Het mulle zand wordt gekoesterd
PZC
Bezoekerscentrum krijgt
educatieve tuin
De bakker moetje ruiken
Neushoorns
Efteling
Herdenking
Knapzak
Haring
W5
Loonse en
Drunense
duinen
Museum
in Hattem
Dit weekeinde en het week
einde van 8 en 9 juni staan
de neushoorns centraal in Safa
ri Beekse Bergen in Hilvaren
beek.
Naast de neushoornstal in het
Afrikadorp worden drie keer
per dag presentaties over de
neushoorn gehouden door ver
zorgers en safarigidsen. In klei
ne groepjes kunnen ook de stal
len van de neushoorns worden
bekeken.
Voor kinderen zijn er extra acti
viteiten, zoals een neushoorn
speurtocht. Ook is te zien hoe
het met de onlangs geboren wit-
handgibbon en de Rotschild-
giraffe gaat.
Safari Beekse Bergen is in juni
dagelijks van 10.00 tot 17.00 uur
geopend. De toegang kost
12,50, voor kinderen tot en met
11 jaar€ 11.
Meer informatie: tel. 0900 - 23
35732 (40 eurocent per minuut)
Internet: www.beeksebergen.nl
De Efteling bestaat vijftig
jaar en dat wordt vandaag
gevierd.
Het attractiepark in Kaatsheu
vel houdt deze dag de poorten
tot 22 uur open, en de gasten
worden bij binnenkomst direct
al op gebak getrakteerd. Aller
lei acts, die de afgelopen jaren
met veel succes gepresenteerd
werden, zijn voor deze verjaar
dag een keertje teruggehaald:
het 'Levend Schilderij', de Gan-
zenfanfare, steltlopende kel
ners, clowns, muziek uit alle
windstreken, het is er allemaal.
Tussen 213 0 en 22 uur nemen de
artiesten, onder wie goochelko-
ning' Hans Klok, die om 19 uur
een extra voorstelling geeft, met
een promenade afscheid van de
verj aardagsgasten.
Het Archeon in Alphen aan
den Rijn gaat volgend
weekend D-day herdenken, de
roemruchte landing in de eerste
dagen van juni 1944 van gealli
eerde legers op de Normandi-
sche kust, bedoeld om de Duit
sers terug te drijven en een eind
aan de Tweede Wereldoorlog te
maken. Honderd 'acteurs' van
bij het Landelijk Platform Le
vende Geschiedenis aangeslo
ten groepen zullen met authen
tieke wapens, voertuigen,
uitrusting, een realistisch beeld
van het front aan de Noi'mandi-
sche kust geven. Elke dag wordt
er een veldslag nagespeeld, het
Legermuseum uit Delft presen
teert historische informatie
over D-day. Ook voor kinderen
is er het nodige te doen. Het Ar
cheon is geopend van 10 tot 17
uur.
Meer info: tel. 017 - 447744 of
website www.archeon.nl
Het Achterhoeks Bureau
voor Toerisme biedt in de
maanden juni en september
weer 'Op pad met een knapzak'-
arrangementen aan. Bij een ver
blijf van zeven achtereenvol
gende nachten op een van de
aangesloten campings in de
Achterhoek ontvangen gasten
een gratis knapzak ter waarde
van 20. Inhoud: een kaart van
de Achterhoek, een wandel-,
fiets-, ATB- of skeeler-routefol
der, en wat lekkers, plus kor
tingsbonnen. Een folder met in
formatie over het knapzak-ar
rangement is gratis verkrijg
baar bij alle VVV-kantoren in de
Achterhoek of te bestellen op
tel. 0900 - 2692888 of via e-mail
info@achterhoektoerisme.nl.
Daar is ook een gidsje te bestel
len over Te Gast op het Achter-
hoekse platteland: logeren of
kamperen op het boerenerf.
Alle liefhebbers weten het al
lang: de nieuwe haring
komt er aan en de kwaliteit
schijnt veelbelovend te zijn.
Vandaag is het Vlaggetjesdag in
Scheveningen en de havens zul
len dan vol liggen met versierde
schepen. Rond half een begint
de haringrace op jacht naar de
eerste haring. Wie na twee uur
als eerste terug is, is winnaar.
Uiteraard omlijsten allerlei an
dere activiteiten de haringrace:
haring-eet wedstrij den
reddingsdemonstraties, admi
raalvaren, rondvaarten, paar-
denshows, optredens van shan
ty koren en een taptoe. In het
oude dorp brengen in kleder
dracht gestoken Scheveningers
oude ambachten weer tot leven,
zoals het netten boeten. De
Vlaggetjesdag duurt van 11 tot
17 uur.
zaterdag 1 juni 2002
In 1921 kocht Natuurmo
numenten voor het eerst
grond in de Loonse en Dru
nense Duinen. In de decen
nia daarna verwierf de ver
eniging nog vele kleine en
grote stroken bos, duin en
heide. De duinen zijn nu een
Nationaal Park. Een van de
grootste stuifzandgebieden
van Europa.
Theo van den Berkmortel,
voormalig beheerder van de
Loonsè en Drunense Duinen,
zal maart 1990 niet licht verge
ten. Uit alle windstreken kwa
men dagjesmensen om een
glimp op te vangen van twee
kangoeroes die ontsnapt waren
in Loon op Zand. De dieren zou
den zich in de duinen ophouden.
Op zondag 18 maart waren er
43.000 bezoekers. Alle wegen
naar de duinen zaten verstopt.
,,Het leek wel of half Nederland
op kangoeroe-jacht ging", blikt
Van den Berkmortel terug.
Het is vaak druk in de duinen.
Meestal in de omgeving van uit
spanningen als De Roestelberg,
Bos en Duin en de Rustende Ja
ger. Trimmers of deelnemers
aan excursies, speurend naar
insecten, vogels, mossen en das
sen. Maarnog vaker dagjesmen
sen die door het klapzand
struinen.
Begin april kregen het stuif-
zandgebied, de bossen, moeras
gebied De Brand, Landgoed
Plantloon en de aanwezige
landbouwenclaves de status
van Nationaal Park. Dat moet
een nog beter natuurbeheer ga
randeren.
Over het ontstaan van de duinen
doen meerdere verhalen de ron
de. Zo zou er ooit een binnenzee
zijn geweest, maar dat is een fa
beltje.
Zandvlakte
De zandruggen ontstonden al in
de laatste ijstijd omdat de wind
honderden, waarschijnlijk dui
zenden jaren lang zand en leem
aanvoerde vanuit het Maasdal.
De zandvlakte was omringd met
moerassen. In hetzelfde gebied
meanderden ook beekjes.
In de Middeleeuwen gingen be
woners van nederzettingen als
Achterste Hoeve, Fellenoord,
Westloon en de Roestelberg de
natte gebieden bewerken en
ontwateren waardoor de zand
gronden verdroogden. Akkers
werden met heideplaggen en
humus bemest, maar dat bleek
een catastrofe voor de natuur.
Bossen verdwenen en het stuif -
zandgebied werd alsmaar gro
ter. Om de overlast van het stui
ven het hoofd te bieden, zijn in
de negentiende eeuw veel
naaldbomen geplant.
„Het blijkt dat in Brabant een
terrein ligt dat op waarlijk
grootsche wijze het verschijnsel
van zandverstuiving te aan
schouwen geeft." Dat zei Jac. P.
Thijsse, secretaris van de Ver
eniging tot. Behoud van Natuur
monumenten in 1921. Dat is ook
het jaar dat die vereniging over
ging tot de aankoop van 515
hectare bos, heide en duin van
landse leger. De militaire drukte
is verdwenen. De stilte is terug.
Een motorcross, zoals die lange
tijd plaatsvond, is nu ondenk
baar. Net als de rijen auto's op de
zandpaden. Ooit haalde het pad
tussen De Rustende Jager en
Giersbergen de filemeldingen
op de radio.
De recreatie in de duinen is
sinds de oorlog enorm toegeno
men. Kijk op een zonnige
zondag maar eens naar de hon
derden auto's die bij de toe-
aansprak toen zij er gingen kij
ken, in hun zoektocht naar de
opzet voor het bezoekerscen
trum voor De Loonse en Dru
nense Duinen.
'Buiten meer zien door eerst
binnen te kijken' is het motto
van natuureducatiecentrum De
Wulp, het bezoekerscentrum
van natuurgebied Hageven-
Plateaux, dat gedeeltelijk in
Nederland en gedeeltelijk in
België ligt. De Wulp is een een
voudig gebouw, opgetrokken
uit steen en hout met veel glas,
waardoor goed zicht is op de
educatieve tuin. Aan de wand
panelen waarop te zien is wat
het natuurgebied te bieden
heeft. Luikjes en laatjes die
open kunnen, kijkgaten waar
achter dieren en planten te zien
zijn, maken het voor (jonge) be
zoekers interessant. De Wulp is
in 1997 gebouwd en wordt be
stierd door een groep van twin
tig vrijwilligers. De Europese
Gemeenschap, de Benelux, Na
tuurmonumenten en Natuurre
servaat betaalden. De Wulp is
het beginpunt van de wandel
routes die door het gebied zijn
uitgezet.
Groepen schoolkinderen krij
gen informatie in het bezoe
kerscentrum en kunnen daarna
de tuin in. Daar kunnen ze op
een eenvoudige manier de na
tuur ontdekken, een ronde ma
ken langs de 'zonnigezandplek'
'de grazige plek', de compost-
hoop en de 'rommelhoek'. In de
nestwand kunnen kinderen een
kastje opendoen en zien hoe
wespen in buisjes eitjes hebben
gelegd. „Het is eenvoudig, je
gangspaden staan geparkeerd.
Agrariërs in de omgeving bie
den overnachtingen en duin
producten aan en Natuurmonu
menten heeft in de duinen brede
fietspaden, maar ook wandel
routes, ruiterpaden en een
mountainbike-traject aange
legd. Boswachters houden de
ontwikkeling van de duinen
nauwlettend in de gaten. Ze
koesteren de eeuwenoude eiken
in de fortduinen en nemen de te
rugkeer van planten en vogels
foto Dolpli Cantrijn
als de klapekster, het porselein
hoentje en kraanvogels waar.
Onlangs is etagemos gezien op
Plantloon. Dat is de eerste keer
dat dit mos in Midden-Brabant
is waargenomen. Elke keer weer
een nieuwe ontdekking.
Joost Goutziers
Bron: Loonse en Drunense Dui
nen, onder redactie van Piet de
Jongh. Uitgave: Natuurmonu
menten.
hoeft ze alleen maar het wonder
van de natuur te laten zien. Dan
krijg je vanzelf interesse en aan
dacht voor de kleinste beestjes",
vertelt vrijwilliger Albert
Smeets.
De Wulp trok vorig jaar naar
schatting ruim 23.000 bezoe
kers. Aan wandelingen onder
leiding van gidsen namen onge
veer 4000 mensen deel. „Mensen
maken hier eerst kennis met de
natuur. Ze zien dat een gewoon
zandpad al waardevol is voor de
natuur. Daardoor krijgen ze res
pect voor de natuur."
Het bezoekerscentrum van het
Nationaal Park de Loonse en
Drunense Duinen zal naar
schatting jaarlijks 20.000 be
zoekers trekken. Er komen veel
meer mensen naar het natuur
gebied, maar die zullen niet al
lemaal naar het bezoekerscen
trum komen. „Wij verwachten
dat het voor-al mensen zal trek
ken van wat verder weg, die zich
daar willen oriënteren", zegt
Hein van Maar, secretaris van
het overlegorgaan. Schoolkin
deren zijn de tweede doelgroep.
Zij moeten vooral op ontdek
kingstocht in de educatieve
tuin.
Het duurt overigens nog wel
even voor het bezoekerscen
trum in de buurt van café De
Kleine Efteling in Kaatsheuvel
een plekje krijgt. Het gehucht
Giersbergen krijgt een subcen
trum, maar dat is nog toekomst
muziek. Bij horecagelegenhe
den aan de zuidkant van het
park komen voorlopig informa
tiepunten.
Margot Buteyn
Een ruiter galopeert door het duinengebied.
De Wulp in Neerpelt (België)
staat model voor het bezoe
kerscentrum dat De Loonse en
Drunense Duinen krijgt. Groe
pen kinderen moeten er vooral
zelf de natuur kunnen ontdek
ken. Een lepel om daarmee in de
composthoop te wroeten, een
loepenpotje om kleine beestjes
in te doen en goed te bekijken.
En nog veel meer attributen zit
ten in de 'gezinstas' waarmee
ouders en hun kinderen de edu
catieve tuin bij bezoekerscen
trum De Wulp in Neerpelt, net
over de Belgische grens, kunnen
betreden.
De tuin is een belangrijk onder
deel van het centrum. Dat is ook
wat de leden van het overlegor
gaan van Nationaal Park de
Loonse en Drunense Duinen
agrariër Cornelis Martens. In de
jaren daarna verwierf Natuur
monumenten grote en kleine
stroken bos en stuifzandgebied.
Om prijsopdrijving tegen te
gaan, werd daaraan weinig
ruchtbaarheid gegeven. Nu be
staat het Nationaal Park uit
3.500 hectare.
Waar stuifzand in de Middel
eeuwen een bedreiging was voor
de bewoners van het gebied,
daar probeert Natuurmonu
menten het mulle zand nu te be
houden. Dat wil de vereniging
bereiken door de groei van heide
een halt toe te roepen. Afgelo
pen jaar nog is geëxperimen
teerd met een kudde schapen.
In de Eerste Wereldoorlog von
den in de duinen grootscheepse
militaire oefeningen plaats. De
Duitse Wehrmacht bestempelde
in de Tweede Wereldoorlog de
duinen tot afgesloten militair
gebied. Na de bevrijding gold
het natuurgebied decennia lang
als oefenterrein voor het Neder-
Oude tijden herleven in het bakkerijmuseum.
Het Warme Land in Hattem
bestaat een kwart eeuw.
Reden voor een feestje, vindt
men. Maar eigenlijk is het 'altijd
feest' in het bakkerij museum.
Zeker voor kinderen. Over
broodhengsten, kunstenaars en
de takkenbosoven. Kortom,
over ambachtelijk genieten.
Hij geeft het volmondig toe. Af
en toe is het Nederlands Bakke
rij museum in Hattem stoffig.
Pardon? Ja, stoffig. Maar dan
letterlijk. Als de stenen in 'Het
Pand' het tarwe malen, waar
mee later het deeg wordt
gemaakt en weer later bakde-
monstraties worden gegeven.
„Nadien kost het me toch een
tijd om al dat stof op te ruimen."
Ooit liepen er koeien rond. En
paarden. En varkens. En daar
voor nog, werd hier munitie de
poorten van Hanzestad Hattem
binnengerold. En nu? Nu is het
een mini-amfitheater, een paar
meter onder de grond. Waar kin
dervriend bakker Fred demon
straties geeft. En mensen zelf
het deeg mogen kneden. Omdat
het bakkerij museum niet stoffig
is, maar modern. Dus moet je
het bakken beleven. Want dan
voel je het ambacht. En ruik je
het. Het is de insteek van het
museum dat 25 jaar geleden
door Wim Barendsen is opge
richt. Het ambacht van bakker
stierf langzaam maar zeker uit
en daarmee dreigde ook de ken
nis over het bakproces verloren
te gaan. Dat mocht niet gebeu
ren, vond Barendsen. Dus begon
hij uit hobbyisme een Creatief
Centrum voor de Bakkerij
Kleinschalig, met beperkte ope
ningstijden. Maar wel succes
vol. Zo succesvol zelfs dat een
kwart eeuw later het - ondertus
sen tot bakkerijmuseum Het
Warme Land omgedoopte - cen
trum is uitgegroeid tot bestbe-
zocht museum van Hattem. En
grootste in zijn soort. Maar wat
vindt de bezoeker er? Welnu,
veel. In de twee ruime, oude
stadsboerderijen waarin het
museum is gevestigd, wordt al
les over brood en banket uit de
doeken gedaan. Van prehistorie
tot nu, met vooral veel aandacht
voor grootmoeders tijd. Zo vind
je er een bakkerijtje uit het ein
de van de negentiende, begin
van de twintigste eeuw. In een
takkenbosoven demonstreert
bakker Wim het traditionele
bakken.
En je vind er bakvormen, brood-
fietsen, alles over beschuit, cho
cola, ijs en nog veel meer. Alle
maal bedolven onder die echte
geur van rijzend deeg.
Voor de oudere bezoekers, zegt
directeur Jan-Erik Barendsen
(zoon van oprichter Wim), is de
collectie van het bakkerijmuse
um een feest van herkenning.
„Ze zien veel dingen terug die in
hun jeugd nog gewoon waren,
zoals het roddelbankje in het
bakkerijtje, waar de vrouwtjes
hun nieuwtjes uitwisselden ter
wijl ze wachtten." Voor de jong
ste bezoekers daarentegen, zegt
hij, is het een bewustwording.
„Zeker voor die uit het westen.
Die denken dat het brood aan de
bomen groeit. Hier zien ze dat
dat niet zo is."
Loodzwaar
Middels de collectie, en vooral
via demonstraties, geeft Het
Warme Land een compleet
beeld van het ambacht. „Maar
we waken er wel voor om het te
romantiseren. Bakker was een
loodzwaar beroep. Voor dag en
dauw uit bed, bakken, verkopen
en het op de bakkersfiets bij de
klanten thuis brengen. Ik geef
het je te doen. Veel mensen ver
geten dat, maar ik denk dat de
huidige bakkers in hun handen
mogen knijpen dat ze nu wer
ken, en niet honderd jaar gele
den."
Barendsen junior kent de verha
len. Over de broodhengsten, zo
als de broodbakkers in het ver
leden werden genoemd. „Het
waren woeste kerels." En over
banketbakkers, „de kunste
naars onder het bakkersvolk.
Altijd in de weer met vormen,
kleuren, versieringen." En hij
kent de liefde, zegt hij. „Ik kom
uit een echte bakkersfamilie.
Heb zelf ook de bakkerij oplei
ding gedaan. Maar ja, ik kan
hier meer m'n ei kwijt dan in een
winkel."
Harold de Haan
Het bakkerijmuseum Het Warme Land, Kerkhofstraat 13 in Hat
tem, is open van dinsdag tot en met zaterdag van 10 tot 17 uur.
In alle schoolvakanties is het museum ook maandags geopend. De
entreeprijs bedraagt 3,60 voor volwassenen en 2,30 voorkinde
ren van vier tot en met dertien jaar. Het museum kent verscheidene
arrangementen, waarin ook veel aandacht voor de kinderen. Voor
meer informatie: www.bakkerijmuseum.nl en tel. 038-4441715.
