wij onze me
dewerkers zelf op", zegt direc
teur JohnBijl. Hij begon, samen
met zijn compagnon Kees Ze
venbergen, in 1991 met Vitro
Plus.
Zevenbergen had als hobby het
opkweken van orchideeën ter
wijl Bijl opgegroeid is in de va
rens en een laboratoriumach
tergrond heeft.
Samen besloten zij van hun
hobby werk te maken en Vitro
Plus was geboren. Bijl: „Kees
Zevenbergen komt hier van
daan en de lucht in Zeeland is
heel zuiver, dat blijkt wel aan
alle korstmossen die hier groei
en. De keuze was dus niet zo
moeilijk om dan hier het labora
torium op te zetten."
In het begin werden er via weef
selkweek ook orchideeën opge
kweekt, evenals snijbloemen.
De arbeidsintensiviteit van het
vermeerderen, en de daarmee
samenhangende hoge perso
neelskosten, stelde het bedrijf
echter voor een dilemma. Of de
productie moest naar het bui
tenland verplaatst worden, of
Vitro Plus moest vergaand auto
matiseren.
De keuze viel op de laatste mo
gelijkheid. Daarbij werd ook
gekozen voor één product, na
melijk de varens. Deze blijken
de geautomatiseerde handelin
gen goed te doorstaan. „Er zijn
vooral in de eerste twaalf maan
den van het vermeerderen nog
steeds veel manuele handelin
gen", vertelt Bijl, „maar de laat
ste twee maanden van het
proces zijn behoorlijk geauto
matiseerd."
Trays
Vitro Plus heeft zelf de nodige
hightech apparaten ontworpen
en ontwikkeld voor het automa
tiseringsproces. De omslag
kwam echter met de ontwikke
ling van de Vitro-Trays. Dat
zijn kunststof schaaltjes waar
de piepkleine varens geautoma
tiseerd elk in hun eigen afgeme
ten hoeveelheid substraat ko
men te liggen. Elke Vitro-
Tray bevat 48 even grote plant
jes.
De tray wordt afgedekt met een
speciaal soort zuurstofdoorla-
tend kunststoffolie. Het trans
port van deze trays is eenvoudig
en de afnemer kan geautomati
seerd op het juiste moment de
varens overzetten op grond.
Vroeger werd gebruik gemaakt
van 'grasmatjes' waar de jonge-
plantenkweker handmatig de
varens uit moest halen. „Met de
ze nieuwe techniek hebben we
de keten verkort", verklaart de
directeur.
„Gingen vroeger alle varens
eerst nog naar de jonge-plan-
tenkweker, nu koopt de grootste
varenkweker van de wereld,
goed voor vier miljoen varens
per jaar, rechtstreeks bij ons in.
Dat geldt overigens niet voor al
le afnemers. Niet iedere eind-
kweker heeft willen investeren
in de bijbehorende techniek.
Dus een deel van onze varens
gaat nog steeds naar de jonge-
plantenkweker."
Veertig procent wordt geëxpor
teerd naar Amerika en eenzelf
de percentage komt in Europa
terecht. De rest verkoopt Bijl el
ders in de wereld. „Omdat we
maar één product hebben, wer
den we wel gedwongen wereld-
Advertentie
€0,-*
Nokia® 3310
29,-*
Samsung N620
Nu tot 3 maanden gratis Hi Profile abonnement.
Piis-, model- ot todvMsche wijzigingen on Uivikloulcn voorbehouden. Aanbiedingen zjn geldig lol 30 |ur» 2C02,
zolang da voorraad strekl en mei geldig «1 combnatle mei andere aanUedngen. Allo prijzen Z(n indusfef BTW.
'Ezclusiol eenmalige aansluitkosten C 52.50, Vraag b( Primatoxi ra
Varentjes in trays bij Vitro Plus in Burgh-Haamstede.
wijd te werken om het risico te
spreiden."
Weefselkweek is niet alleen ar
beidsintensief, maar ook zeer
kwetsbaar. Hygiëne en steriel
werken zijn essentieel. De 25
soorten kamervarens die Vitro
Plus momenteel produceert,
moeten strikt gescheiden wor
den, want met die grootte is on
mogelijk te zien om welke soort
het gaat. Het gebouw staat on
der overdruk met Zeeuwse lucht
die aangezogen wordt en het
water wordt eigenhandig ont
hard en gesteriliseerd. Elke Vi-
trotray heeft door de bijzondere
samenstelling van het kunst
stoffolie zijn eigen microkli
maat.
Beschermd
De markt van varens is continu
in beweging en Bijl wil daarop
inspelen. Mutanten worden
kwekersrechterlij k beschermd.
Zo is de Nevada een succesvolle
mutant van de huis-, tuin- en
keukenvaren maar dan steviger,
valt minder snel uit en heeft een
donkerder blad.
Vitro Plus heeft ook de rechten
van de Greenwave van een
Amerikaanse kweker opge
kocht. Deze donkergroene,
grillig gevormde varen moet
Naam
Vitro Plus
Plaats
Renesse eri Haamstede
Opgericht
1991
Aantal werknemers
30
Omzet
qirca 2 miljoen euro
snij bladeren opleveren voor
boeketten en bloemstukken.
Bijl: „We willen deze varen in
Afrika opkweken en dan in
Aalsmeer voor de veiling bren
gen."
Tuinvarens is volgens Bijl een
absolute groeimarkt. Er loopt al
foto Marijke Folkertsma
enige jaren onderzoek naar ver
meerdering via de sporen van
varens. Sinds kort zit er een on
derzoeker voltijds op en Bijl
verwacht de eerste resultaten
nog dit j aai-.
„Ik schat dat het vermeerde
ringsproces via sporen ongeveer
de helft sneller kan dan met de
techniek met groeipunten. Maar
belangrijker voor ons is dat het
vooral minder arbeidsintensief
is."
Momenteel test Vitro Plus vijf
tig soorten tuinvarens. Afhan
kelijk van de resultaten wil Bijl
een basis kwaliteitsaanbod van
circa vijftien soorten gaan aan
bieden. „Marketingtechnisch
moet daar nog wat aan gedaan
worden. We willen herkenbaar
worden voor de consument zo
dat deze weet dat hij kwaliteit
koopt."
Op het verlanglijstje staat ver
der nog de verhuizing van het
laboratorium uit Renesse naar
Haamstede. Daar is al de op
kweek en distributie gevestigd.
„We groeien in Renesse uit ons
jasje en we hopen eind dit jaar te
kunnen verhuizen. Maar dat is
mede afhankelijk van de moge
lijkheid of we in Haamstede het
naastgelegen terrein kunnen
kopen."
door Brenda van Dam
DEN HAAG - Terwijl de vol
wassenen nog worstelen met de
omwisseling van gulden naar
euro, staat er een hele nieuwe
euro-generatie te trappelen om
geld uit te gaan geven. Kinderen
op de basisschool, van een jaar
of zes, zijn de eersten in ons land
die waarschijnlijk helemaal
niet meer in guldens zullen den
ken.
Maar euro of gulden, het blijft
zaak hen de waarde van het geld
bij te brengen. Dat kan door
geld regelmatig onderwerp van
gesprek te maken. En natuurlijk
door zakgeld te geven. Want ook
een euro kun je maar één keer
uitgeven.
„Ik wil een Harry Potter-video.
Ga die maar gauw kopen, ma
ma", meldt een vierjarige. Han
dig hoor, zo'n papa en mama die
altijd alles voor je aanschaffen.
Geen enkel besef dat zoiets geld
kost. Tijd dus voor een stukje fi
nanciële opvoeding. Op deze
leeftijd kom je nog niet veel ver
der dan voorzichtig over geld te
praten of kinderen af en toe eens
iets te laten afrekenen in een
winkel. Je kunt jonge kinderen
ook best uitleggen waarom je
bepaalde dingen wel voor ze
koopt en andere niet. Bijvoor
beeld omdat je een artikel te
duur vindt of omdat je het sim
pelweg niet nodig vindt dat ze
het krijgen. „Ik koop echt niet
zomaar een dure video. Als je die
zo graag wilt hebben, vraag hem
dan maar voor je verjaardag",
luidde in dit geval het ant
woord. Even later meldde zoon
lief: „Ik wil ook eigen geld." Het
antwoord beviel hem wel: „Als
je zes bent, krijg je zakgeld."
Dat was nog eens 'cool!'
Als een kind zes is kan het na-
melijk een beetje rekenen en ook
de euromunten van elkaar on
derscheiden. Een zesjarige zal
zijn geld niettemin waarschijn
lijk meteen uitgeven. Zolang het
nog niet om grote bedragen
gaat, hoeft dat geen bezwaar te
zijn. Vanaf een jaar of zeven be
grijpen kinderen dat als je geld
opzij legt, je later iets duurs
kunt kopen wat je graag wilt
hebben. Overigens krijgt zo'n
zeventig procent van de kinde
ren op de basisschool zakgeld
van hun ouders.
Spelregels
Volgens het Nationaal Instituut
voor Budgetvoorlichting (het
Nibud) is zakgeld het effectiefst
als ouders zich aan de volgende
spelregels houden:
Spelregel nummer één: zakgeld
is een vast bedrag en het wordt
op een vast tij dstip gegeven .Bij
voorbeeld elke zaterdag, of bij
oudere kinderen op de eerste
dag van de maand. Op deze ma
nier weet een kind precies hoe
lang het met het geld moet doen
De tweede spelregel gaat over
de besteding. Daar moeten af
spraken over gemaakt worden.
Er zijn vaste uitgaven waar re
kening mee gehouden moet
worden, zoals bijvoorbeeld een
strippenkaart of cadeautjes.
Daarnaast blijft er geld over om
vrij te besteden.
De laatste spelregel: zakgeld is
geen sanctiemiddel of beloning.
Hoewel het erg verleidelijk is
om bij wijze van straf het zak
geld in te houden, is dit weinig
zinvol. Ook is het niet de bedoe
ling om kinderen het zakgeld
zelf te laten verdienen door
klusjes in huis te doen. Zakgeld
is een vast gegeven. Alleen dan
kun je er wat van leren.
Hoeveel zakgeld moet je geven?
Dat hangt af van het inkomen
van de ouders en van wat ervan
betaald moet worden. In de ta
bel staat aangegeven wat kinde
ren in Nederland gemiddeld ge
nomen per week aan zakgeld
krijgen.
Twee dingen vallen op. Ten eer
ste wordt er niet steeds één ge
middeld bedrag vermeld. Lo
gisch, want niet iedere ouder
kan of wil evenveel besteden en
kindei'en hoeven er ook niet al
lemaal hetzelfde van te doen.
Wat ook opvalt, is dat het zak
geld vanaf een jaar of twaalf een
sprong maakt. Hoe ouder het
kind, des te meer wensen én ver
antwoordelijkheden. En ook
daar kan het zakgeld op aange
past worden. De spelregels zijn
dus geen eenmalige aangele
genheid, maar zullen van tijd tot
tijd weer eens doorgenomen
moeten worden. GPD
Tabel:
Leeftijd: zakgeld per week:
6-7 jaar minder dan 1,15 euro
8-9 jaar
10-11
jaar
12 jaar
13 jaar
14 jaar
15 jaar
16 jaar
17 jaar
0,45 tot 1,15 euro
0,90 tot 2,25 euro
2,25 tot 4,45 euro
2,50 tot 5,— euro
3,—tot 5,75 euro
3,50 tot 6,75 euro
4,—tot 7,25 euro
4,50 tot 9,— euro.
