Het gaat om de zorg voor de aarde
Al glibberend langs de dijken zie je de mooiste wieren
19
Stichting koopt grond
voor biologisch boeren
'MM
21
22
22
weerwoord
In juni is de
natuur op
haar mooist
C-
21
Kazematten
in Zeeland
Hoog op
een sjees
naar het dorp
Verhaal
in Schouws
dialect
bijzonder blauw
PZC
dinsdag 28 mei 2002
De toekomst van de land
bouw gaat niet alleen
de boeren aan, maar ook de
consumenten. Vanuit die ge
dachte is zo'n tien jaar gele
den de stichting Avalon op
gericht. Om mee te helpen
praktisch gestalte te geven
aan economisch verant
woord boeren én gezond om
gaan met de natuur. Geen
eenvoudige opgave, want
boeren hebben weinig moge
lijkheden vanuit een even
wicht tussen economie en
ecologie te werken. Avalon
heeft een manier gevonden
daar wat aan te doen. Boer
en burger als partner zien en
niet als anonieme producent
en consument. Uitgangs
punt: de grondlasten verla
gen.
Vice-voorzitter Sylvia Tuin
der vertelt dat Avalon een
vorm van grondbeheer heeft
ontwikkeld, die het mogelijk
maakt dat iedereen die een hart
heeft voor de landbouw, kan
bijdragen aan een gezonde be
drijfsvoering. De stichting richt
zich daarbij op grondbeheer
voor biologische landbouw.
Mensen en organisaties kunnen
grondcertificaten kopen. Daar
mee verwerft Avalon land
bouwgrond, die in erfpacht
wordt uitgegeven aan biologi
sche boeren. Die hoeven zich
niet meer druk te maken om de
hoge grondlasten, maar kunnen
zich voluit richten op een duur
zame productie.
Door de aankoop van grond kan
Avalon er ook voor zorgen dat de
biologisch bewerking ervan op
langere termijn verzekerd blijft.
Nu komt het nogal eens voor dat
grond van een biologische boer
bij beëindiging van het bedrijf
weer terugvalt aan de gangbare
landbouw. Dat schiet niet op.
Tuinder:Biologische land
bouw is in ieders belang. Het
zorgt voor een schoon beheer
van de grond, zo is er geen uit
spoeling van bestrijdingsmid
delen naar het water en er is
sneller natuur in de omgeving.
Op een biologisch bedrijf vin
den meer dieren zoals vogels en
egels een schuilplaats en zijn
meer nuttige insecten te vinden
dan op een gangbaar."
De vijf bestuursleden van Avo-
lon zien zichzelf niet als bevlo
gen idealisten. Veel meer als
mensen die proberen de consu
menten en agrarische onderne
mers dichter bij elkaar te bren
gen. „We proberen een dialoog
op gang te brengen en ervoor te
zorgen dat de landbouw als een
gemeenschappelijk belang ge
zien wordt", zegt Tuinder. „Het
gaat om de zorg voor de natuur,
voor de aarde. Daar zijn we met
z'n allen verantwoordelijk voor,
ook voor de generaties die na
ons komen." Ze onderstreept
dat de invloed van de landbouw
aanwezig is in de hele samenle
ving; niet alleen door de grote
oppervlakte cultuurland, ook in
gebruiken, gewoonten en ritue
len. Afgelopen tien jaar heeft
i ,v\v
?I *£- - v-• v ''V. *-
W/ i».
Werknemers van het biologisch-dynamische fruitteeltbedrijf Ter Linde in Oostkapelle zijn bezig op het land van stichting Avalon.
voldoende is uitgewerkt om in
breder verband - voorshands al
leen nog in Zeeland - te worden
toegepast.
Sylvia Tuinder onderstreept dat
het kopen van grondcertificaten
(schenken mag ook) Avalon
ruimte biedt om leningen te
sluiten voor grondaankoop. Een
certificaat van 50 euro maakt
ongeveer 25 vierkante meter
grond vrij. De pachtprijs wordt
afgeleid van de rente die voor de
leningen betaald moet worden.
Hoe meer certificaathouders,
hoe lager de pachtsom voor de
buiten treden. Onze aanpak van
verantwoord grondbeheer gro
ter maken", stelt Tuinder. „We
kij ken onder meer of er een soort
fonds gevormd kan worden.
Dan heb je een buffer als zich in
eens de aankoop van een grote
oppervlakte grond aandient.
Dat is moeilijk om in korte tijd
met certificaten op te lossen."
Ze maakt duidelijk dat een aan
tal biologische boeren belang
stelling heeft in te haken op de
doelstelling van Avalon en wel
grond wil verkopen aan de
stichting (die het bezit vervol-
Piet Korstanje, biologisch fruitteler en erfpachter van Avalon.
Avalon voorzichtig een begin
gemaakt met het verwezenlij
ken van de doelstelling en het
ontwikkelen van het idee van
grondcertificaten Inmiddels
zijn er zijn honderd bezitters
van een of meerdere certificaten
(die 50 euro per stuk kosten). De
stichting heeft in Oostkapelle
totaal 17 hectare grond aange
kocht, die in pacht zijn uitgege
ven aan het biologisch-dynami
sche fruitteeltbedrijf Ter Linde
Avalon is zover dat de aanpak
boer (die zich ook niet druk
meer hoeft te maken over ande
re grondgebonden lasten). Als
landbouwgrond via de certifi
caat-methode wordt vrijge
maakt van de marktwaarde,
dan wordt weer bepalend wat
de boer van deze grond kan oog
sten. Het bedrijf krijgt ruimte
voor ontwikkeling en de boer
kan kwaliteit leveren.
„We weten nu hoe het werkt en
we willen dan ook meer naar
gens weer in pacht uitgeeft).
Méér certificaat-houders bij het
werk betrekken, noemt Tuinder
een belangrijk punt. „Mensen
die niet alleen de voeding be
langrijk vinden, maar ook de
aanwezigheid van de landbouw
in Zeeland. Mensen die zeggen:
landbouw kan ik associëren met
Zeeland en ik wil certificaat
houder worden om dat beeld te
handhaven en bijdragen aan
een schonere landbouw." Ze
Einde mei
is staartje
winter
Weerwoorden zijn welkom bij
de redactie PZC Buitenge
bied, postbus 18, 4380 AA
Vlissingen. fax 0118-470102.
e-mail redactie@pzc.nl
x. 1 "v -
- *■*>-■ Y'S-V-W.;
sf;.:y4.\Y
'f -„r
-v V
U A-
.Ja, .J
foto's Dirk-Jan Gjeltema
wijst erop dat de biologische
landbouw, anders dan velen nog
denken, een professionele sec
tor is, die prima producten le
vert „En als je meer biologische
landbouw stimuleert, bevorder
je daar ook natuurontwikkeling
mee. De boer is vaak een heel
goede beheerder van het land
schap."
Symposium
Vanwege het tienjarig bestaan
en het uitslaan van de vleugels
houdt Avalon (niet genoemd
naar de gelijknamige song van
Brian Ferry en Roxy Music) een
symposium over grondgebruik,
biologische landbouw en de
consument, onder het motto
'Kijk op grond, kijk op voeding!
Dat gebeurt 7 juni in de Zeeuw
se Bibliotheek te Middelburg.
Gedeputeerde A. Poppelaars,
directeur duurzaamheid van de
Rabo B. Krouwel en bio-ethicus
H. Verhoog geven hun visie. Bio
logisch fruitteler en erfpachter
van de stichting, Piet Korstanje,
vertelt zijn ervaringen
Rinus Antonisse
Symposium Kijk op grond, kijk
op voeding! Tienjarig bestaan
stichting Avalon: vrijdag 7 juni
vanaf 13.00 uur in de Zeeuwse
Bibliotheek te Middelburg. Na
dere informatie: 0118-592115.
Buitengebied is een wekelijkse
bijlage over natuur en
landschap, land- en tuinbouw,
streektaal en streekcultuur,
visserij, recreatie en vrije tijd.
Vragen, opmerkingen en
suggesties zijn welkom bij de
redactie van de PZC, postbus
18, 4380 AA, Vlissingen,
fax 0118-470102,
e-mail redactie@pzc.nl
De Zeeuwse dijken zien er bij
laag water allemaal het
zelfde uit. Eén gladde glibberi
ge massa waarover je amper uit
de voeten kunt. Je kan lelijk te
rechtkomen als je je erop waagt.
Maar wie het toch probeert,
wordt al snel beloond. Er is van
alles te zien!
Het gros van de begroeiing langs
de dijk bestaat uit grote bruin-
wieren. Die zeewieren zitten
juist daar omdat ze aangepast
zijn aan de zoute situatie, deels
boven en deels onder water, af
hankelijk van het getij. De
bruinwieren zijn heel stevig en
ze kunnen goed tegen uitdro
gen. In getijdegebieden zoals de
Oosterschelde, de Westerschel-
de en de Noordzee is er altijd
binnen twaalf uur weer hoog
water. Langs de Grevelingen en
het Veerse Meer heb je die be
groeiing niet omdat daar door
de afsluiting geen getij meer is.
Al glibberend over de wieren
vind je in het intergetijdege-
bied, de zone tussen hoog en
laag water, een aantal heel ka
rakteristieke soorten. Er zijn
twee grote bruinwieren in Ne
derland die nogal eens met el
kaar worden verward. Dat zijn
Knotswier en Blaaswier. Beide
wieren hebben luchtblazen
waarmee ze zichzelf in het wa
ter overeind houden, zodat elk
stukje wier voldoende zonlicht
kan benutten. De meest algeme
ne soort is Blaaswier. Dit is een
stevig bruinwier van enkele de
cimeters lang, met een duidelij
ke middennerf. Een makkelijk
kenmerk voor deze soort is dat
Blaaswier altijd twee luchtbla
zen bij elkaar heeft, middenin
het blad, aan weerszijden van de
middennerf. Het andere wier.
De PZC heeft een stuk Oosterscheldenatuur geadopteerd. Het
gaat om de Rumoirtschorren en de Slikken in de Krabben-
fcreek, achterin de Oosterschelde. Ook het schorretje voor de
Oesterput, langs de noordkust van Noord-Beveland behoort
bij het geadopteerde gebied. De krant betaalt mee aan het be
houd van dit bijzondere stukje Zeeland, door een sponsorbij
drage aan Het Zeeuwse Landschap. In 'Bijzonder blauw'
wordt het wel en wee van het reservaat belicht en bovendien
komen er regelmatig vertegenwoordigers van de unieke flora
en fauna ter sprake.
Knotswier, heeft aparte losse
luchtblazen, zowel middenin
als aan het einde van het blad.
Iets lager langs de dijk kom je
vaak het bruinwier Gezaagde
zee-eik tegen. Dit wier lijkt op
Blaaswier. Het is ook een stevig
wier met een middennerf, maar
het heeft geen luchtblazen, en
karakteristiek is de gekartelde
rand van elk blad. Een wiertje
dat een beetje op de andere ge
noemde bruinwieren lijkt maar
wat kleiner is, is het Groefwier.
Dit wier groeit alleen op de
hoogwaterlijn, een plek die niet
de voorkeur heeft van alle ande
re wieren omdat ze dan echt
twaalf uur droogstaan, maar
Groefwier heeft zich hierop ge
specialiseerd. Het wordt hele
maal bros door uitdroging,
maar sterft niet af. Het is
herkenbaar aan de gootvorm
(groef) in de steel en het blad. De
genoemde wieren komen van
oudsher voor in Zeeland. Je
kunt ze ook aantreffen in de ons
omringende gematigde wateren
van Bretagne, Ierland en Schot
land.
Voortplanting
Een zeewier is een plant. Echter
een plant zoals we die op het
land kennen, neemt voedsel uit
de bodem op door de wortels en
transporteert de voedingsstof
fen door naar de stengel en bla
deren. Een zeewier heeft niet
zoiets, ook al zit het ook vast op
de bodem, net als een plant. Een
zeewier gebruikt z'n gehele op
Wierbegroeiing met Engels slijkgras in de Oosterschelde, ongeveer een meter beneden de hoogwater-
lijn.
pervlak voor voedselopname uit
het omringende water. Zeewie
ren benutten wel net als planten
boven water het zonlicht voor
fotosynthese, om daaruit ener
gie te halen en tegelijk zuurstof,
het voor de mens zo belangrijke
element, te produceren.
De voortplanting van de diverse
wieren is niet zo spectaculair. Ze
kunnen zich zowel geslachtelijk
als ongeslachtelijk voortplan
ten, dat wil zeggen dat ze niet
per se een partner nodig hebben
om nageslacht te maken. Ze
doen niet zo moeilijk, als de om
standigheden maar goed zijn.
Aan de uiteinden van de wieren
kan je, vooral in de zomer, spo-
renkapsels zien, die later open
breken en van waaruit de spo
ren, de latere nieuwe wieren,
zich weer op ander plekken
kunnen vestigen.
Het leuke van de bruinwieren is
dat je ze op twee manieren kan
bekijken. Je kan ze droog bekij
ken met laag water, en je kan ze
als snorkelaar of duiker nat zien
bij hoog water. Dan liggen ze
niet meer plat op de stenen maar
staan rechtop en zijn heel fris.
Wieren zijn mooi om te zien en
als je een stukje wilt bewaren is
dat geen probleem. Je kan ze
prima drogen voor een herbari
um. Daarvoor leg je een stuk
wier op wit tekenpapier, met
daarop wateropnemend papier
zoals kranten of wc-papier. Om
het water eruit te krijgen en het
wier mooi plat te maken, leg je
daarop een gewicht, zoals een
zwaar boek..
Als je goed naar de wieren kijkt,
zie je dat ze vaak niet direct op
steen groeien maar bijvoorbeeld
op een oester of mossel. Die
schelpen vormen ook het juiste
kalkhoudende substraat voor
de wieren om zich aan vast te
hechten.
Tussen de bruinwieren leeft van
alles. Als je het wier optilt, merk
je dat het daaronder meestal
nog heel nat is. Diverse dieren
maken gebruik van die bescher
mende omstandigheden. Bij
voorbeeld de Stompe alikruik,
een klein knalgeel schelpje met
een slakje erin, kun je op die ma
nier regelmatig vinden. Ook
vind je regelmatig Strandkrab-
betjes of andere slakjes zoals de
Purperslak of de Gewone ali
kruik.
Duikers
Duikers treffen onder de laag-
waterlijn weer andere soorten
zeewieren aan. Maar dat is na
tuurlijk maar een kleine onder
deeltje van het gevarieerde
onderwaterleven. Wie geïnte
resseerd is in datgene wat dui
kers op hun onderwatertochten
tegenkomen, kan zaterdag(1 ju
ni) terecht op Neeltje Jans. Van
af 14.00 uur laten duikers hun
vondsten zien op de parkeer
plaats van Waterland bij de
vlaggen van Het Zeeuwse Land
schap en Natuurmonumenten.
Marion Bilius
