Pijnlijke ontmoetingen voor Kok
PZC
Wetsvoorstel voor invasie Nederland
door VS heeft nog lange weg te gaan
Aureool rondom
pinpas verdwijnt
Demissionair minister-president bezoekt zeven jaar na dato Srebrenica
Oprichting
Strafhof is
moeizame
operatie
12 juni 1952
woensdag 12 juni 2002
door Mark Lanqeslaq
door Bouke Berqsma
Na het aftreden van zijn ge
hele tweede Paarse kabinet
in april resten premier Kok nog
slechts twee dingen om het dos
sier Srebrenica na zeven jaar te
kunnen sluiten: zich verant
woorden voor een parlemen
taire enquêtecommissie (dit na
jaar) én een bezoek aan Srebre
nica, inclusief een ontmoeting
met de overlevenden en nabe
staanden van de ruim 7000 ver
moorde moslimmannen. Onder
die overlevenden heerst nog
veel wrok jegens Nederland om
dat onze militairen, Dutchbat,
niet hebben voorkomen dat hun
mannen, zonen, vaders en
broers massaal werden afge
slacht. Kok gaat een paar zware
dagen tegemoet.
In zijn acht jaar als premier zal
geen dossier Kok zoveel zorgen
en pijn hebben bezorgd als Sre
brenica. Het drama in de mos
limenclave in juli 1995 was niet
alleen de ergste oorlogsmisdaad
in Europa sinds de Tweede We
reldoorlog, het was ook een
dieptepunt in de politieke loop
baan van Kok. „Wat daar is ge
beurd blijft met zwai-te letters in
de muur gegrift als een schand
vlek voor ons allemaal", zei Kok
al in december 1995.
Kok groeide op in een arm gezin
als zoon van een timmerman in
Bergambacht en was zes jaar
oud in de hongerwinter van
1944. De herinneringen aan die
tijd hebben zijn houding jegens
oorlog en apert onrecht be
paald. Mede daarom moet hij zo
lang hebben geworsteld met de
vraag in hoeverre hij politiek
medeverantwoordelijk was
voor de massamoord in Srebre
nica.
Want Kok was er al die tijd di
rect bij betrokken. Hij was vice-
premier toen het kabinet-Lub-
bers III in november 1993 be
sloot tót de uitzending van
Dutchbat naar Bosnië. Het Ne
derlands Instituut voor Oor
logsdocumentatie (NIOD)
noemde dit in zijn rapport van
april dit jaar een 'ondoordachte
en nagenoeg onuitvoei'bare
vredesmissie', waartoe was be
sloten in 'een mengeling van hu
manitaire bewogenheid en poli
tieke ambities'.
In de dramatische julidagen van
1995 was Kok premiei'. Volgens
het NIOD zette de minister-pre
sident niet zwaar in op zijn re
giefunctie in dit dossier „Hij
was zeker betrokken bij de pro
blemen, ook persoonlijk. Maar
in de beleidsvorming en -uit
voering bleef hij meer nog dan
Lubbers op de achtergrond",
schreef het NIODNaar verluidt
waren dit zinnen die Kok bij le
zing van het rapport in tranen
brachten.
Kok was er, samen met kroon
prins Willem-Alexander, ook
bij toen de militairen van
Dutchbat andei'halve week na
de val van de enclave veilig en
wel ariiveerden in Pleso, het
VN-kamp bij de Kroatische
hoofdstad Zagreb. Minister
Pronk (toen minister voor Ont
wikkelingssamenwerking) had
vlak daarvoor voor het eerst van
'genocide' gex-ept.
Sober
Kok wilde een sobere bijeen
komst en voelde zich bekocht
toen bleek dat toenmalig land
machtchef Couzy juist de mili
taire kapel en drank had gere
geld. Het leverde ontluisterende
beelden op van op hoempapa-
muziek dansende soldaten, die
op het netvlies van vele Neder
landse televisiekijkers staan ge
brand.
Bijna zeven jaar worstelde Kok
met de zaak. Met het naderen
van het NIOD-rapport werd de
man die volgens oud-PvdA-mi-
nister van Defensie Stemerdink
de uitstraling had van een net
geopende vrieskist bij momen
ten onverwacht emotioneel. Zo
reageerde Kok vorig jaar sep
tember ongemeen fel toen
NIOD-directeur Blom opnieuw
een half jaar uitstel voor zijn
rapport vroeg,
Toen minister Pronk eind maart
van dit jaar 'voor zijn beurt
sprak' door in het tv-program-
ma Nova te melden dat naar zijn
inzichten 'de politiek had ge
faald' rond de val van Srebreni
ca, reageerde Kok getergd. Wat
hem vooral stak was dat het leek
alsof Jan Pronk het alleenrecht
had op een geweten.
Zijn oordeel over Pronks optre
den was nog ingehouden: „Een
ongelukkige ontboezeming."
Maar in een Kamerdebatje over
Pronks uitlatingen'i'aakte Kok
zijn zelfbeheersing kwijt. „De
beste dienst die aan de inwoners
van dat gebied bewezen kan
worden, is gewoon thuisblij
ven", zei Kok cynisch tegen SP-
leiderMarijnissen.
Een week daarna kwam het
NIOD met zijn rapport van bij
na 3400 pagiixa's, waarin vooral
het laatste kabinet-Lubbers on
der uit de zak kreeg. In een eer
ste reactie benadrukte Kok nog
dat in 1993 'niets doen geen op
tie was'. Maar hij gaf wel toe dat
hij en zijn medebewindslieden
'waren tekortgeschoten'. Maar
hij zei ook iedereen recht in de
ogen te kunnen kijken: „De Ne
derlandse regering heeft steeds
naar eer en geweten gedaan wat
moest en kon gebeuren."
Mladic
De schuld voor het drama legde
Kok toen nadrukkelijk bij de
Bosnisch-Servische legerleider
Mladic. „Hij deelde van A tot Z
de lakens uit en niemand an
ders. Ik denk niet dat de genoci
de te voorkomen was." Maar
nog geen week later, nadat de
ministers Pronk (Vrom) en De
Grave (Defensie) hadden ge
dreigd met aftreden, kwam Kok
toch tot de conclusie dat het
NIOD-rapport 'niet zonder ge
volgen kon blijven'. De overige
ministers en staatssecretarissen
sloten zich aan bij zijn besluit af
te treden.
„Nederland neemt nadrukke
lijk niet de schuld op zich voor
de gruwelijke moord op duizen
den Bosnische moslims in 1995.
Wel wordt op deze wijze de poli
tieke medeverantwoordelijk
heid van Nederland voor de si
tuatie waarin dit kon gebeuren,
zichtbaar gemaakt. De interna
tionale gemeenschap is ano
niem en kan niet op een zichtba
re manier verantwoording
nemen, verantwoordelijkheid
nemen tegenover de slachtof
fers en nabestaanden van Sre
brenica. Ik kan en doe dat wel",
zei de zichtbaar gebroken Kok
in een verklaring in de Tweede
Kamer.
Kok toont die verantwoorde
lijkheid nu op de plek waar het
het moeilijkst is: tegenover de
nabestaanden van de ruim ze
venduizend vermoordde mos
limmannen. ANP
Het was voor de bediende van
het Amsterdamse tanksta
tion die onlangs werd opgepakt,
eigenlijk een koud kunstje.
Zonder morren leverden dage
lijks honderden klanten hun
pinpas bij hem in om af te kun
nen rekenen. Ongemerkt liet de
bediende de bankpas door een
speciaal kopieerapparaat glij
den. Om de magneetstrip te
'skimmen', zoals dat in vakter
men heet. Een handlanger keek
vanaf een afstandje mee naar de
pincode die de klant intoetste.
Vanaf dat moment hadden de
criminelen alle informatie om
de kaart 'op te blazen'. Op twee
plaatsen in Nederland is de af
gelopen tijd met tientallen valse
pinpasjes geld opgenomen,
heeft Justitie bekend gemaakt.
Vorige week meldde de Post
bank al dat tientallen klanten
tot tweeduizend euro kwijt zijn
door geldopnames in Parijs.
Dat het met creditcai'ds oppas
sen is geblazen, weten de meeste
Nederlanders wel. Maar om de
pinpas heeft lange tijd het aure
ool van veiligheid gehangen.
Dat beeld werd door de banken
in stand gehouden. Fraude was
uitgesloten. Immers, met pin
nen betaal je niet met een ge
makkelijk te vervalsen handte
kening, maar met een eigen,
unieke pincode.
Dat beeld begint nu deukjes te
vertonen. Schooi-voetend moet
de Nederlandse Vereniging van
Banken toegeven dat ook aan de
pinpas risico's kleven. De Con
sumentenbond vindt dat ban
ken nu ook ruimhartiger moe
ten worden bij het vergoeden
van schade. Op dit moment ligt
de bewijslast nog volledig bij de
gedupeerde cliënt.
Ingenieus
Dat criminelen zich na de cre
ditcard nu ook op de pinpas lij
ken te storten, verbaast fraude
expert Pieter Lakeman niets.
Hij was jarenlang namens Ne
derland gedetacheerd bij de di
visie economische criminaliteit
van Interpolin Lyon.
„Nederland is nu eenmaal geen
creditcard-land, maar veel
meer een pinpassen-land", zegt
hij. „En criminelen zitten altijd
daar waar het geld te halen
valt."
De magneetstrippen van een j
pinpas en een creditcard ver-
schillen niet veel. Professionele 1
skimmers, veelal werkzaam in i
de horeca, dragen vaak een in
genieus kopieertoestelletje met
een riem om het bovenbeen ge- 1
bonden, zodat de vliegensvlug
ge diefstal van de gegevens op
de magneetstrip totaal niet op
valt.
Deze gegevens verdwijnen ver- I
volgens via internet naar ver- I
valsers in niemandsland. Met
speciale printers, die via inter
net voor een paar duizend euro
te koop zijn, kunnen witte pvc-
plaatjes naar hartelust bedrukt
worden.
Rest de pincode. Maar zo moei
lijk is het nu ook weer niet om
daar achter te komen, zegt La
keman. Je kunt gewoon over ie
mands schouder meekijken als
de code wordt ingetoetst. Ande
re truc is om een cameraatje bo
ven de pinautomaat te hangen.
Transactie-bon
Daarbij komt dat in veel Zuid-
Europese winkels helemaal
geen pincode nodig is om met de
pinpas dure aankopen te kun
nen doen. In Italië, Spanje, Bel
gië, Frankrijk en ookEngeland-
landen die van oudsher een che-
quetraditie kennen - zijn legio
winkels te vinden waarbij een
handtekening op de fransactie-
bon volstaat.
Dit tot grote ergenis van banken
in Nederland. Zij gingen begin
jaren negentig schoorvoetend
akkoord met deze zwakke
'handtekening-verificatie' in
Zuid-Europa om de introductie
van de uniforme pinpas niet met
jaren te vertragen. Pas in 2005 is
het nergens in Europa meer mo
gelijk om zonder pincode iets
met een bankpas aan te schaf
fen.
En daarom zijn de banken, veei
luider dan voorheen, aan het
waarschuwen geslagen; scherm
het toetsenbord van de betaal
automaat goed af zodat nie
mand kan meekijken. En: geef
de pinpas nooit zomaar af en
verlies het kaartje in ieder geval
niet uit het oog als je iets afre
kent. GPD
Het in elkaar timmeren
van het Internatio
naal Strafhof ICC (Inter
national Criminal Court)
was er niet een van tik-
tik-klaar. Al in 1948 repte
een verdrag van de Ver
enigde Naties over de
komst van een dergelijk
hof, maar de Koude Oor
log tussen het Oosten en
het Westen zette het stre
ven onder de wachtknop.
Uiteindelijk bracht een
lobby van een aantal or
ganisaties en staten het
onderwerp in 1993 terug
in de schijnwerpers. Deze
inspanningen leidden in
1998 tot het zogeheten
Statuut van Rome.
Pas als minimaal zestig
landen het statuut offici
eel bekrachtigen zou het
in werking treden en zou
het strafhof daadwerke
lijk aan de slag kunnen
gaan met de vervolging
van oorlogsmisdadigei's
en dictators.
Dit gebeurde in april van
dit jaar. Kofi Annan, baas
van de Verenigde Naties,
hief er nog trots het glas
op.
Als vestigingsplaats voor
het ICC werd Den Haag
gekozen, dat hiermee zijn
status als internationale
juridische hoofdstad ver
der bevestigd zag. De resi
dentie biedt ook al onder
dak aan het Permanente
Hof van Arbitrage, het In
ternationaal Gei'echtshof
en, tevens te beschouwen
als een voorloper van het
strafhof, het Joegoslavië
Tribunaal.
Het Hof heeft overigens
niet, zoals het Tribunaal,
voorrang op nationale
rechtersProbleem van het
Strafhof, dat nog in de
tweede helft van dit jaar
of anders volgend jaar in
Den Haag van start zal
gaan, is dat lang niet alle
landen - zoals de VS, Rus
land en China - de juris
dictie aanvaarden. Een
deel van de huidige Ame
rikaanse politici is zelfs
van mening dat het ICC
inbreuk maakt op de soe
vereiniteit van de Ver
enigde Staten. GPD
door Ans Bouwmans
Hoe onplezierig, beschamend en bele
digend de Amerikaanse 'Den Haag
Invasiewet' ook overkomt, hij vormt
geen echte bedreiging, zegt John Wash
burn van de Amerikaanse Coalitie ter
ondersteuning van het Strafhof.
Het idee dat de VS Nederland zullen bin
nenvallen om van oorlogsmisdaden ver
dachte Amerikanen bij het Internationa
le Strafhof in Den Haag te ontzetten is
'totaal onwaarschijnlijk'.
De reden: het Amei'ikaanse wetsvoorstel
is op verzoek van het Witte Huis zo aan
gepast dat president Bush er zich niks
van hoeft aan te trekken. „Het is een
wetsvoorstel zonder tanden", zegt Wash
burn. Het voorstel - afkomstig van be
langrijkepartijgenoten van Bush - is vol
gens hem 'ongelooflijk gênant' voor de
president, die niet wil dat het Congres
zijn buitenlandbeleid bepaalt. Dat is niet
alleen ongrondwettelijk in de ogen van
het Witte Huis, het compliceert Bush' re
latie met andere regei'ingen, met name de
Nedexlandse en de EU- en de Navo-lid-
staten. Verder zijn er al talloze mogelijk
heden voor de VS om te voorkomen dat
Amerikanen voor het Strafhof worden
gedaagd.
Eén ding is zonneklaar'; de Verenigde
Staten zijn fervent tegenstander van het
Internationale Strafhof dat op 1 juli in
Den Haag van start kan gaan omdat in
middels voldoende landen - 67 - het VN-
verdrag hebben geratificeerd. President
Bush heeft vorige maand de handteke
ning van zijn voorganger Bill Clinton on
der het in 1998 in Rome gesloten verdrag
demonstratief ingetrokken, nadat hij al
eerder duidelijk had gemaakt het ver
drag niet naar de Senaat te zullen sturen
voor ratificatie.
Immuniteit
De oppositie in de VS is gestoeld op de ge
dachte dat intei'nationaal recht niet bo
ven het eigen Amerikaanse recht mag
gaan. Het mag en kan niet zo zijn dat
Amerikaanse staatsburgers of militairen
'zomaar' of 'voor politieke redenen' voor
een internationaal gerecht worden ge
daagd. Immuniteit is dan ook een
voorwaarde die de VS tegenwoordig
stellen bij elke vredesmissie waarbij
President George W. Bush in vergadering met zijn Nationale Veiligheidsraad en andere stafleden in het Witte Huis.
Amerikaanse soldaten betrokken zijn.
Amerika knapt zijn zaakjes zelf wel op.
Volgens voorstanders van het Hof heb
ben de VS niets te vrezendaar het Hof al
leen in actie komt als het betrokken land
weigert tot vervolging van misdaden te
gen de menselijkheid of oorlogsmisda
den over te gaan, of dat niet kan. De angst
voor politieke vervolgingen is onterecht
en de tegenstand van Amerika leidt er al
leen maar toe dat de statuut van het Hof
in de wereld wordt ondermijnd, aldus
critici.
De afkeer van het Internationale Ge
rechtshof is vooral sterk in de rechter
vleugel van de Republikeinse Partij. Om
hun aversie te onderstrepen dienden de
Republikeinen Tom DeLay en Jesse
Helms begin vorig jaar het voorstel in
voor de zogenaamde de American Servi-
cemembers' Protection Act (ASPA), door
tegenstanders de 'Den Haag Invasiewet'
genoemd. Het oorspronkelijke voorstel
verordonneerde de president tot het ui
terste te gaan om te voorkomen dat ook
maar één Amerikaan door het Interna
tionale Strafhof zou worden berecht.
„De indieners wilden graag de instem
ming van president Bush en er volgde een
lange periode van onderhandelingen",
zegt Washburn, die voorzitter is van de
coalitie van organisaties en juristen. „Ze
hebben afgesproken de originele tekst zo
te verandei'en, dat de president nergens
aan gebonden is. Hij hoeft alleen maar te
zeggen, die instructie volg ik niet, en dan
hoeft hij dat ook niet te doen. In rail
daarvoor heeft. Bush beloofd dat hij de
wet zal tekenen, als hij wordt aangeno
men door het Congres."
De vraag is of dat gebeurt. De Senaat
heeft vorige week een andere - door De
mocratische voorstanders van het Straf
hof geamendeerde - versie aangenomen
dan het Huis van Afgevaardigden twee
weken geleden. In het ingewikkelde
Amerikaanse wetgevingssysteem houdt
dat in dat het voorstel nu in een soort be
middelingscommissie van beide Huizen
belandt, waar wordt geprobeerd een
compromis te vinden. In de VS worden
wetsvoorstellen vaak aan elkaar gekop
peld, ook al hebben ze soms niets met el
kaar te maken. De ASPA lift mee met een
voorstel dat regelt dat er snel extra geld
vrijkomt voor defensie, wat de zaak nog
iets gecompliceerder maakt, aldus
Washburn.
Gezichtsverlies
Komen ze er in de commissie uit, dan
moeten beide Kamers opnieuw hun fiat
geven en gaat het voorstel naar president
Bush. Die zal het tekenen en verwolgens
zijn eigen gang gaan. Washburn: „De
president kon zich niet openlijk verzet
ten tegen het voorstel van enkele in
vloedrijke Republikeinen. Om gezichts
verlies te voorkomen, is de wet zelf
onschadelijk gemaakt. Het is niet meer
dan een symbool van negatieve emoties.
CONCENTRATIEKAMP -
De Nederlandse vereniging
van ex-politieke gevangenen
zal de strijd tegen de handha
ving en/of instelling van con-
centratiekampen nationaal
en intex'nationaal voortzet
ten. Dit zei vooi'zitter G.
Aalders gisteren op een con
gres. Hij sprak zijn veront-
rasting uit over een herle
vend nationaal-socialisme.
BROMFIETS - Voor de
bromfietsen zullen nog op
andere punten dan het ver
strekken van kentekens, re
gelingen moeten worden ge
troffen. De minister van
Verkeer en Waterstaat wil
deze en andere regelingen
opnemen in het wegenver
keersreglement. Door bepa
lingen in het reglement zal er
ook voor worden gewaakt,
dat bromfietsen niet met op
het rijwielpad ontoelaatbare
snelheden rijden. In bepaal
de omstandigheden worden
bromfietsers op de rijbaan of
een ander daar langs gelegen
pad toegelaten.
JEUGD - De gex-eformeerde
jeugd van Schoondijke hoopt
volgend jaar de beschikking
te hebben over een eigen te
huis. Er is uit de kerkenraad
een bouwcommissie inge
steld en de plannen voor het
nieuwe gebouw zijn reeds
ontworpen.
Hoofdredactie:
A L. Oosthoek
D. Bosscher (adjunct)
A.-L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Oostsouburg seweg 10
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118)484000
Fax (0118)470102
Ermail; redactie@pzc nl
Vlissingen:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Fax. (0118) 470102
E-mail: redwalch@pzc.nl
Goes: Voorstad 22
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113) 273000
Fax. (0113) 273030
E-mail: redgoes@pzc.nl
T erneuzen: Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Ter neuzen
Tel. (0115) 645769
Fax (0115) 645741
E-mail: redtern@pzc.nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel. (0114) 372776
Fax (0114)372771
E-mail redhulst@pzc nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel. (0111)454647
Fax. (0111)454657
E-mail redzzee@pzc nl
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur
Zierikzee, Goes en Hulst
8 30-17 00 uur
Zaterdags in Vlissingen
van 8.00 tot 10.30 uur
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV jj
Internetredactie:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
E-mail: web@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vrijdag
gedurende de openingstijden,
zaterdags tot 13.30 uur
Overlijdensadvertenties:
maandag t/m vrijdag: tijdens kantooruren
zondag van 16.00 tot 18 00 uur
Tel. (0118) 484000.
Fax (0118)470100.
Abonnementen
(bij acceptgirobetaling geldt een
toeslag van /,--)
per maand 19,25
per kwartaal: 52,--
perjaar: 198.--
Voor toezending per post geldt
een toeslag.
E-mail: abo@pzc.nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor
het einde van de betaalperiode.
Losse nummers per stuk
maandag t/m vrijdag: 1,-
zaterdag.€ 1,50
Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW
Bankrelaties
ABN AMRO 47.70.65.597
Postbank 35.93.00
Advertenties
Alle advertentieopdrachten worden
uitgevoerd onder toepassing van
de algemene voorwaarden van
Uitgeverij PZC BV alsmede de
regelen voor het advertentiewezen
Tarieven kunnen tijdens kantooruren
worden opgevraagd
Voor gewone advertenties
Tel: (0118) 484240
Fax:(0118)470100
Voor kleintjes: Tel. (0118) 484321
Fax: (0118)484370
i onderdeel van het Wegener-cc
is verstrekte gegevens hebben wij opgenomen in een bestand dat wordt gebruikt voor onze
(abonnementen)administratle en om u te (laten) Informeren over voor u relevante diensten en pio-
ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener ot door ons zorgvuldig geselecteerde
derden Als u op deze informatie geen pri|s stelt dan kunt u dit schriftelijk melden bi| PZC, afdeling
lojorecorvir-o Postbus 18,4380 AA Vlissingen. 1
Behoort tot UJGCjGflGr
