Woonwagen verrijkt buurt
Provincie akkoord
met regelmatige
jacht damherten
Muziek voor ingewijden en
bakvistrekkers op Klomppop
GaleRichel jubileert met Jan Bruens
ZMF kritisch
over campagne
imago Zeeland
kunst cultuur
GELICHT
Honkvast
En Passant
zet kunst in
Goese etalages
door Jacques Cats
Het zijn de woonwagenkampjes van
vroeger niet meer. Dat waren eer
tijds verzamelingen meer of minder
moderne varianten op het onderkomen
van Pipo de clown. Er op berekend om
er zo mee weg te kunnen, want je bent
reiziger of je bent het niet.
Nieuwgebouwde woonwagens zien er
steeds minder als zodanig uit. Ze zijn
groter en hoger, ogen honkvaster dan
ooit en hebben de uitstraling van een uit
de kluiten gewassen bungalow. Het eni
ge dat opvalt, is dat de voordeurdrem
pel niet aansluit op de begane grond,
maar op ongeveer een meter hoogte zit.
Dat komt omdat de bouwsels rusten op
gelaste stalen onderstellen die, al naar
gelang de omvang van het object, zijn
voorzien van acht, twaalf of desnoods
zestien wielen op luchtbanden. Een
muurtje ter camouflering er omheen en
je zou zweren dat daar een traditioneel
gebouwde woning op een terpje staat.
Nu de constructies zo permanent ogen,
is dat aanleiding tot misverstanden.
Passanten nemen wenkbrauwfronsend
kennis van de nieuwe optrekken in de
kampen. Of dat zomaar mag, zie je ze
denken?
„Ja, dat mag", zegt de Middelburgse ge
meenteambtenaar R. Kwekkeboom
over een situatie aan de Beneluxlaan.
„Permanente woningen bouwen op
zo'n terrein is niet toegestaan, maar
zo'n bungalowachtig iets wat ver
plaatsbaar is, kan weer wel."
Het Rijk vindt het, zo vertaalt Kwekke
boom even in eigen woorden, niet
onlogisch dat er in principe ook op
woonwagencentra gebouwd mag wor
den. Middelburg behoort tot de ge
meenten waar men zover nog niet wil
gaan. „Wij vinden het prima dat men
sen in een huis willen gaan wonen, maar
dan moet men maar een woning ko
pen."
Passend
Aan de andere kant is er begrip dat de
traditionele woonwagen niet meer zo
van deze tijd is. „Dus wat dat betreft
willen we best kijken naar andere mo
gelijkheden. Per geval kijken we wat
passend is". Persoonlijk vindt Kwekke
boom zo'n bungalow-achtige construc
tie op wielen een stuk verzorgdere in
druk maken dan de aanblik van een
woonwagen. „Maar het is afhankelijk
van de plaats of de omgeving waar je
zoiets neerzet."
Het woonwagenschap, een gemeen
schappelijk orgaan dat namens een
door Rinus Antonisse
GOES - De Zeeuwse Milieu Fe
deratie (ZMF) staat kritisch te
genover de provinciale promo
tiecampagne Wonen en werken
in Zeeland. De vereniging
vraagt zich af hoe zo'n actie zich
verhoudt tot de voorgenomen
aanwijzing van Zeeland (en
Goeree-Overflakkee) tot Natio
naal Landschap.
De ZMF vreest dat rust, ruimte
en prachtige vergezichten onder
druk komen te staan door de
campagne. „Wat betekent de
campagne voor de bedrijvig
heid, welke druk wordt gelegd
op de schaarse ruimte en de be
staande en nieuwe woning
bouwlocaties?"
Aanwijzing van Zeeland tot Na
tionaal Landschap is opgeno
men in de Vijfde Nota voor de
Ruimtelijke Ordening. Door het
aftreden van het kabinet-Kok is
de aanvaarding van de nota
door de Tweede Kamer op een
laag pitje komen te staan, maar
algemeen is de verwachting dat
invoering van nationale land
schappen er te zijner tijd toch
komt.
De milieufederatie wil zelf idee-
en aandragen voor de inrichting
van Zeeland als Nationaal
Landschap. Vraagpunten zijn
onder meer: kleine lokale be
drijfsterreinen of regionale be
drijventerreinen; wat te doen
met intensieve teelten als de
bollenteelt (Zeeuws-Vlaande
ren is aangeduid als geschikt ge
bied daarvoor); hoe om te gaan
met schaalvergroting in de
landbouw; uitbreiding recreatie
voor kwaliteitsverbetering en
het permanent bewonen van re
creatiewoningen.
Op dinsdag 14 mei praat de
ZMF met de leden over de invul
ling van het Nationaal Land
schap. Die bijeenkomst heeft
het motto 'geef kleur aan het
Nationaal Landschap van de
Delta'. Daarbij komen ook de
effecten van de promotiecam
pagne aan de orde. Gedeputeer
de G. de Kok zet de mening van
de provincie uiteen. G. van Zon
neveld, hoofd groene ruimte van
de ZMF, vertelt welke ideeën bij
de milieufederatie leven. De bij -
eenkomst begint om 20.30 uur
in hotel Terminus te Goes.
aantal gemeenten woonwagenlocaties
beheert, ziet de ontwikkelingen met
gemengde gevoelens aan. „Dit heeft in
feite niets meer met standplaatsen voor
woonwagens te maken", vindt voorzit
ter D.J. van der Zaag. „Zo wordt het
eerder een soort dorpsuitlegwijk. Dat
kan niet de bedoeling zijn." Het schap
probeert de gemeenten ervan te door
dringen om een terughoudend beleid te
voeren. Door niet aan één en dezelfde
persoon twee standplaatsen Je verhu
ren, kan al worden voorkomen dat er
zulke grote "bouwsels ontstaan.
Het in mobiele bungalow- en chalet-
bouw gespecialiseerde bedrijf WWM
Nederland BV uit Roosendaal is de le
verancier van een onderkomen uit vier
delen dat in Middelburg in één dag in
Middelburg wordt opgetrokken. Het
Roosendaalse bedrijf heeft het druk
met opdrachten van woonwagenbewo
ners die wat royaler willen zitten en
daar ook voor in de buidel wensen te
tasten. „Want wat daar in Middelburg
staat, kost kaal al iets van tweeënhalve
ton. Guldens, welteverstaan."
De opdrachtgevers hebben één voorna
me wens: als ik volgende week weg wil,
moet ik die bouw zo kunnen laten ver
plaatsen. Aad van Buitenen van WWM
moet er wel om lachen: „Ze noemen zich
reizigers, maar wij reizen meer dan zij.
Ze zijn zo honkvast als maar kan als ze
eenmaal op een plek staan en de familie
om zich heen hebben".
Middelburger Frans van Wezel is dik in
zijn nopjes met zijn woonwagenhuis.
Van Wezel woont aanzienlijk ruimer
dan zijn ouders, die als naaste buren in
een overigens luxe uitgevoerde uitge
bouwde wagen huizen. Zijn woonka
mer met open keuken meet acht bij
veertien meter. „De leverancier heeft ze
nog groter", weet hij. „Dat loopt op tot
achttien bij acht meter." Boven zijn er
drie slaapkamers.
Het gaat hier om een complete hout
bouw met een extreme toepassing van
kunststoffen. Bouwvakkers die in de
buurt aan het werk waren, geloofden
hun ogen niet. Ze kwamen even voelen
of het toch geen echte stenen waren. Het
verwerkte materiaal biedt grote voor
delen. „Ik hoef nooit te schilderen",
stelt de Middelburger tevreden vast.
„Even de hogedrukreiniger erop en al
les is weer schoon".
In de tijd toen grote kampen tot kleine
eenheden in woonwijken werden omge
vormd, was er veel commotie in de om
geving. Voorname klacht was dat wo
ningen minder waard zouden worden
met zo'n parkeerplaats vol woonwa
gens in de buurt. Van Wezel: „Dit is na
tuurlijk veel mooier", wijst hij op zijn
mobiele bungalow. „Dit is een verrij
king voor de buurt."
vrijdag 10 mei 2002
door Rinus Antonisse
MIDDELBURG - Het dagelijks
provinciebestuur gaat toestem
ming geven voor het regelmatig
afschieten van damherten in de
Manteling van Walcheren en de
Kop van Schouwen. Hoeveel
dieren er mogen worden ge
dood, zal steeds opnieuw wor
den bepaald. De jacht moet er
voor zorgen dat de omvang van
de twee groepen damherten be
perkt blijft.
In de conceptnota Faunabeleid
Zeeland hakt het dagelijks pro
vinciebestuur na lang wikken
en wegen de knoop door.
De damherten, die in Nederland
worden gerekend oncler de
zeldzame en bedreigde zoogdie
ren, mogen in de Manteling en
de Schouwse Westhoek blijven.
Maar om overmatige schade aan
landbouwgewassen en natuur
te voorkomen, moet er wel voor
gezord wórden dat de populatie
niet al te ver doorgroeit.
Zowel in de Manteling als de
Westhoek zijn de damherten -
die in Nederland sinds 1500 in
de vrije natuur rondlopen - daar
min of meer per ongeluk te
rechtgekomen. Het zijn uit par
ken los gelaten exemplaren, die
zich in de duingebieden prima
thuisvoelen.
Omdat de Manteling en de
Westhoek beschermde natuur
monumenten zijn, is jacht er
sinds half jaren negentig verbo
den. Daardoor kon het aantal
damherten gestaag toenemen.
Boomgaarden
D at zorgt voor problemenaldus
het dagelijks provinciebestuur.
De reeën worden verdrongen en
de plantengroei ondervindt na
delige gevolgen (overbegrazing
en beperking van struweel- en
bosgroei). In de winter is er in de
duinen te weinig geschikt voed
sel, waardoor de damherten uit
wijken naar de akkers en boom
gaarden. De eigenaar van die
gewassen ondervinden daar
schade van.
Ook neemt het risico op ver
keersongelukken toe. „Dit bete
kent dat verdere groei moet
worden voorkomen en dat daar
toe regulatie van de damherten,
populatie nodig is", stellen Ge-
deputeerde Staten.
Met hoorbare behoedzaamheid
wil gedeputeerde G. de Kok (na-
tuurbescherming) na enig aan
dringen wel erkennen dat ondp
de term 'regulatie' in helder Ne
derlands verstaan moet worden
het doodschieten van damher
ten. Het zal dan niet bij één flin-
ke jachtpartij blijven. Er vindl
immers jaarlijks aanwas plaat-
van het aantal herten. Dus zale:
ook jaarlijks worden bekeke
hoeveel dieren er moeten wor
den gedood, zegt De Kok.
Evenwichtig
Er wordt gestreefd naar et-
evenwichtig samengesteld»
groep in zowel Manteling ai
Westhoek. Dat wil zeggen; me:
een goede verhouding tusse:
mannetjes en vrouwtjes en et-
gevarieerde leef tij dsopbouv
Daarnaast zijn buiten de twt
natuurgebieden ma afregelt
nodig om overlast en schac
binnen de perken te houden,zc
als het afrasteren van kwetsba
re teelten en een schaderegelm;
of beheersvergoeding. Hiervw
wordt bij het Faunafonds aas
geklopt.
Het dagelijks provinciebestut
wil ook voorkomen dat de dan-,
herten zich elders in Zeeuw?
natuurgebieden vestigen. Rede
nen daarvoor zijn de onbekend
heid over het beschikbaar zijl
van voldoende geschikt leefgel
bied en te verwachten probiel
men met verkeersveiligheid ei
landbouwschade. Zonodig k
ook hier afschieten uitkomt
moeten bieden.
Ganzen
Behalve de damherten moete:!
ook de grauwe ganzen rekenitd
houden met bejaging. Hetgaaij
dan niet om de trekkende oil
overwinterende vogels, mar
om ganzen die hier het helejaa-j
verblijven en ook broeden. Ers!
sprake van toenemende land-!
bouwschade en daarom word!
een ongebreidelde groei van df
populatie ongewenst geach» I
meent de provincie.
door Naomi Voet
GOES - Voor de negende keer
wordt deze maand de jaarlijkse
expositie En Passant gehouden.
Kunstenaars uit Goes en om
streken tonen hun werk in de
etalages van 28 winkels in de
Goese binnenstad.
Stichting Goes En Passant heeft
dit jaar acht kunstenaars ge
vraagd om hun werk beschik
baar te stellen voor expositie.
Zowel kunstliefhebbers als toe
vallige voorbijgangers kunnen
in het winkelcentrum genieten
van hun werken. Winkels als
Hunkemöller en Bliek-Mode
hebben kunstvoorwerpen zoals
beelden en schilderijen tot eind
mei in hun etalage staan. Als af
sluiting van de kunstgalerie
wordt vanaf 7 juni in de Grote
Kerk in Goes een expositie ge
houden waar de kunstenaars
nog eens hun werk tentoonstel
len. Zo kunnen mensen die geen
zin hebben om de hele stad te
doorkruisen op zoek naar
kunstwerken, alles nog eens sa
men zien.
In de etalages van Goes zijn on
der ander beeldhouwwerken
van brons en aluminium, kera
miek en schilderijen te zien. De
acht kunstenaars die dit jaar
mee doen zijn; Eduard Arutju-
nian, Jack Willemsen, Yvonne
Oyevaar, Ludmila Kalmaeva en
Frida van Overbeeke-Ver-
schuur uit Goes. Vervolgens uit
Wolphaartsdijk Ilse van Loo-
Remijn, Nelly Nelisse-Jumelet
uit Arnemuiden en Bella Hen-
driksen-Braham uit Kruisland.
Sprookjes
Er zijn schilderijen in allerlei
stijlen, afmetingen en kleurstel
lingen te bezichtigen. Zo zijn er
de abstracte schilderijen van
Van Loo-Remijn en via sprook
jes op doek combineert de Rus
sische Kalmaeva fantasie en
werkelijkheid Willemsen expo
seert metalen sculpturen van
roestvrij staal en Van Over-
beeke-Verschuur vervaardigt
haar beelden uit aluminium en
brons en houdt zich verder bezig
met keramiek. Oyevaar maakt
beelden van speksteen, albast
en serpetijn.
Voor mensen die gericht de
kunst willen bekijken is er een
wandelroute langs werk van al
le kunstenaars uitgezet. De
kunstenaars van de expositie
En Passant werken samen met
de Culturele Raad Goes en
Stichting Goes Promotie.
Fools Fatal-zanger Jean Pierre Schrijver in actie.
foto Willem Mieras
door Esme Soesman
OVEZANDE - Op gang komen
met onder meer de Utrechtse
formatie Spoiler. Om vervol
gens, inclusief Spoilerzanger
Jascha van Roij, te luisteren
naar de krachtige stem van
Fools Fatal-zanger Jean Pierre
Schrijver. De 22e editie van
Klomppop in Ovezande beleef
de gisteren een krachtig begin.
Door omstandigheden niet met
United Forces, zoals beloofd,
maar met de inderhaast opge
trommelde Schouwse band
PuK. Aansluitend Backlash en
Spoiler, een heavy rockgroep
die deze zomer Utrecht verruilt
voor een tour in Duitsland. Na
de overstap te hebben gemaakt
van covers naar eigen werk
kwam Suburban Records om de
hoek kijken. Met het album Mud
'N Glitter als resultaat.
Speedkings
Terwijl de muziek van Spoiler
krachtig door de vroege Hemel-
vaartsmiddag breekt, begint in
de aangrenzende tent bijna aan
sluitend het optreden van de
Zeeuwse band Speedkings. Na
optredens in de eigen thuishon-
ken (Brogum en 't Beest) is
Klomppop het eerste grote festi
val die de bandleden van Speed
kings aandoen. Beginnende en
al doorgebroken bands. Muziek
voor ingewijden en 'bakvistrek
kers'. Ongeacht herkomst en
reikwijdte van de optredende
groepen en publieksdrukte
blijft het sfeertje op Klomppop
er één van ons kent ons. Niet in
de laatste plaats door het leger
tje van 110 vrijwilligers. Zeker
een week rondom het evene
ment is de organisatie druk
doende de tenten en toiletcon
tainer - dit jaar gloednieuwe
voorzieningen - op te bouwen en
af te breken.
Een dikke honderdvijftig ar
tiesten en gasten met aanhang
lopen het festivalteri'ein in de
loop van de dag - en nacht - op
en af. Achter de schermen wordt
hard gewerkt om de organisatie
draaiende te houden. Op de val
reep moest man-van-het-eer-
ste-uur Ad Boonman en de rest
van de organisatoren nog aan de
slag om het programma te ver
volmaken. Door een gebroken
pols van de drummer van Uni
ted Forces moest deze aftrapper
van de dag afhaken. De
Schouwse formatie PuK kwam
op de proppen als nieuwe festi
valopener.
Ook Luie Hond, één van dj
hoofdattracties, moest - vanwt
ge de gezondheid van één vanaj
bandleden - van het program™
worden geschrapt. Van Katoe?
verklaarde zich bereid in te vai
len, maar had diezelfde dag»;
een optreden te doen. De Engf]
se band Amor, voor Klomppofi;
gangers inmiddels een bekend»;
werd zodoende naar een lak'
tijdstip verschoven. Na 22 jaa
organisatie draait Boonmaj
zijn hand niet meer voor dd
soort onverwachtse gebeurlrj
nissen om. Ook het publiek liij
zich door de wijzigingen ntó
van haar stuk brengen. Zoj
duizend bezoekers streken, nit
name tegen de avondop het fej
tivalterrein neer.
Rebba The Loon
In totaal veertien bands lietenjj
Ovezande van zich horen. R^
ba The Loon, eerder al geëaj
met de titel 'beste live-band vq
Zeeland', oogstte veel sucea
Enthousiasme was er ook vod
de jongens van Di-Rect, dieu»
voor hun optreden hun opwaclj
ting op Klomppop al maakte
Dat betekende dat zij, behalb
optreden, ook nog tijd haddcJ
voor het uitdelen van hun hancj
tekening.
Schijn bedriegt: dit bouwsel aan de Middelburgse Beneluxlaan is geen traditionele woning.
foto Dirk-Jan Gjeltema
doorErnst Jan Rozendaal
AARDENBURG - De Aarden-
burgse galerie GaleRichel
viert het tienjarig bestaan in
een vernieuwde gedaante. Het
interieur, dat inclusief de gang
vier expositieruimten telt, is in
zacht groen en blauw opge
schilderd, passend bij de kleu
ren van de glas-in-lood ramen.
De achtergevel is opgeknapt
en de grote tuin - waar de
meer dan honderd beelden lel
lende expositie 'Zonovergoten
zomerzotheid' is ingericht - is
flink aangepakt. Galerie
houdster Wilma Richel is inge
nomen met haar belang
rijkste exposant: schilder/te
kenaar Jan Bruens. „We waren
al zes jaar bezig hem hier te
krijgen."
Tot en met zondag houdt Gale
Richel, dat eigenlijk beter een
kunstcentrum dan een galerie
kan worden genoemd, open
huis. Vandaag staan gedichten
centraal. Op twee plekken in
de tuin is een nj gedichten op
gehangen met het thema Zon
overgoten zomerzotheid. Mor
gen (16.00 uur) zingt Geert
Demeulemeester Leonard Co-
hen en zondag is het tijd voor
de maandelijkse salon (verder
elke eerste zondag van de
maand) met open podium en
jamsessie. Het zijn activiteiten
ter opluistering van de exposi
ties die tot en met 10 septem
ber in GaleRichel zijn te be
zichtigen.
In de zestig meter diepe tuin
staan beelden van de groep
beeldhouwers, keramisten en
glazeniers waarmee Richel de
afgelopen tien jaar heeft ge
werkt. Af en toe valt er één af,
soms komt er één bij", zegt ze.
„Daardoor is het niveau de af
gelopen tien jaar gestaag op
geschroefd. Je moet zo'n groep
en de beeldentuin letterlijk de
gelegenheid geven te groeien."
Variatie
GaleRichel staat niet voor één
stijl, de variatie aan stijlen is
groot. Aan de beeldententoon
stelling hebben Lilly Rappel-
et, Marie-Jose van Bezey, Ma
rijke in de Bosch, Carmen
Smiet-Truckenbrot, Brigitte
en Hendrik Detimmerman,
Nicolien Kolmeyer, Gerdi
Zwaan, Henk Zwaan, Leny
Verschuuren-Hendriks, Dees
Verschuuren en Gerda Vande-
perre bijgedragen.
Laatstgenoemde leverde on
der meer schapen van kera-
Een van de werken van schilder en tekenaar Jan Bruens.
miek, toepasselijk voor een
beeldentuin die grenst aan de
enige boerderij in de kern Aar
denburg. „Hier staan ze in ke
ramiek en een paar meter ver
derop lopen ze in het echt",
zegt Richel. Ze vertelt hoe
mensen hun brood meenemen
om het op idyllische plekjes in
de tuin op te eten. „En de kin
deren in het dorp vragen: 'Mo
gen we nog even in de sprook-
jestuin kijken?' Dan is het
geslaagd, hè?"
Kraakpand
Binnen hangen schilderijen en
tekeningen van Liz Rumburk,
Nestor Martens, Johan Loo-
tens, Johan Boussauw, Carine
Ramon, Frank Nobels, Mario
Detimmerman en Willy de
Vriend. Maar het belangrijkst
is de overzichtstentoonstel
ling Eye Sores van de Aarden-
burgse kunstenaar Jan Bru
ens. Hij spreekt van een 'te
gekke presentatie' waarmee
hij 'heel blij' is. „Ik heb overal
geëxposeerd, van kraakpand
en bejaax'denhuis tot museum.
Wat zo goed is aan deze locatie,
behalve dat mijn werk hier
mooi hangt, is dat hier in een
seizoen achtduizend mensen
door de gang wandelen. Dat is
wel wat anders dan het pu
bliek dat een expositie van een
week of vier in een doorsnee
galerie bezoekt. De kans dat
veel mensen mijn werk hier
zien, is groot."
De technische pex'fectie van
Bruens' (kleur)tekeningen
veixaden een uiterste toewij
ding. Uit zijn onderwerpen
blijkt betrokkenheid bij de
wereldpolitiek, maar net zo
I
foto Charles Strijd
goed bij het alledaagse leven
om de hoek. „Ik denk nooit na
over wat ik ga maken. Het toe
val speelt een belangrijke rol.
Ik kan niet anders dan alleen
mijn eigen talenten aanwen
den, ik pas ex-voor om temaken
wat goed verkoopt. Daardoor
heb ik een sooxrt gelofte van ar
moede afgelegd. Creativiteit
vind ik belangrijker dan mar
keting. Als kunstenaar kun je
het beste helemaal geen deel
hebben aan de verkoop van je
werk. Handjes schudden en
sociaal geaccepteerd wox'den
om je werk maar te vei'kopen,
dat is voor Jan Bruens te veel
gevraagd. Die komt niet zo
maar uit zijn werkkamex*."
Zomerseizoen GaleRichel in Aar
denburg: t/m 10 september, dage-
lijlc open van 13-18 uur.
