Stijging zeespiegel onvoorspelbaar
PZC
Napoleon was beperkt strateeg
Enzymen op maat
voor papierindustrie
Wereldwijde studie naar gevolgen van broeikaseffect
Algengroei Victoriameer
Nieuwe manen rond Jupiter
Vulkaan goed voor plantensoorten
Einde van de Wasserbombe
Steeds
minder
soorten
postzegels
zaterdag 25 mei 2002
■oor Jan Ottens
[ÏRECHT - Dat de zeespiegel is
jjlegen, blijkt onomstotelijk
jimetingen. De wereld wordt
ijrraer, de stijging zal dus
jxrgaan. Utrechtse weten-
iibappers verfijnden het com-
•ylcrmodel dat berekent hoe-
dat in deze eeuw zal zijn.
ten ijsberg van maar liefst 76
;ji7 kilometer raakte begin de
nmaand los en begon aan zijn
tent naar het noorden. Het is
gadeel dat afbrak van de Ross-
jplaat voor de kust van Ant-
acliea, ter hoogte van Nieuw-
leeland.
[^gebeurtenis is een herhaling
mi midden maart, aan de oost-
gat van het Antarctisch
schiereiland, ter hoogte van
Cfcili. Daar raakte in de Wed-
Jsllzeeeen 3250 vierkante kilo-
®ter groot deel van ijsplaat
Larsen B los om vervolgens in
i'iiizenden ijsbergen en schot-
buiteen te vallen, een proces
,ial 35 dagen duurde. Larsen B
sas in de voorbije vijf jaar al
Kslig procent van zijn opper-
dakte kwijtgeraakt.
En begin vorige week werd be-
lend dat de Alpengletsjers op
kiNieuw-Zeelandse Zuiderei-
bnd dit jaar meer ijs veiiox-en
sn er bijkwam en dat het hier
bij om een van de grootste ver-
bezen van de afgelopen 25 jaar
pat,
Hoger
fbrekende ijsplaten en smel-
Lmdegletsjers: de wereld wordt
sarmer en dus komt in de ocea
nen het water steeds hoger te
itaan. Eenvoudig genoeg. Maar
ilswe willen weten hóéveel ho-
•or, dan wordt het moeilijk. De
computermodellen waarvan
;et.enschappers zich bedienen
ai daarover uitspraken te doen
ajnnog verre van volmaakt.
Onderzoek dat het Instituut
snor Marien en Atmosferisch
Werzoek (IMAU) van de Uni
citeit Utrecht al elf jaar ver-
ichtop de Groerilandse ijskap,
•daarvan een illustratie. Waar
kt internationale gezelschap
ia klimatologen dat het 'ver-
fcrkte broeikaseffect' bestu
deert, er nog van uitgaat dat het
smeltende ij s van Groenland de
ze eeuw maximaal 9 centimeter
aan de zeespiegelstijging zal
bijdragen, komen de Utrechters
tot een gferuststellender resul
taat van dertig procent minder.
,,De boodschap is inderdaad dat
het minder erg is", zegt dr. Wou
ter Gi'euell,maar pas op: er zijn
nog zoveel andere factoren die
meespelen en die in de modellen
nog niet allemaal goed worden
meegenomen."
Albedo
Greuell noemt een paar voor
beelden: de verandering in cir
culatiepatronen boven Groen
land waar méér depressies méér
neei'slag (sneeuw) betekent, de
invloed daarop van veranderen
de oceaansti'omingen en ook de
albedo, de fractie van de zonne
straling die door het ijsopper-
vlak wordt teruggekaatst.
Dat laatste, verduidelijkt Greu
ell, is van belang omdat de ener
gie voor het smelten van ijs gro
tendeels wordt geleverd door
geabsorbeerde zonnestraling.
Waax-bij telt dat sneeuw meer
zonlicht weerkaatst dan ijs.
„Van de albedo als functie van
ruimte en tij d weten we nog veel
te weinig", aldus Greuell.
De Utrechtse klimatoloog vat
de betrekkelijkheid van het
Gx'oenland-onderzoek ook nog
eens samen door ex-op te wijzen
dat de vooi-spellingen over de
zeespiegelstijging gebaseerd
zijn op het werk van 'misschien
wel duizend onderzoekers'.
„Wij zijn hier met z'n vijftienen,
we dragen dus niet meer dan een
steentje bijmaar wel een nood
zakelij k steentje."
Dat de zeespiegel stijgt, blijkt
onomstotelijk uit metingen.
Stonden de oceanen gedurende
de laatste ijstijd zo'n 120 a 130
meter lager dan nu en is er aan
de stijging sindsdien al enkele
eeuwen geleden een einde geko
men, in de afgelopen honderd
jaar bedroeg ze weer ongeveer
15 centimetex-, Greuell: „Dat is
natuurlijk niet zoveel, maar ie
dereen weet dat het wel eens nóg
warmer zou kunnen worden en
dan wil je er toch meer van af
weten."
Metingen op de Groenlandse ijskap, verricht door het Instituut voor Marien en Atmosferisch Onderzoek, foto IMAU/GPD
Met name twee factoren droe
gen aan de jongste stijging bij.
Eén is dat het zeewater warmer
werd en daardoor uitzette. De
stijging die daaruit in de voor
bije eeuw voortvloeide, wordt
gesteld op 3 tot 7 centimeter,
maar wordt voor de komende
honderd jaar geschat op 11 tot
43 centimeter.
Drie ijsmassa's
De tweede factor is de volume
verandering van het ijs op het
vasteland, het smelten van ijs
kappen en gletsjers. Öe proces
sen daarbij zijn niet ovex-al ge
lijk. Daai'om onderscheidt men
drie ijsmassa's: Antarctica,
Groenland en de rest van kleine-
re gletsjers en ijskappen. Als al
het ijs van Antarctica zou smel
ten, zou het water in de zeeën
ruim 60 meter rijzen, de Groen
landse ijskap zou een stijging
van x'uim 7 meter opleveren,
maar de rest niet meer dan een
halve meter.
In een zeer veel realistischer
scenario van een 'beperkte' op-
wanning (van hoogstens 4,5
graad gemiddeld over de aarde
in deze eeuw) zien de cijfers er
echter heel andex-s uit. Op Ant
arctica is het zó koud, dat er ook
dan nog steeds nauwelijks smelt
optreedt. De antarctische bij
drage aan de zeespiegelstijging
sinds 1900 was -1 tot 5 centime
ter en kan in de komende eeuw -
16 tot 7 centimeter zijn, waarbij
de grote verschillen verklaard
worden uit onder andere de on
zekerheid over smelten aan cle
ene kant en aangroei van de ijs
kap door verhoogde neerslag
aan de andere kant. Een warme
re atmosfeer kan meer watex--
damp bevatten en dat zou tot
meer sneeuwval kunnen leiden.
Groenland heeft in de afgelopen
eeuw van -1 tot 1 centimeter aan
de hogere waterstand bijgedra
gen, texwijl de schatting voor de
komende honderd jaar -3 tot 9
centimeter beloopt. Maar juist
van de voor smelten veel gevoe
liger gletsjers en kleine ijskap
pen elders wordt de bijdrage
steeds groter: in de afgelopen
honderd jaar nog 2 tot 4 centi
meter, in de komende honderd
jaar 1 tot 23 centimeter-. Dat kan
dus in het ergste geval ongeveer
een derde van de totale stijging
(11 tot 77 centimeter) uitmaken.
Wat veranderen nu de berichten
over de antarctische ijskappen
aan dit verhaal? Greuell: „Ineen
evenwichtsituatie valt er op
Antarctica evenveel massa in de
vox'm van sneeuw op het conti
nent als er aan massa in de vorm
van ijs afbreekt aan de rand. Het
afbreken van gx-ote stukken ijs-
plaat zegt dus niets, tenzij het
op grote schaal gebeurt. Het
deel van de Lax-sen B-ijsplaat
dat nu afgebx-oken is, is onge
veer veexiig px-ocent van het vo
lume dat jaarlij ks in geheel Ant
arctica afbreekt. Larsen B is in
de afgelopen jaren inderdaad
veel kleiner geworden, maar
toch gaat het ook daar om een
heel klein stukje van dat enorme
Antarctica."
Voxmen de Nieuw-Zeelanclse
gletsjex's dan wel al een ernstig
signaal? „In de afgelopen 25
jaar zijn globaal de gletsjex-s een
stuk kleiner geworden, maat
niet overal. Zoals bij het broei
kaseffect er ook delen op aarde
zijn waar het juist niet warmer
wordt, zo zijn er ook gletsjers,
zoals in de Scandinavische lan
den waar ze door een vei'hoogde
neerslag sinds tien a twintig
jaar langer worden." GPD
GENT - De verstikkende algenexplosie in het Victoriameer in
Oost-Afiika is een probleem dat de wetenschappei-s reeds en-;
kele jaren bezighoudt. Hoofdschuldige voor de wildgx-oei in;
de algen zou de vraatzuchtige Nijlbaars zijn die x-ond 1950 in
het meer werd uitgezet. Volgens deze opvatting heeft de Nijl-i
baars rampzalige kettingreacties binnen het voedselweb eri
in het ecologisch evenwicht van het meer veroox-zaaktEen in
ternationaal team van deskundigen heeft nu met een boor-;
kern stalen uit de bodem van het meer gehaald en plots ziet'
het verhaal van de algenwoekering er helemaal anders uit.
Dr. Dirk Verschuren van de Vakgroep Biologie van de Univer-;
siteit van Gent coördineerde het internationale team. „Uit de
bodemsedimenten van het Victoriameer blijkt dat de eutro
fiëring of de veralging van het meer reeds in de jaren 1930 op
gang is gekomen. Dat is dus lang voor de inti-oductie van dé
Nijlbaars in 1950", zegt Verschuren. GPD
WASHINGTON - Amerikaanse astronomen hebben elf nieu
we manen rond de planeet Jupiter ontdekt. Dat hebben we
tenschappers van de universiteit van Hawaii gemeld.
De astronomen hebben de manen in december 2001 vanaf
Mauna Kea op Hawaii met behulp van de telescoop CFHT
(Canada-Frankrijk-Hawaii) waargenomen. De manen heb
ben diameters van tussen de 2 en 4 kilometer.
Sterrenkundigen zijn op de hoogte van het bestaan van 38
manen rond Jxxpiter, inclusief de elf nieuw ontdekte. AFP
UTRECHT - Een legendarische vulkaanuitbai-sting vaagde
in 1883 alle leven weg van de eilandengx-oep Krakatau tussen
Java en Sumatx-a op Indonesië. Tegenwoordig beschikt het
natuurgebied over een grote rijkdom aan plantensoorten. Dat
stelt T. Parrish van het Nederlands Instituut voor Oecologisch
Onderzoek (NIOO-KNAW) bij de Universiteit Utrecht.
De onderzoekster, die deze maand promoveerde, baseert zich
op een aantal tropische expedities en DN A-onderzoek. De In
donesische eilanden die de Krakatau vormen, zijn een goede
natuurlijke testcase voor vex-stoorde tx-opische regenwouden:
Voor het eerst onderzocht zij de genetische variatie binnen
soorten aan de hand van DNA-patronen op Kx-akatau, andere
eilanden in de Sunda Straat en het vaste land van Java en Su
matra. De genetische variatie op Krakatau was vergelijkbaar
met die op het vaste land. Dit verraadt wat zij noemt een goe
de zaadverspreiding. ANP
NEW YORK - Het gen dat in tomaat de afrijping regelt, is ge
vonden. Tomaten worden daardoor voller van smaak en zijn
bovendien langer houdbaar. Ook zou datzelfde gelden voor
aardbei, banaan, meloen en ander zacht fruit.
De ontdekking is gedaan door onderzoekers van de Cornell
universiteit in Ithaca, New York. Het gaat om het zogenoemde
RIN-gen, dat de bloemvorming' bepaalt, meer specifiek dé
vorming van het kroontje boven op de rode vrucht.
De vondst levert het eerste moleculaire inzicht in rijping van
tomaten die los staat van hormonen. Normaal worden toma
ten gx-oen geplukt, zodat ze tegen een stootje kunnen tijdens
het vervoer. De vruchten worden vei'volgens afgerijpt door
toediening van ethyleen, een hormonaal eiwit. Maar die
kunstmatige afrijping zorgt voor een wat laffe smaak, waart
door de Duitsers de tomaat bestempelen als 'Wasserbombe"
Volledige afrijping aan de plant geeft een vollere smaak. En
dat wordt nu mogelijk dankzij deze vondst. GPD
door Peter de Jaeger
«AGENINGEN - Papier wordt
ieeds vaker hergebruikt en
laarmee wordt het moeilijker
J«kwaliteit te handhaven. Om
lal probleem te stoppeix, kun je
«enzymen op maat aan toevoe-
[en.Het Wageningse ATO zoekt
:aar de beste eiwitten hiervoor.
•Ombossen te sparen wordt pa
ler al tientallen jaren herge-
Siuikt. Het aantal keren dat we
wd papier opnieuw gebruiken
Onbekend. Oud papier dat aan
:e deur wordt opgehaald be-
YORK - De panda en de
parte neushoorn staan op de
[fade lijst van ernstig bedreigde
diersoorten. Natuurbescher
ming moet niet alleen soorten
beschermen, maar tevens popu
nies in de gaten houden. „Het
Verdwijnen van populaties zegt
Neer over het verlies aan biodi
versiteit dan het uitstex*ven van
voorten", zegt Paul Ehrlich van
de Stanford Universiteit.
dij ziet het verdwijnen van po
pulaties als een voorbode van
uitroeiing van diersoorten. Toch
bestaan er geen schattingen van
de huidige populatieverliezen.
Ehrlich en collega's hebben deze
blus aangepakt voor bijna twee
honderd zoogdieren. Ze verge
leken de verspreiding van deze
soorten vóór en na de komst van
mens in de bekende leefge
bieden. Hieruit bleek dat meer
dan de helft van de dierlijke po
pulaties is verjaagd uit zijn oor
spronkelijke leefomgeving,
mtsterving is geconcentreex-d in
pbieden met een enorme bevol-
'■utigsdichtheid zoals in Zuid-
Wst-Azië. Of in gebieden met
"•grijpende invloed van de
mens op de natuur door inten
sieve jacht en landbouw, zoals
de Afrikaanse dunbevolkte
Sahara. Australië spant de
rioon met het grootste aantal
verdwenen zoogdieren,
it de studie blijkt dat dereduc-
hein populaties groter is dan de
wereldwijde verdwijning van
forten. Het verlies aan zoog-
hierpopulaties is momenteel
hen procent, schatten de onder-
bekers. GPD
staat uit een mengsel van nieu
we en tientallen keren herge
bruikte papiervezels", zegt
Henry van der Valk van het in
stituut voor Agrotechnologisch
Ondei'zoek (ATO).
Wél weten we dat bij elk herge
bruik de hoeveelheid en kwali
teit van de vezels minder wor
den. Dat verlies wordt door de
papierindustrie gecompenseerd
door er allerlei chemicaliën bij
te stoppen. Die toevoegingen
worden bij elk hergebruik gro
ter. Maar verlies van kwaliteit
van recyclepapier kan ook wor
den verholpen door enzymen
toe te voegen. Dat is beter voor
het milieu."
Hiervoor is vorig jaar een speci
aal Europees papierproject op
gezet waaraan bedrijven en in
stituten meedoen uit Finland,
Denemarken, Wales, Portugal,
Israël en Nederland. Het ATO in
Wageningen coördineert de stu
die, die drie jaar gaat duren, en
regelt bovendien een Neder
lands project op dit gebied.
Papier wordt bij elkaar gehou
den door celluloseketens, af
komstig van hennep, jute en
hout. Echter, door hergebrxxik
slijten deze bindende vezels, ze
worden gladder en korter. Het
internationale onderzoeksteam
zoekt naar enzymen die de pa
pierwezels weer rafelig maken,
waardoor ze beter aan elkaar
kunnen binden. Ondex-zoeker
Van der Valk: „Het moeten en
zymen zijn die hun werk niet al
te goed doen, anders blijft er
niets van de vezels over. Ze moe
ten op een gecontroleerde ma
nier aan de vezels knagen. Der
gelijke specifieke enzymen, die
vaak ook nog speciale cellulose-
bindingseiwitten maken, zijn
gevonden in schimmels en bac
teriën."
De bindingseiwitten zorgen er
voor dat de enzymen aan het
cellulose plakken en zo beter
hun werk kunnen doen. Aan
zo'n bindingseiwit kan boven
dien nog een andere verbinding
worden gekoppeld, zoals een
vulmiddel of een stof die het pa
pier beter beschrijfbaar maakt.
ATO-onderzoeker Van der Valk:
„Krantenpapier moet bijvoor
beeld aan heel andere eisen
voldoen dan papier voor de
opmaak van een notariële akte",
zegt Van der Valk. Afhankelijk
van de toepassing kan de
papierindustrie straks kiezen
uit een scala van enzymen, met
of zonder bindingseiwitten, al
of niet gekoppeld aan kwali
teitsverbeterende chemicaliën.
GPD
door James McGonigal
De Verenigde Naties hebben
2002 uitgeroepen tot het
Internatioxxale Jaar van de Ber
gen (IYM), omdat bergen, even
als de oerwouden, in toenemen
de mate worden bedreigd door
temperatuurstijgingen en hout
kap. De UNPA, de Postadmini
stratie van de VN, haakte daar
24 mei op in met de uitgifte van
twaalf zegels. Van elke waarde
vier; de zegels op zich zitten
weer in velletjes: 4x4 stuks.
Op de zegels pieken de volgende
bergen: de Khan Tengri, 7010
meter, Kazachstan (34 dollar
cent), de Kilimanjaro, 5895 me
ter, Tanzania (34c), de Mount
Foraker, 5304 meter, VS (80c)
en de Paine Grande, 3050 meter,
Chili (80c); de Weisshorn, 4505
meter, Zwitserland (0,70 Zwit
serse frank), de Mount Fuji,
3776 meter, Japan (0,70 fr.), het
Vinson Massif, 4897 meter, Ant
arctica (1,20 fr.) en de Karnet,
7756 meter, India (1,20 fr.); de
Mount Cook, 3754 meter,
Nieuw-Zeeland (0,22 de Ween-
se VN-emissies zijn sinds 1 ja
nuari in euro's), de Mount Rob-
son, 3954 meter, Canada (0,22
de Rakaposhi, 7788 meter, Pa
kistan (0,51 )en deSagax-matha,
8850 meter, Nepal (0,51Erzijn
255.000 velletjes aangemaakt
met de 34 en 80c-zegels, 240.000
met de zegels van 0,70 en 1,20 fr.
en 275.000 met de eurozegels
van 0,22 en 0,51,
Inmiddels hebben enkele lan
den zegels gewijd aan het 'Jaar
van de Bergen'. Dat zijn; Bhu
tan, China, Duitsland, Italië,
Kyrgystan, Liechtenstein, Mi
cronesië, Slovenië, Taiwan en
IJsland.
De VN heeft verder de afgelopen
tijd de volgende zegels uitge-
bi'acht; een permanente 1,30 fr.-.
zegel met het Ax'ianapark in Ge-
nève, deel VII in de reeks be
dreigde dieren (4 x 0,90 fr.); een
permanente zegel van 80 c. met
een groep kinderen met postze
gels, deel VII bedreigde dieren
(4 x 34c), zes permanente ze
gels in euro-waarden met mo
numenten die op de Wex-eldex-f-
goedlijst van de UNESCO
staan: de Semmering-Bahn
(0,07), de Pferdenschwemme
in Salzburg (0,51), de Ruine
Agg'stein (0,58), Hallstatt (0,73),
Stift Melk (0,87) en Kapitel-
schwemme in Salzburg (2,03) en
DEN HAAG - Napoleon (1769-1821), de op
Corsica geboren Franse keizer die heel Eu
ropa aan zijn voeten wilde krijgen, maakte
van zijn land een voorloper van de totalitai
re staten van de twintigste eeuw. En dat op
basis van de Franse Revolutie (1789), die
een einde beoogde te maken aan dictatoria
le heerschappij over souvereine volkeren.
Napoleon was als militair een uitstekend
vakman. Zijn vermogen kaarten te lezen en
op basis van berekeningen de moderne lo
gistiek van een leger vorm te geven, waren
de basis van zijn serie overwinningen op het
slagveld. Zijn politieke achtergrond droeg
daaraan bij: bij zijn militaire avonturen in
Europa, het Midden-Oosten en in Rusland
werd hij, anders dan zijn wisselende coali
ties van tegenstanders, niet gehindei'd door
overleg of tegenspraak. Hij was alleenheer
ser in de grootste Europese macht van zijn
tijd en wendde die macht voortreffelijk aan.
Tegelij kertij d was Napoleon als strateeg be
perkt. Hij zag niet dat de Britse macht ter
zee zijn politiek-militaire aspiraties op het
vasteland van Europa zou breken. Boven
dien gaat hij de geschiedenis in als de man
die Frankrijks rol op het wereldtoneel in één
klap definitief beperkte door de verkoop
van de Franse bezittingen in de nieuwbak
ken Verenigde Staten van Amerika in 1803.
Wat de Amerikanen noemen 'The Louisiana
Purchase' omvatte de verkoop van ruim 2,1
vierkante kilometer Amei'ikaans grondge
bied, het gebied van dei-tien latere staten,
voor vijftien'miljoen dollar (omgerekend
een dubbeltje per hectare). Destijds een be
drag waar Napoleon weer een paar jaar ooi-
log mee kon voeren, maar een strategische
miskleun van een veel grotere orde.
„Zo werden de Vex'enigde Staten de mo
gendheid die uiteindelijk het meeste pi*ofi-
teerde van de Bonapartische tijd", schrijft
de Britse historicus Paul Johnson in een
nieuwe, beknopte biografie van Napoleon
Bonaparte. Dat is geen overdrijving. Met de
aankoop verdubbelde de Britse ex-kolonie
zijn grondgebied met land vanaf de Mis-
sisippi tot de Rocky Mountains, van de Golf
van Mexico tot de grens met Canada.
Johnsons boek verschijnt in de serie korte
biografieën die tegelijkertijd wordt uitge
geven in de VS (Viking Penguin), Engeland
(Weidenfold. Nicolson) en Nedexiand (Ba
lans). Het zijn handzame portretten van we
reldfiguren, variërend van Boeddha en Leo
nardo da Vinci tot Elvis Presley en Daiwin.
Dat deze serie ietwat Angelsaksisch van sa
menstelling is, is geen wonder. Dat blijkt
ook uit het boek over Napoleon. Koning Lo-
dewijk van de Nederlanden wordt amper
genoemd en in het kox*te, maar heldere ver
slag van de Slag bij Waterloo 1815Napole-
ons zwanenzang) wordt de i*ol van het Ne
derlandse cox-ps geheel weggelaten. Dat
vei-hindei'de bij Quatre Bras onder leiding
van de Prins van Oranje, de latere koning
Willem II, dat de Fransen de Pruisen in de
pan hakten, als gevolg waarvan later de
Hertog van Wellington toch nog kon zege
vieren.
Johnson zet helder uiteen waarom Napole
on, op cle golven van de Fi-anse Revolutie
deel VII in de serie bedreigde
dieren (4 x 0,51).
Het jaar 2001 was door de VN
uitgeroepen tot internationaal
'Year of Dialog Among Civili
zations'. Daaraan gaven de vol-;
gende postadministraties ge
hoor: Albanië, Algerije, Anguil-
la, Armenië, Arnba, Australië
Oceanië, Bulgarije, Cuba,
Egypte, Ethiopië, Filippijnen,
Frans-Polynesië, Iran, Jorda
nië, Katar, Kazakstan, Koe
weit, Kroatië, Macedonië, Ma
dagaskar, Marokko, Mexico,
Moldavië, Nepal, Nigeria, Oe
kraïne, Pakistan, Polen, Portu
gal, Roemenië, Rusland, San
Marino, Slovenië, Spanje, Sri
Lanka, Tanzania, Tsjechische
Republiek, Tunesië, Uganda,
Napoleon zag niet dat de Britse macht ter z«
zou breken.
drijvend, kon uitgi'oeien tot een succesvol
militair. Hij maakte gebruik van de dienst
plicht, waardoor zijn legers enonne verlie
zen konden vex*werken.
Frankrijk kende een geweldig propaganda-
apparaat en de pers was gelijkgeschakeld.
Interne tegenstanders werden onschadelijk
gemaakt door een efficiënte geheime dienst.
Napoleon zette de Franse politiek met
sehijnverkiezingen en nep-democratiscjxe
evenementen naar zijn hand - allemaal erfe
nissen van de dooi'geslagen revolutie, die
andere zaken had gebracht dan vrijheid, ge-
zijn aspiraties op het vasteland van Europa
lijkheid en bi'oederschap. Volgens Johnson
moet Napoleon worden gezien als de schep
per van de moderne totalitaire staat. De
lessen uit dit deel van de geschiedenis wer
den gelukkig niet getrokken in de periode
van Hitier. Ook hij keek niet verder dan zijn
Europese neus, onderschatte Rusland, ne
geerde de VS en dacht dat zeemacht Enge
land wel tot onderhandelen kon worden ge
dwongen. En weer liep het anders. GPD
Paul Johnson: Napoleon - vertaald door Han
Meyer; Uitgeverij Balans, 192 pag., €.17,90.
Uruguay, Vaticaanstad, Ver
enigde Arabische Emiraten,
Wallis et Futuna, Wit-Rusland,
Zimbabwe en Zuid-Korea. In
veel landen is een identiek mo
tief gebi-uikt: de wieken van een
molentje tegen een blauwë
lucht. Daarbij worden de wie
ken gevormd door poppetjes die
de volken van de wereld symbo-
liseren, een witte, een gele, een
zwarte en een rode.
Voor verzamelaars van zegels
met Nederlandse link: Gambia
gaf zes zegels uit gewijd aan Eu.-
ropese vorsten met koningin
Beatrix en koning Albert II van
België; Grenada kwam met een
serie ter gelegenheid van 100
jaar Nobelprijs met onder meer
Van 'tHoff; Grenada Carriaeou,
zeeslagen, onder meer Texel en
Scheveningen; Ghana, 100 jaar
Nobelprijzen met onder ande!-'
ren Paul Crutzen.
Hero Wit
