Borsato in kampioenssfeer
Gewoon je ogen
dichtdoen en zingen
PZC
Ik kan meer betekenen als zangeres dan als advocaat
Driedaagse in Feyenoordstadion
27
t<r
Habib
Koité
Angelique Kidjo
vrijdag 14 juni 2002
Marco Borsato: „De Kuip laat zich met geen andere speelplek vergelijken."
IV
oersend richting de Kuip was Antwerpen
.vorige week een ideale tussenstop. Maar
Rob de Nijs, Boudewijn de
Groot, Stef Bos, Frank
Boeijen, Benny Neyman; stuk
voor stuk hebben ze als zingen
de taalgenoten bij onze zuider
buren al menig potje kunnen
breken, maar niemand schopte
het ooit zover als Marco Borsa
to. Met vijf avonden Antwerps
sportpaleis overtreft hij trou
wens ook zo'n beetje de hele in
ternationale popelite. Waarbij
de Noord-Hollandse zanger niet
alleen dik 90.000 fans bijna drie
uur lang pleziert, maar ook nog
eens de doorgaans kritische
Vlaamse muziekpers tot ware
juich verhalen aanzet. „Wat er
dit keer allemaal over me is ge
schreven, slaat echt alles. Geen
onvertogen woord zat er tussen
en dat wil hier wat zeggen, hoor.
Zeker voor een Nederlander, die
in Vlaanderen nu eenmaal toch
altijd meer argwaan te overwin
nen heeft," zegt Borsato, die de
voorbije jaren veel tijd en ener
gie heeft gestoken in het opvoe
ren van zijn populariteit bezui
den Brasschaat.
Na zijn geslaagde gastrol tij
dens cle Belgische editie van The
Night Of The Proms (daar goed
voor 22 uitvoeringen!) eind vo
rig jaar was voor hem het som
metje snel gemaakt: alvorens
neer te strijken in de Kuip, moet
ik lekker gaan warm draaien in
Antwerpen. Echter, zo min als
hij aanvankelijk had durven be
vroeden dat hij de Feyenoord-
burcht driemaal zou vullen, zo
weinig had hij rekening gehou
den met een 'vijf dagen Sinjo
renstad'.
„Minder avonden had natuur
lijk ook best gekund, maar dan
waren we financieel toch wel
heel erg krap komen te zitten.
Want dat we in Antwerpen en in
Rotterdam zo enorm kunnen
uitpakken met licht, geluid, de-
Vlaam.se kranten. Klopt ook he
lemaal, omdat we hier deels de
zelfde technische hulpmiddelen
hebben gebruikt als straks in de
Kuip. Daar zal alleen een aantal
zaken toch nog een formaatje
forser zijn, zoals de videoscher
men en de bühne zelf."
Winnaarssfeertje
Antwerpen heeft hem enige
houvast gegeven voor zijn
grensverleggende krachttoer,
maar geen zekerheden, meent
Borsato. „Omdat de Kuip zich
Feyenoord er net die UEFA Cup
heeft gewonnen, maar ook an
ders is die aparte, ondefinieer
bare stemming er altijd. Ik heb
in de Kuip ook nog nooit een te
leurstellend concert meege
maakt en dat kan ik van de Am
sterdam Arena niet zeggen.
Daar klinkt alles altijd een stuk
minder, terwijl je je in de Kuip al
gauw in een heuse concerttem
pel waant", aldus Borsato, die
zelf eenmaal eerder in zijn favo
riete stadion optrad, in i995 als
een René Frogers surprise
cor en verdere aankleding is al
leen maar mogelijk door deze
combinatie," zegt de onderne
mer Borsato, die anders dan de
Elton Johns, de Pink Floyds en
The Stones in slechts twee
'landjes' kan investeren en
(daarom) ook niet door een mul
tinational wordt gesponsord.
„De grootste podiumconstruc
tie en de meest spectaculaire
lichtshow ooit, stond er in de
met geen andere speelplek laat
vergelijken, gewoon zijn eigen
wetten heeft. Om te beginnen
sta je er in de open lucht, wat op
zich al een andere ambiance
geeft dan een overdekt optre
den. Daarnaast hangt er bij
popconcerten in dat stadion al
tijd een soort winnaarssfeertje,
dat je in Nederland nergens an
ders aantreft. Nu is dat mis
schien nog wel sterker, omdat
guests bij You've Got A Frieyid.
„Machtig mooi, vond ik dat
toen, maar mijn aandeel was ei
genlijk zo klein dat ik nauwe
lijks kan spreken van echte Kui-
pervaring als artiest."
Op zijn gastenlijst prijkt onder
meer - en best heel chic - de
naam van Bief. Waarmee Marco
Borsato een persoonlijke har
tenwens in vervulling ziet gaan,
omdat hij tot de vurigste fans
Een slaperig dorpje op een
uurtje rijden van de Maline-
se hoofdstad Bamako. Terwijl
de popgroep Krezip bezig is met
opnames voor een tv-documen-
taire verzamelen jonge kinde
ren van het dorp zich onder een
boom verderop. Of de kinderen
een liedje kunnen zingen van
Habib Koité, vraagt Annemarie
Roefs van het Festival Mundial
in Tilburg. Spontaan barsten ze
los. Niet één, maar wel drie lied
jes van Habib kennen en zingen
De Malinese superster had het
enkele dagen eerder al gezegd.
Hij is niet alleen populair bij een
bepaalde groep, maar bij alle
Malinezen, „Van acht tot tach
tig, allemaal kennen ze mijn
muziek." Zijn uitspraak wordt
een dag later nog eens bevestigd
als Koité met zijn groep Bamada
speelt in de Pyramide, de nacht
club die hij bezit in het centrum
van Bamako. Het publiek is ge
mengd. Veel blanken; wat ver
dwaalde vakantiegangers en
personeel van hulp- en diplo
matieke organisaties in Bama
ko, maar ook veel oudere Mali
nezen.
Malinezen met geld, want de en
treeprijs (rond de tien euro) is
pittig voor Malinese begrippen.
Maar Koité geeft wel waar voor
dat geld, want het optreden zal
bijna vijf uur duren, af en toe
onderbroken door pauzes. De
Malinese minister van cultuur
komt even op het podium om de
ster uitvoerig te complimente
ren. „De beste gitarist ter we
reld", noemt hij Koité met een
fikse dosis Malinees chauvinis
me.
Koité verzorgt een energiek en
spetterend optreden. Fluweel
zachte ballads, maar ook op
zwepende ritmische nummers.
Zijn hele oeuvre, vastgelegd op
de cd's Muso Ko (1995), Ma Ya
(1998) en Baro (2001) komt
langs. Losjes en ontspannen
wordt gemusiceerd, terwijl Koi
té op verzoek van de mensen van
Festival Mundial en passant
ook nog ruimte maakt voor een
kort optreden van Krezip.
Ook buiten Mali is de naam van
Habib Koité bekend. De Ameri
kaanse zangeres Bonnie Raitt
bijvoorbeeld vroeg hem onlangs
voor een bijdrage aan haar re
cente cd Silver Lining. Koité
(1958) leek eind jaren negentig
zelfs op weg naar een sterstatus
a la Youssou N'Doir en Baabaa
Maal, maar is de laatste jaren
wat blijven hangen. Ook al om
dat zijn meest recente cd Baro in
fotoThom van Amsterdam/GPD
zodoende opnieuw liet kronen tot de populairste maar wel in mentaal opzicht en voor wat betreft
Nederlandse artiest in Vlaanderen, was de uitver- de techniek. „Ik kom in kampioensstemming naar
liefst vijfmaal liet Marco Borsato het plaatselijke kochte concertserie een perfecte voorbereiding op Rotterdam", aldus Borsato (35) aan de vooravond
sportpaleis vollopen voor een spektakelshow die zijn aanstaande 'recordpoging', z'n driedaagse in van wat een nieuw hoogtepunt in zijn toch al geze-
publiek en pers deed jubelen. Behalve dat hij zich het Feyenoordstadion. Niet zozeer inhoudelijk, gende carrière belooft te worden.
van de Zeeuwse popgroep be
hoort. „Daarom heb ik, wat wel
volop is gesuggereerd, Blof niet
als voorprogramma uitgeno
digd. Ik heb zo'n reusachtige be
wondering voor die jongens, dat
ik die status niet bij ze vind pas
sen. De band is dus geïntegreerd
in mijn show met een eigen blok,
waar het hele stadion vast onge
looflijk van zal genieten. Of we
nog iets samen zullen doen?
Ach, laat me nou nog wat ver
rassingen achter de hand hou
den."
Borsato wil wel prijsgeven dat
hij in Rotterdam, zoals in Ant
werpen, niet zal voorbijgaan
aan zijn ambassadeur-schap van
War Child, waarvoor hij on
langs nog Sierra Leone bezocht.
„Dat f ilmpje zal er misschien
best bij een hoop mensen even
inhakken, maar al zal er maar
één kind door geholpen worden,
dan heeft de vertoning nut ge
had. Die ernstige noot heeft men
hier in België enorm gewaar
deerd, ik verwacht in de Kuip
eerlijk gezegd niets anders."
Louis Du Moulin)
Marco Borsato (met als special
guests o.a. Blaf, Sita), Feyenoord
Stadion, vrijdag 14, zaterdag 15 en
zondag 16 juni, aanvang 20.30
muur.
het westen wat minder werd
ontvangen dan zijn eerdere pla
ten.
In zijn nieuwe huis in Bamako
legt Koité uit dat zijn leven
langzaam aan het veranderen is.
Steeds meer mensen wilden iets
van hem. Met een verhuizing
probeert de lange Malinees
meer rust te krijgen. Eerst
woonde hij met broers, zussen
en hun kinderen in het centrum
van Bamako. Nu is hij met
vrouw en zijn kinderen naar een
ommuurde ruime woning in de
buitenwijken getrokken, ver
weg van de hectiek van de
hoofdstad. „Altijd was er wel
wat", zegt hij. Op de rustige bin
nenplaats is een kleine over
dekte ruimte gemaakt waar
Koité en zijn band elke maan
dag- en dinsdagmiddag repete
ren. Nog altijd hangen er dan
drommen kinderen op de muur,
maar hij kan er beter werken.
Voor zijn laatste cd ontbrak het
hem vooral aan tijd om goede
nummers te schrijven. Steeds
was hij aan het toeren. Hij moest
schrijven in de toerbus of in ho
telkamers. Ongebruikelijk voor
Koité, die juist gewend was veel
tijd te nemen voor het schrijven
van nummers. Zo schreef hij bij
voorbeeld nummers voor de Fu-
la's, een West-Afrikaanse no
madenstam van veehouders,
door Koité betiteld als de 'cow
boys van Mali'. „Wat ik dan doe
is interviews houden met die
mensen en zo kom ik er achter
wat belangrijk voor ze is. Zo is
een nummer ontstaan over melk
en het belang ervan."
Koité maakte nummers voor de
meeste stammen die Mali bevol
ken, gezongen in hun eigen taal.
Niet dat hij al die talen ook be
heerst, 'maar ik weet wel wat ik
zing'. Hij probeert zo hij een
brug te slaan tussen de verschil
lende groepen. Mensen moeten
begrip voor elkaar opbrengen,
vindt hij. Openstaan voor el-
kaars cultuur.
Onorthodox
Bij zijn optredens in het westen
valt die nuance in het niet. Hij
lacht zijn harde, knallende lach
op de vraag of dat voor hem een
probleem is. „Gewoon je ogen
dichtdoen en zingen. Pas de pro-
blème." Hij schudt even zijn
dreadlocks los. „In het westen
leggen mensen meer nadruk op
ritme en gevoel. Ik leg meestal
wel uit waar nummers over
gaan."
Muzikaal gezien is zijn werk
wijze al even onorthodox. Koité
ontwikkelde een eigen gitaar
stijl waarbij hij met zijn snaren
instrument moeiteloos het ge
luid van de kora (21-snarige
harpluit) nabootst. Hij ontwik
kelde die stijl nadat hij ge
vraagd werd als docent om klas
sieke gitaar te geven op de
Institut National des Arts in zijn
woonplaats.
Koité, oud-student aan die aca
demie, zei aanvankelijk nee op
het verzoek, maar omdat met
het vertrek van de oude docent
dan ook het vak zou verdwijnen,
ging hij toch overstag. „Dat be
tekende wel dat ik me eerst zelf
in de klassieke gitaar moest ver
diepen. Ik moest het eerst zelf
leren voordat ik het mijn stu
denten kon uitleggen. Zo heb ik
me verdiept in gitaartechnie
ken." Hij heeft zijn baan als do
cent nog steeds, al wordt het met
zijn activiteiten in binnen- en
buitenland wel steeds moeilij
ker om aan de verplichtingen te
voldoen.
Gerrit van den Hoven
Habib Koité speelt zondag 16 juni op
Festival Mundial in Tilburg.
Ze komt uit Benin aan de Afrikaanse
Ivoorkust. Maar ze voorziet de wereld al
jaren vanuit New York van haar muziek.
Angelique Kidjo mengt Afrikaanse muziek
met soul, chanson, salsa, pop en jazz. Dat
geldt zeker voor haar nieuwste cd Black
Ivory Soul.
De datum 11 september 1983 staat haar in
het geheugen gegrift. Het was voor het eerst
dat ze zich buiten het Afrikaanse continent
bevond. Daar stond de twintigjarige Ange
lique Kidjo in Parijs. Gevlucht uit Afrika,
Benin. Vervuld van gemengde gevoelens.
Aan de ene kant dolgelukkig dat ze het com
munistisch regime van haar geboorteland
achter zich had kunnen laten, aan de andere
kant treurig dat ze nu ver van haar familie
en vrienden verwijderd was.
Hoewel, een oudere broer had zich al eerder
in Parijs had gevestigd. „En weet je wat ik
n°g het moeilijkste vond", vraagt ze. „De
temperatuur", antwoordt ze snel zelf. „De
zon scheen en het was stervenskoud.. Een
wonderbaarlijke ervaring, de zon had ik tot
dan toe altijd alleen maar met hitte geasso
cieerd. Die combinatie van kou en zon had
ik nog nooit meegemaakt. Er spookte maar
één zin door mijn hoofd: in wat voor bela-
Angelique Kidjo. fotoGPD
chelijk land ben ik nu terechtgekomen?"
Een kleine twintig jaar later is ze een be
langrijke stem in de muziekwereld. Eentje
die het grootste deel van haar repertoire zelf
schrijft. Ze vertegenwoordigt een eigen stijl
waarin invloeden van soul, salsa, chanson,
pop, jazz en Afrikaanse muziek zich op een
natuurlijke manier verenigen.
Hoe losjes, lenig en helder haar stem op de
nieuwe cd Black Ivory Soul ook moge klin
ken, in gesprek lijkt het zware rochelende
stemgeluid van Angelique Kidjo uit het
doorrookte strottenhoofd van een bootwer
ker te komen. Het zit niet helemaal goed met
haar stem, dat is duidelijk. Maar het is tijde
lijk, geen paniek. Het management heeft
niettemin voor de zekerheid korte inter
views bevolen. Dan kan de stem van de diva
enigszins gespaard. Ze had zich voorgeno
men in Parijs rechten te studeren. Ze wilde
advocaat worden en zich inzetten voor de
mensenrechten. „Ilc ben begonnen met die
studie, maar er kwam zoveel politiek bij kij
ken, dat ik gestopt ben. Ik heb toen in mijn
hoofd gezet dat ik meer voor de mensheid
kon betekenen als zangeres dan als advo
caat."
Ze meldde zich bij het conservatorium en
stortte zich met veel plezier op de westerse
klassieke muziek. „Ik heb Verdi gezongen,
Mozart, Bach en die Franse componisten."
Nog altijd is ze van plan ooit een paar klas
sieke recitals te geven. Maar jazzzingen met
een bigband, is ook nog een idee dat zich er
gens in haar achterhoofd heeft genesteld.
Na een jaar verruilde ze de klassieke zang
opleiding voor een jazzstudie. „Mij werd
door een leraar dringend geadviseei'd me
het notenschrift vooral niet eigen te maken.
Hij vroeg me letterlijk alsjeblieft met de op
leiding te stoppen. Niet omdat ik geen talent
zou hebben, maar omdat hij had geconsta-
teerd dat ik een groot muzikaal geheugen
had. Als ik noten zou kunnen lezen, zou ik
dat verliezen,
In die tijd zocht de Nederlandse pianist Jas
per van 't Hof een Afrikaanse zangeres voor
zijn groep Pili Pili. „Het was 1984. Ik werd
getipt door een vriendin. Jasper en ik ont
moetten elkaar in Rotterdam, we gingen re
peteren en direct daarna gingen we op tour
nee. Vier jaar heb ik in zijn band gezeten, Ik
kende Jasper van 't Hof niet van tevoren,
maar ik heb hem leren kennen, Hij is echt
een van de beste pianisten die ik ken." Ze
stopte met de groep om aan een solocarrière
te werken.
Het tot stand komen van haar liedjes om
schrijft ze als 'een wondertje'. „Ik schrijf in
het Frans, Engels en verschillende Afri
kaanse talen. De songteksten komen van
zelf binnenvallen, in de taal die het moet
hebben. En ook de muziek komt vanuit het
niets. Soms eerder, soms later, soms tegelijk
met de tekst."
De beslissing om de muziek in te stappen,
nam ze laat, vindt ze zelf. Maar zingen heeft
ze haar hele leven al gedaan. „Mijn eerste
optreden was toen ik zes jaar oud was. Mijn
moeder zat in een theatergroep en ik ging al
tijd mee naar de repetities en de voorstellin
gen. Op een avond had een van de zangeres
sen zich ziek gemeld. Mijn moeder zei direct
dat ik die rol maar over moest nemen. Ik had
de voorstelling al zo vaak gezien, dat ik dat
moest kunnen, zei ze.Twee van haar broers
speelden in een band. Ze speelden covers
van de Beatles, de Stones, Otis Redding,
Santana, Aretha Franklin. „Alles was uit de
Motownstudio's kwam, speelden ze na.
Door hen kwam ik in contact met de muziek
uit Europa en Amerika. Elke repetitie ging
ik mee, kijken en luisteren. Ik was een jaar
of negen toen ik de zangeres werd van hun
band. Dat was een heel gedoe, want ze tra
den op in clubs waar ze alcohol schonken.
Daar mocht ik helemaal niet komen. Mijn
vader bracht me altijd vlak voor het optre
den en bracht me direct erna naar huis. Ik
zong in die tijd Engels geheel fonetisch. Ik
had geen idee waar die liedjes overgingen."
Inmiddels weet Angelique Kidjo wel waar
ze over zingt. Maar dat een luisteraar be
grijpt waar ze het in haar liedjes over heeft,
vindt ze echter niet belangrijk. „Helemaal
niet. Als er iets de afgelopen tien jaar duide
lijk is geworden is het dat wel. De taal hoeft
men niet te kunnen volgen, de emotie moet
overkomen. En dat gebeurt. Door mijn mu
ziek kan ik communiceren met mensen ter
wijl ik hun taal niet spreek."
Ton Ouwehand
