Voor mishandeling is altijd tijd
Opvallende Zeeuwse producties
in het komende theaterseizoen
Tweehonderd portretten in Brugge
Engels grafschip
Wakeful wordt
deze zomer
niet verplaatst
lezers schrijven
Voeding I
Voeding II
Prioriteitenlijst
kunst cultuur
doorMaurits Sep
door Harmen van der Werf
ZEEBRUGGE - De in mei 1940
gezonken torpedojager Wakeful
blijft hoogstwaarschijnlijk nog
éten jaartje op de oude rustplaats
voor de Belgische kust liggen.
Het marineschip met aan boord
de resten van naar schatting
zeshonderd Engelse militairen
zou deze zomer verplaatst wor
den naar een andere gezonken
Britse torpedojager, maar de fi
nanciering van de operatie is
nog niet helemaal rond.
De Wakeful ligt in de weg. Vlak
bij het wrak bevindt zich de
Tóodspost Wandelaar, waar
Töodsen van en aan boord van
zeeschepen gaan. Voorde veilig
heid is daar meer ruimte nodig.
Gewoonlijk worden wrakken
dpn verwijderd, maar met de
Wakeful kan dat niet. Het is een
officieel Brits oorlogsgraf. De
Éelgische autoriteiten besloten
d'aarom in overleg met de Engel
sen het schip voorzichtig te lich
ten en onder water naar een an
der oorlogsgraf in de directe
omgeving te brengen, de even
eens op 29 mei 1940 tot zinken
gebrachte torpedojager Graf-
tbn.
De afspraken met de Engelsen
ziijn rond, laat projectleider D.
de Brauwer weten. „Wij hebben
hun zegen, maar wij hebben nog
geen volledig financieel ak
koord van ons ministerie." Hij
verwacht dat de operatie niet
meer dit jaar zal plaatsvinden,
zoals eerst was gepland.
Onderzeeërs
De Wakeful en het zusterschip
Grafton zijn met elk zo'n zes
honderd militairen aan boord
het doelwit geweest van Duitse
onderzeeërs. Zij waren op weg
naar Dover met soldaten die
zich op de stranden van het
Franse Duinkerken hadden ver
zameld op de vlucht voor Duitse
troepen.
Onder normale omstandighe
den waren de schepen nooit
langs de Belgische kust naar
Engeland gevaren. Ze moesten
die route nemenomdat de Duit-
sèrs mijnenvelden hadden ge
légd tussen de Franse kust en
Dover.
woensdag 29 mei 2002
Deze rubriek is uitsluitend bestemd voor reacties op in de PZC versche
nen redactionele berichten, artikelen of commentaren. De reactietijd
beloopt uiterlijk 7 dagen. Plaatsing van bijdragen betekent niet dat de
redactie de meningen en stellingen van de inzenders onderschrijft.
Open brieven, oproepen, gedichten en anonieme inzendingen worden
niet geplaatst. Bijdragen mogen niet langer zijn dan 250 woorden. De re
dactie behoudt zich het recht voor inzendingen te bekorten. Over qe-
weigerde brieven wordt niet gecorrespondeerd.
Na veertig jaar voedingge
woontes bestuderen onder een
groep mannen zijn wetenschap
pers er achter: 'Infarct bij man
nen onder de zeventig is te voor
komen'. Een uitzondering is nog
wel voor aangeboren oorzaken,
want die hebben te maken met
ouderlijke voedinggewoontes
en die zijn dus voltooid verleden
tijd. Behalve de hongerwinter
als oorzaak hebben ouders en
opgroeiende kinderen het ont
staan van allerlei 'moderne'
ziektes in eigen hand. De medi
sche wetenschap en vooral de
dieetvoorschrijvers hebben
nooit, enige deskundigheid ont
wikkeld over de menselijke voe
ding. Bij dingen die in structuur
op elkaar leken werd het juiste
verdoemd en het onjuiste aan
geprezen. Een voorbeeld, zo was
roomboter en zijn vervanger
van dierlijke margarine plotse
ling uit en werd plantaardige
margarine de hemel ingeprezen
om zelf weer vervangen te wor
den door de halvarines. (Waar
om halvaproducten zo'n opgang
maken is mij een raadsel, want
je betaalt bijna twee keer zoveel
voor eenzelfde hoeveelheid vet.)
Door te weinig dierlijke vetten
ontstonden de cholesterolge-
breken, omdat die niet juist uit
plantaardige vetten opgebouwd
kunnen worden, de uiteindelij
ke structuur van de HDL en de
LDL is dan afwijkend en storin
gen treden op. Plantaardige vet
ten zijn tenslotte bedoeld om
vaatwanden waterdicht te ma
ken en dus neiging heeft om aan
de vaatwanden te hechten, ter
wijl goed cholesterol het voe
dingsmiddel voor de hersenen is
en dus zonder problemen door
haarvaten kan passeren. Onze
voorouders wisten het aanzien
lijk beter, de mannen waren ja
gers voor het dierlijke en de
vrouwen verzamelaars voor het
plantaardige aandeel.
N. A. Blomme
Ruys de Beerenbrouckstraat 32
Vlissingen
Bij een veertig jaar durend we
reldwijd onderzoek naar eetge
woonten van mannen is geble
ken dat een hartinfarct is te
voorkomen (PZC 23-5). Medi- i
terraan eten wordt als gezonder
gezien, zeker als je daar dan ook
nog een paar glazen wijn bij
drinkt.
Voor zo'n conclusie heb ik geen
veertig jaar nodig. Als je ziet
wat de Hollandse keuken ons
gebracht heeft de laatste veertig
jaar, is het een wonder dat er
nog zoveel mannen in leven zijn
Kunt u zich nog herinneren wat
er anno 1960 op tafel stond?
Sudderlappen, aardappelen,
andijvie en jus. Niet te vreten!
dus. En weet u wat er sindsdien
is veranderd? De sudderlappen
zijn door de bio-industrie 'ont
vet', de aardappelen zijn niet
veranderd, wat misschien nog
wel erger is, de andijvie is in ie
der jaargetijde verkrijgbaar en
de jus komt uit een knijpfles.
Ze hadden die veertig jaar beter
kunnen gebruiken om de Hol
landse man op te voeden, om
hem eens achter het fornuis het
een en ander bij te brengen. Vet
arme rookworsten, halfvolle
melk, magere speklapjes en
kunstmatige zoetstof kunnen
nooit een bijdrage leveren voor
een langer en gezonder leven.
Want gezond zit ook tussen je
oren. En eten en drinken waar
iedere smaak is aangepast aan
het kleuterniveau lijkt niet be
vorderlijk voor Bourgondisch
tafelen, wat, gezien de resulta
ten van het onderzoek, wél leidt
tot een hogere ouderdom.
Bovendien vertik ik het om ma
tigheid te betrachten als we het
over lekker eten hebben. 'Alles
met mate, zei de man die het le
ven haatte'. Daar krijg je nou
een hartinfarct van: zo'n calvi
nistisch bord eten naar binnen
moeten werken met een glas
melk er achteraan.
Ronald Mullié
Dorpsstraat 82-84
Gapinge
Mishandeld door vijftien mannen,
maar de politie heeft geen tijd om
te komen. Het overkwam een Rotter
dammer in februari van dit jaar in zijn
stad. De prioriteiten van de sterke arm
lagen elders, in ieder geval niet bij hem.
Ook in Zeeland moet de politie wel eens
zaken laten liggen. Maar voor mishan
deling is altijd tijd, benadrukken poli
tie en Openbaar Ministerie.
De werkdruk bij de Rotterdamse politie
is zo groot, dat verreweg de meeste tijd
opgaat aan het aanhouden van mensen
op heterdaad en aan levensdelicten.
Mishandelingen zijn er ook veel; zo veel
dat niet op alle gevallen actie kan wor
den ondernomen. En zo werd de zaak
van de Rotterdammer uiteindelijk door
de officier van justitie geseponeerd. Of
wel: geen strafvervolging voor de da
ders.
Ook de Zeeuwse politie stelt prioritei
ten, zegt woordvoerder J. van Mourick.
Die zijn afgesproken binnen het regio
naal college, waarin de korpschef (de
hoogste politiebaas, M. Dierckx), de
korpsbeheerder (de burgemeester van
Middelburg, K. Schouwenaar), de
hoofdofficier van justitie (de hoogste
openbaar aanklager, J. Eland) en alle
Zeeuwse burgemeesters zitting heb
ben. „Maar hier gebeuren zulke dingen
niet", bezweert Van Mourick.
Hij laat het geval-Rotterdam graag
voor Rotterdam. „We moeten het niet te
algemeen stellen." De situatie in Zee
land is anders. Receptionisten op
Zeeuwse politiebureus zijn tegenwoor
dig buitengewoon opsporingsambte
naar en mogen kleine aangiftes opne
men.
De agenten houden zo de handen vrij
voor de ingewikkelder zaken. Gevolg:
„Iedereen die aangifte doet, wordt me
teen geholpen." Althans: „Iemand die
belt dat vorige week zijn fiets is gesto
len, die kan ook wel morgen komen."
Honderd procent
De politie Zeeland begint haar priori
teitenlijst met de zogenoemde 100-pro-
centszaken: delicten die altijd worden
behandeld. Dat zijn zedendelicten,
geweldsmisdrijven, overvallen, moord
en doodslag. „Daar trekken we des
noods een aantal mensen voor vrij",
zegt Van Mourick. In dat geval krijgen
andere aangiftes, zoals inbraken en
diefstallen, minder aandacht.
Toch blijven ook in Zeeland soms zaken
liggen die eigenlijk onder de toppriori
teit vallen. Dat heeft dan te maken met
foto Dirk-Jan Gjeltema
niet wordt vervolgd", zegt Van Mou
rick. Van Es stelt uitdrukkelijk dat het
niet gaat om 'twijfelgevallen'. „Alleen
kansloze zaken worden geseponeerd.
Wat vervolgd kan worden, wordt ver
volgd. Ook de kleine zaken. In veel ge
vallen gaat het dan om jeugdcriminali
teit. Dat is bij ons een speerpunt en het
lukt om ook die zaken aan te pakken."
Stichting Slachtofferhulp Zeeland
merkt desondanks dat de kleine crimi
naliteit bij de politie onderop de stapel
belandt. „Die blijft achter qua aan
dacht", zegt directeur P. Dijkstra. Dat
neemt niet weg dat hij tevreden is over
de werkwijze van politie en justitie in
Zeeland. „Wij hebben geen enkel sig
naal gekregen dat hier hetzelfde dreigt
als in Rotterdam."
Van Mourick wenst overigens te bena
drukken dat elk misdrijf, hoe klein ook,
aangegeven moet worden. „We willen
het echt weten, ook al kunnen we het
niet meteen oplossen. Stel dat we later
iemand aanhouden en hij of zij bekent
veel meer zaken. Dat gebeurde eerder
dit jaar met een fietsendief die 150 dief
stallen opbiechtte. Daarmee los je ook
een hoop oude zaken op. En eventueel
vinden we iemands spullen nog terug."
Agent Elvis Noorlander noteert een aangifte in het politiebureau van Middelburg,
de opsporingsindicatie. Of beter, het
ontbreken daarvan. Van Mourick: „Een
voorbeeld: iemand doet aangifte van
een gestolen fiets. Maar die stond niet
op slot in een brandgang en er is nie
mand die de diefstal heeft gezien. Dan
hebben we geen indicatie waar we met
de opsporing moeten beginnen."
Fietsendiefstal heeft sowieso geen hoge
prioriteit. Gebrek aan opsporingsindi
catie kan volgens hem echter ook ge
beuren bij mishandelingen. „Daarom
kunnen we niet elke mishandeling op
lossen. Stel dat er twee mensen bij be
trokken zijn. Iemand loopt in een
brandgang en krijgt een tik op zijn
hoofd. Hij hoort de dader weglopen,
maar heeft hem niet gezien. En er zijn
ook geen getuigen. Waar moeten we dan
beginnen met zpeken?"
Nadat de aangifte is opgenomen, kan
het even duren voordat het onderzoek
begmt. Maar niet uit tijdgebrek. „Als
het slachtoffer bekend is en de dader is
bekend en zelfs de toedracht is duide
lijk, dan hebben we een ronde zaak.
Dan is het mogelijk om de verdachte la
ter te verhoren", stelt Van Mourick.
De mishandeling van de Rotterdammer
is geseponeerd. Of een mishandeling tot
vervolging leidt, is een besluit van het
Openbaar Ministerie. Afzien van ver
volging gebeurt alleen als de zaak juri
disch niet rond is, als er geen bewijs is,
stelt Zeeuws persofficier van justitie F.
van Es. „Er wordt hier niks gesepo
neerd vanwege de werkdruk."
Waterdicht
Het Openbaar Ministerie in Middel
burg doet er alles aan zaken zo spoedig
mogelijk af te ronden, vervolgt hij.
Daarom heeft het mensen op politiebu
reaus gestationeerd. Die bekijken met
de agenten of een zaak waterdicht is, of
niet. „Zo voorkomen we dat we veel tijd
kwijt zijn aan een geval dat later toch
door Ernst Jan Rozendaal
MIDDELBURG - Deze week
verspreiden de theaterorgani-
Saties in Middelburg, Terneuzen
én Vlissingen hun brochures
voor volgend seizoen. Met een
aanbod van ruim 340 voorstel
lingen (waarvan enkele op
Schouwen-Duiveland en in
Domburg) bieden zij het
Zeeuwse publiek volop keuze.
Natuurlijk komen er toppers
naar Zeeland, zoals Herman
van Veen, Miranda van Kralin
gen en Youp van 't Hek, maar
ook vallen Zeeuwse producties
óp, evenals lijntjes naar de VOC
en terugblikken op oeuvres van
legendes als Frank Sinatra,
Godfried Bomans en Simon
'Carmiggelt.
Wie de 'groteZeeuwse theater
programma's naast elkaar legt,
ziet flink wat overlap, een teken
dat elke regio een duidelijk ei
gen publiek bedient. Daarnaast
bevat elk programma een aantal
Voorstellingen die exclusief
Voor Zeeland zijn, zodat lief
hebbers worden aangemoedigd
Óf en toe de Westerschelde over
te steken of de blik eens op het
Arsenaaltheater in Vlissingen te
Wchten.
De Moucheron
Twee grote Zeeuwse producties
springen in het oog. Hét Middel
burgse theaterseizoen opent
zondag 22 september met de
Voorstelling Lucia de Moucher
on. Dit is het door de Zeeuwse
Theater Stichting geproduceer
de muziektheaterspektakel dat
aanvankelijk in Middelburg in
cje openlucht zou worden opge
voerd, ter gelegenheid van de
Viering 400 jaar VOC. Dat bleek
financieel niet haalbaar, zodat
'Het stuk is omgewerkt tot een
reizende theatervoorstelling.
Tegen het decor van wereldbe
roemde zeventiende-eeuwse
schilderijen, die op het podium
worden geprojecteerd, speelt
iich het verhaal af van de doch
ter van de Zeeuwse reder Balt-
hasar de Moucheron. Aan de
productie werken vijftien zan
gers, musici (onder wie Erik Vis
eer, Flairck en Eric Vaarzon
Morel) en acrobaten mee. De
Vrouwelijke hoofdrol wordt ge
zongen door Marjon van Iwaar-
den uit Hemkenszand. De voor
stelling staat ook dinsdag 24 en
woensdag 25 september in Mid
delburg en vrijdag 27 september
in het Scheldetheater in Terneu
zen.
De VOC speelt ook een rol in De
Gouden Eeuw, een muziekthea
terstuk van Orkater, dat op 5
november in de Middelburgse
Stadsschouwburg te zien is.
De tweede grote Zeeuwse pro
ductie heeft niet met de VOC te
maken, maar met een ander be
langrijk Zeeuws geschiedenis
verhaal. Naar aanleiding van de
vijftigste herdenking van de
Watersnoodramp heeft de Mid
delburgse componist Douwe Ei-
senga voor Het Zeeuws Orkest
en Het Zeeuws Philharmonisch
Koor het Requiem 1953 ge
schreven. De opdracht is ver
strekt door het Zeeland Nazo
mer Festival. Het muziekstuk
wordt uitgevoerd in de Concert
zaal in Middelburg (30 januari),
de Nieuwe Kerk in Zierikzee
(31 jan), de Maria Magdalen-
akerk in Goes (1 feb), het Schel
detheater in Terneuzen (2 feb)
en de Sint Jacobskerk in Vlis
singen (7 feb).
Voor het overige is vooral in
Middelburg de Zeeuwse in
breng groot, met onder meer een
Zeeuwse avond (1 nov), de
Stichting Dansz op locatie in de
Nieuwe Kerk (30 nov), Dance
Center Dazzle (een kerstmusi
cal op 26 en 27 dec en een dans-
spektakel op 8 en 9 feb), de
Grandpa Nick Sessie Band met
Route 66 (28 en 29 dec), Zeeuws
cabarettalent (3 jan) en ballet
studio Free uit Goes 1112 en 13
april).
Vlissingen heeft Bief in de aan
bieding, De groep treedt tijdens
Small Sail (16 aug) op in het Ar
senaaltheater. Verder speelt de
Zeeuwse Komedie twee reeksen
voorstellingen in het Vestzak
theater, gaat in het Arsenaal
theater het half-Zeeuwse duo
Reijn Goed samenwerking
aan met Brassband Caecilia (16
nov) en treden daar ook de Sea
Sound Singers (30 nov) op.
Naast Zeeuwen als Piet Brak
man (24 nov) en Ambras (7 dec)
staat in het Scheldetheater een
uitvoering gepland van het
Grootkoor Zeeland met Kamahl
en Miranda van Kralingen (18
sept). In Middelburg treedt Van
Kralmgen met pianist Bert van
den Brink op in de Concertzaal
(23 nov).
Grote namen in de programma's
zijn verder Youp van 't Hek
(Middelburg 4 en 5 dec) en Her
man van Veen (inleesvoorstel-
ling Renesse en Middelburg op 2
en 4 nov, volwaardige voorstel
ling 16 en 17 mei in Terneuzen).
De eigen accenten liggen in Te-
neuzen op de nabijheid van Bel
gië, in Vlissingen bij het folk-
programma (met zangeres
Linda Thompson als topper op 8
dec) en in Middelburg op toneel
en dans.
Legendes
Het valt op dat leven en werk
van - meestal overleden - legen
des dit seizoen aanleiding zijn
voor flink wat theatervoorstel
lingen.
Verwacht worden een muzikale
biografie van Sinatra (Middel
burg 1 en 2 dec, Terneuzen 11
jan), toneel over Godfried Bom
ans (Terneuzen 2 okt, Ouwer-
kerk 6 dec), verteltheater van
Tine Ruysschaert over Mozart
(Ouwerkerk, 18 jan), Fred Delf-
gaauw met Kronkels van Simon
Carmiggelt (Terneuzen 28 feb,
Middelburg 17 april), een soiree
met Annie M.G. Schmidt (Mid
delburg 22 mei), Jasperina de
Jong als Marlène Dietrich (Ter
neuzen, 24 okt) en Mirjam van
Dam over Bette Midler.
pagina 24 en 25: complete
theaterprogramma's per regio
Paul de Nooijer, honderd Zeeuwen op dvd.
foto Lex de Meester
door Ernst Jan Rozendaal
BRUGGE - Niet honderd maar tweehon
derd Zeeuwse portretten maken vanaf 4 juli
prominent deel uit van de manifestatie
Brugge Culturele Hoofdstad 2002.
Want niet alleen worden voor die gelegen
heid de 100 Zeeuwse Portretten die twee
jaar geleden op initiatief van Scoop zijn ge
maakt voor het eerst bij elkaar gebracht,
ook de installatie '100 Jaar Schoonheidvan
de Middelburgse kunstenaars Paul en Men-
no de Nooijer beleeft daar haar wereldpre
mière. Daarin figureren eveneens honderd
Zeeuwen.
Gisteren presenteerden de Stichting Kunst
uitleen Zeeland, Scoop en de provincie het
project dat van 4 tot en met 28 juli te zien is
in het centraal gelegen Belfort in Brugge.
Voor het eerst worden daarvoor de 100
Zeeuwse Portretten bij elkaar gebracht. Als
millenniumproject maakten tien Zeeuwse
kunstenaars portretten van tachtig Zeeu
wen. Verder bevat de serie twintig zelfpor
tretten. De honderd Zeeuwen bestrijken
precies de geboortejaren 1901 tot en met
2000. De honderd portretten zijn onderver
deeld in tien tentoonstellingen die rouleren
langs verpleeghuizen in Zeeland.
„Van begin af aan was het de bedoeling de
honderd portretten in Brugge allemaal bij
elkaar te brengen", zegt initiatiefneemster
Gemma van der Hoogte, sta ff unctionaris bij
Scoop. „Vooral naar de kunstenaars toe
vind ik dat belangrijk. Hun werk is te zien in
Zeeuwse verzorgingshuizen, maar nu dus
ook op een belangrijk moment in Brugge, op
een hele mooie plek. Ik zie dat als erkenning
voor de kunstenaars."
Installatie
Een kunstenaarsduo dat meewerkte aan de
100 Zeeuws Portretten presenteert in Brug
ge een nieuwe installatie. Onder de titel '100
Jaar Schoonheid' laten Paul en Menno de
Nooijer een tien minuten durende dvd-film
zien van honderd Zeeuwen, geboren van
1902 tot en met 2002. Iedereen ademt één
keer in en één keer uitBij het inademen ver
andert het beeld van onscherp naar scherp
om bij het uitademen weer onscherp te wor
den. Op het moment van onscherpte vloeien
de portretten in elkaar over. Steeds ver
schijnt een persoon die een jaar ouder is.
De serie portretten verbeeldt het leven als
cyclus en maakt de ontwikkeling zichtbaar
van jeugd tot ouderdom. Bedoeling is de
film te projecteren op een groot, loshangend
dundoek, dat zachtjes beweegt. Van ieder
een is het geluid van het in- en uitademen
opgenomen.
Dat wordt in de tentoonstellingszaal ten ge
hore gebracht, samen met het geluid van een
tikkende klok, een kloppend hart, de bran
ding en de wind.
De installatie is voortgekomen uit het pro
ject van de honderd Zeeuwse portretten.
„Wij wilden daar meteen aan meewerken
verklaart Paul de Nooijer. „Eigenlijk zeiden
we toen al: 'We willen ze wel alle honderd
doen.' We snapten wel dat dat niet kon, dan
stoot je het brood uit de mond van je colle
ga's. Maar het idee bleef hangen. In een eva
luerend gesprek kwam het weer tevoor
schijn. Tot mijn niet geringe verbazing
zeiden de andere kunstenaars: 'Wat een
goed idee. Dat moet je gaan maken.' Hel
heeft vrij lang geduurd voor we de financie
ring rond hadden. Nu komt mooi uit dat het
in Brugge kan worden gepresenteerd."
De voorstelling Lucia de Moucheron, te zien in Middelburg en Terneuzen.
