Jasenovac blijft een splijtzwam
PZC
Servische en Kroatische historici twisten over dodental concentratiekamp
puzzel
l
L
i
l
N
cc
A
E
L
U
LU
A
K
O
W
J
Tom Poes en de Waarde-ring
Casper Hobbes
recept
Zalm in een potje
het weer
fife
p i
o L 37 fife
vrijdag 10 mei 2002
De Duitse Frïedrich Neu
mann Stichting bracht
historici uit Servië en
Kroatië bijeen voor een
heikele missie: het schrij
ven van een gemeen
schappelijke geschiede
nis. De historici, die
elkaar in zeven sessies van
drie dagen in het neutrale
Hongarije ontmoetten,
lieten het geestrijk vocht
rijkelijk vloeien. Maar ze
bleven tot op het bot ver
deeld over de geschiede
nis.
door Cees van Zweeden
Bij zijn opening destijds werd
de snelweg tussen Belgrado
en Zagreb de 'Weg van Vrijheid
en Broederschap' gedoopt.
Maar wie 97 kilometer voor Za
greb naar links afslaat, belandt
in een nederzetting waar gedu
rende de Tweede Wereldoorlog
vrijheid noch broederschap
heerste. Jasenovac was name
lijk het Auschwitz van de Bal
kan.
Ruim een halve eeuw later zeg
gen de Serviërs dat het gras in
Jasenovac sneller groeit dan
waar ook op de Balkan, omdat
er een miljoen lijken onder de
grond liggen. Maar voor de Kro-
aten, die tijdens de oorlog het
kamp bestierden, is dat Servi
sche propaganda.
Volgens hen hield de teller op bij
60.000, en zouden de daar be
graven slachtoffers voor het
merendeel Servische Cetniks
zijn, ofwel nationalistische
strijders.
Barakken
Vandaag de dag is er van het
concentratiekamp weinig meer
over. Er is een monument opge
richt voor de gevallenen en een
bescheiden museum, maar de
barakken zijn verdwenen.
Slechts de trein die de gevange
nen aanvoerde, staat nog bij de
ingang.
Jasenovac is geen schim van
Auschwitz, dat werd getrans
formeerd in een wereldmuseum
van nazi-misdaden. Weinigen
betwisten nog dat Jasenovac
een hel was. De slachting van jo
den, zigeuners en Serviërs was
er zo barbaars, dat zelfs de na
zi's er bezwaar tegen maakten.
Maar hoeveel mensen er in Jase
novac (en elders op de Balkan)
werden vermoord, blijft een
mysterie.
Een instituut van de Duitse Li
berale Partij, de FriedrichNeu
mann Stichting, besloot vier
jaar geleden dat het tijd was het
mysterie te ontraf elen. De stich
ting rekruteerde in Belgrado en
Zagreb twintig historici, en
bracht hen in het Hongaarse Pee
bijeen. Doel: overeenstemming
bereiken over wat zich tijdens
de Tweede Wereldoorlog had af
gespeeld.
Liederen
Dr. Moma Pavlovic, één van de
Servische historici, was aan
vankelijk zeer enthousiast over
het project. ,,Een van de rede
nen voor de oorlog in 1991 was
dat Serviërs en Kroaten geen
eensluidende lezing hadden van
de geschiedenis", zegt hij, ,,Dat
stelde extremisten aan beide
zijden in staat de geschiedenis
op een onverantwoordelijke
wijze te interpreteren, zodat er
een klimaat van oorlog ont
stond".
Maar zeven conferenties later
heeft Pavlovic alle moed opge
geven dat er ooit nog iets con
structiefs uit de zittingen voorts-
komt. „Als we bijeenkomen,
zingen wij Dalmatische liede
ren en de Kroaten Cetnik-liede-
ren", zegt Pavlovic. „De sfeer is
goed, maar de historische uit
gangspunten zijn ondeugdelijk.
De geschiedenis is net als een
overhemd. Als je de eerste
knoop verkeerd hebt gedaan,
moet je het hele overhemd weer
losknopen, en opnieuw begin
nen. Ik zie dat niet meer gebeu
ren".
Voor de Kroatische historici
was het fascistische Ustashe-
regime een stap op weg naar de
onafhankelijkheid, die zij uit
eindelijk in 1991 verwierven.
„Zij zeiden vanaf het begin dat
Joegoslavië een gevangenis was
voor de niet-Servische naties.
Maar dat was een uitgangspunt
dat wij Serviërs absoluut ver
wierpen."
Pavlovic erkent dat ook de Ser
viërs met de cijfers hebben ge
knoeid. „Iedere natie heeft de
neiging zijn burgerverliezen te
overdrijven", vertelt hij. „Bij
ons staat het geallieerde bom
bardement van Leskovic op 6
september 1944 te boek als een
misdaad die aan duizenden bur
gers het leven kostte. Afhanke
lijk van welk handboek je op
slaat, varieert het dodental van
drie- tot zevenduizend. Maar
toen ik er ter plekke een onder
zoek naar verrichtte, kwam ik
tot een veel lager cijfer. Ik con
sulteerde de kerkelijke archie
ven en telde de graven, maar
kwam niet verder dan 819 do
den".
Een van de problemen waar de
historici op stuitten, was dat
veel van de archieven verdwe
nen zijn. Jasenovac werd dooi
de partizanen gebombardeerd
en na de oorlog kon een halve
eeuw lang niemand het cijfer
van maarschalk Tito aanvech
ten. De president stelde het to
tale aantal slachtoffers in het
land op 1,7 miljoen, van wie een
miljoen in Jasenovac zouden
zijn omgekomen. Maar vrijwel
zeker had hij de cijfers opge
schroefd, teneinde hogere her
stelbetalingen te kunnen bedin
gen.
Vernietigd
Pavlovic gelooft het cijfer van
Tito niet, maar evenmin dat van
de latere Kroatische leider
Tudjman. De laatste claimde
dat Jasenovac 'slechts' 60.000
levens had geëist. Afgaande op
de kerkelijke archieven kom je
op een totaal van 300.000", zegt
hij. „Maarveel Servisch-Ortho-
doxe kerken waren na de oorlog
vernietigd, zodat het cijfer ho
ger moet zijn."
Maar zelfs een cijfer van
300.000 slachtoffers kan in Kro
atië niet worden genoemd,
meent Dr. Moma Pavlovic. „Als
onze Kroatische collega's dat
cijfer accepteerden, zouden ze
namelijk in eigen land als anti-
Kroatisch worden beschouwd."
GPD
heester
muur
rijder
holte
omslag
ieder
vlinder
zang
spel
soms
doek
T
y
1
wapen
bij
woord
hand
vat
ver
dienste
gedwee
5
gelofte
3
werkelijk
bede
groente
huis
vroeger
gevange
T
deel v.e
etmaal
nis
kegel
vrouw,
water
geest
4
achter
T
2
insect
grappen
maker
loof
boom
In dit diagram is een woord van 12 letters verstopt.
Het is te vinden door, beginnend bij het vakje met
de stip, telkens een vakje naar links, rechts, onder,
boven of diagonaal te verspringen. Elke letter wordt
één keer gebruikt. Hoe luidt het zoekwoord?
Horizontaal:
4. Voor een figurant is er wei
nig behang (8); 6. Via deze
route is de aanvoerder ver
dwenen (8); 8. Zonder kinde
ren zouden ze het niet zijn (6);
9. Die vrouw is een stuk (4);
10. Zonder Pieter in Rome (4)
Verticaal:
1. Wedden dat deze muziek
super is? (4); 2. Honden moe
ten ervan kuchen (9); 3. Op
grote afstand heiligen voor
meer ruimte (8); 5. Die drijver
zit in het schip (5); 7. Kan
vader het niet meer zeggen?
(3).
Oplossingen van woensdag
Citaat:
Graan, ploeg, graat, kaftan, prauw, wreed, stolp, brons, brand, banket, spuit,
manna, gleuf, schip. Het citaat is van William Hazlitt: "We praten weinig, als we
niet over onszelf praten".
Crypto-overlapper:
Horizontaal: 4. Tuiten; 5. bandage; 7. rondo, 9. panel; 10. afmaker.
Verticaal: 1. Stralen; 2. ridderlijk; 3. zeug; 6. hopla; 8. Noor.
Toen Tom Poes de volgende morgen bij Bommelstein
kwam, zag hij dat heer Bommels belangstelling toch wel
een beetje was gewekt. Ilij stond bij de Oude Schicht en
wees trots op een verrekijker en een fototoestel, die hij aan
riemen om de nek droeg. „Dit is de uitrusting die bij deze
sport hoort", legde hij uit. „Ik heb mij nog eens in dat arti
kel van je verdiept, en ik heb ontdekt, dat het wel gekleed is
om vogels gade te slaan. Vooral een banjervogel; ik wist
niet, dat die echt bestond. Hij moet erg groot zijn, las ik, en
als ik hem gevoelig op de plaat leg, is dat wel iets. Het is nog
nooit gebeurd, bedoel ik."
Terwijl hij zo sprak, was Joost genaderd met een picknick
mand, die hij zorgzaam in de bagageruimte plaatste. „Dit
is alles, met uw welnemen", sprak de trouwe knecht. „Een
eenvoudige maaltijd voor u en de jongeheer, vogelzaad en
zonnepitten voor het wild, en wonderolie voor de auto. Al
les wat u had voorgeschreven, als u mij wilt verschonen."
„Mooi", zei heer Ollie. „Dan stel ik voor om meteen te ver
trekken. Deze winterdagen zijn maar kort, en ik moet goed
licht hebben om te kunnen schieten, als je begrijpt wat ik
bedoel. Stap in, jonge vriend."
Dat deed Tom Poes, en even later snorde het voertuig in de
richting van de bergen, die hun zwarte pieken grimmig in
de grauwe lucht staken.
JEWEET TOCH
DAT IEDEREEN
ALTIJD ZEGT DAT
JE DE DAG NOET
PLUKKEN
Dit gerecht kan ook als een gerecht bij
de brunch en als hoofdgerecht voor
een koude lunch of souper worden opge
diend. Daarnaast kan de zalm als een
appetizer, als een quenelle of op een toast
je, of zomaar bij een glas koele champag
ne of een droge witte wijn worden gege
ven.
Voor 4 voorgerechten: 150 g verse zalmfi
let; 150 g gerookte zalmfilet, in blokjes ge
sneden; 2 112 dl droge witte wijn, zoals Pi-
not Blanc (Elzas); 1 visbouillontablet; 2
takjes bladselderij, grof gehakt; 2 takjes
(blad)peterselie, grof gehakt; 1 kleine ui,
grof gesnipperd, 150 g boter op kamer
temperatuur; 2 eetl. crème fraïche; 2
theel. ragfijn gehakte dille; 1 bosuitje, met
veel groen, ragfijn gehakt of gesneden;
(zee)zout, witte peper uit de molen.
Breng de wijn en dezelfde hoeveelheid
water aan de kook. Laat het bouillontablet
er in oplossen. Voeg bladpeterselie, blad
selderij en ui toe. Houd 10 minuten tegen
de kook aan. Zeef de bouillon en breng de
ze opnieuw aan de kook. Spoel de verse
zalm onder stromend koud water. Leg de
zalm in de bouillon en houd alles 7 - 8 mi
nuten tegen de kook aan. Neem de pan van
de warmtebron en laat de zalm in de bouil
lon koud worden. Laat 50 g boter in een
pannetje met dikke bodem smelten en
wacht tot zich een flinke schuimlaag op de
boter heeft gevormd. Neem de pan van de
warmtebron en laat het staan tot de
schuimlaag naar de bodem van het pan
netje is gezakt. Schenk het heldere boter-
vet in een hittebestendig kommetje. Houd
de boter vloeibaar door het kommetje in
Zeeland: Buienkans
Hoewel de zon de komende dagen Door: Jordi B
regelmatig schijnt, is er geen reden
tot juichen. Want een lagedrukgebied met een voorkeur voorde
Noordzee veroorzaakt van tijd tot tijd ook buien in Zeeland. Heti,
dus wisselvallig, maar niet koud. Voorlopig blijven de temperate
ren boven de seizoensnorm uitkomen. Vanmiddag wordt het
landinwaarts nog 20 graden, aan de stranden 17 graden. De wimi
gaat uit het zuidwesten waaien en is matig, rond kracht 3. Het is
vrijwel overal droog en de zon schijnt wazig door de wolkenvel
den heen. Later vandaag neemt de kans op een regen- of
onweersbui vanuit het oosten wederom toe. Vannacht hebbenw
dan een mengelmoes van veel wolken, een enkele opklaring en
een bui. Verder kan tijdens een langdurende opklaring mist ont
staan, want de lucht is en blijft vochtig. De temperatuur zakt naai
een graad of 13. De landelijke fietsdag morgen levert vrijwel het
zelfde weer als vandaag op. Dus de zon schijnt af en toe, maar
daarnaast blijft de kans op een enkele bui bestaan. Veel buien
worden niet voorzien, zodat
de regenkleding tijdens de
fietstochten niet vaak aan
hoeft. Het wordt in de middag
een graad of 17. Deze waarde
strookt met het langjarig
gemiddelde voor de tijd van
het jaar. De zuidwestenwind
trekt aan naar matig, kracht 4.
De eentonigheid in de weer-
berichtgeving slaat toe, want
ook zondag verloopt geva
rieerd met enkele perioden
met zon en vooral in de mid
dag mogelijk een paar buien.
De temperatuur stijgt naar
zo'n 18 graden. Na het week
einde gaat het harder waaien
en kunnen meer buien
Zeeland bereiken.
Enkele buien
Zi
H ■■pi
ITIFzo^
■E
Vooruitzichten
weer
zaterdag
fik
zondag
a»
maandag
fik
dinsdag
fik
vrijdag
onder 21,21
zaterdag
op 5.59
max.
min.
wind
17°
12°
ZW 4
18°
10°
ZW 4
18°
11°
ZW 5
V
10°
ZW 5
Maan
vrijdag
onder 19.04
zaterdag
op 5.49
Zon
i) Toonder Studio's
Nautisch bericht
Er waait een matige zuidwestenwind, kracht 3 en op zee kracht
Het zicht is matig. De temperatuur van het kustwater ligt rond
11 graden. De kansen op mist en onweer zijn vrij groot.
Waterstanden
VRIJDAG
10 MEI
Vlissingen
Terneuzen
Cadzand
Roompot Buiten
Roompot Binnen
Zierikzee
Krammersl. West
Hansweert
Stavenisse/Yers.
ZATERDAG
11 MEI
Vlissingen
Terneuzen
Cadzand
Roompot Buiten
Roompot Binnen
Zierikzee
Krammersl. West
Hansweert
Stavenisse/Yers.
Hoog
uur cm
01.57 190
02.16 215
01.29 182
02.05 138
03.05 117
03.25 137
03.14 149
02.46 228
03.26 144
Hoog
uur cm
02.26 204
02.45 230
02.01 197
02.29 149
03.45 123
03.55 144
04.07 156
03.20 242
04.06 151
water
14.16 211
14.38 237
13.55 203
14.19 161
15.30 133
15.45 155
15.50 169
15.10 251
15.45 163
water
uur cm
14.48 222
15.06 247
14.21 214
14.45 167
15.59 137
16.15 159
16.26 173
15.38 260
16.19 168
Laag water
uur cm uur
08.15 197 20.25
08.38 207 20.52
07.56 189 19.59
08.04 149 20.19
09.05 136 21.35
09.25 154 21.40
09.25 159 21.40
09.06 222 21.16
09.25 156 21.34
Laag water
uur cm uur
08.45 202 21.01
09.12 21221.26
08.26 195 20.35
08.46 150 20.49
09.50 135 21.55
10.00 154 22.15
09.55 158 22.16
09.38 228 21.50
10.00 155 22.26
180
190
173
131
118
134
141
207
137
182
137
120
139
144
216
140
door Bill Watterson
LL
H Hogedrukgebied
O
lichte sneeuw
matige sneeuw
zware sneeuw
lichte regen
matige regen
zware regen
V» «I
Europa: Zon en buien
Hans Belterman
een pannetje te plaatsten waar water net
onder het kookpunt wordt gehouden. Ver
deel de koude zalm in kleine stukjes en doe
ze in de mengkom van de keukenmachine
waarin het grote snij- of sikkelmes is ge
plaatst. Voeg de gerookte zalm en 100
gram boter toe. Meng tot een vrij gladde
massa. Voeg crème fraïche, dille en bosui
en naarsmaakzouten pepertoe en laat de
machine nog enkele seconden draaien.
Verdeel de zalmmassa over 4 (souf-
flé-)potjes. Schep er vervolgens 1 eetlepel
geklaarde boter op. Dek de potjes lucht
dicht af met aluminiumfolie en een elas
tiekje tot ze opgedient worden.
Presentatie: plaats de potjes op borden.
Leg er een of meer sneetjes licht geroos
terd witbrood en/of watercrackers bij.
VERWACHTING VOOR VRIJDAGMIDDAG 10 MEI»»
Frankrijk en het midden van Europa hebben vandaag te maken
met buien, die hier en daar zwaar kunnen zijn. Het oosten haalt
nog 20 tot 22 graden, elders koelt het een paar graden af. In
zuiden van Spanje en Portugal wordt het beter: daar breekt
zon vaker door en verdwijnen de buien. Het kwik stijgt naar
23 graden. Het zonnige, zomerse weer in landen als Polen en
Roemenië houdt aan. In de loop ven de dag zou er in de warms
lucht wel een lokale (onweer)bui kunnen ontstaan. Met uitzondf
ring van het uiterste noorden heeft Scandinavië vandaag droog
weer en de zon schijnt volop. Het wordt in het zuiden van
Zweden en in Denemarken plaatselijk 22 of 23 graden
i haalt.
In he:
kt de 1
ar roi4
Het monument voor de slachtoffers van het kamp in Jasenovac, het Auschwitz van de Balkan.
foto Hrvoje Knez/GPD
WIE HEEFT ER NU TIJD
VOOR DIE ONZIN! IK BEN
EEN DRUK MANIK HEB
DINGEN TE DOEN! HET
LAAT5TE WAT
IK NODIG HEB
IK BEN BLIJ DAT JE TIJD
VRIJ KON NAKEN VOOR DIT
VERHELDERENDE GESPREK. J
ACH NOU, IK NOET
ER EEN EIND AAN
BREIEN, NIJN
FAVORIETE
PROGRANNA
BEGINT ZO.
NOU, IK HEB VANOCHTEND
BLOENEN GEPLUKT. HXKS
AAK.' ZE STONKEN OOK
NOG! HET WAS DENEEST j
NONDAINE ERVARING I
DIE IK OOIT GEHAD HEB! f
