Musea laks voor verzamelaars
PZC
Ervaringen met uitleningen zijn belabberd
puzzel
Tom Poes en de Waarde-ring
recept
Entrecote a la romaine
het weer
Zeeland: Grijs
Sk
ffi
Casper Hobbes
zaterdag 11 mei 2002
door Frangoise Ledeboer
De conclusie van specialisten
die in 1990 in Het Maurits-
huis bijeenkwamen voor een
symposium over verzamelen,
was eensgezind: 'De kunstver
zamelaar in Nederland dient
snel op de lijst van beschermde
diersoorten te worden bijge
schreven'. Renée Steenbergen
toont in haar woensdag ver
schenen proefschrift 'Iets wat zo
veel kost, is alles waard' aan dat
deze specialisten er faliekant
naast zaten.
Circa 5000 mensen kopen inci
denteel hedendaagse kunst;
naar schatting 3000 mensen
doen dat regelmatig. Van de re
gelmatige kopers bij galeries
wordt tien procent een échte
verzamelaar. Steenbergen
schat, met voor de zekerheid een
groep erbij geteld die wellicht
buiten galeries om opereert, het
aantal collectioneurs in ons
land op maximaal 500 tot 1000.
De lezer krijgt in Steenbergens
boek een onthutsend beeld
voorgeschoteld van arrogantie,
laksheid, onzorgvuldigheid en
ondeskundigheid onder muse
umdirecties en galeriehouders.
De criticus voor hedendaagse
kunst van NRC Handelsblad in
terviewde zestig verzamelaars.
Als werkdefinitie van een ver
zamelaar van hedendaagse
kunst hield Steenbergen aan:
'Een meer dan regelmatige ko
per die vooral kunstwerken van
na 1960 bezit, die tenminste vijf
jaar achtereen kunst heeft ge
kocht en minimaal dertig unica
in zijn bezit heeft'. Onder deze
groep bevonden zich lang niet
alleen rijke ondernemers, juris
ten, medisch specialisten en
vrije beroepsbeoefenaren als
architecten en ontwerpers.
Steenbergen kwam tot haar
verrassing ook in contact met
WAO'ers, huisvrouwen, leer
krachten en een postbeambte.
Hoogopgeleid
De opvatting dat verzamelaars
rijke stinkerds zijn, ontkracht
Steenbergen: het grootste deel
van haar gesprekspartners
heeft een jaarinkomen van
23.000 en 45.000 euro (26 pro
cent) en tussen de 45.000 en
91.000 euro (ook 26 procent).
Daarna volgt de categorie met
een inkomen tot 14.000 euro (17
procent) en tussen de 14.000 en
23.000 euro (14 procent). Acht
procent verdient tussen de
91.000 en 136.000 euro; tien pro
cent kan met een inkomen vanaf
136.000 euro wél een échte 'rijke
stinkerd' worden genoemd. Van
de gesprekspartners heeft 75
procent een hbo- of weten
schappelijke opleiding, tegen
over een landelijk cijfer van 26
procent.
Ruim een derde van de onder
vraagde verzamelaars meldde
slechte ervaringen met bruikle
nen. Een echtpaar leende een
houten sculptuur uit met het
verzoek het niet bij een radiator
te plaatsen. Dit gebeurde toch,
waardoor er nu diepe scheuren
in het object zitten. Wie over
dergelijke ervaringen leest, zal
het niet verbazen dat een op de
tien collectioneurs geen bruik
lenen aan musea meer geeft.
Ellende
F otograf ieverzamelaar/advo-
caat Bert Hartkamp Steenber
gen vertelde kort voor zi j n dood
'Ik heb genoeg ellende gezien
van foto's die ik ter beschikking
stelde. Ik heb ze voor mijn ogen
van de spijkertjes af zien donde
ren, met de glasscherven in de
foto, dus die angst en zorg wil ik
niet meer hebben.' Een accoun
tant: 'In het begin wordt je ijdel-
heid gestreeld, maar later is het
ellende. Je moet foto's hebben
om na terugkomst te kunnen
vaststellen en bewijzen of het
kunstwerk beschadigd is, je
moet klaarstaan wanneer het
hen uitkomt. Je geeft honderd
duizenden guldens in bruikleen,
het blijft maanden weg en een
verzamelaar moet nog zijn best
doen om een catalogus te krij
gen waar zijn werk in staat.'
Collectioneurs klagen ook over
de manier waarop het geleende
werk is geëxposeerd.
Wie denkt dat museummensen
geregeld bij collectioneurs over
de vloer komen om bruiklenen
uit te zoeken, wordt door Steen
bergen ook uit de droom gehol-
Renée Steenbergen beschrijft onthutsende ervaringen van verzamelaars die kunst uitleenden aan mu
sea. foto GPD
pen. Aanvragen voor bruikle
nen lopen in eerste instantie via
kunstenaars en hun galeries en
museummensen bezoeken pri-
vé-verzamelaars 'zelden per
soonlijk'. 'Zo komt het dat zij
geen overzicht hebben van zo'n
collectie, laat staan een beeld
van Nederlandse privé-collec-
ties', concludeert Steenbergen.
Volgens de auteur zijn musea
belangrijk bij het 'kweken' van
verzamelaars, maar doen ze nu
'vrijwel niets en wachten alleen
af wat hen in de schoot wordt
geworpen'. Ze stelt voor dat Ne
derlandse musea in navolging
van de Verenigde Staten verza
melaarsclubs oprichten. Doel
daarvan is verzamelaars te leren
kennen en aan zich te binden,
'opdat zij werken in bruikleen
afstaan en wellicht in een later
stadium schenkingen zullen
HORIZONTAAL: 1. Neiging; 4. doorschijnend weefsel; 7. voegwoord; 8. plaats in
de Ardennen; 10. bolgewas; 13. gebouw waarin stoomketels v.e. fabriek opgesteld
zijn; 16. lidwoord; 17. de dato; 18. struisachtige vogel; 19. grappenmaker; 20. circa;
22. shilling; 23. soort koekje; 25. reeds; 27. jaloezie; 29. thans; 30. deel van het ske
let; 31. houtskool.
VERTICAAL: 1. Plaats waar men thuis hoort; 2. klaar; 3. generale staf; 4. bevel; 5.
uitroep van pijn; 6. bedrukte katoen; 9. bier; 11. beroep; 12. naaktrecreatie; 14.
bevelschrift; 15. Amerikaanse staat; 21. sneeuwsmelting; 23. voormalige Perzische
koning; 24. onvermengd; 26. Frans lidwoord; 27. kanaalpeil; 28. muzieknoot; 29.
deel van een Franse ontkenning.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
HORIZONTAAL:
1. Geraamte, lager ambtenaar; 2. visuil,
winst opleveren, 3. tekeergaan, rechts
zaak; 4. wezenlijkheid, voorjaar; 5. meel
spijs, geluid van kippen; 6. alles v.e.
bepaald artikel kopen, inductieklos; 7.
verhindering, stierenvechter; 8. verwe
ring, nagerecht; 9. typografische term,
melkzeef.
VERTICAAL:
1. Karig, cafébediende; 2. middelpunt,
zangspel; 3. keur, spoel; 4. harde trap,
kippenstok; 5. droogvloer, keuzemoge
lijkheid; 6, molentrechter, tafelgast; 7.
knokig, ongaarne; 8. nauwe doorgang,
vuurwapen; 9. stand der edelen, uitroep
tegen een hond; 10. helpster van Jason,
loog; 11. dorpsplein, denkbeeld; 12.
kampeerverblijf, geweldig; 13. hemel
geest, delfstof.
Oplossing van gisteren:
Zweeds raadsel:
koolwitje
-spies-al
steel-mak
-irreeel-
sla-eer-k
-j-undine
conus-tor
-nar-berk
TUKJE
Cryptogram:
Horizontaal: 4. Rolletje; 6. hoofdweg;
8. ouders; 9. dame; 10. sint.
Verticaal: 1. Trio; 2. blafhoest; 3. ver
wijden; 5. jager; 7. pap.
Zoekwoord:
Weekjournaal
Tegen de middag bereikte de Oude Schicht de Zevenpiek,
waar volgens het weekbladartikel een banjervogel was ge
zien. Het ritje had heer Bommel goed gedaan en hij stapte
veerkrachtig uit het voertuig, terwijl hij de verrekijker aan
de ogen bracht. „Nu eens kijken", sprak hij. „We hebben
nog maar een paar uren voor het donker wordt en daarom
moet er flink worden aangepakt. Als jij nu vast het tafel
kleed uitspreidt en de bordjes klaarzet, zal ik de omgeving
onderzoeken. Eens even kijken..." Hij stelde zijn instru
ment scherp en liet zijn blikken over het onvriendelijke
berglandschap glijden. De wind floot klagend om de berg
toppen en deed zijn jaspanden fladderen, terwijl donkere
wvrisniTOl kinderen
SIRENE, DAN\ HEBBEN COM
UJEET HE DATISMENE MOOIS
IK ERAAN
Jarenlang stond de runder-entrecote
hoog op de menukaarten van de mees
te restaurants in ons land. Daaraan is een
einde gekomen toen bleek dat de kwaliteit
van het in ons land aangeboden rundvlees
steeds vaker te wensen overliet. Veel res
taurateurs en koks kozen in die tijd toch al
voor het rundvlees uit Ierland, Schotland
en Frankrijk. De uit de VS overgewaaide
ideeën over de kwalijke gevolgen van het
eten van rood vlees, de gekke koeienziekte
en de MKZ-crisiszijn er de oorzaak van dat
er nauwelijks meer rundvlees van eigen
bodem wordt verkocht. Voor een goede
entrecote moet u vandaag bij de slager zijn
die ofwel zelf slacht (dikbillen) ofwel geïm
porteerd rundvlees verkoopt.
Hoofdgerecht voor 4 personen: 2 entreco-
tes, bij voorkeur met vetrand, elk ca. 350
gram; 1 eetl. rozemarijnnaaldjes, fijnge
hakt; 2 teentjes knoflook, fijngehakt; 1/4
theel. grof gemalen zwarte peper; 1 dl
olijfolie, extra vergine; ca. 3 eetl. olijfolie,
traditioneel; zout; 2 limoentjes, in smalle
partjes gesneden.
Maak het vlees droog met keukenpapier.
Schep in een vijzel rozemarijn, knoflook en
zwarte peper door elkaar. Wrijf daarna al
les zo fijn mogelijk. Roer er beetje voor
beetje de olie door. Haal de entrecotes
door het mengsel. Leg ze in een passende
ondiepe schaal. Schenk de resterende ro
zemarijnolie over de entrecotes. Zet de
schaal, afgedekt met folie, op een koele
plek, echter beslist niet in de koelkast.
Laat het vlees 12-16 uur marineren. Keer
de entrecotes elke 4 uur om. Maak het
vlees na het marineren droog met keuken-
doen aan het betreffende muse
um'.
Een citaat van ondernemer/ver
zamelaar Joop van Calden-
borgh opent het hoofdstuk over
galeries: 'De meeste Hollandse
galeristen hebben het idee dat
ze de functie hebben van een
verlengde arm van de kunste
naar. Ze oefenen hun beroep van
koopman niet echt uit. Dat vind
ik te betreuren.' Steenbergen
maakt ook van de verzamelaars
geen heiligen. Er zitten raspin
gelaars tussen die in galeries
niets liever doen dan tot op de
bodem afdingen.
Sleutelpositie
Het galeriewezen bestaat uit
circuities met diverse soorten
kunst in uiteenlopende prijs
klassen. Het vormt met een ver
kooppercentage van tussen de
45 en 56 procent aan vrij werk
het belangrijkste verkoopka
naal van hedendaagse kunst. De
galeriehouders moeten volgens
Steenbergen daarom hun klan
ten professioneler behandelen
dan nu gebeurt.
De conclusie van Steenbergens
onderzoek Tets wat zo veel kost,
is alles waard' lijkt onweerleg
baar: achter de voordeuren van
Nederlandse huizen verschuilt
zich zo'n rijkdom aan heden
daagse kunst dat de collectio
neurs de 'stille macht' van de
Nederlandse kunstwereld vor
men: 'Zij vervullen in econo
misch en cultureel opzicht een
sleutelpositie die zij zelden op
eisen en waarvoor zijn geen er
kenning genieten.'
Volgens Steenbergen moet de
overheid het verzamelen fiscaal
belonen. Gestimuleerd door de
welvaart ontstond de afgelopen
tien jaar wel een aantal privé-
musea als Beelden aan Zee,
Stichting De Pont en Huis Mar
seille. Steenbergen hoopt er het
beste van: in het huidige Neder
land zonder 'verzamelklimaat'
is het commercieel runnen van
zo'n museum voor een particu
lier geen sinecure. GPD
'Iets wat zo veel kost, is alles
waard' door Renée Steenbergen
(uitgeverij Vassallucci) telt 656
bladzijden en kost 32,50 euro.
5 Toonder Studio's
Dit weekeinde blijft de atmosfeer in
de onderste lagen erg vochtig.
Bewolking overheerst dan ook en er is weinig wind. Vandaag is
het droog maar morgen kan er wat regen vallen. Volgende week
gaat een zuidwesterbries de misere wegruimen en krijgen we
Hollandse luchten. Vandaag is het droog in onze regio. De dag
begint wel grijs met nevel of misschien mist. Deze ochtendnevels1
zijn hardnekkig want er is niet veel wind. Vanmiddag fleurt het well
iets op met soms een (waterig) zonnetje. Het wordt 13 a 14 graden
aan zee en misschien 17 of 18 in het oosten van de regio. Er waai
een zwakke, aan zee matige wind uit zuid tot zuidwestelijke rich- j
ting. Vanavond blijft het droog, maar vannacht komt vanaf de
Noordzee een zwak front naderbij dat meer bewolking brengt en
later ook regen. De temperatuur daalt naar 9 a 10 graden. Morger
is er vrij veel bewolking met in de ochtend mogelijk nog wat (lich-j
te) regen. Later is het overwegend droog maar de zon laat groten
deels verstek gaan. Het wordt 14 of 15 graden. Maandag zorgt eer
zwak hogedrukgebiedje voor
iets beter weer. Er is af en toe
zon en het blijft droog met
temperaturen van 18 graden
in de middag. Daarna komt
een zuidwestelijk stroming
op gang doordat storingen
op de oceaan actiever wor
den en tot het vaste land
weten door te dringen.
Deze ruimt de grootste
vochtigheid op. Het is dan
licht wisselvallig lenteweer
met stapelwolken en soms
een bui of een paar uur
regen als een storing snel
voorbij trekt. De temperatu
ren liggen 's middags rond
17 graden en in de nacht
rond 12 graden.
Later zon
Vooruitzichten
zondag
maandag
dinsdag
woensdag
weer
max.
14°
18°
17°
17°
min.
10°
9°
13°
13°
wind
NW 4
Z 4
ZW 5
ZW 5
Nautisch bericht
Vooral in de ochtend is er kans op mist, verder is het nevelig.
Er waait een matige zuidwestenwind en de temperatuur van he-
kustwater bereikt de 11 graden.
Waterstanden
wolken over de hellingen trokken. Toen de waarnemende
heer dan ook niets dan grauwe steenmassa's voorbij zijn
lens zag trekken en geen enkel teken van leven bespeurde,
begon zijn belangstelling al spoedig te tanen. „Zelfs geen
mus te zien", mompelde hij misnoegd. „Het is dat de jonge
vriend er pret in heeft, maar voor een heer, die het grote
zoekt, is er geen eer te behalen. Dat hele artikel is natuur
lijk alleen maar sensatie. Ik stel voor om nu een kleine ver
versing te gebruiken, en dan..." Op dat ogenblik slaakte
Tom Poes een luide kreet. „Pas op!" riep hij. „Achter u!"
Heer Ollie wendde zich geschrokken om, en de kijker ont
snapte aan zijn krachteloze vingers.
ZATERDAG
Hoog
water
Laag
/vater
11 MEI
uur
cm
uur
cm
uur
cm
uur
cn
Vlissingen
02.26
204
14.48
222
08.45
202
21.01
IE
Terneuzen
02.45
230
15.06
247
09.12
212
21.26
is!
Cadzand
02.01
197
14.21
214
08.26
195
20.35
Roompot Buiten
02.29
149
14.45
167
08.46
150
20.49
1:
Roompot Binnen
03.45
123
15.59
137
09.50
135
21.55
1Z
Zierikzee
03.55
144
16.15
159
10.00
154
22.15
13.-
Krammersl. West
04.07
156
16.26
173
09.55
158
22.16
14
Hansweert
03.20
242
15.38
260
09.38
228
21.50
21i
Stavenisse/Yers.
04.06
151
16.19
168
10.00
155
22.26
u:
ZONDAG
Hoog
water
Laag
water
NM 12 MEI
uur
cm
uur
cm
uur
cm
uur
F
Vlissingen
02.57
218
15.17
230
09.15
206
21.36
IS
Terneuzen
03.17
244
15.35
256
09.45
216
22.00
25.
Cadzand
02.36
210
14.52
222
08.55
200
21.10
1ï
Roompot Buiten
02.57
160
15.15
173
09.04
150
21.26
1!'
Roompot Binnen
04.26
128
16.35
140
10.15
134
22.24
12:
Zierikzee
04.35
151
16.55
162
10.30
154
22.50
K
Krammersl. West
04.46
162
17.06
176
10.36
157
22.56
141
Hansweert
03.52
255
16.11
268
10.12
232
22.25
222
Stavenisse/Yers.
04.35
158
16.56
171
10.36
153
22.56
It
MAANDAG
Hoog
water
Laag
water
13 MEI
uur
cm
uur
cm
uur
cm
uur
Vlissingen
03.27
228
15.47
234
09.56
208
22.08
IS
Terneuzen
03.49
255
16.10
261
10.23
218
22.37
2E
Cadzand
03.06
220
15.25
225
09.30
202
21.46
1?:
Roompot Buiten
03.27
169
15.45
175
09.45
150
21.55
Hi
Roompot Binnen
04.44
133
17.10
141
10.45
133
23.05
i?
Zierikzee
05.10
156
17.30
163
11.05
152
23.25
i«
Krammersl. West
05.26
166
17.45
175
11.16
155
23.30
M
Hansweert
04.20
264
16.40
270
10.47
234
23.02
22:
Stavenisse/Yers.
05.10
163
17.30
171
11.05
152
23.30
It
Europa: Zon en buien
Hans Belterman
papier. Bestrijk ze aan weerszijden met
een kwastje met olijfolie (traditioneel).
Rooster de entrecotes aan weerszijden in
6 - 8 minuten goudbruin in een eveneens
met olijfolie bestreken grillpan of -plaat of
op het rooster onder de grill in de oven.
Laat de entrecotes na het roosteren 10 mi
nuten rusten alvorens ze aan te snijden.
Presentatie: verwijder vetrandjes van ent
recotes. Snijd ze in blokjes. Houd ze apart.
Snijd het vlees van de entrecotes in niet te
dunne plakken. Leg ze, zoveel mogelijk in
het oorspronkelijke model in het midden
van de voorverwarmde borden. Schep de
vetblokjes er naast. Bestrooi het vlees en
de blokjes met wat zout. Geef er limoen-
partjes, kruidenboter (zie recept van dins
dag 7 mei), haricots verts en/of tomatensa
lade met olijven en pommes frites bij.
Grote delen van Europa krijgen op zaterdag met vrij warm
lenteweer te maken. In het centraal en oostelijk deel van Europa
is het zelfs warm met maxima tussen 20 en 26 graden. Op veel
plaatsen ontwikkelen zich enkele regen- en onweersbuien.
In Frankrijk en op de Britse eilanden zijn er een paar zonnige
perioden en valt er lokaal een bui. Het is daar met 15 graden wel
een stuk minder warm. In de landen rondom de Middellandse zee
is het nog niet helemaal schoon. In het oosten van Spanje en
boven Italië en het zuiden van Griekenland vallen er nog een pas'
stevige regen- en onweersbuien. In Turkije is het zonnig en warm
en wordt het ruim 25 graden langs de zuidstranden.
door Bill Wattersor
