Een gevoel van gelukzaligheid
de storm
Foster Parents blijft gevangen in het oog van
27
Duikopleidingen ter discussie
zaterdag 25 mei 2002
De duikopleidingen zijn (weer
eens) in opspraak. Worden
cursisten nu wel of niet goed voor
bereid op een avontuur onder de
waterspiegel? En waarom zijn het
in Zeeland vooral Belgen die be
trokken zijn bij duikongelukken?
Duikcentrum De Kabbelaar aan
haven Kloosternol in Scharendij-
ke heeft morgen (zondag) ter afslui
ting van de Week van de Zee een
moment van ongestoorde rust in de
aanbieding. Wie even wil ontsnappen
aan de waan van de dag en wil ervaren
hoe het er onder het wateroppervlak
uitziet, wordt aan de hand van een
dia-serie en verschillende aquaria in
gewijd in de geheimen van de Greve-
lingen. Maar pas écht een indruk krijg
je door zelf een duikpak aan te trek
ken en een ontdekkingstocht langs de
bodem te maken. Voor wie dat wil be
staat de mogelijkheid (a raison van 39
euro) van een introductieduik met ge
diplomeerde instructeurs.
Goed, het duikpak zit en we staan - op
de schuine dijkhelling balancerend -
aan de waterrand. Het rimpelloze
meer lonkt. Drie, vier stappen over de
met wier bedekte stenen naar de wat
vlakkere zandbodem blijken met de
dertig kilo zware uitrusting een bijna
ondoenlijke opgave. Wanneer de bar
rière al struikelend is geslecht, mogen
de zwemvliezen aan. Een kunst apart.
Kij k eens naar het gemak waarmee in
structeur Wietse de Vries er instapt.
Hij wel... Het advies om het drijfvest
op te blazen en de rubberen schoenen
rustig op de rug dobberend in de flip
pers te wurmen, biedt uitkomst.
„Kwestie van een paar keer doen",
verzekert de hulpzame duikleraar la
chend.
Dan de eerste test. Het ademapparaat
in de mond, gezicht in het water en
rustig doorademen. Een benauwd ge
voel ontstaat rond de longen, waar
schijnlijk doordat die niet gewend
zijn aan de plotselinge pure luchttoe
voer. Paniek blijft uit en dus mag door
de knietjes worden gezakt. Voor de
eerste keer helemaal onder water, on
derwijl rustig doorademend als een
vis. Zodra de voeten los komen van de
bodem en er een gewichtsloze situatie
ontstaat, openbaart zich een gevoel
van ongekende gelukzaligheid. Geen
ander geluid dan je eigen ademhaling
en wegborrelende luchtbellen.
De informatie in de korte instructievi
deo die eigenaar Bas Mathijssen van
de Kabbelaar voorafgaand aan een
introductieduik toont, is toch niet he
lemaal tevergeefs voorbijgegleden.
Dat bij iedere meter dieper even de
neus moet worden dichtgeknepen om
de oren te klaren, is gelukkig blijven
hangen. Dat geldt tevens voor het be
sef bij het stijgen niet de adem in te
houden, om longbeschadiging te
voorkomen.
Ongelukken
Alleen al in Zeeland worden jaarlijks zevenhonderdduizend duiken gemaakt.
De Vries is een zogeheten Padi-in-
structeur. Meer dan de helft van alle
duikopleidingen ter wereld wordt ge
geven volgens deze in de Verenigde
Staten ontwikkelde methode. We
reldwijd zijn bijna vijfduizend duik
centra bij de commerciële opleidings
organisatie aangesloten. En wanneer
we de instructievideo mogen geloven,
ontdekken steeds meer mensen de
duiksport. Helaas gaat dat ook ge
paard met dodelijke ongelukken, zo
als vorige week bij Wemeldinge. Een
typische 'Belgenstek', aldus Mathijs
sen. Populair, maar niet van gevaar
ontbloot door dieptes van gemiddeld
veertig meter én stroming.
Dat het slachtofffer ook dit keer een
zuiderbuur was, verbaast hem geens
zins. „Negen van de tien keer zijn het
Belgen." De opleiding daar is welis
waar gedegen, maar sterk verouderd,
geeft Mathijssen als reden. „Klinklare
nonsens!weerspreekt de Vlaamse
nationaal instructeur Pacal Eeck-
houdt die bewering.
Eeckhoudt is werkzaam bij de Neder
landstalige Liga voor Onderwater
sport (Nelos), een non-commerciële
organisatie die samen met het Waalse
equivalent als opleidingskoepel dient
voor meer dan tweehonderd duik
scholen. Nelos is op haar beurt aange
sloten bij de Belgische Duik Federa
tie, die strikt opereert volgens de
standaard van de wereldduikfedera-
tie CMAS.
Dat betekent, benadrukt Eeckhoudt,
voor het basisbrevet beslist niet die
per dan vijftien meter. Pas bij de ver
volgopleiding - en dan nog eens na
minimaal dertig duiken - mag de toe
gestane diepte worden verdubbeld.
„Dus de bewering van Mathijssen dat
er in België al heel snel naar veertig
meter mag worden gedoken, waar
door duikers op geringere diepte over
moedig zouden kunnen geraken en
daardoor onvoorzichtig worden, is
pertinent onjuist!Ruim tweehon
derd duikscholen in Vlaanderen en
Wallonië zijn aangesloten bij de na
tionale duikfederatie. Jaarlijks wordt
de opleiding geëvalueerd en - waar
nodig - bijgestuurd, aldus Eeckhoudt.
Ook de trainers ontvangen met enige
regelmaat bijscholing. „De mensen
die bij ons hun brevetten halen, weten
wel degelijk heel goed wat ze doen en
hoe ver ze kunnen gaan."
Eeckhoudt heeft zich laten informe
ren over de toedracht van het ongeluk
bij Wemeldinge. Het slachtoffer had
niet de Nelos-, maar de Padi-oplei-
ding gevolgd en maakte die fatale
zaterdag haar tiende duik in de Oos-
terschelde. Anders dan in eerste in
stantie werd gesuggereerd, zegt hij, is
ze samen met haar beide begeleiders
gecontroleerd naar boven gekomen.
Van grote paniek was geen sprake.
Ook onjuist was de mededeling dat
één van de begeleiders bij het voorval
eveneens in een korte coma zou zijn
beland, heeft Eeckhoudt begrepen.
De vrouw zelf was eveneens gewoon
bij bewustzijn toen ze op de kant
zuurstof kreeg toegediend. Pas later is
haar toestand verslechterd en over
leed ze aan een overdruk in de longen.
De in het Zeeuws-Vlaamse Retran-
chement woonachtige Jean-Paul
Roels bevestigt de lezing die Eeck
houdt schetst voor wat betreft het op
leidingsniveau in Vlaanderen. Zelf is
hij sinds 1994 lid van een Nelos-duik-
club in Brugge en heeft sindsdien on
der meer in de Oosterschelde en Gre-
velingen ervaring opgedaan. Dat het
veelal Belgen zijn die verongelukken
op de populaire Zeeuwse duikstek-
ken, verbaast hem allerminst. „Het
zijn ook bijna alleen maar Belgen die
daar duiken. Dan is het van geen won
der dat de balans naar die kant uit
slaat indien een vergelijk met Neder
landers wordt gemaakt."
Volgens Roels geldt het Nelos-sys-
teem als 'betrouwbaar en modern'.
Dit in tegenstelling tot verschillende
commerciële duikopleidingen die ook
in België én Nederland (en anderelan
den) kunnen worden gevolgd. De Padi
steekt er wat de commerciëlen betreft
evenwel op een positieve manier bo
venuit, aldus Roels. Naast zijn Nelos-
onderricht heeft hij ook de Ameri
kaanse methode beproefd. „Geheel in
de traditie van het land van herkomst
zijn het cursusmateriaal en de in
structies tip-top geregeld. Daar man
keert niks aan. Maar het is net als bij
iedere opleiding: hoe ga je er later in
de praktijk mee om? Wanneer ik het
juist inschat, duiken de Belgen meer
in clubverband dan hun Nederlandse
collega's. Dat is hoe dan ook veiliger."
Automatische piloot
Hij is het eens met de constatering van
Padi-instructeur De Vries dat je een
panieksituatie op een diepte van vijf
tien meter (zoals in het geval van de
Belgische) of meer heel moeilijk kunt
trainen. Bovendien zijn het juist veel
al ervaren duikers die door gemak
zucht en overmoed in de problemen
raken. De Vries: „Ze gaan er automa
tisch vanuit dat het wel goed zit met
hun materiaal. Of gaan - tegen beter
weten in - nog even alleen verder het
water in. Vergelijk het met autorijden.
Met het halen van j e rij bewij s heb j e de
basisvaardigheden onder de knie.
Maar echte ervaring doe je pas op in de
praktijk. Zodra je honderd keer de
zelfde weg hebt gereden, dezelfde
foto Marijke Folkertsma
handelingen hebt verricht, heb je de
neiging over te schakelen op de auto
matische piloot. Levensgevaarlijk
dusEn wie weet wat je doet wanneer
je in paniek raakt onderweg. Waar
schijnlijk een ruk aan het stuur in de
hoop dat het goed uitpakt. Zo is het
vaak ook bij duikers die vanaf een be
paalde diepte te snel naar boven ko
men." Alleen al in Zeeland worden
jaarlijks 700.000 duiken gemaakt.
Liefhebbers die ook in de meest exoti
sche landen zijn geweest om de onder
waterspiegel te bewonderen, zijn het
er over eens: de mooiste duikstekken
vind je in Zeeland.
De Vries gebaart, met een armzwaai
hem te volgen naar de kant. De duik
zit er op. Langzaam aan wordt de wa
termassa boven ons hoofd dunner, en
laten de wolken zich weer zien. Geen
moment gevoel van onveiligheid ge
kend. De wandeling terug lijkt na de
korte periode van gewichtloosheid,
extra zwaar. Wanneer eerst de hand
schoenen uitgaan, sijpelt het warm-
geworden beschermlaagje water uit
het pak. Alsof je in je broek staat te
plassen, zo'n gevoel is dat. We zijn
weer terug op aarde.
Marcel Modde
Namens Plan Nederland slaakt woordvoer
ster Layana Mokoginta in het hoofdkantoor
in Buitenveldert een diepe zucht. De uit
komst van het hoger beroep is een nieuwe
tegenslag voor de organisatie, die zich al tij
den in het oog van de storm bevindt en er
maar niet in slaagt naar kalmer vaarwater
te laveren. Interim-directeur Rolph Pagano
trok zich onlangs terug, nadat bekend was
geworden dat hij 18.000 euro per maand zou
ontvangen voor een driedaagse werkweek.
Vijfduizend donateurs van de ruim twee
honderdduizend besloten om die reden te
vertrekken. En in 2000 was er het rapport
van de commissie-De Boer, dat diep in mis
standen bij een Foster Parentsproject op het
eiland Haïti dook. Volgens de commissie-De
Boer werd niet meer dan vijftig cent van el
ke gulden direct besteed aan hulp aan de
kinderen: 13.000 mensen stopten toen met
hun donaties.
Woordvoerster Mokoginta: „Het is voor ons
dweilen met de kraan open. Wilgers en de
werkgroep Gendt van meneer Van Schaijk
dringen ons telkens weer in de verdediging
Als het niet dit is, zoals nu met die folder,
dan is het wel weer iets anders. Dit speelt al
jaren, en het komt iedere keer weer terug.
Dit soort mensen blijft aan de gang."
'Gemeen' is het woord dat ze het meest van
toepassing vindt op de activiteiten van Wil
gers, als er volgens haar al geen sprake is
van 'haat'. „Wij zijn boos over de uitspraak
van het hof. Meneer Wilgers komt straks
weer met een nieuwe folder en dan begint
het weer van voren af aanHij krijgt wel heel
veel aandacht voor zijn beweringen. Wat de
rechter volgens ons eigenlijk zegt is: als je
onderzoekt op de manier van meneer Wil
gers, dan zou het kunnen zijn dat er geld is
dat niet helemaal op de goede manier is uit
gegeven. De rechter kan geen uitspraak
doen over de rechtmatigheid van die bewe
ring, maar baseert zich op de vrijheid van
meningsuiting."
Maar hoe zit het dan met de beweringen
over Barranquilla in Colombia, en de zon
der geld achtergelaten kindertjes? Moko
ginta: „Juist over Barranquilla ben ik zo
ontzettend boos, Ik ben daar zelf geweest, ik
heb vier jaar in Colombia gewerkt. Daarom
weet ik uit eigen ervaring: wat meneer Wil
gers daarover beweert, is zo ontzettend on
waar. Ze zeggen dat ze die mensen hebben
gevraagd of ze wisten wat Foster Parents
Plan was. Nee, dat wisten ze niet, want in
Colombia heeft iedereen het over Plan In-
ternacional. En ze zeggen dat ze hebben ge
vraagd of die mensen geld hadden gekregen.
Het antwoord was nee, en dat klopt ook. We
geven de mensen niet direct geld in handen.
Als je dat doet, dan is de kans aanwezig dat
het geld dat bestemd is voor kinderen uitge
geven wordt aan alcohol of prostitutie, en
dat kan natuurlijk niet de bedoeling zijn.
Dus dan moet je dat op een andere manier
aanpakken, en dat doen we ook. En tja, als
ze zeggen dat de situatie daar schrijnend is,
dan is dat, in vergelijking met Nederland,
ook zo."
„Barranquilla is juist geen goed voorbeeld.
Natuurlijk zijn er van de talloze projecten
die er lopen ook projecten waar het niet
goed gaat. Dat kan niet anders, als je overal
op de wereld werkt in soms de meest extre
me omstandighedenDat is naar, en zou ook
niet mogen."
Volgens Plan-criticus Wilgers 'klopt in veel
gevallen niets van de verhaaltjes bij de fo
to's van de kinderen'. Wilgers: „Je mag van
Plan Nederland ook nooit onverwacht op
bezoek gaan: je moet het eerst keurig aan
kondigen. Dan is er kennelijk nog tijd om
een en ander ter plekke te regelen. Een en
ander? Nou ja, vul dat zelf maar in."
De dames van het Katholieke Vrouwengilde
in Den Hoorn zeggen veel mensen te kennen
die hun 'adoptiekindje' hebben opgezocht.
„De mensen komen laaiend enthousiast te
rug uit alle delen van de wereld. Het is dus
niet zo dat ze allemaal naar één afgelegen
dorpje zijn gegaan waar misschien het een
en ander in scène is gezet."
Luuk Kortekaas
Foster Parents Plan Nederland, tegen
woordig Plan Nederland geheten, ligt
onder vuur. Berichten over slecht besteed
geld, vertrekkende donateurs en een inte-
nm-directeur met een royaal salaris zorgen
ervoor dat de hulporganisatie in de hoek
blijft waar rake klappen vallen. „Het is voor
ons vervelend, maar het ergste is dat het
slecht is voor het ontwikkelingswerk in het
algemeen."
Glimlachend kijkt Mahendra uit Nepal
vanaf de foto de gulle geldschieters aan. Een
vertederend Foster Parentskindje, dat is
Mahendra beslist, maar sinds enkele jaren
leidt deze beeltenis van de andere kant van
de wereld ook tot verwarring. Maar toch
bebben de leden van het Katholieke Vrou
wengilde in Den Hoorn nog altijd veel ple
zier in de zeventien kinderen in verschillen
deontwikkelingslanden die zij al sinds 1987
steunen - ondanks de aanhoudende stroom
van kritiek die de buitenwereld heeft op
Foster Parents Plan (FPP), sinds kort omge
doopt tot Plan Nederland.
Je zit als sponsor van een Foster Parents-
kind door de golf van negatieve publiciteit
echt in de verdediging. Het lij kt wel of er een
hetze aan de gang is tegen de organisatie",
zeggen de dames van het Vrouwengilde. Zij
verbazen zich over de stortvloed aan kritiek
van de laatste maanden. „Geen instelling
bgt zo onder vuur, terwijl er overal wel wat
aan de hand is", zegt Ineke van Paassen, lid
van het gilde. „Het. is een voortdurende an-
hcampagne die volgens mij lijkt te zijn be
gonnen zo rond begin 2000, het moment dat
nunister Herfkens van ontwikkelingssa
menwerking Foster Parents Plan de status
gaf van medefinancieringsorganisatie.
Daarvan zijn er maar liefst vijf (behalve
FPP zijn dat Cordaid, Plivos, Icco en Novib),
en die organisaties krijgen de beschikking
over een deel van het overheidsbudget voor
ontwikkelingshulpHet lij kt wel of er sinds
dien bij andere hulporganisaties en indivi
duen sprake is van jaloezie ten opzichte van
Foster Parents; de koek moet nu over meer
dere monden worden verdeeld."
Advocaat J. Wilgers van de Stichting Pro
ceskostenfonds Misbruikte Kinderen Fos
ter Parents Plan uit Yerseke denkt er heel
anders over. Hij strijdt al jaren tegen de
hulporganisatie. Wilgers kan zich best
voorstellen dat mensen ontroerd naar een
fotootje van 'hun' kindje kijken, maar vindt
het verder zinloos gedoe.
„Waarom zou je kinderen financieel adop
teren? Ik vind het walgelijk. Volgens mij is
ontwikkelingshulp helemaal niet nodig als
je de zaken in de wereld eerlijker verdeelt.
Als je geld over hebt, geef het dan maar aan
de schatkist. Dan kan iemand met een uit
kering honderd gulden extra krijgen."
Tot zover de inleidende beschietingen van
Wilgers. Hij is prima gemutst, want deze
week won hij in hoger beroep een proces te
gen Plan Nederland. Het is een beetje een
ingewikkeld verhaal, maar inzet van het
proces was de tekst van een door zijn stich
ting vervaardigde folder. Het gerechtshof in
Arnhem oordeelde dat beschuldigingen in
een folder over activiteiten van FPP in Co
lombia bijna allemaal voldoende zijn on
derbouwd.
Schattingen
De beschuldigingen gaan over activiteiten
van FPP in de Colombiaanse stad Barran
quilla in 1999 en 2000. In de folder staat dat
geld voor de kinderen daar nooit is aange
komen. De bewering van Wilgers dat er mil
joenen zoek zijn, mag hij van het hof doen.
De Zeeuwse advocaat geeft verschillende
schattingen van het verdwenen geld, maar
houdt het in een door hem aan te spannen
nieuwe procedure op 16 miljoen euro Na
mens 'de mensen van Barranquilla' wil hij
dat geld terugvorderen van Plan, desnoods
door de bestuursleden van de instelling per
soonlijk aansprakelijk te stellen.
Wilgers is uiteraard in zijn nopjes met de
uitspraak. „Ik ben zelf in Barranquilla ge
weest. Wat ik daar aantrof was verschrikke-
foto GPD
door de Colombiaanse overheid worden
verzorgd. Wij hebben becijferd dat van ie
dere gulden maar een klein deel daadwer
kelijk in Colombia terechtkomt. Dat heb
ben wij in die folder gezet. Het hof oordeelde
dat we dat met genoeg redenen omkleed
hebben, en dat we dat dus mochten publice
ren."
lijk. Met mijn cliënt Hennie van Schaijk
hebben we huis aan huis afgelopen, en we
hebben overal gevraagd wat die mensen
ontvangen hebben. Het antwoord was tel
kens: we hebben niets gezien. Plan Neder
land schermt dan met het gegeven dat er in
entingen zijn gedaan of dat er onderwijs is
gegeven, maar dat zijn zaken die gewoon
Joli, een Foster Parents-meisje in Togo.
