Leerbedrijf Zeeland is kansrijk
Murre Techniek draait op machines
Storm dreigt
in financiële
oase Brazilië
21
Bankafschriften
na de vakantie
een studie waard
Start opleiding metalektro staat of valt bij animo bedrijven
Bedrijf moet
investeren
bij verlies
Nieuw viaduct geeft inwoners Badhoevedorp rust
het bedrijf
profijt
PZC
donderdag 13 juni 2002
door Jeffrey Kutterink
VLISSINGEN - Een regionaal
leerbedrijf voor de metaal en
elektrotechniek komt alleen
van de grond als voldoende be
drijven meedoen. Het geld voor
de op- en inrichting voor sep
tember is er. Ook zijn er genoeg
leerlingen. Maar melden zich de
komende weken te weinig on
dernemingen om leerlingen in
dienst te nemen, dan verdwijnt
een belangrijk deel van het
technisch onderwijs uit Zee
land.
Die waarschuwing geeft de
Stichting Metaal en Elektro Op
leidingen Zeeland (Smeoz), ini
tiatiefnemer van het project Re
gionaal Leerbedrijf. Ze wil het
geven van opleidingen op het
gebied van metaal en techniek
bevorderen.
De Smeoz stelt dat de Zeeuwse
branche haar eigen toekomst in
de hand heeft. „Zodra leerlin
gen naar buiten de provincie
moeten reizen voor een oplei
ding is de kans groot dat ze niet
meer terugkomen", zegt voor
zitter P. Hazelager, tevens be
stuurder metalektro van FNV-
Bondgenoten. „Zijn de bedrijfs-
scholen helemaal verdwenen,
komen ze nooit meer terug. Dat
zou rampzalig zijn voor de me
taal- en elektrotechnische be
drijven in Zeeland."
Bedrijfsscholen waren decennia
lang een gerenomeerd leveran
cier van vaklieden aan de me
taal- en elektroindustrie in
Noord- en Midden-Zeeland.
Behalve de 'on the job-opleidin
gen' (leerling in het diepe gooien
en in de praktijk laten leren),
kent de opleiding via bedrijfs
scholen een lange historie in
Zeeland.
KSG
De Bedrij f sschool van de KSG is
de enige die nog bestaat. Deze
leidt niet alleen op voor de KSG,
al is er wel sprake van een in
spanningsverplichting om leer
lingen aan een baan te helpen
bij de scheepswerf. Is daar geen
TILBURG - Bedrijven die (fis
caal) verlies maken, kunnen het
best flink investeren. Dat staat
haaks op de strategie die vaak
wordt gevoerd, waarbij bedrij
ven als bezuiniging veelal in
vesteringen afblazen.
„Veel ondernemingen leggen
niet de link tussen belasting
planning en investeringsmo
ment", zegt J. Wielhouwer. Hij
promoveert morgenop onder
zoek naar de beste fiscale af
schrijvingsstrategieën en de ef
fecten op investeringen.
Volgens de econometrist is de
netto contante waarde (op
brengst van een investerings
project) hoger als er wordt geïn
vesteerd tijdens een periode dat
de onderneming voor de belas
ting verliezen heeft of heeft ge
had. „Daarom is het verstandig
om bij fiscale verliezen sneller
te investeren. De belastingbeta
lingen nemen dan af en schuiven
naar de toekomst. Daar komt bij
dat een euro door inflatie in de
toekomst minder waard is dan
nu."
plaats, dan wordt gezocht bij
andere bedrijven. Tal van be
drijven zoals Pechiney, het
voormalige Hoechst-concern en
Vitrite hebben de bedrijfsscho
len inmiddels gesloten.
Om te voorkomen dat in de toe
komst te weinig vakbekwame
werknemers beschikbaar zijn,
is het nodig om een Regionaal
Leerbedrijf op te richten. Dat
vindt niet alleen het Smeoz, ook
de branche is het erover eens.
Niet onbelangrijk: in Zeeland
werken circa 6000 mensen in de
metaalindustrie en metaaltech-
nische bedrijven.
„Per jaar zijn 60 tot 70 mensen
nodig als vervanging voor men
sen die om welke reden dan ook
stoppen met werken"aldus Ha
zelager. „Bijkomende reden is
dat bedrijven aangeven dat in
stromende leerlingen niet altijd
voldoen aan de eisen die aan
vaklieden worden gesteld. Het
Regionaal Leerbedrijf zorgt er
voor dat onderwijs en bedrijfs-
leven beter op elkaar aanslui
ten."
Ook wil het leerbedrijf con
tractonderwijs verzorgen voor
her-, om- en bijscholing. „Op
die manier kunnen de mogelijk
heden optimaal worden benut",
zegt Hazelager.
Draagvlak
AMSTERDAM - Langs de A4 ter hoogte van Hoofddorp wordt gewerkt aan een enorm viaduct. Dat wordt de verbinding tussen een nieuwe
snelweg langs de Zwanenburgbaan (rechts) in de richting van Schiphol en de al bestaande A4In de toekomst moet dit knooppunt Badhoe
vedorp ontlasten. foto Marcel Antonisse/ANP
Opbrengst
Veel bedrijven kijken bij inves
teringsprojecten alleen naar de
directe opbrengst. Ze kijken
niet naar de fiscale effecten voor
de gehele onderneming. „Het
gaat tegen de intuïtie in. Zo kan
een onderneming belasting
voordeel halen uit verlies. Een
fiscaal verlies wordt vaak ge
zien als een reden om investe
ringen terug te schroeven. Fis
caal verlies is echter een extra
motivatie om juist wel te inves
teren en de investeringen dus uit
te breiden."
Als voorbeeld noemt Wielhou
wer telecombedrijf KPN. Het
bedrijf heeft recentelijk aange
geven minder te investeren.
„Het punt is dat als je verlies
maakt je geen belasting hoeft te
betalen. Die betalingen schui
ven naar de toekomst. Het kan
verstandig zijn om flink te in
vesteren als je verlies maakt en
dan daarmee te stoppen als er
winst wordt gemaakt.
Volgens Wielhouwer is dat gun
stig voor het bedrijfsresultaat
en het helpt in tijden van reces
sie. „Bij KPN speelt mee dat ze
investeringen in twee fases
doen. Eerst kocht de onderne
ming frequenties voor UMTS en
later komt daar een netwerk bij
Met de tweede investeringsron
de moet het bedrijf niet al te
lang wachten want de verliezen
zijn fiscaal slechts een beperkte
tijd te compenseren." ANP
door Desirée Schouten
KRABBENDIJKE - Murre
Techniek in Krabbendijke
bouwt machines voor de voed-
selverwerkende industrie. Het
bedrijf is voortgekomen uit
Murre Techniek Goes, dat door
eigenaar J. Murre werd opge
richt als reparatie- en onder
houdsbedrijf voor de voedsel-
verwerkende industrie.
Om meer profijt te hebben van
de gespecialiseerde snijmachi
nes, werd Murre Snij techniek
als dienstverlenend bedrijf op
gezet. Via een voormalige stagi
aire heeft Murre ook een teken
afdeling in Roemenië.
„Het idee achter Murre Tech
niek is het werk te doen met wei
nig mensen en zoveel mogelijk
te automatiseren. Dat kan,
maar het kost veel geld aan ma
chines. Ik bedacht om ze niet al
leen voor onszelf te gebruiken
maar ook iets voor collega's te
doen. Een aantal heeft geen
computergestuurde machines
en er zijn nog kleinere bedrij
ven, die een eigen snijmachine
helemaal niet rendabel krijgen.
Die bedrijven besteden bij ons
het snijden van plaatwerk uit,"
aldus Murre.
Aanvankelijk bouwde Murre
Techniek voornamelijk machi
nes voor frietfabrieken. Later
breidde dat uit met diepvries
groenten, fruitverwerking en
schelpdierindustrie. Vooral die
laatste is een belangrijke klant
geworden. Bij Murre Snijtech-
niek wordt het plaatmateriaal
gesneden voor die machines. De
geproduceerde machines varië
ren van werkplateaus, trans
portbanden en sorteermachines
tot kokers en apparatuur voor
houdbaarheidsbehandelingen
als steriliseren.
Oplossing
De machines worden voor een
groot deel bij Murre zelf ont
wikkeld. Murre: „Onze klanten
komen met een probleem en
vragen of wij daar een oplossing
voor kunnen bedenken. Soms
komen ze al met een mogelijke
oplossing en de vraag of wij die
kunnen automatiseren."
Bedrijven kopen ook wel pro
ductielijnen in het buitenland
en besteden de service daaraan
volgens Murre vaak uit bij een
plaatselijk bedrijf, omdat het
laten komen van een monteur
van de fabriek dan veel te duur
is.
Murre Snijtechniek speciali
seert zich in roestvaststaai,
maar snijdt ook metalen als ko
per, messing en aluminium.
Sinds anderhalf jaar beschikt
De productiehal van Murre Techniek in Krabbendijke.
het bedrijf over waterstraal-
snijtechniek. Daarmee kan
Murre ook kunststof, glas en
marmer snijden.
Murre: „Dat biedt natuurlijk
meer mogelijkheden, die we ze
ker willen gaan uitbuiten. Als je
iets probeert te doen voor der
den, moet je iets bijzonders bie
den, vind ik. We zijn begonnen
met een snijmachine voor pla
ten van grote afmetingen tot zes
bij twee meter. Met de water-
straalsnijtechniek kunnen we
weer iets speciaals bieden."
Behalve bedrijven maken ook
particulieren gebruik van de
diensten van Murre Snijtech
niek. Soms zitten daar opval
lende klanten tussen. „Onlangs
kregen we de vraag een stalen
bevestigingsbeugel voor een
stoma te maken, die iemand in
Zwolle voor zichzelf had be
dacht. Via zijn arts, die het een
ingenieus ontwerp vond, kwam
de vraag of hij er meer kon leve
ren. Hij vroeg ons er een serie
van te produceren", vertelt
Murre.
Regelmatig werken er stagiaires
bij Murre, een erkend leerbe
drijf voor metaalbewerking.
Twee jaar geleden was dat een
Roemeen. Murre: „Stefan Szé-
Naam
Murre Techniek. BV
en Murre
Snijtechniek BV
Plaats:
Krabbendijke
Opgericht
1987
Aantal werknemers
tien
Omzet
twee miljoen euro
kely was op de gok naar Neder
land gekomen om te leren. Hij is
drie maanden gebleven. Het
ging heel goed en toen hij weer
naar huis ging, vroeg ik wat hij
daar ging doen. Weer op het land
werken bij zijn vader, dacht hij
want dit soort werk is daar niet.
Zonde toch?"
Vorig jaar ging Jaap Murre
daarom eens in Roemenië kijken
of daar iets aan te veranderen
was. Samen met Stefan heeft hij
in Alba een tekenbureau opge
richt. „We houden contact via
e-mail en fax. We maken hier
ontwerpen voor de machines,
hij maakt dan de gedetailleerde
werktekeningen voor de men
sen die de onderdelen snijden en
de machines bouwen. Nu werkt
hij nog uitsluitend voor ons, het
heet ook Murre Tehnic in het
Roemeens, maar hij kan ook op
drachten van derden doen, zo
dra er in dat land klandizie voor
hem is."
Murre begon in 1987 direct van
school met een eigen bedrijf
vanuit het huis van zijn ouders
in Goes, vandaar de naam Mur
re Techniek Goes. „Ik had in va
kanties technisch werk gedaan
op de frietfabriek waar mijn va
der bedrijfsleider was", vertelt
hij. „Ik zag brood in onderhoud
en reparatie, er was altijd on
derhoudspersoneel te weinig.
Vanuit het onderhoud groeide ik
naar het uitvoeren van kleine en
grotere wijzigingen. Na twee
foto Willem Mieras
jaar kreeg ik de opdracht een ui-
endroogfabriek uit 's Graven
polder te verhuizen naar Tas-
manië. Die hebben we helemaal
afgebroken, in 32 zeecontainers
verscheept en daar weer opge
bouwd. Het was de aanleiding
om me verder te gaan ontplooi
en in de machinebouw. Nu bou
wen we complete productielij
nen."
Mondeling
De meeste klanten, ook uit het
buitenland, krijgt Murre via
mondelinge reclame. Murre:
„Pas geleden hebben we voor
oester- en mosselbedrijf Prins
Dingemanse een sorteermachi-
ne gemaakt. Belt er een tijdje la
ter iemand uit Denemarken dat
hij precies dezelfde machine wil
hebben."
Het huidige bedrijf bestaat uit
drie onderdelen: machinebouw,
reparatie en onderhoud en als
derde snijtechniek. De toevoe
ging Goes aan de naam heeft
Murre na vestiging in Krabben
dijke in 1994 laten vallen. „We
hebben ook een paar jaar in een
loods in Driewegen gezeten.
Toen was die toevoeging al on
zinnig en hier in Krabbendijke
slaat het nergens meer op."
Een eerste poging begin jaren
negentig voor de opzet van een
regionaal leerbedrijf mislukte
door gebrek aan draagvlak.
Door ontwikkelingen in de
branche, door het verdwijnen
van bedrijfsscholen en de op
komst van leerbedrijven in
Zeeuws-Vlaanderen (in 1984)
en Noord-Brabant realiseerde
de Smeoz zich dat er toch iets
moest gebeuren. Daarom zocht
de stichting in 2000 opnieuw
draagvlak en financiële onder
bouwing voor het project.
Wiersma Projecten en Advies
concludeert een jaar later dat
het draagvlak er nu wel is. Het
bureau tekent erbij aan dat er
minimaal 40 leerlingen moeten
zijn. „Die zijn er", zegt Hazela
ger. „De bedrijf sschool van de
KSG stopt en die leerlingen
gaan over naar het regionaal
leerbedrijf. Noodzaak is dat we
bedrijven vinden die bereid zijn
een leerling aan te nemen."
Geld
Financieel is er geen obstakel
voor de oprichting van het leer
bedrijf. Geld komt onder meer
van brancheorganisaties FME/
CWM en Metaalunie, oplei
dingsfondsen A+O (grootme
taal) en Oom (kleinmetaal),
vakbonden FNV, CNV en de
Unie, de Koninklijke Schelde
Groep en Pechiney, Technocen
trum Zeeland, provincie Zee
land en de gemeenten Goes,
Borsele en Vlissingen.
Als zich voldoende bedrijven
melden voor de opname van
leerlingen, dan begint de oplei
ding in september voorlopig in
een gebouw van de KSG. Op ter
mijn is het de bedoeling dat het
Regionaal Leerbedrijf eigen
huisvesting krijgt.
door Frans Lindenkamp
SAO PAULO - „Of het wordt Jo
sé Serra. Of chaos." De succes
volle Hongaarse mega-inves-
teerder George Soros - bekend
om zijn profetische uitlatingen -
koestert geen twijfel wat er
volgt als de volgende Brazili
aanse president niet de man is,
die de voorkeur heeft van de fi
nanciële markten.
De verkiezingen van oktober
zijn nog ver weg, maar nu al
worden de (institutionele) be
leggers onrustig over wat de
toekomst kan gaan brengen.
Het tijdperk Fernando Henri
que Cardoso loopt ten einde. In
de acht j aar onder hem was Bra
zilië - zeker voor Latijns-Ame
rikaanse begrippen - een oase
van financiële rust en de vrees
dat zijn solide economische be
leid niet gecontinueerd wordt,
zorgt alom voor rusteloosheid.
Dat komt mede, omdat de vier
grootste kanshebbers om hem
op te volgen allen van linkse sig
natuur zijn.
Vooral van Luiz Inacio Lula da
Silva - kortweg Lula geheten -
krijgen investeerders en beleg
gers - ook de kleinere - het
Spaans benauwd. Lula dankt
dit aan de wijze waarop hij bij
drie voorafgaande mislukte po
gingen om president te worden
de financiële markten tegen
zich in het harnas heeft weten te
jagen met dreigende taal tegen
het boosaardige kapitaal en roe
keloze speculanten. Lula - die al
tijden een straatlengte voor ligt
in de enquêtes - heeft er kenne
lijk van geleerd, want hij pre
senteert zich deze keer heel wat
milder. Maar het wolf-in-
schaapskleren-etiket blijft hem
opgeplakt zitten.
Het schrikbeeld van Lula die
een betalingsstop van staats
schuld afkondigt, vertaalt zich
de laatste weken in een fors da
lende beurs, een sterke stijging
van de dollar en een snelle groei
van het aanbod Braziliaanse
schuldpapieren in zowel bin
nen- als buitenland. Eerder had
Moody's - het Amerikaanse bu
reau dat investeringsrisico's
meet - Brazilië gedegradeerd.
Beleggers wordt voorzichtig
heid aangeraden. Het een en an
der heeft tot gevolg dat de lan-
denrisicofactor - die de Ameri
kaanse bank J.R Morgan han
teert - voor Brazilië nu tot 1200
reikt. In maart was dat nog 700.
Daarmee is Brazilië weer terug
in de top vijf van risicolanden.
Hoge rentestand
Maar met Lula-syndroom ver
klaart slechts een aspect van de
nervositeit. De staatsschuld
dreigt Brazilië langzaam maar
zeker boven het hoofd te groeien
en het kapitaal anticipeert hier
op door afstand te doen van
Braziliaanse schuldentitels.
Met name de binnenlandse
schuld beklemt. Die is onder
Cardoso snel opgelopen door de
hoge rentestand en bedraagt nu
ruim 50 procent van het Bruto
Nationaal Product.
De kosten voor herfinanciering
slokken jaarlijks ruim 22 mil
jard euro op en kort na het aan
treden van de opvolger van Car
doso verstrijkt een flink deel
van de binnenlandse schulden
titels. De markt lijkt alleen be
reid nieuwe staatsobligaties te
accepteren tegen nog hogere
rentetarieven dan nu.
Argentinisering
Daarmee groeit de kans op een
'Argentinisering' van Brazilië,
want het buurland sloeg eind
vorig jaar financieel over de kop
toen beleggers niet meer over
hun hart wilden strijken en de
wassende risico's doorberekend
wilden zien in extra rente. Pre
sident Cardoso en zijn economi
sche ploeg doen hun uiterste
best hun geldschieters te over
tuigen dat het land geen tweede
Argentinië is. Maar dat kost
steeds meer moeite. GPD
door Brenda van Dam
DEN HAAG - Jaarlijks vieren
we met z'n allen maar liefst 11,5
miljoen vakanties in het buiten
land. Frankrijk is al jaren veruit
favoriet, gevolgd door Spanje
en Duitsland. Door de invoering
van de euro, zullen de vakantie
voorbereidingen dit jaar een
stuk eenvoudiger zijn. En geld
opnemen in het buitenland is-
waarschijnlijk straks een stuk
goedkoper. Tenminste, als je in
de eurozone blijft.
Geld opnemen met je bankpas
uit een geldautomaat in een van
de landen binnen de eurozone
kost geld: zo'n 1,80 euro tot 2,25
euro per keer. Dat verschilt per
bank. Dit zal per 1 juli waar
schijnlijk veranderen. Volgens
een besluit van de EU mag geld
opnemen uit een automaat in
een ander euroland namelijk
niet duurder zijn dan geld opne
men in eigen land. Aangezien
geld opnemen in ons land gratis
is, zou geld opnemen in de ande
re eurolanden voor ons ook gra
tis moeten zijn.
De banken, die vrezen verlies te
lijden op het betalingsverkeer,
zijn daar echter niet zo over te
spreken. Het is nog onduidelijk
wat de banken zullen gaan
doen: gratis pinnen in het bui
tenland, toch een klein tarief
heffen, of kosten voor het pin
nen in Nederland invoeren. De
Consumentenbond geeft aan de
banken goed in de gaten te hou
den en zal actie ondernemen als
de banken bijvoorbeeld tarie
ven zouden heffen voor geld op
nemen in Nederland.
Nu de eurocheques en de girobe
taalkaarten niet meer bestaan,
blijft er nog maar een beperkt
aantal middelen over om in het
buitenland geld mee op te ne
men of mee te betalen. Contant
geld blijft onmisbaar. Maar het
is bij verlies of diefstal meestal
niet gedekt via de reisverzeke
ring. Geld wisselen in Neder
land voor vakantiebestemmin
gen buiten het eurogebied is
duurder dan geld opnemen uit
de geldautomaat ter plaatse.
Wie ver weg gaat en minder
gangbare valuta nodig heeft,
doet er verstandig aan deze tij
dig te bestellen. Voor een aantal
bestemmingen in bijvoorbeeld
Oost-Europa en in Marokko is
het vaak wél vei'standig om een
noodvoorraadje euro's of dol
lars mee te nemen. Daar zijn
geldautomaten of banken die
travellers cheques wisselen im
mers niet altijd in de buurt.
In steeds meer landen kunnen
we geld opnemen met de betaal-
pas. Als het 'maestro' vignet op
de automaat zichtbaar is, weet
je dat je daar terecht kunt. Bui
ten de eurozone worden er voor
elke opname kosten in rekening
gebracht. In een aantal winkels,
restaurants, hotels en benzine
stations is het bovendien moge
lijk om direct met de betaalpas
te betalen. Voor betalingen met
de betaalpas moet - ook in de eu
rozone - betaald worden. De
kosten variëren van 11 tot 15 eu
rocent per keer.
Creditcards zijn vrijwel overal
ter wereld gemakkelijk voor
grotere en onverwachte uitga
ven. De creditcard kan ook ge
bruikt worden voor geldopna
mes bij balies van banken of de
geldautomaat. Maar dat is rela
tief duur: ten minste 4,50 euro
per opname. Een creditcard kan
tot slot ook van pas komen als er
borg betaald moet worden bij
het huren van een auto of het re
serveren van bijvoorbeeld thea
terkaartjes.
Travellers cheques
Travellers cheques zijn het
meest geaccepteerde betaal
middel ter wereld. Ze zijn bo
vendien 100 procent gedekt
tegen verlies en diefstal en wor
den dan meestal binnen 24 uur
vervangen. Travellers cheques
zijn in verschillende valuta ver
krijgbaar en kunnen verzilverd
worden voor contant geld bij
vrijwel alle banken, wisselkan
toren en veel postkantoren. Met
cheques in de valuta van het
land kan vaak direct afgerekend
worden. Ze zijn in verhouding
duur, omdat niet alleen bij de
aankoop maar ook bij het ver
zilveren kosten in rekening ge
bracht worden.
Bel bij verlies of diefstal van een
bankpas de Bankpassenmeldcen-
trale. Voor bankpashouders is het
gratis nummer: 0800 0313; vanuit
het buitenland: +31 (0) 30 283 53 72.
Giropashouders kunnen bellen met
31 (0)58 21260 00. Wanneer een
creditcard is verloren of gestolen,
moet men met de cardorganisatie
bellen. GPD
