Sluizen zetten hun deuren open
W1
t
Het kanaal in cijfers
Otters
1
r
OertijdOnzin
H;
Royal Tour
Tiberias
Circuit Assen
PZC
zaterdag 11 mei 2002
Tussen Tiel en Wijk bij Duurstede.
foto's Sieko KIoosterhuis/GPD
Om de 50ste verjaardag
van het Amsterdam-
Rijnkanaal te vieren, geeft
Rijkswaterstaat Utrecht,
verantwoordelijk voor het
kanaal, een aantal geheimen
prijs. Zo kunnen de sluis-
complexen, die normaliter
niet voor het publiek toegan
kelijk zijn, deze zomer - gra
tis en onder deskundige lei
ding - worden bezocht.
Eigenlijk hadden ze er een
paar maanden durend feest
van willen maken, de medewer
kers van Rijkswaterstaat in
Utrecht. Met zwemwedstrijden
en ander waterspektakel. Maar
de beroepsscheepvaart zag dat
Amsterdam
niet zitten en dus wordt de 50ste
verjaardag van het Amsterdam-
Rijnkanaal op bescheiden wijze
gevierd. Met sluisdagen, een
fietsroute, een video, een reizen
de tentoonstelling én een speci
ale wimpel.
Eenmaal per jaar, tijdens de tra
ditionele 'Varsity', wordt het
scheepvaartverkeer tussen Am
sterdam en Tiel een paar uur
stilgelegd. De roeiers hebben
even vrij baan. Maar de overige
dagen en nachten is het kanaal
voor de beroepsvaart, 24 uur per
dag, zeven dagen per week. Vol
gens Rijkswaterstaat is de ge
graven waterweg het drukst be
varen kanaal in Europa. ,,We
zijn een continubedrijf", zegt
Theo de Lange, voorlichter van
Rijkswaterstaat in de provincie
Utrecht. Op het sluiscomplex in
Tiel geeft hij een voorproefje
SkJVIaarsen
Utrecht
Nieuwegein
Vianen
Wijk bij Duurstede
Culemborg
te*
Het Amsterdam-Rijnkanaal loopt van Amsterdam/Zeeburg tot
Tiel waar het in de Waal uitmondt. Het is 72,4 km lang, maxi
male breedte is 130 meter (tussen Lek en Waal), bij Maarssen is het
op z'n smalst: 70 meter. Gemiddelde diepte is 6 meter. Er zijn 27
bruggen en 1 tunnel (Piet Hein Tunnel) Eigenlijk twee, want nabij
Tiel loopt ook het riviertje de Linge onder het kanaal. De doorvaart-
hoogte bij de bruggen is minimaal 9.10 meter.
Het scheepvaartverkeer moet normaliter twee sluizen passeren: de
prins Bernhardsluis bij Tiel en de prinses Irenesluis ten noorden van
Wijk bi] Duurstede. Echter, bij hoogwater in de Lek gaat ten zuiden
van Wijk bij Duurstede de keerschuif dicht en moeten de schepen
daar vervolgens door de prinses Marijkesluis. Dit gebeurt gemid
deld zo'n 2 weken per jaar. Bij Nieuwegein is een zijtak gegraven:
het Lekkanaal met de prinses Beatnxsluis.
Jaarlijks is het kanaal goed voor 90.000 tot 100.000 schepen die 52
miljoen ton aan goederen vervoeren. In 1953, een jaar na de ope
ning, voeren 120.000 schepen door het kanaal met 15 miljoen ton
aan goederen. Was toen het gemiddeld laadvermogen van een schip
225 ton, nu ligt dat op 1.500 ton (60 vrachtwagens) Kostte de aanleg
indertijd 65 miljoen gulden, beheer en onderhoud van het kanaal
vergen nu ruim,18 miljoen euro per jaar
van wat de bezoeker tijdens de
sluisdagen te wachten staat:
veel informatie en interessante
details. „Het kanaal is een
hoofdtransportas. Een rijksweg
sluit je 's nachts ook niet af, ook
bij ons gaat het werk gewoon
door".
Dat betekent onder meer dat
drie van de vier sluiscomplexen
- twee in het kanaal zelf en een
in de zijtak het Lekkanaal - con
tinu bemand zijn. Met gemid
deld 20 schepen per nacht is het
bij Tiel niet echt druk, zo vertelt
de dienstdoende sluiswachter,
die overigens tegenwoordig
sluismeester of verkeersleider
wordt genoemd. Overdag passe
ren hier gemiddeld 125 schepen.
Het drukst is het tussen Amster
dam en de Beatrixsluizen in het
Lekkanaal bij Nieuwegein,
waar elke 24 uur 135 schepen
worden geteld
Een ander continu proces is de
modernisering van het kanaal.
Met name door de steeds groter
wordende schepen en de komst
van de duwbakken, werd het
kanaal de afgelopen jaren di
verse keren verbreed. De opge
graven aarde werd gebruikt om
in Amsterdam plantsoenen op
te hogen en de rest werd gestort
in wat nu de Bijlmer is. Tegelij
kertijd moesten echter ook de
sluiscomplexen worden ver
breed. „Het kanaal kan genoeg
aan, de beperkende factor is de
schutcapaciteit van de sluizen."
Zo kreeg jaren geleden Tiel een
tweede, grotere, schutsluis. De
Lange: „Een vierbaksduwboot
is 23 meter breed, de kolk hier
was 18 meter, dus om het tijdro
vende ontkoppelen van de duw
bakken te voorkomen, moesten
we wel uitbreiden." Het schut
ten in Tiel duurt nu een klein
kwartiertje. Dit jaar worden de
prinses Irenesluizen bij Wijk bij
Duurstede onder handen geno
men. Twee jaar geleden werd
een modernisering van de Bea
trixsluizen afgerond, maar nu al
wordt nagedacht over de aanleg
van een derde sluis, speciaal
voor de duwvaart.
De sluis bij Tiel heeft overigens
nog een andere functie: die van
waterkering. Als het water in de
Waal extreem hoog staat - zoals
in '95 - moeten de sluisdeuren
voorkomen dat het kanaal over
stroomt en aldus het gehele ge
bied tussen Tiel en Wijk bij
Duurstede onder water komt te
staan.
Uit veiligheidsoverwegingen
mogen in een sluis passagiers
schepen en tankers niet samen
worden geschut. „Als er met
zo'n tanker wat gebeurt, hoef ik
je niet te vertellen dat het niet
handig is wanneer er een passa
gierschip naast ligt", zegt De
Lange. Ook de sluisdeuren zijn
beschermd. Een hydraulisch
kabelsysteem, 7 meter voor de
deur over de kolk gespannen,
moet in staat zijn een zelfs op
volle vaart aanstormend schip,
tot stilstand te brengen. Of het
werkt? „Alles wat Rijkswater
staat bouwt wordt getest. In het
echt of in proef ruimtes."
Volgsysteem
Niet alleen watergangen en
sluizen moeten voortdurend
worden aangepast. Ook de
werkwijze van de sluiswachters
is met de tijd meegegaan. Com
puters, marifoons, monitorenen
met name het geavanceerde
'volgsysteem' (IVS) zijn nu hun
werktuigen. Zij zitten ook niet
meer in kleine houten kantoor
tjes aan begin en eind van de
sluis, maar kijken vanuit mo
derne en van veel glas voorziene
'verkeerstorens' uit over het
complex. Camera's beneden ne
men elke beweging waar.
Vooral het IVS-volgsysteem
was een ommekeer. Elk schip
dat in Nederland vaart is ver
plicht zich aan te melden. Ver
volgens wordt het tijdens zijn
gehele reis gevolgd. Deze een
malige registratie voorkomt dat
het schip zich bij bruggen en
sluizen steeds opnieuw aan
moet melden. Bovendien: de in
formatie snelt het schip vooruit.
Nog voordat het bij een sluis is,
weet de sluismeester al wie en
vooral wat eraan komt De Lan
ge: „Het zijn allemaal hulpmid
delen om de scheepvaart vlot en
veilig door ons land te loodsen,
Dat is in ieders belang. En in
noodsituaties kunnen wij direct
de juiste maatregelen nemen."
Op 21 mei 1952 voer koningin
Juliana als eerste door de prins
Bernhardsluizen bij Tiel. Deze
dag wordt gezien als de 'ope
ning' van het Amsterdam-Rijn
kanaal. Vanaf 1915 werd op de
aanleg gestudeerd, in 1931 nam
de regering een besluit en 20
jaar later was het kanaal gereed
Daarmee werd een van de groot
ste projecten voor de werkver
schaffing in ons land afgesloten.
Want, naast een economisch be
lang, waren het de vele, vele dui
zenden manuren aan werk die
tot de aanleg van het kanaal
hebben geleid. De Lange:
„Soms stonden de machines
werkeloos op de oever, terwijl
mannen aan het graven waren.
En daarom ook loopt het kanaal
langs Utrecht in plaats van door
de Gelderse Vallei. Utrecht had
toen massa's werklozen."
Gerard Chel
Nadere informatie bij Mobilion,
het informatiecentrum van
Rijkswaterstaat in Utrecht. Tel.
030-2840784 (van di t/m zo van
11.00 tot 16.00 uur), e-mail:
infocentrum@mobilion,nl
website: www.mobilion.nl
Met onder meer zes sluisdagen op zaterdagen
gedurende de komende zomermaanden wil
Rijkswaterstaat stilstaan bij de 50ste verjaardag
van het kanaal. Nieuwsgierigen wordt een gratis
kijkje achter de schermen gegund. Sluiscom
plexen kunnen worden bezocht, de werking van
sluisdeuren kan van zeer dichtbij worden gadege
slagen, heftorens - met daarin de hangsystemen
van de deuren - kunnen worden beklommen en
bedieningsruimtes van de sluiswachters kunnen
worden bezocht. En voor fietsers is er een speciale
sluizenroute langs het kanaal, de Lek en het Lek
kanaal samengesteld.
Op de zes zaterdagen staan medewerkers van
Rijkswaterstaat klaar om rondleidingen te geven
en de werking van sluizen en gemalen uit te leg
gen. Ook wordt een video over het kanaal ver
toond. Voor alle deelnemers is er tenslotte een
consumptie. Alle dagen beginnen om 10.00 uur en
de laatste rondleiding is om 16.00 uur. Elke 20 mi
nuten start een rondleiding omdat de groepen niet
groter kunnen zijn dan 15 personen. De rondlei
dingen zijn niet geschikt voor minder validen om
dat ook de torens van de sluiscomplexen worden
bezocht en smalle sluisbruggen moeten worden
overgestoken.
Belangstellenden moeten zich van tevoren aan
melden - per telefoon of e-mail - bij Mobilion, het
informatiecentrum van Rijkswaterstaat in
Utrecht. De deelnemers krijgen vervolgens een
bevestiging en een routebeschrijving toege
stuurd. De data van de sluisdagen zijn:
18 mei en 14 september: prins Bernhardsluis bij
Tiel;
8 juni en 3 augustus: prinses Marijkesluis en ge
maal bij Wijk bij Duurstede;
6 juli en 24 augustus: prinses Beatrixsluis (Lek
kanaal) bij Nieuwegein.
Aanmelden (ook voor aanvragen van de fiets-
sluizenroutc) bij Mobilion: 030-2840784 (van di
t/m zo van 11.00 tot 16.00 uur), e-mail: infocen-
trum@mobilion.nl. Zie ook: www.mobilion.nl.
De sinds 1988 uitgestorven
otter komt deze zomer weer
terug in ons land. En wel in het
natuurgebied De Weerribben in
Noordwest-Overijssel, waar
veertig exemplaren worden uit
gezet. Ter gelegenheid daarvan
wordt vanuit Steenwijk op za
terdag 18 mei 2002 de le Natio
nale Otter-Fietstocht gehou
den.
Deelnemers kunnen kiezen uit
routes van respectievelijk 30,40
en 65 kilometer door het prach
tige natuurgebied De Weerrib
ben in de Kop van Overijssel, ten
westen van Steenwijk. Langs de
routes zijn tal van bezienswaar
digheden opengesteld. Boven
dien rijdt wereldfietser Frank
van Rijn mee.
De start is tussen 10.00 en 12.00
uur bij hotel 'De Hiddinger-
berg', pal aan de A32 in Steen
wijk (afslagnr. 6 tussen Zwolle
en Heerenveen).
Deelname kost voor volwasse
nen 5 euro en voor kinderen tot
12 jaar 2,50 euro.
Zowel bij het vertrekpunt als bij
aankomst op het NS-station in
Steenwijk is het mogelijk fiet
sen te huren. Meer informatie:
www.ottertocht.myweb.nl
Eén van de sluizen bij Tiel.
et Drents Museum in Assen
.presenteert van 18 mei tot
en met 18 augustus 2002 Oer
tijdOnzin, een tentoonstelling
over vooroordelen en misver
standen over de oertijdmens.
Sommige denkbeelden over het
uiterlijk en de leefwijze van de
prehistorische mens doen al
eeuwenlang de ronde, zoals het
idee dat de oermens een lelijke,
domme en naakte holbewoner
was.
Maar in werkelijkheid leek de
oermens meer op ons dan veel
mensen denken. Op 25 en 26 mei
worden er allerlei activiteiten
voor jong en oud georganiseerd
die verband houden met Oer
tijdOnzin.
Meer informatie: tel. 0592-
312741, www.drentsmuseum.nl
Deze maand is de Royal Tour
weer begonnen, de konink
lijke stadsrondrit per bus door
Den Haag. De drie uur durende
tour is gevarieerd: van een be
zoek aan de Haagse binnenstad
met haar koninklijke paleizen
en Ridderzaal tot een kijkje in
de haven van Scheveningen.
Onderweg wordt vooral over de
koninklijke familie verteld,
worden hun huizen getoond en
is er een koffiestop met 'oranje'
traktatie. De Royal Tour is mo
gelijk op donderdag, vrijdag of
zaterdag tot met 31 augustus.
Vertrek 13.00 uur vanaf WV
Den Haag en 13.15 uur vanaf
WV Scheveningen. Deelname
kost 25 euro, reserveren aanbe
volen via tel. 0900-3403505.
De soldaten en het volk van
de Romeinse keizer Tibe
rias slaan 10,11 en 12 mei hun
kampement op in de Via Orien-
talis van het Bijbels Openlucht
museum bij Nijmegen Daar
herleeft het militaire en burger
lijke leven van rond de eerste en
begin tweede eeuw na Christus
in de Heilige Land Stichting. Er
zijn tal van demonstraties, en
zowel de 10e als 11e mei is het
museum extra lang open. Tot
21.30 uur kunnen bezoekers te
recht rond het kampvuur. Het
Bijbels Museum is gewoonlijk
dagelijks open van 9.00-17.30
uur, entree 8 euro, kinderen 4
euro.
Meer informatie: tel. 024-
3823110, www.bijbelsopen-
luchtmusem.nl
Het TT Circuit Assen houdt
12 mei een zogeheten Ame
rican Sunday, met vooral veel
typisch Amerikaans amuse
ment en Amerikaanse produc
ten. Uiteraard ontbreken Ame
rikaanse trucks, motoren en
andere voertuigen niet Het cir
cuit is open van 10.00-18.00 uur.
Meer informatie: tel. 0592-
318055.
Op 20 mei heeft het Duitse Au
tosport Festival plaats in Assen.
Daar komen vooral liefhebbers
van snelle en sportieve auto's
van Duitse makelij op af. Er zijn
ook wedstrijden voor niet-pro
fessionele rijders. Het circuit is
tweede pinksterdag open van
10.00-18 00 uur.
Informatie: tel. 0165-503554,
www.vdbpromotions.nl
