Van der Ploeg trots op zijn werk Zesdaagse Oorlog sleept zich al 35 jaar voort PZC 4 Omstreden staatssecretaris van Cultuur neemt afscheid van de politiek Machtsstrijd tussen 5juni 1952 woensdag 5 juni 2002 doorWijbrand Schaap Hij was de meest omstreden staatssecretaris van Cul tuur die Nederland heeft ge kend. Rick van der Ploeg gaat de geschiedenis in als de man die culturele diversiteit, cultuur participatie en kunsteducatie op de kaart zette. Al zullen som migen hem liever willen herin neren als degene die gevestigde orkesten, musea en toneelgezel schappen van de kaart veegde. „Ik kwam ooit op een vliegveld een Arabische en een paar Ne derlandse zakenmannen tegen. Zij hadden samen een grote deal te vieren. Al babbelend kregen we het over onze echtgenotes. De Arabier zei dat zijn vrouw gewoon thuis zat, zoals het vol gens hem hoorde. Een ander vertelde trots dat zijn partner sopraan was in Salzburg. Zegt weer een andere Nederlander: „Leuk. Mijn vrouw zingt ook wel eens in de kerk." Rick van der Ploeg, demissio nair staatsecretaris van Cultuur in het paarse kabinet, kan er niet om lachen. „Ze wisten geen van beiden dat 'sopraan op de Salzburger Festspiele' betekent dat je tot de absolute wereldtop van zangers behoort. Op dat moment viel voor mij die hele deal die ze aan het vieren waren in het water. Het had voor mij geen enkele betekenis meer, omdat ze niets begrepen van cultuur." Vorige week werd in Utrecht de Kunstconnectie opgericht, een branchevereniging voor kunst educatie en -participatie. De komst van deze organisatie, waarin alle organisaties die zich met kunst op school bezighou den verenigd zijn, is een kroon op vier jaar 'paars' kunstbeleid. Wat een nieuw, rechts kabinet in Nederland ook besluit over kunst, het belang van kunston derwijs staat voor iedereen voorop en kunsteducatie is in middels een wezenlijk onder deel van het onderwijs. Het gaat de staatssecretaris aan het hart: „Het lijkt raar, maar herinneringen aan je schooltijd hebben bijna altijd met kunst zinnige dingen te maken. Het enige dat ik bijvoorbeeld van de lagere school overgehouden heb, is dat je elke maandagmor gen een psalm of gezang uit je hoofd moest leren." Pas toen hij in Engeland wis- en natuurkunde studeerde, ont dekte hij het belang van grondi ge culturele bagage. „Hoewel ik een enorme 'nerd' was, zette je het in de studentenverenigingen niet op een zuipen, maar las je stukken van Artaud of Brecht. Dat hoorde erbij. Dat zie ik bij Nederlandse studentenvereni gingen niet zo gauw gebeuren." Zijn Britse ervaring bracht hem ook het belang van de 'canon' bij: de lijst van schilderijen, boeken, muziek- en theater stukken, die bepalend is voor de culturele geschiedenis. „Ik ben er nog steeds niet goed in, maar ik weet nu wel waar Bach, Mozart en Beethoven over gaan. Dat heb ik zelf uit boeken moeten halen, ik heb er met mensen over gesproken. Maar liever had ik dat allemaal al op school gehad. Je zou je zelfs kunnen afvragen of je wel vol waardig mee kunt doen aan de maatschappij als je niet weet wat de Winterreise is of als je niet weet wat Mozart allemaal gedaan heeft," Toch ziet een groot deel van de gevestigde kunstorde hem voor al als iemand die juist geen en kel respect had voor de behoe ders van de 'canon'. Bij groepen als De Appel, Het Nationale To neel, Orkater en een paar orkes ten is de staatssecretaris niet echt welkom meer. „In dat ver zet zit iets dubbels. Er kwam heel veel geld bij. Men zag dat, en dacht: dat gaat dus naar ons toe. Automatisch. Dat ik aan de andere kant er juist voor wilde zorgen dat er ruimte kwam voor meer dan honderd nieuwko mers, werd niet geapprecieerd." Ivoren toren „Dat mensen zich bedreigd voelden kwam dus daardoor, en het kwam doordat ik me verzet te tegen de ivoren toren- menta liteit van veel kunstenaars en gezelschappen. Die gaan vaak nog uitsluitend van het aanbod principe uit: iedereen moet naar hen toe komen, in plaats van an dersom." ,Zij zien kunst ook als een moge lijkheid om je te onderscheiden van anderen: ik ben kunstzinnig en de rest wandelt in duister- nis.Zodra iets populair wordt en veel meer mensen het interes sant gaan vinden, zeggen ze dat het geen kunst meer is. Ik be speur die voorkeur voor exclu siviteit ook wel eens bij mezelf. Maar de vraag is of dat wel zo goed is. Als je een toneelklassie- ker speelt op een manier die vol strekt onverstaanbaar is, met de rollen zodanig omgedraaid dat niemand meer weet wie wat uit spreekt, dat alleen maar een paar diep ingewijden begrijpen hoe het in elkaar zit, of in ieder geval doen alsof ze het begrij pen, dan kun je je publiek zo van je vervreemden. En ik bestrijd dat het dan pas kunst is. Het mag bestaan, en het hoort erbij, maar het gaat uiteindelijk om iets veel breders. De Hamlet van de Theatercompagnie is een voorbeeld van een klassieker die uitermate toegankelijk is, en ook nog eens een commercieel succes. Dat hoeft niet alleen maar Ja zuster, Nee zuster te zijn." Groeistuipen Een ander probleem was de komst van nieuw publiek. Kun stenaars worden dankzij het succes van de kunsteducatie steeds vaker opgezadeld met klassen schoolkinderen in de zaal die de boel verstoren. Van der Ploeg beschouwt dergelijke incidenten echter als groeistui pen. Het theater mag best wat min der plechtig. „De klachten die je hoort maken ook duidelijk hoe eenzijdig het publiek is dat nu vaak nog in de theaters zit. Ik probeerde dat juist wat diverser te maken, door nieuwe groepen te werven, te raken, te pakken." Culturele diversiteit was het an dere kernwoord van het paarse kunstbeleid. Van der Ploeg is trots op wat hij daarin heeft be reikt: „De deur is opengezet voor nieuwkomers. Er is een eerlijke kans gekomen voor nieuwe makers met kwaliteit. Dat kunnen jongeren zijn, al lochtonen, maar ook nieuwe ge zelschappen. Ten tweede: er is 315 miljoen euro voor cultuur bijgekomen. Procentueel een kwart meer dan voor zorg, on derwijs of veiligheid. Daardoor was er vernieuwing mogelijk zonder dat er heel veel voor moest worden afgebroken." GPD door Ans Bouwmans De Canadese politiek is opge schud door een strijd om de macht, met de nodige politieke intriges en schandalen. Premier Jean Chrétien heeft zijn popu laire minister van Financiën en partijgenoot Paul Martin aan de kant gezet. De breuk zorgt voor interne strubbelingen in de re gerende Liberale Partij. Martin is een oude rivaal van Chrétien en staat te boek als mo gelijk nieuwe leider van de Li beralen. De twee blijken het tot het bittere einde oneens: vol gens Chrétien is Martin niet ont slagen maar hebben ze samen de knoop doorgehakt. Er zijn ech ter maar weinig Canadezen die dat geloven. Chrétien is in ingezonden brie ven en commentaren in de me dia neergesabeld als een para noïde politicus die lands- en partijbelang op het spel zet om zijn imago te redden en de macht in handen te kunnen hou den. Hij moet uit de partij gezet worden vanwege hardnekkige domheid, foetert een lezer van de Globe Mail. Het aantal sympathiebetuigingen voor Chrétien - 'Hij maakte de juiste keuze want Martin zaagde de hele tijd aan zijn stoelpoten' - blijft daarbij achter. Chrétien raakte in het nauw door een stroom verhalen over corruptie binnen de gelederen van zijn re geringsploeg. Verschillende mi nisters - maar niet Martin - zijn beschuldigd van vriendjespoli tiek en omkoperij. Overheids contracten zouden naar bedrij ven in Quebec zijn gegaan, om de federale overheid te promo ten in deze provincie. Bedrijven van 'vriendjes' of donateurs van de Liberalen zouden zijn voor getrokken. Chrétien weet de lekken aan de reeds begonnen strijd om zijn opvolging, maar ondertussen was zonneklaar dat de 'schone' premier de teu gels had laten verslappen. Chrétien maakte vorige week grote schoonmaak in zijn kabi net, liet een politieonderzoek instellen, degradeerde minister Boudria van Publieke Werken en stuurde minister Eggleton van Defensie zijn ontslagbrief. Daarna probeerde hij de schan dalen te bagatelliseren. Ook al bleek er misschien een paar mil joen dollar te zijn verdwenen; dan was dat allemaal bedoeld voor het hogere doel: het behoud van Quebec, de Franstalige pro vincie die zich in 1995 bijna af scheidde van Canada. In plaats van zijn verwachte pensioen, kondigde de 68-jarige politicus plotseling aan nog drie jaar aan te blijven. De vier mi nisters die zich - met Chrétiens toestemming - al aan het warm lopen waren om hem ergens in de nabije toekomst op te volgen, moesten onmiddellijk stoppen met hun campagnes. Martin liet weten, daar eens goed over te willen nadenken. Voor hij zijn antwoord klaar had, hoorde hij zondag op de radio, dat hij 'in goed overleg' van zijn functie was ontheven. Martin (63) en Chrétien hebben een moeizame relatie sinds hun strij d om de leiding van de Libe rale Partij in 1990. Martin kreeg drie jaar later desondanks de belangrijke post op Financiën en de twee werkten 8,5 jaar sa men in de regering. Maar het was een publiek geheim dat Chrétien hem liever niet als op volger zag. In februari 2003 maakt de Libe rale Partij haar tussenbalans op over het premierschap van Chrétien. Verwacht wordt dat Martin hem zal uitdagen en er een felle interne strijd volgt. En kele leden van de Liberale Partij hebben zich sterk pro-Martin uitgesproken ondanks oproe pen aan de fractie om zich ach ter de premier te scharen. Poli tieke analisten sluiten zelfs het uiteenvallen van de partij niet uit. Martin is populair omdat hij verantwoordelijk wordt gehou den voor de opleving van de Ca nadese economie. Volgens een opiniepeiling van CTV Nieuws en de krant Globe Mail is zo wel het land als de partij Chré tien een beetje moe. Hij is arro gant en komt niet vaak genoeg onder de kiezers, meent de To ronto Star. GPD GEEN STAKING - De staking die de communistische vak bond in Frankrijk had uitge roepen, is een vrijwel totale mislukking geworden. Ge middeld twee op de honderd werknemers gaven gehoor aan de oproep. Bij de Franse PTT bleven zelfs slechts twee van de 240.000 werknemers thuis. FRUITTEELT - De Zeeuwse fruittelers wacht een zwaar jaar. De prijzen zijn drama tisch laag. De aardbeien halen op de veiling in Kapelle zelfs niet eens de minimumprijs. De Britse invoerbeperkingen spelen vooral de teler van kruisbessen parten. ONTVOERING - Een groepje Italiaanse studenten heeft bij wijze van grap de bezoekende Belgische koning Boudewijn willen ontvoeren. Als losgeld wilden de studenten een vijf gangendiner met champagne eisen. De politie heeft er ech ter een stokje voor gestoken. GRASMAAIERS - Tientallen Zeeuwse gemeentebestuur ders hebben in Kruiningen een demonstratie van gazonmaai- machines bijgewoond. De bestuurders konden op die manier bekijken welke gras maaiers zij willen inschakelen voor het kort houden van de sportvelden. Internet: www.pzc.nl Internetredactie: Postbus 18 4380 AA Vlissingen E-mail: web@pzc.nl Bezorgklachten: 0800-0231231 op maandag t/m vrijdag gedurende de openingstijden; zaterdags tot 13 30 uur Overlijdensadvertenties: maandag t/m vrijdag: tijdens kantooruren zondag van 16.00 tot 18 00 uur Tel. (0118) 484000. Fax (0118) 470100. Abonnementen (bij aceeptgirobetaling geldt, een toeslag van /,--) per maand 19,25 per kwartaal: 52,-- per jaar 198.-- Voor toezending per post geldt een toeslag E-mail: abo@pzc nl Beëindiging van abonnementen uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor het einde van de betaalperiode. Losse nummers per stuk maandag t/m vrijdag: 1,- zaterdag. 1,50 Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW Bankrelaties ABN AMRO 47.70.65.597 Postbank 35 93 00 Advertenties Alle advertentieopdrachten worden uitgevoerd onder toepassing van de algemene voorwaarden van Uitgeverij PZC BV alsmede de regelen voor het advertentiewezen. Tarieven kunnen tijdens kantooruren worden opgevraagd Voor gewone advertenties Tel: (0118) 484240 Fax:(0118)470100 Voor kleintjes: Tel. (0118) 484321 Fax: (0118)484370 i onderdeel van het Wegener-concern De door u is verslrekle gegevens hebben wij opgenomen in een bestand dat wordt gebruikt voor onze (abonnementen)administratie en om u te (laten) intormeren over voor u relevante diensten en pro ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener of door ons zorgvuldig geselecteerde derden Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftelijk melden bij. PZC. atdeling lezersservice, Postbus 18,4380 AA Vlissingen Hoofdredactie: A L Oosthoek D Bosscher (adjunct) A. L. Kroon (adiunct) Centrale redactie: Oostsou bu rgseweg 10 Postbus 18 4380 AA Vlissingen Tel. (0118)484000 Fax. (0118)470102 E-mail: redactie@pzc.nl Vlissingen: Postbus 18 4380 AA Vlissingen Tel. (0118) 484000 Fax (0118)470102 E-mail: redwalch@pzc.nl Goes: Voorstad 22 Postbus 31 4460 AA Goes Tel. (0113) 273000 Fax. (0113) 273030 E-mail: redgoes@pzc nl Terneuzen: Willem Alexanderlaan 45 Postbus 145 4530 AC Terneuzen Tel. (0115) 645769 Fax. (0115) 645741 E-mail: redtern@pzc.nl Hulst: Baudeloo 16 Postbus 62 4560 AB Hulst Tel. (0114) 372776 Fax. (0114)372771 E-mail: redhulst@pzc.nl Zierikzee: Grachtweg 23a Postbus 80 4300 AB Zierikzee Tel. (0111)454647 Fax. (0111)454657 E-mail: redzzee@pzc.nl Opening kantoren: Maandag t/m vrijdag van 8.00 tot 17.00 uur Zierikzee, Goes en Hulst 8 30-17.00 uur Zaterdags in Vlissingen van 8.00 tot 10.30 uur Auteursrechten voorbehouden Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV i Behoort tot UJGQGflGr door Dan Perry Tot 35 jaar geleden liep er dwars door de Assaelstraat in Jeruzalem een kluwen prikkeldraad. De huizen aan de oostelijke kant stonden in Jor danië, die aan de westelijke kant in Israël. Arabieren en joden woonden enkele meters bij elkaar vandaan, in landen die eikaars vijanden waren. Zo nu en dan glipte er eens een kip onder het prikkeldraad door, herinnert Var- da Cohen zich, maar geen mens die het in zijn hoofd haalde dat ook te doen. Toen werd het juni 1967 en plotseling was er oorlog ophanden. Israëlische militairen betrokken Cohens tuin en Varda en haar man Shalom vertrok ken. Aan de andere kant van het prikkeldraad groeven Jordaanse mili tairen zich in bi] het huis van de Pales tijnse buren van de Cohens, de Bara- kats. Ook zij vertrokken tijdelijk. „We waren heel bang", zegt Talat Barakat, destijds een jongen van 15. Op 5 juni, vandaag 35 jaar geleden, werd het oorlog. En hoewel hij de ge schiedenis is ingegaan als de Zes daagse Oorlog, duurt de oorlog nog al tijd voort. De euforie in Israël was groot, toen het de Arabische legers had verslagen die het land hadden willen vernietigen. Met de verovering van de Sinaï-woes tijn en de Gazastrook op Egypte, de Golan-hoogvlakte op Syrië en de Westelijke Jordaanoever en Oost-Je ruzalem op Jordanië had Israël zijn gebied verviervoudigd. Hoewel ze er niet bij betrokken waren, kwamen de Palestijnen naar voren als de grootste slachtoffers van de oorlog, veroordeeld als ze werden tot lange ja ren van Israëlische bezetting. Maar die bezetting smeedde hen ook tot een vastberaden volk. Gastlanden In 1967 was Israël negentien jaar oud en bestond het voor de helft uit woes tijn. De bevolking leefde samenge perst in een smalle strook land. Aan de andere zijde van de landsgrenzen woonde een groot deel van de 700.000 Palestijnen die in de oorlog van 1948 uit Israël waren gevlucht of verdre ven. Velen van hen droomden over hun terugkeer en een klein deel pakte de wapens op en glipte geregeld de grens over om aanvallen uit te voeren. Israël hield de gastlanden van de vluchtelingen verantwoordelijk en voerde vergeldingsacties uit. In het Midden-Oosten hadden zich al twee oorlogen afgespeeld. Schermutselin gen aan de grens en ruzie over het schaarse water leidden tot een derde. Daartoe aangezet door Israëls Arabi sche vijanden blokkeerde Egypte, het machtigste land van het Midden-Oos ten, in mei 1967 de Straat van Tiran, die voor Israël de poort naar het zui delijk halfrond vormde, Egypte sloot militaire verdragen met Jordanië en Irak, in aanvulling op zijn verbond met Syrië, en dreigde met oorlog. Isra el mobiliseerde zijn reservisten. „De oorlog deed de Arabische wereld ineenstorten. Het was een vernede rende nederlaag", zegt de Egyptische historicus Abdel-Azim Ramdan. Hij verwijt de toenmalige Egyptische president Nasser Israël te hebben op gejut tot een oorlog en te trots te zijn geweest om de blokkade van de Straat van Tiran op te heffen, al was zijn le ger 'niet klaar voor een oorlog'. „De Arabische wereld lijdt nog steeds on der deze nederlaag", zegt hij. In 1973, Nasser was overleden en op gevolgd door Sadat, slaagde Egypte er met behulp van Syrië in een klein deel van de Sinaï te heroveren en zes jaar later sloot het als eerste Arabi sche land vrede met Israël. Jordanië volgde het Egyptische voorbeeld in 1994, nadat koning Hoessein had be sloten om in het belang van de Pales tijnen geen aanspraak meer te maken op de Westoever. De Palestijnen echter waren in tien tallen jaren nauwelijks iets opgescho ten. Goed, de levensomstandigheden in de bezette gebieden waren verbe terd doordat boeren zich Israëlische landbouwmethoden hadden eigen ge maakt, de handel met Israël bloeide en veel arbeiders hadden in Israël rede lijk betaalde banen. Maar de voortdu rende militaire druk en de almaar uit breidende joodse nederzettingen, die land en waterbronnen opslokten, de den de spanningen zo hoog oplopen dat er in 1987 een regelrechte opstand, of intifada, uitbrak. De eerste intifada duurde tot 1993, toen Israël en de Palestijnse Bevrij dingsorganisatie akkoorden sloten op grond waarvan vrijwel de gele Gaza strook en de steden op de Westoever zelfbestuur kregen, met de bedoeling dat er uiteindelijk een Palestijnse staat zou worden gevormd. De twee partijen slaagden er echter niet in het eens te worden over de grenzen van een dergelijke staat, de status van Je ruzalem en de toekomst van de Pales tijnse vluchtelingen en in september 2000 brak de tweede intifada uit. Tal van Palestijnen zijn sindsdien op straat door militairen doodgeschoten. Anderen overleden in ambulances die werden tegengehouden bij wegver sperringen van het Israëlische leger. Israëliërs zijn in hinderlagen gelokt op wegen en bij Palestijnse zelf moordaanslagen opgeblazen op markten, in restaurants en bussen. Israël blijft erbij dat het de Palestij nen vorig jaar bij onderhandelingen die op niets uitliepen het overgrote deel van de Westoever en de Gaza strook heeft aangeboden, plus aan zienlijke concessies ten aanzien van Jeruzalem. De Palestijnen houden vol dat Israël een dergelijk duidelijk aan bod niet heeft gedaan. Veel Israëliërs zijn tot de slotsom gekomen dat de Pa lestijnen door een genereus aanbod van de hand te wijzen hebben aange toond dat ze niet naast Israël willen bestaan, maar Israël willen wegva gen. De haat is inmiddels overweldigend, en wederzijds. AP Israëlische militairen patrouilleren langs een prikkeldraadversperring op de Westoever. foto Jacqueline Larma/AP Israël sloeg als eerste toe door een groot deel van de vloot van de Egypti sche luchtmacht te vernietigen, de Gazastrook te veroveren en met zijn pantservoertuigen op te rukken naar het Suezkanaal. Muren Jordanië, dat de Westoever in handen had, sloot zich aan bij de strijd, even als Syrië, en toen de wapens op 10 juni tot zwijgen kwamen had Israël de Go lan, de Sinaï, de Gaza en de Westoever in handen, plus Oost-Jeruzalem met zijn Oude Stad. De muren en brokken steen die Jeruzalem in tweeën deel den, werden snel verwijderd en terwijl de andere gebieden in afwachting van vredesonderhandelingen in onzeker heid bleven verkeren, annexeerde Is raël de Arabische helft van Jeruzalem en riep het de stad uit tot zijn eeuwige, ondeelbare hoofdstad. Toen de Cohens en de Barakats terug keerden naar huis was het prikkel draad verwijderd. „Het was alsof we gered waren", vertelt Varda Cohen. „We gingen naar de Oude Stad en ik weet nog dat het er heel druk was en dat er Arabieren op de stoepjes van winkels zaten, helemaal perplex." Aan de overkant van de straat heerste een andere stemming. Talat Barakat ging ervan uit dat de nieuwe situatie tijdelijk zou zijn. „Ik dacht dat er snel een oplossing zou komen. Ik wachtte We wachten nog steeds." Israël verwachtte dat de Arabieren uit hun nederlaag dé les zouden trekken dat ze Israël niet konden vernietigen en dat ze vrede zouden aanbieden in ruil voor op hen veroverd land. Maar tegelijkertijd maakte Israël duidelijk dat het niet van plan was al het gebied dat het had veroverd terug te geven. Vier maanden na de oorlog werd op een Arabische top besloten Israël geen vrede aan te bieden. En zo ontstond er een status quo en begon Israël funda menteel te veranderen. Waar het zich eerst, hoezeer het met de holocaust vers in het geheugen ook overtuigd was van zijn bestaansrecht, kwets baar voelde, begon het zich nu te ge dragen als een regionale macht. En ook anderen begonnen Israël zo te zien. In de eerste jaren van zijn bestaan re gelde Israël zijn zaakjes het liefst zelf en was het trots op zijn arbeiders en boeren. Nu er echter goedkope arbeid voorhanden was in de Westoever en de Gazastrook begon 'dit te veranderen. De economie bloeide op, maar dit ging ten koste van de zelfvoorziening. In het op seculiere, socialistische be ginselen gegrondveste land begonnen krachtige religieuze tendensen te ontstaan. Vrome joden zagen de over winningvan 1967 als een goddelijk in grijpen en een mandaat om op de Westoever, het hart van het bijbelse Israël, te gaan wonen. Ook de joodse gemeenschap in de Verenigde Staten, die tot dan toe nodige reserves had te genover Israël, raakte enthousiast. Koude Oorlog Toen de Russen zichzelf ingroeven in Egypte en Syrië begon het conflict deel uit te maken van de Koude Oor log en de VS, die zich tot dan toe afzij dig hadden gehouden, gingen Israël politiek, militair en economisch steu nen. De Arabieren maten hun verlies niet alleen in gebied en slachtoffers (meer dan 8000 doden, tien keer zoveel als Israël), maar ook in gekrenkte natio nale trots. foto Annette Vlug/GPD Rick van der Ploeg: „De deur is opengezet voor nieuwkomers.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2002 | | pagina 4