Communisme Tsjechië is terug
Oeigoeren zijn minderheid in eigen regio
PZC
Gemengd bedrijf
komt terug in de
Europese landbouw
Ellende die voorafging aan Fluwelen Revolutie raakt in vergeetboek
1 ljuni 1952
Aan Turken verwant volk strijdt tegen economische discriminatie China
dinsdag 11 juni 2002
door Runa Hellinga
Katerina Konecna was acht toen de
Fluwelen Revolutie plaatsvond en
de Tsjechische Communistische Partij
ten val werd gebracht. Ze kan zich van
het leven onder de communisten dus
niet zoveel meer herinneren. Wel ziet ze
in Ostrava, het industriestadje waar ze
vandaan komt, tegenwoordig gezinnen
werkloos raken door bedrijfssluitin
gen. Dat kon vroeger niet, zo stellen
veel mensen dan vast.
Konecna, een 21-jarige economiestu
dente, staat bij de parlementsverkie
zingen van aanstaande vrijdag en za
terdag kandidaat voor de Tsjechische
Communistische PartijOver het verle
den spreekt ze liever niet. „Vroeger
konden mensen niet reizen; nu hebben
ze het geld niet", vat ze haar visie sa
men.
Ze is te j ong om zich de halflege winkels
te herinneren en de zich spontaan vor
mende rijen als er iets onverkrijgbaars
als een fiets binnenkwam. Of de waeht-
tij den van tien tot vij ftien j aar voor een
telefoon of een auto. Of het vervolgen
van mensen die openlijk kritisch waren
over het systeem. Of de enorme milieu
vervuiling als gevolg van een niets ont
ziend industrialiseringsprogramma.
Om nog maar niet te spreken van al die
andere wantoestanden die in novem
ber 1989 duizenden anti-communisti
sche betogers de straat opdreven.
Disco
Veel Tsjechen lijken dat alles te zijn
vergeten. Bij de komende parlements
verkiezingen kan de Communistische
Partij waarschijnlijk rekenen op onge
veer 15 procent van de stemmen. De
KSCM is verreweg de omvangrijkste
echte communistische partij van Cen-
traal-Europa. Zo groot, dat in de
partijburelen serieus over coalities met
andere partijen wordt gedacht en ge
sproken. Konecna, een vrolijk, blond
meisje, is de jongste van een nieuwe
lichting communistische parlements-
kandidaten. Ze is officieel geen partij
lid en maakt ook niet de indruk een ge
dreven politica te zijn. Ze gaat graag
naar de disco en valt, bevestigen twee
medestudenten, mensen vrijwel nooit
lastig met politiek.
,,Ik studeer in Bmo, maar ik sta kandi
daat in Ostrava", geeft ze als verkla
ring van haar onpolitieke studentenle
ven. Veel medestudenten weten niet
eens dat ze kandidaat staat. Anderen
verheugen zich er al op om straks met
een parlementariër uit stappen te gaan.
Dan heeft ze zeker meer geld dan nu.
Als Konecna van Brno nu naar Ostrava
reist voor haar verkiezingscampagne,
lift ze. Ze komt uit een communistisch
nest. Haar beide ouders waren ooit lid
van de partij Toch staan die niet te jui
chen over haar besluit om zich kandi
daat te stellen. „Mijn vader had des
tijds een belangrijke functie in een re
gionale landbouworganisatie. Hij weet
dus hoe moeilijk een leven in de poli
tiek kan zijn."
Sinds 1989 is de KSCM op zoek naar
een modem gezicht voor haar commu
nistische ideologie. Daarin passen ver
nieuwingen, zoals twee rode kersen als
partijsymbool, jongeren op de kandi
datenlijst en een stripfiguur op propa
gandamateriaal. Maar wie in het par
tijgebouw in Praag rondkijkt, treft veel
oude clichés aan: Marx en Engels op de
muur, rijen foto's van partij-congres
sen vol vastberaden kijkende mannen
onder rode vaandels en van partijfunc
tionarissen op fabrieksbezoek.
Het is allemaal net iets anders dan
vroeger, en toch weer niet. De KSCM
heeft een moeizame relatie met haar ei
gen verleden. Niemand wil graag aan
de inval van de Sovjet-troepen in 1968
worden herinnerd, of aan de jarenlange
opsluiting van dissidenten. „Voor de
slechte dingen uit het verleden vragen
we vergeving, maar er waren veel goede
zaken", aldus Josef Moravek, pers
woordvoerder van de KSCM. Daarmee
is het onderwerp voor hem afgedaan.
De partij boodschap is gemoderniseerd
en aangepast aan de nieuwe realiteit.
Er is ruimte voor privé-ondememers,
maar privatisering van grote staatsbe
drijven is absoluut uit den boze. Lid
worden van de Europese Unie? Zeker,
maar dan uitsluitend op Tsjechische
voorwaarden. „Wij willen als gelijken
lid worden, niet als knecht van een
nieuwe meester", zo stelt Konecna.
Buitenlandse investeerders zijn een
pijnlijk punt. Echt welkom zijn ze niet.
Net als de conservatieve ODS meent de
KSCM dat het land aan buitenlandse
investeerders wordt uitverkocht. Wie
de standpunten van KSCM en ODS
vergelijkt, ziet trouwens meer opval
lende overeenkomsten. De partijen de
len hun visie op de EU en in mindere
mate op privatiseringen. Ze maakten
zich de afgelopen maanden bovendien
hard voor de onaantastbaarheid van de
Benes-decreten, op basis waarvan na
de Tweede Wereldoorlog honderddui
zenden Duitsers het land zijn uitgezet.
Sommige politieke commentatoren
speculeren zelfs al over een rechts-
communistische coalitie na de verkie
zingen. GPD
door Peter de Jaeger
Bij de kabinetsinformatie
wordt druk onderhandeld.
Welke kant moet het uit? En hoe
is dat te bereiken? Wat de land
bouw betreft is het duidelijk: die
moet compleet anders. Minder
belastend voor het milieu en be
ter afgestemd op de consument.
Daarvoor zijn gemengde, duur
zame bedrijven nodig.
Niet alleen dierziekten als var
kenspest, bse en mkz nopen tot
hervormingen. Ook de afge
sproken uitbreiding van de EU
in 2004 met 7 miljoen Centraal-
Europese boeren zet de beleids
makers in Brussel aan het den
ken. Hoe de verandering vorm
krijgt is nog een punt van dis
cussie. Landbouwcommissaris
Fischler oppert een ommezwaai
aan van 'productie' naar 'land
schapsontwikkeling'. Duits
land en Nederland staan hier
vierkant achter. Naar verwach
ting zullen de andere lidstaten
volgen.
Bindende afspraken
Bij de voorgestelde hervorming
staat niet langer de productie
van voedsel centraal, maar alle
andere zaken die het Europese
landschap bepalen, zoals mi
lieubeleid en werkgelegenheid.
Immers, directe landbouwsub
sidies aan de boer mogen niet
meer, vanwege bindende af
spraken met de Wereldhandels
organisatie die een vrije wereld
markt voorstaat. Fischler wil
daarom de geldstromen naar de
lidstaten veranderen.
De traditionele financiële steun
voor graan- en melkopbreng-
sten komen nu louter uit Brus
sel, terwijl landschapsontwik
keling mede door de nationale
overheden wordt gefinancierd.
Door deze post te vergroten en
de productsteun af te bouwen
komt de nadruk van de land
bouwpolitiek weer te liggen bij
de nationale regeringen. Dat is
een terugkeer naar de situatie
van vóór de invoering van een
gemeenschappelijk beleid.
Het platteland krijgt hierdoor
ongetwijfeld een andere aan
blik. Gespecialiseerde bedrij
ven met alleen maar koeien of
varkens zullen verdwijnen. Het
gemengde bedrijf van voor de
oorlog zal herleven, maar dan
op grotere schaal. We willen im
mers niet terug naar de tijd van
de ploeterende keuterboer op de
arme zandgronden.
Wel zullen uitgangspunten van
een geïntegreerd bedrijf, waar
in akkerbouw en veeteelt naast
elkaar bestaan, nieuwe impul
sen krijgen. De boer van de toe
komst wil meerdere ijzers in het
vuur houden om tegenvallers op
te vangennu het vangnet van de
overheid verdwijnt. Slechte
vleesprijzen worden gecompen
seerd door een hoge aardappel
prijs of andersom. Veeteelt en
akkerbouw zullen elkaar weer
aanvullen, ook op regionaal ni
veau. Die trend wordt bevor
derd door decentralisatie van
het beleid. Er zal vanzelf minder
worden gesleept met dieren van
Zuid- naar Noord-Nederland,
of van Noord- naar Zuid-Euro
pa, omdat de noodzaak ont
breekt. Mestoverschotten ver
dwijnen en er kan een nieuw
evenwicht tussen landbouw en
natuur ontstaan.
Verdwenen historische land
schappen, ooit typisch voor een
streek en een ruimtelijke afge
leide van de manier waarop
landbouw werd bedreven, krij
gen weer volop kansen.
Voorbeeld
Westerse bedrijven zullen
steeds meer gaan lij ken op boer
derijen in Oost-en Midden Eu
ropa. Kleine bedrijven in Polen
en Hongarije combineren vee
teelt met de verbouw van aard
appelen en tarwe. Ze zijn vrij
wel zelfvoorzienend, zeker op
streekniveau. In West-Europ:
zal, door het verdwijnen var
productsubsidies, hetzelfde ge
beuren. Weliswaar op grotere
schaal, maar wel volgens de
zelfde duurzame principes va:
geïntegreerde landbouw. De
traditionele landbouw in dej
nieuwe EU-landen is een voor
beeld voor West-Europa. Daar
om zal de nieuwe Nederlandse
minister van Landbouw zijn
blik naar het oosten moeien
richten. GPD
China beweert een eigen
versie te hebben van de
strijd tegen het terrorisme
in de provincie Xinjiang.
Veel Westerse landen twij
felen echter aan de legiti
miteit van die claim. De
onrust in China's grootste
provincie wordt vooral
veroorzaakt door econo
mische discriminatie.
BROOD - Tengevolge van de
wijzigingen in de CAO voor
de werknemers in het bakke-
rijbedrijf zijn de kosten van
de bereiding van het brood
gestegen. Het volksbrood zal
dan ook vandaag met één
cent per brood van achthon
derd gram verhoogd worden.
Ter compensatie van de ho
gere gezinsuitgaven, worden
de producenten van margari -
ne, bak- en braadvet en spijs
olie in staat gesteld hun pro
ducten vanaf vandaag acht
cent per kilogram goedkoper
af te leveren.
BORDEN - De raad van de
Friese Beweging heeft in een
brief aan de Nederlandse
Spoorwegen erop aange
drongen, op de stationsbor
den in Friesland de plaatsna
men ook in het Fries aan te
geven. Enkele Friese ge
meenten reeds besloten de
tweetaligheid in te voeren op
de borden.
KIOSK - Hoewel Clinge kan
bogen op een bloeiende fan
fare, ontbreekt de zo nodige
kiosk. Van verkeersoogpunt
uit gezien, behoort een vaste
kiosk in het centrum van on
ze gemeente tot de onmoge
lijkheden. Daarom heeft het
bestuur van de fanfare de ge
meenteraad verzocht om een
verplaatsbare kiosk aan te
schaffen.
Hoofdredactie:
A L Oosthoek
D Bosscher (adjunct)
A L Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Oostsouburgseweg 10
Postbus 18
4380 AAVIissingen
Tel. (0118) 484000
Fax (0118)470102
E-mail: redactie@pzc.nl
Vlissingen:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel (0118)484000
Fax. (0118) 470102
E-mail: redwalch@pzc.nl
Goes: Voorstad 22
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113) 273000
Fax (0113)273030
E-mail redgoes@pzc nl
Terneuzen: Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Terneuzen
Tel (0115)645769
Fax (0115)645741
E-mail redtern@pzc.nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel (0114) 372776
Fax (0114)372771
E-mail redhulst@pzc.nl
Zierikzee: Grachiweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel (0111)454647
Fax (0111)454657
E-mail. redzzee@pzc.nl
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur
Zierikzee. Goes en Hulst:
8 30-17 00 uur
Zaterdags in Vlissingen
van 8 00 tot 10.30 uur
Auieur srechten voorbeiiouder
Uitgevenj Provinciale Zeeuwse Courant BV i
Internet: www.pzc.nl
Internetredactie:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
E-mail web@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vrijdag
gedurende de openingstijden:
zaterdags tot 13 30 uur
Overlijdensadvertenties:
maandag t/m vrijdag tijdens kantooruren
zondag van 16 00 tot 18 00 uur
Tel. (0118) 484000
Fax(0118)470100
Abonnementen
(bij acceptgirobetaling geldt een
toeslag van 1.-)
per maand 19.25
per kwartaal. 52,- -
per jaar 198 --
Voor toezending per post geldt
een toeslag
E-mail: abo@pzc nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk. 1 maand voor
het einde van de betaalperiode
Losse nummers per stuk
maandag t/m vrijdag: 1,~
zalerdag 1,50
Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW
Bankrelaties
ABN AMRO 47 70 65.597
Postbank 35.93.00
Advertenties
Alle advertentieopdrachten worden
uitgevoerd onder toepassing van
de algemene voorwaarden van
Uitgeverij PZC BV alsmede de
regelen voor het advertentiewezen
Tarieven kunnen tijdens kantooruren
worden opgevraagd.
Voor gewone advertenties:
Tel (0118)484240
Fax (0118)470100
Voor kleintjes Tel. (0118) 484321
Fax:(0118)484370
i on oerdeel van her Wegener-ci
n De dcc-i
aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen in een bestand dal wordt gebruikt voor onze
(abonnementen(administrate en om u le (laten) informeren over voor u relevante diensten en pro
ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener of door ons zorgvuldig geselecteerde
derden. Als u op deze mformalie geen pri|s stelt dan kunl u dil schriftelijk melden bi| PZC. afdeling
lezersservice. Postbus 18,4380 AA Vlissingen
Behoort tot UJGQGflGr
door Gert-Jan Broere
De drie imams kijken elkaar
aan, nadat de vraag is ver
taald in het Oeigoers, een taal
sterk verwant aan het Turks.
Abdul Kahar bin Abdul Raxit
Haji, gezeten in het midden,
krijgt een por ten teken dat het
zijn beurt is om te antwoorden.
„We beschikken tegenwoordig
over een omroepinstallatie om
de gelovigen vijf keer per dag tot
het gebed op te roepen", ver
klaart de 71-jarige geestelijke
met zachte stem de afname van
het aantal moskeeën in Kuqa,
terwijl hij regelmatig met zijn
hand over zijn witte baard aait.
„Je kunt nu vanuit de moskee
meer mensen bereiken dan met
de menselijke stem. zoals dat
vroeger gebeurde. Je hebt niet
meer zoveel moskeeën nodig."
De twee imams die hem flanke
ren, knikken instemmend.
Kuqa is een oude stad langs de
Zijderoute, de oude handelsweg
die het Romeinse rijk zijn Chi
nese zijde bracht en China zijn
boeddhisme. Kuqa was ooit de
hoofdstad van het zeer welva
rende koninkrijk Quici, een oase
in een zeer mensonvriendelijke
omgeving met de Taklimakan-
woestijn in het zuiden en de
bergketens van Tianshan in het
noorden. Tegenwoordig is Kuqa
slechts een onbetekenend admi
nistratief centrum in China's
meest westelijke en grootste
provincie Xinjiang, dat Nieuwe
Grens betekent. De Oude Stad,
het gedeelte van Kuqa waar de
moslimbevolking woont, toont
nog weinig van de vergane glo
rie, maar de Centraal Aziatische
invloeden zijn onmiskenbaar
aanwezig.
De Nieuwe Stad van Kuqa is
heel herkenbaar Chinees. Vijf
tigjaar 'chinaficatie' liet sporen
na. De Nieuwe Stad verschilt
nauwelijks nog van steden el
ders in China. Brede lanen voor
verkeer dat er nauwelijks is en
lelijke betegelde gevels domine-
Imam Abdul Kahar bin Adbul Re
ren. Op een groot centraal gele
gen plein verwijst een monu
ment naar de bevrijding van het
'Nieuwe China'.
Assimilatie
Maar de bevrijding ging voorbij
aan een groot deel van de 19 mil
joen inwoners van Xinjiang. De
Oeigoeren, een volk dat afstamt
van de Turken, zijn snel op weg
een minderheidsgroepering in
eigen streek te worden door de
Chinese assimilatiepolitiek. Of
ficieel bestaat Xinjiang nog
voor 47 procent uit Oeigoeren
tegenover 40 procent Han Chi
nezen, maar direct na de bevrij
ding in 1949 maakten de Chine
zen slechts zes procent uit van
het totaal.
Wat echter in geen enkele statis
tiek is terug te vinden, is de do
minantie door de Chinezen van
de economie. Het straatbeeld in
de steden wordt hoofdzakelijk
gevormd door de Han, terwijl de
Oeigoeren de buitenwijken of
het platteland bewonen. De
economische ongelijkheid
wordt goed geïllustreerd door
de inkomenscijfers in de Bay-
ingolin prefectuur. Terwijl de
rit Haji (in het wit met witte baard).
bevolking in de hoofdstad Korla
over 7000 yuan per jaar be
schikt (ongeveer 950 euro),
moeten de boeren het stellen
met 2100 yuan (nog geen 300 eu
ro).
In een dergelijk klimaat gedijt
de roep op onafhankelijkheid
goed. Inde jaren veertig bestond
in het westen van China gedu
rende een aantal jaren de repu
bliek Oost-Turkmenistan. De
moslimstrijders maakten dank
baar gebruik van de verzwak
king van de centrale macht in
Peking door de strijd tegen de
Japanners en de daaropvolgen
de burgeroorlog tussen de com
munisten en de nationalisten
Die periode van zelfbestuur
heeft een mythisch karakter ge
kregen, die de communistische
propaganda en vijftig jaar mi-
gratiepolitiek overleefde. Voor
al in het begin van de jaren ne
gentig werd China opgeschrikt
door bomaanslagen door Oei-
goerse vrijheidstrijders.
Criminelen
De communistische machtheb
bers ontkennen krampachtig
dat het niet botert. Harmonie
tussen de verschillende etnische
groepen is het steekwoord.
„Slechts een handjevol 'crimi
nelen' heeft de wapens opgeno
men (om de wens van een zelf
standig Oost-Turkmenistan
kracht bij te zetten, red.). Deze
teiToristen worden gefinan
cierd en getraind door het Al
Qaeda-netwerk van Osama bin
Laden en hebben meegevochten
met de Taliban in Afghanistan",
zo verzekert de partijsecretaris
van Xinjiang, Wang Lequan.
Maar het probleem is tegelijker
tijd ook weer niet zo groot dat de
openbare veiligheid in gevaar
is. Dat zou tenslotte alleen maar
potentiële buitenlandse inves
teerders afschrikken.
Volgens Wang zijn er duizend
Chinese terroristen in Afgha
nistan opgeleid. Amerikaanse
troepen zouden er driehonderd
hebben opgepakt in Afghanis
tan, maar hen niet hebben over
gedragen aan China. Nog een
grote groep zou zich nu ophou
den in het grensgebied tussen
Afghanistan en Pakistan. Daar
werd ook met behulp van Pakis
tan de nummer drie in het lei
derschap van de terroristen, Is-
foto Gert-Jan Broere/GPD
mail Kadir, opgepakt. Kadir
wacht op dit .moment in Xin
jiang in zijn cel op het moment
dat de doodstraf over hem zal
worden uitgesproken.
De belangrijkste reden dat
Amerika de gevangenen niet wil
terugsturen naar China is dat
Peking de internationale strijd
tegen het terrorisme aangrijpt
om elke onrust in Xinjiang de
kop in te drukken. Daar lijken
de Chinezen goed in geslaagd.
Xinjiang maakt aan de opper
vlakte een serene indruk. On
vrede openbaart zich niet.
Orde
Maar in een stad als Aksu is de
geüniformeerde politie opval
lend zichtbaar aanwezig, ter
wijl elke stad in Xinjiang een
uitgebreide post herbergt van
het ministerie van Openbare
Veiligheid, het staatsorgaan dat
in de eerste plaats waakt over de
orde. Oeigoeren die Chinees
spreken, houden zich op de
vlakte als het thema Turkme
nistan ter sprake komt of laten
weten dat ze in de problemen
kunnen komen wanneer ze zich
zouden uitspreken.
De Oeigoeren die wel willen
praten, bevestigen de constate
ring dat er zonder de Chinezen
geen zaken kunnen worden ge
daan. Radii Abla is eigenaar van
Arman, een bedrijf uit Urumqi
dat zich richt op de voedselsec-
tor. Tachtig procent van de
werknemers behoren tot etni
sche minderheden. Maar Abla
herhaalt tot vervelens toe dat
het allemaal niet mogelijk zou
zijn geweest 'zonder het leider
schap van de partijeen term uit
het Communistisch Manifest
die alleenheerschappij van de
Communistische Partij moet
rechtvaardigen. Bovendien
spreekt hij perfect Chinees, een
kwaliteit, zo schuift hij niet on
der stoelen of banken, die heel
belangrijk is geweest voor de
ontwikkeling van zijn bedrijf.
Hij is geen partijlid, maar zit
wel in het dagelijks bestuur van
de Chinese Jeugdliga. En aan
gezien elke belangenorganisa
tie alleen kan bestaan bij de gra
tie van de partij verklaart dat
voor een belangrijk deel hoe Ab
la zijn netwerk opbouwde.
Olie en gas
Er is Peking veel aan gelegen
Xinjiang als een stabiele sa
menleving over te laten komen.
Onder de woestijnen van Xin
jiang ligt veel olie en gas. Na
tuurlijke bronnen die van stra
tegisch belang zijn in China's
'Go West-politiek' om het ach
tergebleven westen versneld te
ontwikkelen.
Alleen, aan wie komt al dat
moois ten goede? De exploratie
van de ol ie en gas wordt in eerste
instantie een zaak voor de
staatsondernemingen in de olie
industrie, zoals PetroChina.
Hoeveel van de olie- en gasop
brengsten in Xinjiang achter
zullen blijven, is onduidelijk.
De moslimgemeenschap werkt
bovendien hoofdzakelijk in de
landbouw en zal al genoeg pro
blemen hebben de uitdagingen
van de WTO het hoofd te kun
nen bieden.
„Het probleem is", zegt Elisa
beth Alles van het Franse Cen
trum voor Onderzoek van het
Hedendaagse China in Hong
kong, „dat bij de Oeigoeren het
gevoel leeft dat steeds meer Chi
nees is en niets meer van hen. De
jeugd vormt nu de grootste uit
daging. De Chinese regering zal
hen een economische en politie
ke toekomst moeten geven. Op
dit moment is die er niet." En
daarmee blijft een belangrijke
bron van onrust in stand. GPD
