PZC
In de rij voor yn baan bij de politie
Hollandse grafiek van topkwaliteit
Schilders maken zomer
voelbaar in De Osseberg
Examenkandidaten
leren BOB kennen
12
ZLTO praat
over biologische
varkenshouderij
Meer blauw
kunst cultuur
Diners
woensdag 15 mei 2002
door Jacques Cats
door Ab van derSluis
VLISSINGEN - Bij alle Zeeuw
se eindexamenkandidaten valt
deze maand een BOB-minipos-
ter in de bus. Het district Zee
land van 3VO en het Regionaal
Orgaan Verkeersveiligheid Zee
land (ROVZ) willen met de Veel
Succes Brief jongeren wijzen op
de gevaren van alcohol in het
verkeer. Om de eindexamen
kandidaten snel te benaderen is
gekozen voor een mini-poster.
De BOB is degene die niet drinkt
tijdens een avondje stappen.
De Veel Succes Brief brengt de
gevolgen van alcohol in het ver
keer onder de aandacht. Jonge
ren maken op deze manier
kennis metBOB. Zij wordenuit-
genodigd hun kennis over BOB
te testen. Door deel te nemen
aan de kennismakingsactie ma
ken de eindexamenkandidaten
kans op een cheque ter waarde
van twintig euro per deelne
mende school
3VO en het ROVZ denken dat er
na het eindexamen en de feest
jes die daarop losbarsten, veel
alcohol wordt gedronken.
„Daar is niets mis mee", stellen
de twee organisaties, „als het
maar niet leidt tot overmatig al
coholgebruik en het vervoer
veilig wordt geregeld."
In ruim twaalf procent van het
aantal verkeersongevallen in
Zeeland is alcohol in het spel.
Tussen 1997 en 1999 was sprake
van een afname met name bij
ongevallen met dodelijke af
loop. In 1999 scoorde Zeeland
voor het eerst beter dan het lan
delijk gemiddelde. In 2000 nam
het percentage weer toe. Zes
procent van de Zeeuwse auto
mobilisten zei in 1999 wel eens
onder invloed te rij denHet per
centage mensen dat in Zeeland
staande wordt gehouden me;
drank op bedroeg in 2000 iets
meer dan drie procent, Lande
lijk lag dat gemiddelde op 4,
procent.
Volgens 3VO en het ROVZ is het
gevaar dat jongeren onder in-
vloed rijden reëel. Hoewel zii
over het algemeen betere af
spraken maken en minder onder
invloed rijden, lopen zij een veel
groter risico bij ongevallen be
trokken te raken, waarbij alco
hol in het spel is. Dat heeft vol
gens beide vervoersorganisaties
te maken met het feit dat zij on
ervaren zijn in het verkeer en
him gedrag verandert door
drankgebruik.
GOES - De Zuidelijke Land-en
Tuinbouw Organisatie houdt
woensdag 22 mei een bijeen
komst over de biologische var
kenshouderij.
Dat gebeurt voor de leden vat
de vakgroep varkenshouden;
Zeeland en het westen var
Noord-Brabant. E. de Boer, di
recteur van de Groene Weg (Du-
meco) gaat in op de voorwaar
den in afzetcontracten en dt
marktontwikkelingen.
J. Kampshof van de Diens:
Landbouwvoorlichting belicht
de kostprijsontwikkeling es
biologisch varkenshouder P,
van Leeuwen vertelt over zijn
ervaringen. De bijeenkomst
wordt gehouden in hotel Bra
bant te Breda en begint om
20.00 uur.
Er zijn in Nederland veel meer
agenten nodig. Politieke voor
mannen hebben, in hun streven om bij
de kiezers in de gunst te komen, in de
afgelopen weken tegen elkaar lopen
opbieden: 5000, 8000, 10.000. Alleen
Pim Fortuyn vond dat de politie er
qua bezetting warm genoeg bijzit. Dat
ze bij de politie niet aan bepaalde za
ken toekomen, ligt aan een verkeerde
inzet van mensen, meende deze politi
cus. Laat de administratieve afhan
deling aan datatypistes over, vond
Fortuyn, dan kunnen de agenten de
straat op.
In tegenstelling tot veel andere korp
sen lijkt het in Zeeland geen probleem
om de vele vacatures bij de politie ver
vuld te krijgen. De kandidaten staan
in de rij om bij de politie te komen.
Het loopt storm bij een informatiebij
eenkomst in Middelburg, over tien ba-
nen die te vergeven zi j nIn hotel Arne-
ville moet de tussenwand van een
vergaderzaal terzijde worden gescho
ven om de grote toeloop aan te kun
nen. Politievoorlichter J. van Mourick
wrijft zich vergenoegd in de handen:
„Een volle bak". Districtschef J. Da
lebout houdt het even later zijn ge
hoor voor: „De grote opkomst symbo
liseert dat wij een goede werkgever
zijn."
De stoelen zijn hoofdzakelijk bezet
door jongelui met uiteenlopende ver
wachtingen. „Ik deed de opleiding
maatschappelijk werk, maar dat vond
ik eigenlijk niks", vertelt Jolanda
Malj aars uit Kloetinge. Zij ziet het po
litiewerk als een uitdaging. „Afwisse
ling, veel met mensen bezig zijn. Het
liefst op straat. En uiteindelijk bij de
recherche."
D anion Hoppenes uit Vlissingen wil
bij de politie graag 'iets met hondjes'
gaan doen. Op straat actief zijn of bin
nen achter het bureau, het maakt As-
Kunsthandel Laurentius exposeert Romantische prentkunst uit achttiende eeuw
door Ernst Jan Rozendaal
Advertentie
Ook voor z'n tweetjes
Noordweg 43, Oostkapelji
tel. 0118-591223
www.greenwhite.nl
MIDDELBURG - De Roman
tiek is in de Nederlandse prent
kunst niet uit de lucht komen
vallen. In de loop van de acht
tiende eeuw begonnen grafische
kunstenaars, teruggrijpend op
de bloeitijd van de Nederlandse
kunst in de zeventiende eeuw,
zich te ontworstelen aan de op
Frankrijk geïnspireerde stijve
prentkunst. Hoe dat via zeven-
tiende-eeuws aandoende land-
schapsprenten leidde tot de eer
ste Romantische voorstellingen,
is te zien op de expositie Grafiek
in Nederland 1750-1830 bij
kunsthandel Laurentius in
Middelburg.
De periode is niet lukraak geko
zen. Halverwege de achttiende
eeuw waren de kunstenaars de
strenge grafiek zat die alom
werd vervaardigd onder invloed
van de in Amsterdam werkende
Fransman Bernard Picart le Ro-
main. „De Fransen waren aan
het begin van de achttiende
eeuw het land uitgejaagd, maar
hun cultuur had wel overwon
nen", verklaart kunsthandelaar
Theo Laurentius. Boeken wer
den geïllustreerd met klassieke
taferelen, in strenge kaders en
met langs een lineaal getrokken
zonnestralen.
In 1768 begon Jacob Cats (1741-
1799) kleine etsen te maken van
Hollandse landschappen in een
stijl die teruggreep op het werk
van Jacob van Ruysdael. In Hui
ze 's Hertogenbosch, waar
kunsthandel Laurentius is ge
vestigd, is een serie van zes
landschappen uit dat jaar te
zien (formaat 6,9 bij 8,8 centi
meter). Deze serie markeert het
begin van een hernieuwde be
langstelling voor het eigen Hol
landse landschap. Vooral in en
rond Haarlem werd dat opge
pikt. Het maken van land-
schapsprenten maakte daar
school, met als uiteindelijk re
sultaat de latere negentiende-
eeuwse decadente landschaps
kunst. „Eerst probeerden de
kunstenaars nog echt regen uit
te beelden", verklaart Laurenti
us. „Op een gegeven moment
kreeg je ijslandschappen waar
je het warm van kreeg."
De expositie Grafiek in Neder
land 1750-1830 toont die ont
wikkeling van een teruggrijpen
op de Hollandse landschaps
kunst van de zeventiende eeuw
naar de eerste Romantische ta
ferelen. Kunstenaars als Her-
lichaamslengte geen rol van betekenis
speelt om tot de sterke arm te kunnen
toetreden. „Die lengte-eis is al tien
jaar geleden afgeschaft", meldt R.
Stouthandel die zich bij het Zeeuwse
korps met de opleiding bezig houdt.
„Want waarom zou iemand van 1,60
meter geen goede politieagent kunnen
zijn en iemand van 1,80 meter wel."
Vroeger heette het dat je een bepaalde
fysieke kracht moest bezitten en een
imposante verschijning diende te zijn
om respect te kunnnen afdwingen.
Stouthandel: „De kracht ligt veel
meer in de houding die je aanneemt.
Het belangrijkste wapen van een
agent is toch zijn mond."
In het verleden werd er in de opleiding
veel waarde aan gehecht dat kandida-
foto Dirk-Jan Gjeltema
ten kennis zouden vergaren over wat
de wetboeken vertellen. Als je die
maar goed bestudeerde, kon je binnen
anderhalf jaar uitgroeien tot een pri
ma agent. Tegenwoordig duurt de op
leiding drie jaar en ligt het accent veel
meer op inzicht en vaardigheden. Niet
alleen komt de vraag aan de orde hoe
je een bon uitschrijft, maar ook hoe je
een vader of moeder moet vertellen
dat hun ki nd bij een aanrijding is ver
ongelukt. Wie door de selectie wil ge
raken, mag geen groezelig verleden
hebben. Heb je op achtjarige leeftijd
in de buurtsuper een rolletje drop ge
pikt, dan wordt dat als een jeugdzon
de beschouwd. „Maar het ligt anders
als je gisteren bent veroordeeld voor
het rijden onder invloed."
Een Zeeuws landschap van Teunn, te zien in De Osseberg in Grijpskerke.
foto Dirk-Jan Gjeltem;
door Ernst Jan Rozendaal
GRIJPSKERKE - Zomers licht
en een mediterrane sfeer domi
neren de expositie die op het
ogenblik te bezichtigen is in
boerderijgalerie De Osseberg in
Grijpskerke (dichtbij Sint Lau
rens). Op verschillende manie
ren hebben Esther Meulblok,
Teunn en Onno Boerwinkel de
lichtval gevangen op hun schil
derijen en tekeningen. Vlaming
Etienne Dewulf voegt daaraan
keramische objecten toe die in
vloeden verraden van primitie
ve culturen, onder meer uit
Mexico en Peru.
Het sleutelwerk van de exposi
tie is het ruim drie meter brede
schilderij (een doorlopend drie
luik) 'September in Zeeland'
van Teun Nijkamp - kortweg
Teunn - uit Kats. Het is een
weergave van de zachte nazo
mersfeer in het Zeeuwse land
schap, met op de voorgrond een
omgeploegde akker, een prach
tige lichtval op een dijkje en een
lucht die onweer aankondigt.
Het subtiel geschilderde tafe
reel is op een niet direct
aanwijsbare manier magisch-
realistisch. Er gebeurt niets on
gerijmds, maar het magische zit
'm in de sfeer en de kunstenaar
heeft dat voelbaar weten te ma
ken voor eenieder die het schil
derij bekijkt.
D oor zij n formaat en perfectie is
'September in Zeeland' het op
vallendste werk van de exposi
tie in De Osseberg, maar het is
een sleutelwerk omdat verschil
lende thematische lijnen erin
samenkomen. Op de tentoon
stelling hangen zes grote schil
derijen van bananenbladeren
die Teunn heeft gemaakt samen
met Esther Meulblok uit 's-Heer
Arendskerke. Haar solobijdra-
ge aan de expositie zijn twee
ontwapenende kinderportret
ten. Vanaf 1995 is Meulblok in
de leer bij Teunn en inmiddels
werkt ze met hem samen.
De lichtval is een belangrijk on
derwerp op hun gezamenlijk ge
schilderde 'Bananenbladeren'.
Het is een blik van bovenaf op
bananenbomen, vaak inge
zoomd op het hart van de boom.
De licht- en schaduwwerking
van de elkaar in de felle zon
overlappende bladeren is knap
nageschilderd, maar nog in
drukwekkender is de tropische
warmte die in de weergave van
het licht bijna tastbaar is ge
worden.
Uitsnede
Doordat Meulblok en Teunn ge
kozen hebben voor een uitsnede
van de werkelijkheid - bladeren
staan er vaak voor de helft op -
neigen de voornamelijk in roze,
rood en groen opgezette schilde
rijen naar abstractie. De associ
aties die ze oproepen met het
vrouwelijk geslachtsdeel geeft
de werken ook een erotische la-
ding.
Licht is wat de pastels van Boer
winkel (Middelburg, 1950) ge
meen hebben met Teunns
'September in Zeeland'. De Am
sterdamse kunstenaar - zoon
van een voormalig huisarts in
Sint Laurens - is wel een neget
tiende-eeuwer genoemd
verdwaald is in het heden. Z|
strand- en parktaferelen doe
inderdaad denken aan het werl
van schilders als Degas en
noir, terwijl ze toch ook eig
tijds zijn. Ietwat ironisch heei
Boerwinkel oog voor het leze:
van een krantje aan het strand
of het kinderjurkje dat wee
moet worden aangetrokken.
Italië
Als kind ging Boerwinkel eU
jaar mee op vakantie in Italië
Daaruit verklaart hij zijn be
langstelling voor de sfeer et
verzonkenheid van de lande
rond de Middellandse zee. We
'Jour d'été, Jardin de Luxem
bourg II' bekijkt, waant zichi'
de wereld die Marcel Proud
heeft beschreven. Net als Teun.'
slaagt Boerwinkel erin een zo
merse atmosfeer te vangen-
zijn pastels, die wat verweert
aandoen vanwege een special!
techniek van over elkaar aange
brachte en hier en daar wegge-
schraapte krijtlagen.
De keramische sculpturen var
Dewulf maken de expositie al
Niet zozeer omdat ze inhoude
lijk kunnen worden verbond®
met het werk van de schilders®
de pasteltekenaar, maar voor*
omdat ze in kleur en vorm ui
stekend passen in de subtropi
sche sfeer die is opgeroep®
door het werk aan de wand.
Expositie in galerie De Ossebcf 'j
Grijpskerke, t/m 1 juni, ma t/m I
sia Nyany uit Middelburg niet zoveel
uit, als ze maar bij de politie kan ko
men.
De eveneens uit Middelburg afkom
stige Björn de Hond is zeer gemoti
veerd: „Ik heb ook wel eens in een
vechtpartij gestaan en een auto-onge
luk gehad. Als ik eraan mee kan wer
ken om dat soort dingen te helpen
voorkomen dan is dat heel goed voor
de maatschappijHet liefst wil Björn
bi] de recherche gaan werken. „Ie
mand van mijn korfbalclub werkt bij
die afdeling. De verhalen die hij ver
telt spreken mij wel aan."
Sprekend over de inhoud van het vak
wil politiechef Dalebout in zijn voor
lichtingspraatje niet moeilijk doen
over handhaving van de rechtsorde en
ondergeschiktheid aan het bevoegd
gezag. „Boeven pakken en bekeurin
gen uitdelen horen er zeker bij, maar
de essentie is behulpzaam te zijn aan
de samenleving en die leefbaar te ma
ken en te houden." Dalebout maakt
verder duidelijk dat er niet wordt ge
zocht naar snelle jongens die op snelle
motoren willen rijden. „Wij willen
agenten hebben die zich het lot van
mensen willen aantrekken." En wie
kiest voor het grote geld kan beter
naar een andere baan uitkijken.
Oproerkraaiers
Een reclamespotje op televisie waarin
een ME-ertje in zakformaat het op
zijn pony opneemt tegen een leger op
roerkraaiers, doet vermoeden dat de
foto Lex de Meester
hij. „Dan zal blijken dat veel
prenten van een volkomen in
ternationale kwaliteit zijn,
maar nog steeds onbekend." Hij
wijst op een prent van Herma-
nus van Brussel. „Daarin zit het
optisch effect van een groot
hoek. Alleen bestond in die tijd
de fotografie nog niet. Hetzelfde
geldt voor het effect van de tele
lens of het panorama. Die kun
stenaars kenden die effecten die
wij nu automatisch met de foto
grafie verbinden. Ze wisten de
toeschouwer te neppen, zonder
dat hij het in de gaten had. Dat
leverde prachtige prenten op."
Expositie: Grafiek in Nederland,
1750-1830, tot eind mei bijLauren
tius Old Master Prints in Middel
burg, open di t/m za van 10-17 uur.
Veel belangstelling voor een voorlichtingsbijeenkomst van de politie Zeeland.
Een prent van Jacob Cats, te zien op de expositie bij kunsthandel Laurentius in Middelburg.
manus van Brussel (1763-1816),
Hendrik Meyers (1737-1793),
Anthonie van den Bosch (1763-
1838) en Cornelis Ploos van Am-
stel (1726-1798) zijn met flink
wat (mooie) werken vertegen
woordigd. Het thema van de ex
positie is bijzonder, betoogt
Laurentius. „Deze hele groep
wordt nooit genoemd als voor
loper van de Romantische
school. En het is natuurlijk niet
zo dat die er van de ene op de an
dere dag was. In feite laten wij
met deze tentoonstelling zien
wat voor braakliggend gebied
dit is. Wij hebben er geen tijd
voor dit helemaal in kaart te
brengen, maar we hebben de
Universiteit van Leiden, waar
mee we veel contact hebben, er
wel op gewezen dat dit een inte
ressant onderwerp is voor nader
onderzoek."
Behalve over het ontstaan van
de Romantiek als kunststijl in
Nederland vertelt de tentoon
stelling ook veel over de ontwik
keling van verschillende druk
technieken. Laurentius: „We
hebben bewust gekozen voor
het jaartal 1830 omdat we zo
doende ook nog het werk van de
eerste lithografen in Nederland
kunnen laten zien. Daar zijn we
best trots op, want dat is nog
/ïooit beschreven."
Hét streven van de achttiende
en negentiende-eeuwse druk
kunst was het zo dicht mogelijk
benaderen van een echte teke
ning. Met de litho werd dat mo
gelijk. „Dat gebeurt met een
krijtje op een geruwde steen",
legt Laurentius uit. „Dan kom je
veel dichter bij het uiterlijk van
een echte tekening. Ploos van
Amstel was daarin een top
man." Over diens oeuvre heeft
Laurentius in 1981 al eens een
boek uitgegeven.
Effecten
Behalve puntgave etsen en li-
thos toont Laurentius ook
proefdrukken, of verschillende
stadia van het drukproces,
waardoor duidelijk wordt hoe
kunstenaars bepaalde effecten
bereikten.
Met anderen werken Theo en
zijn zoon Frans Laurentius aan
een boek over hoogtepunten uit
de achttiende-eeuwse Neder
landse grafiek „Je zult niet we
ten wat je dan ziet", voorspelt
