Europa zwaait nestor Kok uit
PZC
PZC
Nederland moet apartheid in
Israël met sancties bestrijden
Coalitiepartijen in
recordtempo eens
Premier betreedt morgen in Sevilla voor de laatste keer het podium
te gast
20 juni 1952
donderdag 20 juni 2002
Dit weekeinde neemt Eu
ropa afscheid van Wim
Kok. De collega-premier:
„Hij heeft veel meer in
vloed dan een Nederland
se premier normaliter zou
hebben." De diplomaat:
„Een bemiddelaar, geen
aanjager." Zijn eigen
ambtenaren: Een gebo
ren chagrijn." De balans
van een Europese bede
vaart.
door Mare Peeperkorn
Op de traditionele 'familiefo
to' van de regeringsleiders
in de Europese Unie staat hij
vrijwel altijd achteraan. Be
scheidenheid speelt een rol,
maar meer nog zijn postuur.
Wim Kok torent boven de rest
uit. „Een groot man uit een klein
land", zegt zijn collega en
vriend Jean-Claude Juncker, de
premier van Luxemburg. „Hij
had meer invloed dan hijzelf
dacht."
Morgen poseert Kok in Sevilla
voor het laatst met zijn Europe
se collega's voor de camera. Het
wordt zijn 31-ste EU-top als
premier, een prestatie die de
meeste andere regeringsleiders
niet zullen evenaren. Hoewel
nostalgie hem vreemd is, zal
Kok ongetwijfeld even terug
denken aan die allereerste top
ontmoeting op het Griekse ei
land Korfu (1994). Kok was toen
nog minister van Financiën,
maar kreeg de touwtjes in han
den omdat premier Lubbers in
de race was voor het voorzitter
schap van de Europese Commis
sie.
Korfu ontaardde uiteindelijk in
een klassiek Grieks drama na
dat Lubbers' Europese ambities
in de eerste akte sneuvelden en
die van de Belg Dehaene in de
tweede. „De premier kreeg een
uitstekend voorproefje van wat
hem te wachten stond", herin
nert een naaste medewerker.
„Bijvoorbeeld hoe het voelt als
kanselier Kohl tegen je aan be
gint te blaffen."
Kok was allerminst uit het veld
geslagen door deze eerste con
frontatie. Integendeel. „Op het
moment dat Kohl zijn buik te
gen die van mij aan schui'kte,
besefte ik dat ik net iets groter
was", vertrouwde hij zijn amb
tenaren later toe. „En Kohl
voelde dat ook. Vanaf dat mo
ment wist ik: die man kan ik
hebben."
Sinds Korfu is er veel veran
derd. De grote leiders van wel
eer - Kohl, Thatcher, Mitterand
- zijn van het politieke toneel
verdwenen of overleden, terwijl
Kok uitgroeide tot de nestor van
het Europese circus. Niet alleen
het voortschrijden der jaren
bracht hem deze status, zijn
persoonlijkheid speelde zeker
mee. Een nukkige man-met een
narrige kop, omschrijft een EU-
diplomaat de premier. „Mensen
zijn al snel een beetje bang voor
hem, hij imponeert.
Juncker prijst 'vriend Wim' om
diens indrukwekkende dossier
kennis en realistische kijk op de
EU. „Kok wordt zeer serieus ge
nomen door de andere Europese
leiders. Wij luisteren naar hem,
Wim houdt ons bij de les. Als een
van ons afdwaalt of zich verliest
in nationale sentimenten, is
Kok daar om ons te herinneren
aan eerdere afspraken. Hij is een
echte bruggenbouwer."
Het is de man van de onderons
jes, stelt Juncker. Achter de
schermen actief, een compro-
missenman, geen mannetjesma
ker. „Kok is de pro-actieve
voorzitter, waarna de echte
voorzitter met de eer gaat strij
ken", aldus de Luxemburger.
„Hij heeft veel meer invloed in
Europa dan een Nederlandse
premier normaliter zou heb
ben."
Tweede viool
'Deskundig', 'degelijk' en 'sta
biel', het zijn eigenschappen die
ook een keerzijde hebben. „Kok
is voorspelbaar", analyseren
Brusselse diplomaten. „Hij
speelt altijd de tweede viool in
de Europese orkestbak. Heel
betrouwbaar maar nooit een
zinderende solo, laat staan
de rol van dirigent. Het is
een bemiddelaar, geen aanja
ger."
Kok maakte in 1994 zijn Europese debuut tijdens de top van regeringleiders op het Griekse eiland Korfu. Hij was toen minister van Finan
ciën. Naast Kok zitten de toenmalige premier Lubbers (m) en minister van Buitenlandse Zaken Kooijmans. foto ANP
Waarom? Gebrek aan visie op
Europa, concluderen binnen-
en buitenlandse diplomaten. De
voormalige vakbondsman is op
zijn best als hij elementen van
andermans bijdragen in elkaar
kan schuiven tot een voor ieder
een acceptabel geheel. Gedul
dig plak- en knipsel werk, en dat
verdraagt geen visionaire schet
sen.
Onveranderd na al die jaren is
Koks nervositeit in de aanloop
naar een EU-top. „Een geboren
chagrijn", verzuchten ambte
naren die hem in de KBX - het
regeringsvliegtuig - vergezel
len. Tijdens de vlucht is nie
mand veilig. De stukken zijn te
lang, de cijfers kloppen niet en
anders ontbreekt er wel iets,
Koks medewerkers weten dat ze
zich op zo'n moment niet teveel
van hun baas moeten aantrek
ken.
Dit 'sparren' met zijn ambtena
ren is de manier waarop Kok
zich de vaak complexe EU-dos-
siers eigen maakt. Dankzij de
zeursessie op de heenreis zitten
niet alleen de hoofdlijnen, maar
ook de details in zijn geheugen
gebeiteld. „Kok laat zich geen
oor aannaaien. En als dat toch
gebeurt, is hij zich daar zeer van
bewust."
Glaasje korenwijn
Pas na afloop van de top
ontspant Kok. Zijn de onder
handelingen goed verlopen dan
krijgen de ambtenaren een
schouderklopje en wordt er een
glaasje koren wijn geschonken
inhet KBX-toestel. Bij hoge uit
zondering gaat de fles voor een
tweede keer rond.
Een echte Europeaan is Kok in
al die jaren nooit geworden,
zeggen zijn ambtenaren. „Daar
mist hij de verbeeldingskracht
voor. Kok is bekeerd van onge
lovige naar een gematigd gelo
vige Europeaan, maar wel op
basis van analyse en niet uit
overtuiging." De premier beseft
al te goed dat Nederland buiten
de EU geen enkele rol speelt op
het politieke en economische
wereldtoneel.
Niemand ziet Kok terugkomen
in Brussel, zeker niet als voor
zitter van de Europese Commis
sie. Die kans heeft hij twee keer
gehad en even zovele keren
laten lopen. Eerst in Berlijn
(1999), net na de val van de vori
ge Commissie. En vorig jaar
kreeg de premier de perfecte
herkansing, toen alle hoofdste
den hem vroegen de Europese
Conventie te leiden, de praat
club over de toekomst van Euro
pa. Een beter opstapje naar het
commissievoorzitterschap in
2005 is niet denkbaar, zegt
Juncker. „Wij trokken allemaal
aan Wim, maar hij beriep zich
steeds op zijn belofte aan de kie
zer. Dat getuigt van een onbuig
zame oprechtheid. Ik waardeer
dat zeer."
Diplomaten bezien Koks dub
bele weigering door een heel an
dere bril. „Hij heeft het lef niet",
stellen zij vast. „Het is alsof al
les buiten het Binnenhof al snel
te groot voor hem is." GPD
door Jaco van Lambalgen
In recordtempo hebben de
drie beoogde regerings
partners VVD, CDA en LPF
overeenstemming bereikt
over het beleid dat zij de ko
mende vier jaar willen voe
ren. In iets meer dan drie we
ken onderhandelen hebben
zij knopen doorgehakt over
de moeilijkste dossiers.
Bezuinigingen: het nieuwe
kabinet wil acht tot tien mil
jard euro bezuinigen om de
staatsschuld binnen 25 jaar
af te lossen en nieuwe inves
teringen te kunnen doen.
Waar precies op bezuinigd
zal worden moeten de partij
en nog uitwerken. Vast staat
al wel dat alle ministeries de
personeelskosten moeten
drukken.
Extra geld, zo'n twee a drie
miljard euro, gaat naar vei
ligheid, onderwijs en zorg. Er
komen duizenden agenten
bij; op een exact aantal wil
den de onderhandelaars zich
niet vastpinnen. Ook de ou
derenzorg en het middelbaar
beroepsonderwijs kunnen op
extra geld rekenen.
De nieuwe opzet van de WAO
is één van de hoofdpijndos
siers van het nieuwe kabinet.
De instroom moet met 40
procent omlaag, alleen men
sen die volledig arbeidsonge
schikt zijn krijgen nog een
uitkering. Na twee jaar be
kijken de partijen of het no
dig is de eisen voor de WAO te
verscherpen, als er toch te
veel nieuwe WAO'ers bijko
men. Als de instroom omlaag
gaat kunnen de uitkeringen
verhoogd worden van 70
naar 75 procent van het
laatst genoten loon.
Het andere hoofdpijndossier
is het nieuwe zorgstelsel. Ie
dereen gaat dezelfde basis
premie betalen, met een ei
gen risico van 80 tot 100 euro
per jaar. Minder draagkrach-
tigen, die er door het nieuwe
stelsel teveel op achteruit
gaan, worden gecompen
seerd via een zogenoemde
zorgtoeslag (die niet verre
kend wordt via de fiscus). De
premie voor kinderen wordt
betaald door het Rijk.
Het asielbeleid wordt aange
scherpt. Er komt een nieuwe
'uitzetorganisatie', die uitge
procedeerde asielzoekers uit
het land verwijdert. Illegaal
verblijf in Nederland wordt
strafbaar. Ook worden de re
gels voor het over laten ko
men van een partner uit het
buitenland strenger. Wie zich
zonder papieren meldt moet
binnen drie maanden aanto
nen uit welk land hij komt en
dat hij daar moet vrezen voor
vervolging.
Veiligheid: Er komt een alge
mene identificatieplicht. Al
le burgers ouder dan 12 jaar
die zich op Nederlands
grondgebied bevinden, moe
ten zich kunnen legitimeren.
De enige beperking is dat de
politie een 'redelijk vermoe
den' van strafbare handelin
gen moet hebben vóór naar
papieren mag worden ge
vraagd.
Verkeer: De kilometerhef
fing is van tafel. Wel wordt
bekeken hoe het technische
gedeelte, het via satelliet vol
gen van auto's, gebruikt kan
worden op bijvoorbeeld tol
wegen. De snelwegen met
twee keer twee rijstroken
worden standaard met een
rijstrook verbreed. Ook komt
er een spoedwet voor het
sneller aanleggen van wegen.
Milieu: De sluiting van de
kerncentrale Borssele wordt
afgeblazen. Gemeenten, ook
die in het Groene Hart, krij
gen meer mogelijkheden om
woningen en bedrijfsruimte
te bouwen. De strengere re
gels van het vorige kabinet
worden geschrapt.
De gekozen burgemeester
komt in zicht. Het kabinet in
wording wil de Grondwet
wijzigen om de rechtstreeks
gekozen burgemeester mo
gelijk te maken. Het zal dan
nog tot een volgend kabinet
duren voor er zo'n systeem is.
Rem op uitbreiding Europese
Unie. Elk van de tien nieuwe
kandidaat-lidstaten moet
apart worden beoordeeld
voor hij kan toetreden tot de
EU. GPD
Nelson Mandela heeft vorige
week zijn dankbaarheid uitge
sproken voor de steun die
Zuid-Afrika tijdens en na de
strijd tegen apartheid van Ne
derland kreeg. Hij deed dat op
het aan hem gewijde galafeest
in het Amsterdamse Theater
Carré. Echter, het verzet tegen
de apai-theid kwam in Neder
land schoorvoetend van de
grond, stelt Arjan El Fassed
vast. Bovendien was dat verzet
niet universeel. Hij ziet een
verband met de Nederlandse
houding jegens Israël.
door Arjan El Fassed
De voormalige Zuid-Afri
kaanse president, Nelson
Mandela, was vorige week in
Nederland om de Four Free
doms Award in ontvangst te
nemen. Hij kreeg de onder
scheiding, die wordt toegekend
aan personen die de vrijheid
hebben nagestreefd, in Mid
delburg.
De relatie van Nederland met
Zuid-Afrika is altijd een bij
zondere geweest. Aanvanke
lijk meenden Nederlanders
zich niet al te hard te moeten
opstellen tegenover de door
blanke Zuid-Afrikaners gebe
zigde rassenpolitiek. Later,
mede als gevolg van de bloed
bad in Sharpeville, zagen zij
redenen om de blanke minder
heid in Zuid-Afrika op andere
gedachten te brengen.
Pas begin jaren zeventig trad
een kabinet aan dat zich iets
nadrukkelijker tegen de apart
heid in Zuid-Afrika keerde.
Zowel met Zuid-Afrika als met
Israël heeft Nederland altijd
een bijzondere relatie gehad.
Ooit stond kritiek op Israël sy
noniem voor 'nestbevuiling'.
Dat lijkt nu weer terug te ke
ren. Kritiek op praktijken van
de Israëlische bevolking ten
aanzien van de Palestijnse be
volking wordt steevast gepa
reerd met beschuldigingen van
'anti-semitisme'.
De Nederlandse regering heeft
zowel in de relatie met het
Zuid-Afrikaans apartheidsbe
wind als vanwege de bijzonde
re band met Israël zich terug
houdend opgesteld, zelfs al
werden schendingen van
mensenrechten in die lan
den op morele gronden verwor
pen.
Vredeling
Al vanaf de jaren vijftig voel
den de opeenvolgende kabi
netten een sterke band met de
jonge staat Israël. Zo ging er in
de oorlogen van 1956 en 1967
Nederlands militair materieel
naar Israël. Ook het kabinet
Den Uyl wilde in het najaar
van 1973 Israël niet laten val
len, maar was terughoudend
met het verstrekken van mili
taire steun. Andere Europese
partners (Frankrijk, Italië,
Verenigd Koninkrijk) waren
immers minder Israël-gezind
en stelden zelfs een wapenem
bargo in.
Premier Den Uyl en minister
van Buitenlandse Zaken, Van
der Stoel, voelden daarom wei
nig voor nieuwe wapenleve
ranties. De toenmalige minis
ter van Defensie, Vredeling,
liet desondanks tankonderde
len en munitie naar Israël over
brengen. De Amerikaanse CIA
benaderde in die tijd onder an
dere het hoofd van de Binnen
landse Veiligheidsdienst en
Algemene Zaken om zoveel
mogelijk wapens naar Israël te
krijgen.
De transacties moesten zowel
in binnen- als buitenland ge
heim blijven. Vredeling han
delde immers tegen de wil van
het kabinet en militaire leve
ranties zouden in de Arabische
wereld niet goed vallen. Dat
laatste bleek wel toen eind
1973 een olieboycot werd afge
kondigd tegen Nederland. Ook
nu, ondanks scherpe kritiek op
de Israëlische regering, vindt
de Nederlandse regering het
niet nodig passende maatre
gelen te nemen en een formeel
wapenembargo af te kondi
gen.
Dat Israëlische maatregelen in
de bezette Palestijnse gebieden
overeenkomsten vertonen met
praktijken van het Zuid-Afri
kaanse apartheidsbewind
staat buiten kijf. Onlangs ver
geleek de zwarte Zuid-Afri
kaanse bisschop Desmond
Tutu de Israëlische onderdruk
king van de Palestijnse bevol
king met de apartheid in Zuid-
Afrika.
Geschokt
In de zomer van 2001 bezocht
een delegatie van de Zuid-
Afrikaanse non-gouvermente-
le organisaties Israël en de Pa-
Minister van Defensie Vredeling (1) liet in 1973 Israël in het geheim van wapens voorzien. Zijn collega van Buitenlandse Zaken Van der
Stoel (r) stelde zich daarentegen terughoudend op jegens Israël, evenals de toenmalige minister-president Den Uyl. foto ANP
lestijrise gebieden. De leden
van de delegatie waren
geschokt. „Het apartheidsbe
wind heeft nooit tanks ge
stuurd in de zwarte ban-
tustans. We waren gewend aan
afgrendeling van de town
ships, maar dit duurde slechts
enkele dagen. Soldaten deden
huiszoekingen en legde een se
rie van strafmaatregelen op,
maar die kunnen niet worden
vergeleken met de repressieve
acties van het Israëlische leger
en de maandenlange afgrende
ling van dorpen en steden in de
Palestijnse gebieden."
Ondanks de vele overeenkom
sten weigert de Nederlandse
regering dezelfde passende
maatregelen te treffen tegen Is
raël. Terwijl het Israëlische le
ger ontwikkelingsprojecten
vernietigt die betaald zijn met
Europees geld, genieten Israë
lische bedrijven in Europa nog
steeds een voorkeursbehande
ling.
Sinds Ariel Sharon aan het
hoofd van de Israëlische rege
ring staat, zijn zeker 54 nieuwe
nederzettingen gebouwd en
met dagelijkse invasies van het
Israëlische leger in verschil
lende Palestijnse steden heeft
Israël feitelijk de hele Westelij
ke Jordaanoever herbezet. Op
roepen van Israël aan Pales
tijns adres om het geweld te
staken werken niet. Repressie
leidt immers tot verzet. De cir
kel van geweld lij kt niet te kun
nen worden doorbroken.
Veranderingen
Zonder dramatische verande
ringen gebeurt er niets en blij
ven we getuigen van meer do
den en gewonden aan beide
kanten. Zonder druk van bui
tenaf is vrede onmogelijk. Al
leen internationale druk kan
Israël doen inzien dat het hui
dige systeem niet werkt en dat
het moet kiezen tussen twee
onafhankelijke staten met vei
lige en erkende grenzen of
een democratische staat waar
in twee nationaliteiten samen
gaan. Elke vorm daartussen,
inclusief beperkte autono
mie, is gedoemd te misluk
ken.
In dit kader zal Nederland niet
alleen politieke druk moeten
uitoefenen, maar ook economi
sche druk. Indien het Neder
landse verzet tegen apartheid
welgemeend was, dan dient de
regering ook deze apartheid op
een globaal niveau te bestrij
den.
Arjan El Fassed woont op de
door Israël bezette Westelijke
Jordaanoever en werkt voor de
mensenrechtenorganisatie
LAW (Law and Water).
PLOEGENDIENST - De ar
beidsinspectie pleit voor een
drastische uitbreiding van het
werken in ploegendiensten in
de industrie. Een uitbreiding
van het ploegenwerk kan dui
zenden banen scheppen, stelt
de inspectie.
BEREGENING - In een fruit-
teeltbedrijf in Lewedorp
wordt een proef met berege
ning gedaan. In droge tijden
laat het tekort aan zoet water
zich vooral in de Zeeuwse
land- en tuinbouw altijd extra
gelden. Daarom wordt er nu
een proef gedaan, waarbij zoet
water uit de grond wordt op
gepompt om de groenten en
het fruit te beregenen.
OPERATIE - Zelfs na een ope
ratie is de Amerikaan Millard
Wright weer aan het stelen ge
slagen. De man bracht al een
groot deel van zijn leven ach
ter de tralies door. In 1949
werd hij voorwaardelijk vrij
gelaten, nadat hij een hersen
operatie had ondergaan om
een einde te maken aan zijn
'neiging tot stelen'.
ZEEMIJN - De loodsdienst
van Antwerpen heeft gister
avond de scheepvaart gewaar
schuwd om goed op te letten,
omdat er een drijvende mijn is
gesignaleerd in de Wester-
schelde. De mijn is gezien tus
sen de haven van Vlissingen en
De Schone Waardin.
Uitgever:
J. C. Boersema
Hoofdredactie:
A. L. Oosthoek
D. Bosscher (adjunct)
A. L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Oostsouburgseweg 10
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Fax:(0118)470102
E-mail redactie@pzc.nl
Vlissingen:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel (0118) 484000
Fax, (0118)470102
E-mail: redwalch@pzc.nl
Goes: Voorstad 22
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113) 273000
Fax. (0113) 273030
E-mail- redgoes@pzc.nl
Terneuzen: Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Terneuzen
Tel. (0115) 645769
Fax. (0115) 645741
E-mail: redtern@pzc.nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel. (0114) 372776
Fax. (0114) 372771
E-mail: redhulst@pzc.nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel, (0111)454647
Fax. (0111)454657
E-mail: redzzee@pzc.nl
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur
Zierikzee, Goes en Hulst
8.30-17.00 uur
Zaterdags in Vlissingen
van 8.00 tot 10 30 uur
Internet: v
v.pzc.nl
Internetredactie:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
E-mail: web@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vrijdag
gedurende de openingstijden;
zaterdags tot 13.30 uur.
Overlijdensadvertenties:
maandag t/m vrijdag: tijdens kantooruren
zondag: van 16.00 tot 18 00 uur
Tel. (0118) 484000.
Fax (0118) 470100.
Abonnementen
(bij acceptgirobetaling geldt een
toeslag van ?,--)
per maand 19,25
per kwartaal: 52.- -
per jaar 198,--
Voor toezending per post geldt
een toeslag
E-mail: abo@pzc.nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor
het einde van de betaalperiode.
Losse nummers per stuk:
maandag t/m vrijdag: /,--
zaterdag: 1,50
Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW
Bankrelaties
ABN AMRO 47.70.65.597
Postbank 35.93.00
Advertenties
Alle advertentieopdrachten worden
uitgevoerd onder toepassing van
de algemene voorwaarden van
Uitgeverij PZC BV alsmede de
regelen voor het advertentiewezen.
Tarieven kunnen tijdens kantooruren
worden opgevraagd.
Voor gewone advertenties;
Tel: (0118) 484240
Fax: (0118)470100
Voor kleintjes: Tel (0118) 484321
Fax: (0118)484370
Auteursrechten voorbehouden
Uilgeverlj Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel van hel Wegener-concèrn. De door u
aan ons verstrekte gegevens hebben wi) opgenomen in een bestand dat wordt gebruikt voor onze
(abonnementen)administratie en om u te (laten) informeren over voor u relevante diensten en pro
ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener of door ons zorgvuldig geselecteerde
derden Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftelijk melden bij PZC, afdeling
lezersservice. Postbus 18,4380 AA Vlissingen
Behoort tot LUGQGflSr
