Kernenergie voor duurzaamheid
PZC
Kwantiteit is ook een kwaliteit
Van Middeleeuwen
tot Messiaen
12
Bereidheid om debat kernenergie op basis van nieuwe inzichten te voeren groeit
lezers schrijven
Vól-koren
Prioriteiten
Concert in
Manhuistuin
Zomertentoonstelling
Goes in teken archief
Champagne Charlie
in Kultureel Pakhuis
kunst cultuur
vrijdag 31 mei 2002
door Maurits Sep
BORSSELE - De tijd is rijp voor een
uitvoerige discussie over de toekomst
van de energievoorziening in Neder
land. En voor de rol die kernenergie
daarin kan spelen. Zowel in de politiek
als in de samenleving groeit de bereid
heid af te stappen van oude principes
en op basis van nieuwe inzichten in de
bat te gaan, constateert directeur Jos
Bongers van de kerncentrale Borssele.
„Voor een volwassen discussie is het
goed dat de centrale Borssele open
blijft."
De politieke kansen voor de kerncen
trale zijn gekeerd. De Kamermeerder
heid die voor sluiting van Borssele was,
heeft plaats moeten maken voor een
meerderheid die voor openhouden is.
De beoogde coalitie van CDA. LPF en
WD vindt dat de kerncentrale ten
minste tot 2007, maar eigenlijk tot het
einde van de economische levensduur,
open moet blijven. Wat exploitant EPZ
betreft wordt het dan 2013.
Zeker zo belangrijk als de politieke
verhoudingen, vindt Jos Bongers dat de
discussie over kernenergie veel opener
wordt gevoerd. „Je kent zelf de geslo
tenheid van de discussie tot nu toe.
Eens hebben mensen een standpunt in
genomen en daar zijn ze maar moeilijk
van af te brengen. Nu zegt de politiek
dat zij wil luisteren naar wat de mensen
vinden. Welnu, mensen zijn meer dan
voorheen bereid te luisteren naar nieu
we argumenten. Kijk maar naar de ge
zondheidszorg. Zowel de politiek als de
samenleving denken anders over zorg
dan enkele jaren geleden
Bezwaar
Het grote bezwaar tegen kernenergie is
het afval: dat blijft generaties lang ge
vaarlijk. Tegenstanders vinden het on
verantwoord die volgende generaties
daarmee op te zadelen. Bongers erkent
dat het afvalprobleem goed opgelost
moet worden. Volgens hem is een goede
technische oplossing in zicht: opslag
onder de grond, waar het ook weer uit
gehaald kan worden, of in bunkers bij
bijvoorbeeld de Covra in Borssele. ,,De
weerstand blijft desondanks groot. Ik
hoop dat als wij het goed kunnen uit
leggen, de mening over het afval en
daarmee die over kernenergie zal ver
anderen."
Een discussie over de energievoorzie
ning mag zich niet beperken tot kern
energie. De directeur van EPZ pleit
Directeur Jos Bongers van EPZ pleit voor volwassen discussie over energievoorziening
foto Dirk-Jan Gjeltema
voor een breed debat over de energie
voorziening in Nederland. Hij wijst er
op dat de vraag naar stroom hard toe
neemt. „Als de trend zich doorzet,
wordt over tien jaar een kwart meer
energie wordt verbruikt. De energie
centrales maken nog maar net vol
doende om aan die vraag te voldoen.
Fossiele brandstoffen raken op. Duur
zame energie is nog maar beperkt be
schikbaar en de groei daarvan gaat tra
ger dan iedereen hoopt en had
verwacht. De afhankelijkheid van im
port neemt dus toe", waarschuwt hij.
Bongers vindt het noodzakelijk hier
over tussen 2005 en 2010 te discussië
ren en een besluit te nemen. In het
tweede decennium moet de productie
capaciteit worden uitgebreid. „Onge
acht wat je bouwt. Of het een kolencen
trale is, een gascentrale of een
kerncentrale. Er moet wat bij komen
om in de eigen behoefte te kunnen
voorzien."
Finland besloot deze week een nieuwe
kerncentrale te bouwen. Dat land ver
keert nu al in de situatie die Bongers
voor Nederland pas rond 2010 voorziet:
een tekort aan eigen productiecapaci
teit en dus een grote afhankelijkheid
van stroomimport. „Wat ik in Finland
waardeer is dat ze kernenergie niet
hebben uitgesloten. Het parlement
heeft de rol van kernenergie aanvaard
en heeft nieuwbouw niet tegengehou
den. Op de vrije markt is het aan eenbe-
drijf om een centrale te bouwen. Ze
doen daar een majeure investering
hoor. Een centrale van 500 megawatt
kost twee tot drie miljard euro."
De Finse keuze voor kernenergie kwam
voor hem niet als een verrassing. „Een
geaccepteerde methode om naar de
toekomst te kijken, is wereldbeelden
maken van pakweg 2050. In drie van de
vier wereldbeelden die zijn gemaakt,
speelt kernenergie een rol. In twee we
reldbeelden is die rol significant, in één
wereldbeeld dominant." Bongers wil
een discussie over de Nederlandse
energievoorziening niet vooraf belas
ten. Toch merkt hij op dat kernenergie
een belangrijke rol kan vervullen. „Wij
verschillen niet met de milieubeweging
in het streven naar een volledig duur
zame energieproductie. Maar wel in
onze mening over het tempo waarin dat
lukt. Het kan niet zo snel als nodig is.
Kernenergie kan een goede brug slaan
tussen nu en de volledige duurzame
toekomst."
Het voordeel van kernenergie vindt hij
dat die nu reeds bestaat in Nederland.
„We hebben het al en 'het is absoluut
veilig. Daar komt bij dat een kerncen
trale geen kooldioxide uitstoot. Gas-
en kolencentrales doen dat wel: respec
tievelijk 1,5 en 3 miljoen ton CO. per
jaar. Kernenergie is ook betaalbaar,
zelfs de goedkoopste stroom per kilo
wattuur."
Op de vraag of Nederland in navolging
van Finland ook een nieuwe kerncen
trale moet bouwen, wil Bongers niet
vooruitlopen. Technisch kan het wel,
beaamt hij. Hij schetst twee opties: een
grote reactor van 1500 megawatt (zoals
in Finland) of één of meer kleine cen
trales van 120 megawatt.
De eerste optie acht hij weinig realis
tisch: ze zijn te duur (twee tot drie mil
jard euro), ze hebben enorm veel koel
water nodig en vanwege de omvang
(vier keer Borssele) passen ze niet goed
in het volgebouwde Nederland. De
tweede optie noemt hij kansrijker.
„Zo'n kleine centrale kost ongeveer
150 miljoen euro. Dat is voor een ener
giebedrijf op de vrije markt wel betaal
baar. Ze hebben een excellente veilig
heid. Zelfs als het helemaal misgaat,
worden ze niet zo warm dat het gevaar
lijk wordt. En belangrijk: ze zijn erg
compact. Schoenendozen als het ware,
van 30 bij 30 bij 50 meter."
De kleine centrales zijn nog in ontwik
keling. Bongers verwacht dat ze over
vijf jaar klaar zijn om gebouwd te wor
den. Ze hebben volgens hem ook als
voordeel dat ze goed geplaatst kunnen
worden bij bijvoorbeeld windmolen
parken. ,.Er staat niet altijd wind, dus
in dat geval kan een centrale toch voor
stroom zorgen."
Discussie
Deze opties maken een volwassen dis
cussie over de energievoorziening mo
gelijk, vindt hij. Om kernenergie daar
in ook serieus mee te laten wegen, doet
Nederland er wel goed aan de kerncen
trale Borssele na 2003 open te houden,
adviseert de directeur. Dat is geen ei
genbelang: „Alleen dan behoud je de
kennis en ervaring die nodig is. In Bors
sele, maar ook bij de overheid, die de
wet- en regelgeving moet maken en
toezicht moet houden op de centrales."
Hij benadrukt nogmaals dat ook de ex
ploitant van de Borsselse centrale,
EPZ, streeft naar een duurzame ener
gievoorziening. „Niet alleen in woor
den, ook in daden. Wij stoken biomassa
in de kolencentrale en zijn nu aan het
passen en meten of we vijf danwel vier
windmolens op ons terrein kunnen
bouwen."
Die duurzame toekomst mag niet ver
geten worden als tijdelijk kernenergie
wordt gebruikt. „De overheid moet we
gen en middelen zoeken om de vaart er
in te houden. Het mag niet zo zijn dat
door het hebben van een alternatief het
meest wenselijke naar de achtergrond
verdwijnt."
Deze rubriek is uitsluitend bestemd voor reacties op in de PZC versche
nen redactionele berichten, artikelen of commentaren. De reactietijd
beloopt uiterlijk 7 dagen. Plaatsing van bijdragen betekent niet dat de
redactie de meningen en stellingen van de inzenders onderschrijft.
Open brieven, oproepen, gedichten en anonieme inzendingen worden
niet geplaatst. Bijdragen mogen niet langer zijn dan 250 woorden. De re
dactie behoudt zich het recht voor inzendingen te bekorten. Over ge
weigerde brieven wordt niet gecorrespondeerd.
Mourik liet benadrukken, dat
elk misdrijf, hoe klein ook, aan
gegeven moet worden, weigerde
teamchef A. de Bree van de Re
cherche Walcheren, na overleg
met de eveneens in uw artikel
genoemde pers- en fraudeoffi
cier F. van Es, zelfs een aangifte
van strafbare feiten van mij op
te nemen in het conflict Trading
Advice/Broersma versus de
overheid. Zogenaamd omdat
deze gespecialiseerde ambtena
ren geen strafbaar feit konden
herkennen, terwijl ik nota bene
ter onderbouwing van mijn ge
lijk een brief van de bewindslie
den van Financiën aan Hare
Majesteit en de Minister-Presi
dent aanvoerde, waarin de be
windslieden alleen al in deze
brief zich schuldig maken aan
artikel 227a en 227b van het
Wetboek van Strafrecht. Deze
artikelen betreffen het verstrek
ken van onj uiste gegevens en het
nalaten om gegevens te ver
strekken. In één adem kunnen
vervolgens genoemd worden de
artikelen 355 en 356, misdrijven
door ministers aan wier schuld
te wijten valt, dat, samengevat,
de wet niet wordt toegepast,
Terwijl ik, mede in het algemeen
belang en ter bescherming van
de rechtsorde, corrupte ambte
naren aan wil klagen, trachtten
andere overheidsdienaren mij
op een zijspoor te manoeuvre
ren. De opmerking, dat iedereen
die aangifte doet geholpen
wordt, is, en ik herhaal mijn eer
ste opmerking nog maar eens,
afunctionele prietpraat. Het is
eigenlijk slechts huilen met de
(politie)pet op.
Sam Broersma
Timmermanstraat 30
Zoutelande
O jee, ik moet met de billen
bloot: daar gaat mijn geloof
waardigheid. Oorzaak van mijn
schrik: het artikel over Middel
burg Vól-koren (a.s. weekend)
met een citaat uit het Middel
burg Vól-koren Lied, 'Zingen is
een zaak, van levensgroot be
lang, de wereld wordt a better
place met noten op je zang. Zing
met ziel en zaligheid, geen hart
blijft daarbij koud; als spreken
't koele zilver is, is zingen 't war
me goud!' Verschrikkelijk: een
Engelse kreet in een lied dat een
Zeeuws, dus Nederlands zang
festijn bezingt. Nog erger: ik
heb de tekst zelf geschreven! En
dat, terwijl ik vorige week nog
zo van leer trok tegen de leus
Vlissingen, no copies. Nu val ik
dus wel ongenadig door de
mand! Weliswaar weet ik me
nog te herinneren waarom ik
dat Engelse citaat toen toepas
te, het komt uit een internatio
naal verbroederingslied, dat
eindigt met..'a better place for
me and you', maar toch. De twij
fel slaat toe: had ik het niet beter
gewoon kunnen verwoorden
met 'de wereld wordt een mooier
oord, met noten op je zang'? Dan
heb je ook nog eens de winst van
drie prachtige 'o' -klanken ach
ter elkaar. Helaas kan ik het niet
afdoen met de smoes dat het een
jeugdzonde betreft: het was be
gin vorig jaar dat ik dit lied (met
de nodig trots nog wel) aan de
organisatoren van Middelburg
Vól-koren aanbood. Hoe dan
ook, ik heb spijt van mijn dwa
ling en ik verzeker u dat ik een
voorstel tot aanpassing (lees:
zuivering) van de tekst zal in
dienen.
Lonne Smit
Korte Noordstraat 4
Middelburg
In de PZC van 29 mei wordt
afunctionele prietpraat ver
meld m.b.t. de prioriteitenlijst
van de Zeeuwse politie en het
Openbaar Ministerie. Terwijl
politiewoordvoerder J. van
GOES - Muziekvereniging Vlijt
en Volharding uit Oost-Souburg
geeft op zondag 2 juni om 12.30
uur een Manhuistuinconcert.
De Manhuistuin is achter het
Oosterschelde College aan de
Zusterstraat in Goes.
door Rolf Bosboom
GOES - De Zomertentoon
stelling in Goes staat dit jaar
in het teken van het archief.
Het hart van de activiteiten
vormen tijdelijke kan
toorunits die bij zorgcen
trum Gasthuis, aan de Oost
singel, worden geplaatst.
Daar gaan kunstenaars pre
sentaties verzorgen.
Het kunstenaarsplatform
Trechter 5 heeft de opdracht
gekregen de Zomertentoon
stelling op te zetten. Het pro
gramma dat het vorig jaar
uitvoerde, heette Verder en
was bedoeld om te onderzoe
ken hoe Trechter 5 verder
moest gaan na het tienjarig
bestaan van het platform.
Dit jaar draagt het program
ma de voortbordurende titel
Verder Terug. Het omvat di
verse activiteiten en ten
toonstellingen en is bedacht
door een werkgroep waarin
Rohalt Amersfoort, Hans
Bommeljé, Ronald van Dok-
kum en Hein Verwer zitting
hebben.
Aanleiding voor het concept
is het jubileum van het Goese
stadsarchief, dat dit jaar 150
jaar bestaat. Een ander aan
knopingspunt is de histori
sche studie van C. Dekker
over de oudste geschiedenis
van Goes, die volgende
maand verschijnt.
Kern
De werkgroep heeft vier kun
stenaars uitgenodigd die in
het kader van Verder Terug
aan de slag gaan. Het zijn
Eva Klee, Claudia Kölgen.
Peter Morrens en Hans Over-
vliet. Zij gaan werken vanuit
de 'kern', die bestaat uit kan
toorunits die in kruisvorm
worden opgesteld op het ga
zon van het stadhuis.
Aanvankelijk had de werk
groep het nabijgelegen par
keerterrein aan de Oostwal
in gedachten als locatie,
maar het gemeentebestuur
vond dat wat al te zeer beslag
leggen op de parkeercapaci-
teit rond de binnenstad. Het
zorgcentrum bleek uiteinde
lijk bereid te zijn mee te wer
ken aan een alternatief, on
danks het tijdelijk vermin
derde uitzicht voor een deel
van de bewoners.
De Zomertentoonstelling be
gint op donderdag 20 juni
met de presentatie van onge
veer twintig foto's van oude
stadsgezichten, die te zien
zijn op de locatie waar ze ooit
zijn gemaakt, zodat het he
den met het verleden kan
worden vergeleken. Op za
terdag 6 juli wordt de kern bij
het Gasthuis geopend, die tot
en met 31 augustus in bedrijf
blijft. De kunstenaars ver
zorgen ook presentaties el
ders in de stad.
Van 19 juli tot en met 23 au
gustus wordt in galerie Van
den Berge het eerst bewaarde
document van het Goese ge
meentearchief tentoonge
steld, evenals de hedendaag
se versie van een archiefstuk.
Vanaf 26 september staat de
video- en podiumwagen van
Trechter 5 wekelijks op het
Bleekveld en worden 's
avonds video's uit het archief
en van kunstenaars op de
blinde muur van het archief
geprojecteerd.
Afhankelijk van de beschik
baarheid van subsidies
wordt in september op de
Grote Markt het festival To
day Everyday gehouden, dat
vooral beoogt jongerencul
tuur te belichten.
MIDDELBURG - De muziek
groep Champagne Charlie luis
tert vanavond het open huis op
dat Trance Theater houdt in
het Kultureel Pakhuis in Mid
delburg. Dat is een culturele
ruimte aan de Brakstraat 18 die
door veertien mensen beheerd
wordt. De ruimte is beschikbaar
voor cursussen, workshops en.^
voorstellingen on wordt als zo
danig ook gebruikt door Trance
Theater. In de trainingen die
oprichters Ellen Heltzel (hyp-
notherapeut) en Ron Lubbersen
(acteur/regisseur) verzorgen,
staat het natuurlijk evenwicht
tussen het bewuste en het onbe
wuste centraal.
Aanvang: 20.00 uur.
Het motto van de vierde editie van het Internationale Muziekfeesl
Middelburg, is 'Van Middeleeuwen tot Messiaen'.
door Ernstjan Rozendaal
MIDDELBURG - Het motto
'Van Middeleeuwen tot Messi
aen' dat de Stichting Kamermu
ziek Zeeland hanteert voor de
vierde editie van het Internatio
nale Muziekfeest Middelburg, is
eigenlijk nog te beperkt. Meer
dan voorheen komen van 20 tot
en met 30 juni namelijk heden
daagse componisten aan bod in
het door altviolist Daniël Raisk-
in georganiseerde festival. Zo
zal de Zweedse klarinettist
Martin Fröst een compositie
vertolken van de componist
Frederik Högberg (1971) en
speelt violiste Janine Jansen
werk van de moderne Neder
landse componisten Michiel
Braam, Peter-Jan Wagemans en
Joy Roukens.
De opzet van het Muziekfeest is
grote lijnen hetzelfde gebleven.
Klassieke musici met een inter
nationale reputatie komen tien
dagen naar Middelburg om ter
plekke de kamermuziekconcer
ten voor te bereiden die ze geven
in de Burgerzaal van het Stad
huis. Bekende musici die dit
jaar worden verwacht, zijn de
violisten Elisabeth Batiashvili,
Janine Jansen en Sergej Krylov,
cellisten Alban Gerhard en Tor
lei f Thedéen, de in Middelburg
opgegroeide contrabassist Niek
de Groot, pianist Steven Osbor
ne en het Vogler Quartett.
Dit jaar zijn wat extra activitei
ten georganiseerd om het Mu-?
ziekfeest meer in de stad t(
brengen. Zo treedt het twaalf
koppige ensemble Hortus Musi
cus uit Estland zaterdag 2 9 juni
een dag voor hun concert in df
Burgerzaal, op tijdens eer
grachtenconcert (20.00 uur) aar
de Herengracht, ter gelegenheic
van de herdenking van 400 Jaai
VOC. Op woensdag 26 juni staa
een gratis inloopconcert ge
pland (om 21.00 uur) in he
Schuttershofcafé, vooral ge
richt op jongeren. Zaterdag 2'.
juni (14.30 uur) presenteren di
klassieke musici zich in Di
Drukkerij. Tussen 12.00 er
14.00 uur vindt diezelfde dagoj
de Markt een muzikale vrij'
markt plaats. Hoofdmoot blij
ven de concerten in de Burger
zaal op 20, 22, 25 en 27 juni on
20.00 uur en zondag 30 juni on
12.00 uur. De afw;sseling i:
groot, omdat muziek uit ver
schillende stijlperioden word
gespeeld, in gevarieerde bezet
tingen. Elk concert is een men
geling van bekend en onbekem
werk. Onbekende werken zijl
onder meer de Marchener
zahlungen van Schumann, eei
selectie uit Acht Stücke vai
MaxBruch en Mozarts twaalfd
pianoconcert in een versie voo
pianokwintet. Bekend zijl
Schuberts Forellenkwintet ei
Mozarts late strijkkwintet K1
516.
Informatie over het Muziek
feest0118-635506 c
0118-636316 of via internet
wunv.kamer-muziek.nl
door Ernst Jan Rozendaal
GOES - Voor zijn toegankelijke
tentoonstelling in galerie Van
den Berge in zijn woonplaats
Goes lijkt schilder Dave Meijer
een ingewikkelde titel te heb
ben gekozen. 'Nulpunt' (18 x 25
- 450) (min 1), dat doet denken
aan een wiskundige formule.
Toch is het niet meer dan een
omschrijving van de installatie
die vanaf zondag in de voorzaal
van de galerie te zien is. Vier
honderdvijftig schilderijen van
18 bij 25 centimeter, opgehan
gen in rijen van elf en een van
tien, omdat de laatste eindigt
met een schroef waaraan
geen paneeltje hangt. „De
laatste maak ik niet", zegt
Meijer. „Dan ben ik klaar, dan
ben ik uitgeschilderd. Dat wil ik
niet."
Aan drie wanden is een lappen
deken van kleur ontstaan waar
in het publiek bij langer kijken
allerlei verbanden en contras
ten gaat zien In de serie schilde
rijen zit soms een andere serie
verborgen, omdat Meijer gedu
rende een bepaalde periode een
bepaald onderwerp heeft uitge
diept, maar elk paneel kan ook
afzonderlijk worden bekeken.
„Ik hoop dat deze schilderijen
de fantasie prikkelen", ver
klaart Meijer. „Dat het publiek
de illusie krijgt dat de tentoon
stellingsruimte steeds groter
wordt, omdat er beweging in dit
werk zit. Het grootste compli
ment dat ik kan krijgen is als
mensen zeggen dat dit duize
lingwekkend werkt. Dat bete
kent namelijk dateriets gebeurt
met hun idee van de ruimte."
Meijer heeft elf maanden ge
werkt aan de vierhonderdvijftig
schilderijen. Hij wilde af van
zijn gewoonte schilderijen
steeds opnieuw over te schilde
ren. „Een schilderij dat af is
toont wat ik kan. Mij gaat het er
om wat ik nog niet ken." Maar
kijkend naar de negenentwintig
schetsboeken die hij in de loop
der jaren heeft gevuld, besefte
Meijer dat het ook de moeite
waard is dingen vast te leggen,
een soort archief op te bouwen.
„Ik ben gewoon begonnen. Veel
mooie ideeën verwateren, zodat
er uiteindelijk niets van komt.
maar dit niet, dit bleef levenNu
het hier allemaal hangt, kan ik
er nog steeds geen conclusies uit
trekken. Ik ben als schilder heel
traditioneel en serieus bezig. Ik
wil dat ene, definitieve schilde
rij maken. Daarvoor moet ik
heel veel schilderen. Door mid
del van hoeveelheid kom ik bij
de kern. Harry Mulisch heeft
dat mooi gezegd: Kwantiteit is
ook een kwaliteit."
Lopende band-werk
Het werken in serie en in een
hoog tempo, heeft geen lopende
band-werk opgeleverd. „Zo hou
ik het juist spannend", aldus
Meijer. „Ik wil het niet beden
ken Het moet zijn alsof het van
zelf ontstaat. Als ik niet schilder
ben ik onrustig, maar als ik
schilder zit ik mezelf nogal eens
in de weg. Dus moet ik me weg
cijferen, zodat het bijna vanzelf
gaat. Ik moet zorgen dat ik niet
te veel in mijn kop heb. Het is
een toestand van bewuste dom
heid, vergeten wat je weet. Van
uit een zuiverheid in mijzelf
kom ik zo tot een zuiver beeld
Daardoor sluipt ook een zekere
onpersoonlijkheid in zijn werk,
beseft Meijer. „Na vierhonderd
vijftig werkjes vraag ik me af: 'Is
er één van mij bij?' Het was ge
loof ik Mozart die zei dat er niet
veel van zijn werk over zou blij
ven als hij alles wat hij aan een
ander te danken had, moest mis
sen. Dat herken ik. Toch staat
dit werk heel dicht bij mijAlles
gebeurt in mijn atelier. Daar
verwerk ik alle beelden die op
me af komen, van een heggetje
in de tuin tot televisiebeelden
uit New York. Alleen probeer ik
ze een universele vorm te ge
ven."
Expositie Dave Meijer in Gale
rie Van den Berge in Goes, ope
ning zondag om 16 uur, te zien
t/m 6 juli, do van 13.30-21.00,
vrijdag van 13.30-17.00 en za
terdag van 13.00-17.00 uur.
Dave Meijer richt zijn expositie ip, in galerie Van den Berge in Goes. foto Willem Mieras
