PZC
Migranten
maken hun
droom waar
Goede fotograaf is vaak ook een goede filmer
tl
Veelkleurig aanbod
op North Sea Jazz
Medische thriller
voor de goede zaak
Nukkig duo weigert zich aan te passen
Orishas op
Drum Rhythm
Film Lounge
25
ia
1\ /Tet émigrante wil-
o; IVIlen we de mensen een beet-
jeherinneren aan het moment,
zo'nvijf, zes jaar geleden, dat
wijnaar Europa zijn gekomen
met een droomzegt rapper Yo-
tuel. „Wij hebben die droom
'waarkunnen maken, maar veel
migranten is dat niet gelukt.
Wat wij willen is alle migranten
f een hart onder de riem steken
door te laten zien dat het echt
mogelijk is."
|0f de 'losers' zich gemakkelijk
zullen spiegelen aan het succes
vap Yotuels groep Orishas, mag
men zich afvragen. Maar laten
we de integriteit en het oprechte
enthousiasme van de drie jonge
Cubanen even niet in twijfel
trekken. Ze staan op het punt
van de werkelijke internationa-
ledoorbraak, het trio Orishas
met hun mix van hiphop en tra
ditionele Cubaanse muziek.
vrijdag 24 mei 2002
et hun debuutplaat, drie jaar geleden, bereikten
de Europese Cubanen van Orishas nog slechts
de oplettende voorhoede. Hun nieuwe album
Emigrante zou wel eens de brug kunnen slaan naar een veel
breder publiek. Met hun mix van hiphop en traditionele
Cubaanse muziek staat de groep dit jaar op het Drum
■Rhythm festival, dat vandaag en morgen wordt gehouden in
Amsterdam.
Hun debuut-album A Lo Cubano
werd nog slechts opgemerkt
door een handjevol latin-fijn-
proevers en de meest wakkere
Lowlands-bezoekers. Maar met
de opvolger Emigrante moet de
wereld plat voor het hyper-
energetische boy-trio uit het re
servaat van vadertje Fidel. En
als de voortekenen niet bedrie
gen, dan zal de victorie begin
nen tijdens het Drum Rhythm
Festival.
Om even wat misverstanden
weg te werken. Wie de heden
daagse muziek bijvoorbeeld
nog steeds associeert met de be-
Orishas: mix van hiphop en traditionele Cubaanse muziek.
jaardensoos Buena Vista Social
Club, loopt wel heel erg achter.
'Buena Vista' bestaat in feite al
leen voor de export-folklore-
markt. Ook op Cuba kan men
vandaag de dag MTV ontvan
gen. En dat laat sporen na. De
traditionele son-groepen zijn
geïnfecteerd geraakt met muzi
kale virussen als hiphop en r&b.
Het resultaat heet 'timba', de
opwindende hippe partymuziek
waar de Cubaanse jeugd van
daag de dag op danst. Timba-
groepen als Charanga Habane
ra en Azucar Negra zijn voor de
avontuurlijke latin-liefhebber
geen vreemde namen meer en
gaven inmiddels reeds spaarza
me concerten in ons land.
Maar Orishas wil nadrukkelijk
geen timba-groep genoemd
worden. ,,Dat valt niet te verge
lijken", zegt Orishas-zanger
Roldan. „Timba blijft een opge
voerde vorm van traditionele
Cubaanse muziek. Er zijn hip
hop-invloeden, maar negentig
procent blijft traditie. De rap
erbij is toch een beetje 'cosme
tisch'. Wat wij met Orishas pro
beren te bereiken is een werke
lijke, evenwichtige mix van
hiphop en traditie."
Om dat te bereiken bleek een
derde partij nodig. Een 'buiten
staander'. Roldan, die op Cuba
een klassieke gitaar-opleiding
had genoten, kwam in 1996 naar
de Franse hoofdstad. In eerste
instantie niet eens om gitaar te
spelen. Maar op een gegeven
moment bleek wat getokkel in
cafés en restaurants de enige
mogelijkheid voor hem om een
karige boterham te verdienen.
Ruim een jaar later kwam hij
Yotuel en Ruzzo tegen, twee Cu
baanse rappers die na een cultu
reel uitwisselingsprogramma in
de Franse hoofdstad waren blij
ven hangen.
Het was de Franse platenprodu-
cer Nicolas Nocchi, alias Niko,
die het muzikale scenario voor
Orishas schreef, bijgestaan door
de oorspronkelijk uit Sergent
Garcia afkomstige Livan N.
Aleman, die de groep echter ge
lijk na het verschijnen van de
debuut-cd alweer verliet.
Het blijft een beetje vaag hoe
groot de rol van Niko - die beide
albums produceerde - binnen
Orishas precies is. „Hij is een
deel van de familie", zegt Rol
dan. „Hij doet negentig procent
van de ritme- en sample-pro
grammering." De zanger zegt
zelf 'on the road' veel ruwe idee-
en voor liedjes op te schrijven.
„Die arrangeert Niko dan. Maar
het gebeurt ook dat hij een ruw
idee heeft en wij voor de invul
ling zorgen." Het lijkt in ieder
geval te ver te gaan om Orishas
als een soort latin-variant van
de Backstreet Boys te beschou
wen.
Spectaculair
Op het podium is de groep - aan
gevuld met een dj - ronduit
spectaculair. Veel variatie, veel
beweging, veel dans, veel ener
gie. In 2000 traden ze voor het
eerst in hun moederland Cuba
op. „Een waanzinnig succes",
zegt Roldan. En Ruzzo vult aan:
„Het enige probleem was eigen
lijk de geluidstechniek. Men
had daar eigenlijk gewoon de
spullen niet om onze muziek
voor vijftigduizend mensen
goed te laten klinken. Het deed
mij denken aan de tijd dat we
nog probeerden in Cuba zelf een
hiphop-scene op te zetten. Toen
foto Lex van Rossen/GPD
hadden we eigenlijk geen ande
re apparatuur dan een paar ont
zettend primitieve 'soundsys-
tems'."
„Daarom hadden de platen van
Orishas ook nooit in Cuba ge
maakt kunnen worden", zegt
Roldan. „Misschien in tal van
andere landen dan Frankrijk,
maar nooit in Cuba. Om de ge
brekkige technische facilitei
ten, maar ook om de censuur die
daar nog altijd heerst."
Inmiddels woont alleen Roldan
nog in Parijs. Ruzzo is naar Mi
laan verhuisd en Yotuel houdt
domicilie in Madrid. Voor de
drie in Orishas ook geen Cu
baanse groep meer. „Wij zijn een
internationale groep," zegt Rol
dan. „Vanwege onze woon
plaats, maar vooral om de mu
ziek die wij maken."
Peter Bruyn
Orishas geeft vanavond vanaf 21.00
uur een concert op het Drum
Rhythm Festival op de Kop van het
Java-eiland in Amsterdam
Het North Sea Jazz Festival
maakt zich op voor een
feestelijke 27ste editie van 12
tot en met 14 juli in het Neder
lands Congres Centrum in Den
Haag, De kers op de taart wordt
gevormd door de 68-jarige
Amerikaanse saxofonist Wayne
Shorter, die als 'artist in resi
dence' in liefst drie bezettingen
zal optreden.
Tenorist en soprano Shorter
stond in 1970 samen met toet
senman Joe Zawinul aan de
wieg van Weather Report, een
van de belangrijkste historische
fusionbands. Shorter zal tijdens
het NSJF duetstukken vertol
ken met pianist/synthesizer
specialist Herbie Hancock (62),
maar ook optreden met zijn ei
gen gerenommeerde akoesti
sche kwartet en tenslotte met
het Belgische Prima La Musica
Orchestra een zelf geschreven
suite uitvoeren. Een tweede bij
zonder element wordt bepaald
door de speciale compositieop
dracht aan de oorspronkelijk uit
Tholen afkomstige pianist en
componist Martin Fondse.
De lijst met traditioneel grote
namen op het festival wisselt el k
jaar, maar is ditmaal vooral een
garantie voor ongebreidelde va
riatie aan stijlen: Cassandra
Wilson, St. Germain, Michael
Franti Spearhead, Joe Zawi
nul, Gino Vannelli Metropole
Orchestra, Al Jarreau, A1 Di-
Meola, Ike Turner The Kings
of Rhythm, Gilberto Gil, Los
Van Van, Buddy Guy en Marcus
Miller. Uit de soulhoek dit jaar:
Chaka Khan, Angie Stone, Leon
Ware en Bilal. Tussen de jazzle
gendes struikelen we over Ar
chie Shepp, McCoy Tyner, Ben
ny Golson, Gary Bartz, Charles
Lloyd, Elvin Jones, Roy Haynes,
Diane Schuur en The Heath
Brothers. Nieuw talent: Jean-
Michel Pile, David Sanchez,
- Chris Potter, Eric Vloeimans,
Russell Gunn en Yuri Honing
Een buitengewone presentatie
belooft de uitvoering van Sket
ches of Spain, het meesterwerk
van Miles Davis Gil Evans te
worden. Afgezien van korte
fragmenten die Evans in zijn
nadagen in ons land liet horen,
een première door het Brussels
Jazz Orchestra onder Maria
Schneider met Wallace Roney
als trompetsolist. Een eerbe
toon aan de 94-jarige saxofonist
Benny Carter door het Jazz Or
chestra of the Concertgebouw
(met Toots Thielemans, Johnny
Griffin en Clark Terry) belooft
ook vuurwerk op te leveren.
Dancetoppers
Het festival sluit nadrukkelijk
de vitale jazzscenes van Italië
(trompettist Paolo Fresu, altist
Rosario Giuliani, Aires Tango),
Noorwegen (Bugge Wesseltoft,
maar ook Wibutee en de spran
kelende gitarist Eivind Aarset),
Brazilië (Sandro Albert, Azy-
muth, Vinicius Cantuaria) en
Turkije (ud-sensatie Dhafer
Youssef, pianiste Ayse Tu'tu'nu)
in de armen. Via de Britse pla
tenbaas komen dancetoppers
als Koop en The Cinematic Or
chestra naar het NSJF, via be
middeling van Nederlandse la
bels zijn puike nieuwlichters als
drum-ster Terry Lynne Carring-
ton, pianist Jason Moran, de
Afrikaanse zangeres Gigi en de
Britse tenorist Seamus Blake in
Den Haag te zien.
Tot slot: de Zeeuwse band
Champagne Charlie geeft ook
een concert op North Sea Jazz
en wel op vrijdag 12 juli in de
Entreezaal van het Haagse Con
gresgebouw, van 21.45 tot 23
uur.
John Oomkes
North Sea Jazz Festival: 12 t/m 14
juli, Nederlands Congres Centrum,
Den Haag.
Tnhet begin laat Terry Zwigoff
ioiis nog even in onzekerheid,
jlsdietamelijkplatte karikatuur
[vaneen diploma-uitreiking met
het bekende opgeklopte cheer-
Ar-sfeertje nu een opmaat
voorde zoveelste tienerkomedie
|of toch niet? Het ietwat slome
[tempo en het uitblijven van de
gebruikelijke puberale lollig
heid is in ieder geval een duide
lijke aanwijzing dat Ghost
Worid-regisseur Zwigoff met
zijn'verfilming van het gelijk
namige stripboek van Daniel
Clowes in ieder geval niet de
fans van Jay en Silent Bob heeft
willen plezieren.
Zwigoff verwierf in 1995 enige
bekendheid met de documen
taire Crumb, een geslaagd por
tret van de onaangepaste en
dwars tegen de goede smaak in
tekenende stripauteur Robert
Crumb. Daarmee vergeleken is
Ghost World (Clowes schreef
zelf mee aan het scenario) een
stuk beschaafder, maar een
beetje onaangepast zijn de
schoolverlaters en hartsvrien
dinnen Enid (Thora Birch) en
Rebecca (Scarlett Johansson)
toch wel. Ze doen hun best om
altijd nors en stuurs te kijken,
kleden zich on-hip en gaan het
liefst naar het lelijkste etablis
sement van het stadje, een diner
in mislukte jaren vijftig-sfeer.
Hun omgang met de medemens
is problematisch. Vrienden of
vriendinnen lijken ze op school
niet gemaakt te hebben, en we
hebben wel een vermoeden hoe
dat komt. Ze maken zich graag
vrolijk over sukkels die ze te
genkomen, en dat zijn er in hun
ogen veel. Krom van het lachen
begluren ze in een seksvideo-
theek de klanten, maar Zwigoff
laat ook zien dat het tweetal de
grens tussen grappig en gemeen
niet altijd even scherp in cle ga
ten heeft.
Tamelijk bijzonder voor een
stripverfilming is ook dat
Zwigoff het niet gezocht heeft in
opgewonden slapstick, maar
juist kiest voor rustige, heldere
plaatjes en je de tijd gunt om van
de droge humor en puntige tek
sten te genieten Uit die ogen
schijnlijk achteloos, maar wel
heel nauwkeurig neergezette
sketches groeit een verrassend
raak beeld van de onzekerheden
van de tienerwereld. Puberperi
kelen bekeken met de blik van
Woody Allen, intelligent, iro
nisch en zonder moraliserend
vingertje.
Die frisse, onafhankelijke aan
pak heeft Ghost World al een he
le rits nominaties en een handje
vol prijzen opgeleverd. Naast de
twee met al hun nukkigheid
toch hartveroverende hoofdrol
speelsters wordt daarbij ook
Steve Buscemi telkens naar vo
ren geschoven. Deze in under
dogs gespecialiseerde acteur- is
hier een verzamelaar van antie
ke langspeelplaten, iemand die
de hoop op een normaal sociaal
leven al lang heeft opgegeven en
voor de meisjes aanvankelijk
het ideale slachtoffer is. Tot ze in
hem een geestverwant ontdek
ken, de enige die net zo min iets
Thora Birch als Enid in Ghost World.
van de wereld begrijpt als zij.
Wat een onverwachte band
schept en hun zorgvuldig opge
trokken verdedigingslinie door
breekt.
Leo Bankersen
Ghost Worldregie Terry Ziuigoff;
met Thora Birch, Scarlett Johans
son en Steve Buscemi; te zien in
Schuttershoflheater Middelburg
(vandaag 19.30 uur, morgen 22.00
uur en maandag 20.00 uur).
Wachtlijsten, daar weten we
alles van, maar dat het al
lemaal nog erger kan blijkt uit
de film John Qwaarin een wan
hopige vader met het pistool een
levensreddende behandeling
van zijn zoontje moet afdwin
gen. De Amerikaanse gezond
heidszorg, en met name het ge
brekkige en volgens John Q.
zelfs corrupte verzekeringssys
teem is inderdaad een kwestie
die aandacht behoeft. Vanuit
het Hollywood-perspectief ge
zien maak je er dan een thriller
over. Om een zo groot mogelijk
draagvlak te scheppen voer je
natuurlijk geen onverzekerde
dakloze op, maar een modelar
beider die alles tiptop heeft
geregeld en dan tot zijn verbijs
tering ontdekt dat zijn baas on
gevraagd aan zijn prachtige all-
riskverzekering heeft zitten
knoeien. Nee jammer, een hart
transplantatie voor zijn kind zit
er niet meer in.
Alles wat maar bij kan dragen
aan drama en tragiek heeft sce
narist James Kearns op pakken
de wijze samengebald. Nick
Cassavetes stelt zich als regis
seur dienstbaar op en zet tradi
tionele technieken effectief in
om deze snelkookpan vol span
ning en emotie op temperatuur
te krijgen. De keus voor Denzei
Washington als het gezinshoofd
dat zich door een wanhoops
kreet van zijn vrouw 'om toch in
godsnaam iets te doen' laat in
spireren tot een brutale gijze
ling is ook niet verkeerd. De ac
teur die onlangs nog een Oscar
won voor zijn rol in Training
Day staat in deze uit dik hout
opgetrokken crisissituatie ga
rant voor een geloofwaardige
menselijke dimensie. In die clo-
se-up waar alles naartoe werkt,
huilt hij echt.
Leo Bankersen
John Q.: regie Nick Cassavetes; met
Denzei Washington, Robert Duvall,
James Woods, Anne Heche, te zien in
Cine City Vlissingen en De Koning
Hulst.
Al sinds het ontstaan ervan zijn fotogra
fen door film gefascineerd. Tot en met
30 juni vertoont het Nederlands Foto Insti
tuut in Rotterdam onder de titel Film Loun
ge filmpjes die zijn gemaakt door zeventig
Nederlandse fotografen, van Paul Huf tot
Anton Corbijn, van Johan van der Keuken
totMischa Klein.
Onder de titel Film Lounge onderzoekt het
Nederlands Foto Instituut (NFI) de ver
wantschap tussen film en fotografie. Dat
die er überhaupt is, lijkt alleen bewezen
door het grote aantal fotografen dat zich
met film bezighoudt. Maar is een goede fo
nograaf vanzelf een goede filmer? Wie de
collectie van zeventig filmpjes bekijkt die
het NFI voor Film Lounge bijeen heeft ge
bracht, is geneigd te zeggen van wel. Of het
n°u gaat om documentaires van Ed van der
Elsken, een Grolsch-reclame van Paul Huf
of een muziekfilmpje van Erwin Olaf, de
kwaliteit van hun beeld is door het gebruik
van een ander medium niet afgenomen.
Toch is het geen wet van meden en perzen,
weet de Rotterdamse fotograaf Carel van
Hees, „Ik ken veel fotografen die aan film
begignen, maar er ook weer van terug ko
men. De techniek is toch een vak apart. Zie
bijvporbeeld het scherpstellen: er zijn men
sen die daar alleen al hun beroep van heb
ben gemaakt."
Er is meer. Film heeft een relatie met geluid
on is een opeenvolging van beelden. „Een
foto is gevangen tijd", steltde Amsterdamse
fotograaf Hannes Wallrafen, op Film Loun
ge vertegenwoordigd met twee filmpjes. „Je
ziet als het ware dat er iets voor moet zijn ge
beurd en er iets na moet komen. Bij film
gaan de bgelden gewoon door. Dat maakt
bet moeilijker om cle suggestie erin te bren
gen." De verschillen tussen film en fotogra-
Ed van der Elsken: Het Waterlooplein verdwijnt.
f ie hebben fotografen er nooit van weerhou
den zich voor het medium te interesseren.
Het oudste filmpje op Film Lounge dateert
uit 1917 en is van Maurits Binger, een foto
graaf die onder de naam Hollandia de eerste
Nederlandse filmmaatschappij oprichtte.
Ook zijn er filmpjes van Frans Dupont (uit
1933), Jo de Haas (uit 1946) en natuurlijk
Johan van der Keuken ('Een film voorLuce-
bert' uit 1967).
Een van de meest recente bijdragen is van
Moha, een jonge Rotterdamse fotograaf die
zich met het twintigkoppig collectief Moha
Lifestyle toelegt op het documenteren van
de hedendaagse jongerencultuur. Op ver
zoek van het NFI heeft hij 'Metropolitan'
gemaakt, een verzameling bewegende beel
den die het gevoel weergeeft van het leven in
grote steden als Parijs, New York, Milaan en
Rotterdam. Regelmatig gaat Moha Lifesty
le op pad met zowel een fototoestel als een
videocamera, bijvoorbeeld naar de thema
feesten van MTC. „Dan is het wel eens een
dilemma", zegt hij. „Welke van de twee ge
bruik ik? Vaak werk ik met allebei. Dan film
ik het maken van foto's en fotografeer ik het
maken van de film. Zo worden foto en film
een 'making of' van elkaar."
De grenzen tussen film en fotografie verva
gen, stelt Moha, vooral door de toenemende
digitalisering. „In deze tijd groeit alles naar
elkaar toe. De technische mogelijkheden
zijn veel beter geworden. Kijk alleen al naar
de montage: je hebt slechts een pc nodig. Het
programmaatje zit al standaard in de
nieuwste windowsversie."
De technische drempels zijn weggenomen,
bevestigt ook Hannes Wallrafen, die alfoto-
grafeert vanaf de jaren zeventig maar pas in
1995 zijn eerste film maakte. „Er is een gi
gantische democratisering aan de gang. Ik
heb nu een montage-apparaat staan van
tweeduizend euro. Kostte zes jaar geleden
nog een ton."
Maar is het fameuze oog van de fotograaf
ook vanzelf geschikt voor het medium film?
„Fotografen hebben voordeel van hun ba
gage," denkt Moha. „Ook in film gaat het
om het maken van beelden." Carel van Hees:
„Als fotograaf zie je al het mooie, het foto
genieke van een situatie in. Alleen ben je al
tijd bezig met het ene moment, het 'moment
décisif' zoals Cartier-Bresson zei. In de film
zit dat ingebed tussen andere momenten.
Waarmee je in fotografie bezig bent, ligt wel
degelijk besloten in film Zijn eigen filmpje
'Play' is er een voorbeeld van. Op Film
Lounge is te zien dat Van Hees de visuele
stijl van zijn gelijknamige fotoproject voor
beeldig weet over te brengen naar film Hij
lijkt in het geheel niet onthand door het ge
bruik van een ander medium. „Je komt er
achter dat er ontzettend veel mogelijkheden
zijn", aldus Van Hees. „Die moet je ontdek
ken, net zoals destijds in de fotografie. Ik
heb nu gewoon twee grote liefdes waarmee
ik lekker aan de slag kan."
Marc Floor
Film Lounge: Lot en met 30 juni te zien in het Ne
derlands Foto Instituut, Rotterdam.
