Woonwagen verrijkt buurt
PZC
H
GaleRichel jubileert met Jan Bruens
Provincie akkoord
met regelmatige
jacht damherten
Muziek voor ingewijden en
bakvistrekkers op Klomppop
ZMF kritisch
over campagne
imago Zeeland
kunst cultuur
r I itAJz mm
ELICHT
Honkvast
En Passant
zet kunst in
Goese etalages
vrijdag 10 mei 2002
door Rinus Antonisse
GOES - De Zeeuwse Milieu Fe
deratie (ZMF) staat kritisch te
genover de provinciale promo
tiecampagne Wonen en werken
in Zeeland. De vereniging
vraagt zich af hoe zo'n actie zich
verhoudt tot de voorgenomen
aanwijzing van Zeeland (en
Goeree-Overflakkee) tot Natio
naal Landschap.
De ZMF vreest dat rust, ruimte
en prachtige vergezichten onder
druk komen te staan door de
campagne. ,,Wat betekent de
campagne voor de bedrijvig
heid, welke druk wordt gelegd
op de schaarse ruimte en de be
staande en nieuwe woning
bouwlocaties?"
Aanwijzing van Zeeland tot Na
tionaal Landschap is opgeno
men in de Vijfde Nota voor de
Ruimtelijke Ordening. Door het
aftreden van het kabinet-Kok is
de aanvaarding van de nota
door de Tweede Kamer op een
laag pitje komen te staan, maar
algemeen is de verwachting dat
invoering van nationale land
schappen er te zijner tijd toch
komt.
De milieufederatie wil zelf idee-
en aandragen voor de inrichting
van Zeeland als Nationaal
Landschap. Vraagpunten zijn
onder meer: kleine lokale be
drijfsterreinen of regionale be
drijventerreinen; wat te doen
met intensieve teelten als de
bollenteelt (Zeeuws-Vlaande
ren is aangeduid als geschikt ge
bied daarvoor); hoe om te gaan
met schaalvergroting in de
landbouw; uitbreidingrecreatie
voor kwaliteitsverbetering en
het permanent bewonen van re
creatiewoningen
Op dinsdag 14 mei praat de
ZMF met de leden over de invul
ling van het Nationaal Land
schap. Die bijeenkomst heeft
het motto 'geef kleur aan het
Nationaal Landschap van de
Delta'. Daarbij komen ook de
effecten van de promotiecam
pagne aan de orde. Gedeputeer
de G. de Kok zet de mening van
de provincie uiteen. G. van Zon
neveld, hoofd groene ruimte van
de ZMF, vertelt welke ideeën bij
de milieufederatie leven. De bij
eenkomst begint om 20.30 uur
in hotel Terminus te Goes.
door Jacques Cats
Het zijn de woonwagenkampjes van
vroeger niet meer. Dat waren eer
tijds verzamelingen meer of minder
moderne varianten op het onderkomen
van Pipo de clown. Er op berekend om
er zo mee weg te kunnen, want je bent
reiziger of je bent het niet.
Nieuwgebouwde woonwagens zien er
steeds minder als zodanig uit. Ze zijn
groter en hoger, ogen honkvaster dan
ooit en hebben de uitstraling van een uit
de kluiten gewassen bungalow. Het eni
ge dat opvalt, is dat de voordeurdrem
pel niet aansluit op de begane grond;
maar op ongeveer een meter hoogte zit.
Dat komt omdat de bouwsels rusten op
gelaste stalen onderstellen die, al naar
gelang de omvang van het object, zijn
voorzien van acht, twaalf of desnoods
zestien wielen op luchtbanden. Een
muurtje ter camouflering er omheen en
je zou zweren dat daar een traditioneel
gebouwde woning op een terpje staat.
Nu de constructies zo permanent ogen,
is dat aanleiding tot misverstanden.
Passanten nemen wenkbrauwfronsend
kennis van de nieuwe optrekken in de
kampen. Of dat zomaar mag, zie je ze
denken?
„Ja, dat mag"zegt de Middelburgse ge
meenteambtenaar R. Kwekkeboom
over een situatie aan de Beneluxlaan.
„Pei'manente woningen bouwen op
zo'n terrein is niet toegestaan, maar
zo'n bungalowachtig iets wat ver
plaatsbaar is, kan weer wel."
Het Rijk vindt het, zo vertaalt Kwekke
boom even in eigen woorden, niet
onlogisch dat er in principe ook op
woonwagencentra gebouwd mag wor
den. Middelburg behoort tot de ge
meenten waar men zover nog niet wil
gaan. „Wij vinden het prima dat men
sen in een huis willen gaan wonen, maar
dan moet men maar een woning ko
pen."
Passend
Aan de andere kant is er begrip dat de
traditionele woonwagen niet meer zo
van deze tijd is. „Dus wat dat betreft
willen we best kijken naar andere mo
gelijkheden. Per geval kijken we wat
passend is". Persoonlijk vindt Kwekke
boom zo'n bungalow-achtige construc
tie op wielen een stuk verzorgdere in
druk maken dan de aanblik van een
woonwagen. „Maar het is afhankelijk
van de plaats of de omgeving waar je
zoiets neerzet."
Het woonwagenschap, een gemeen
schappelijk orgaan dat namens een
Schijn bedriegt: dit bouwsel aan de Middelburgse Beneluxlaan is geen traditionele woning.
aantal gemeenten woonwagenlocaties
beheert, ziet de ontwikkelingen met
gemengde gevoelens aan. „Dit heeft in
feite niets meer met standplaatsen voor
woonwagens te maken", vindt voorzit
ter D.J. van der Zaag, „Zo wordt het
eerder een soort dorpsuitlegwijk. Dat
kan niet de bedoeling zijn." Het schap
probeexi; de gemeenten ervan te door
dringen om een terughoudend beleid te
voeren. Door niet aan één en dezelfde
persoon twee standplaatsen te verhu
ren, kan al worden voorkomen dat er
zulke grote bouwsels ontstaan.
Het in mobiele bungalow- en chalet-
bouw gespecialiseerde bedrijf WWM
Nederland BV uit Roosendaal is de le
verancier van een onderkomen uit vier
delen dat in Middelburg in één dag in
Middelburg wordt opgetrokken. Het
Roosendaalse bedrijf heeft het druk
met opdrachten van woonwagenbewo
ners die wat royaler willen zitten en
daar óok voor in de buidel wensen te
tasten. „Want wat daar in Middelburg
staat, kost kaal al iets van tweeënhalve
ton. Guldens, welteverstaan."
De opdrachtgevers hebben één voorna
me wens: als ik volgende week weg wil,
moet ik die bouw zo kunnen laten ver
plaatsen. Aad van Buitenen van WWM
moet er wel om lachenZe noemen zich
reizigers, maar wij reizen meer dan zij.
Ze zijn zo honkvast als maar kan als ze
eenmaal op een plek staan en de familie
om zich heen hebben".
Middelburger Frans van Wezel is dik in
zijn nopjes met zijn woonwagenhuis.
Van Wezel woont aanzienlijk ruimer
dan zijn ouders, die als naaste buren in
een overigens luxe uitgevoerde uitge-
foto Dirk-Jan Gjeltema
bouwde wagen huizen. Zijn woonka
mer met open keuken meet acht bij
veertien meter. „De leverancier heeft ze
nog groter", weet hij. „Dat loopt op tot
achttien bij acht meter." Boven zijn er
drie slaapkamers.
Het gaat hier om een complete hout
bouw met een extreme toepassing van
kunststoffen. Bouwvakkers die in de
buurt aan het werk waren, geloofden
hun ogen niet. Ze kwamen even voelen
of het toch geen echte stenen waren. Het
verwerkte materiaal biedt grote voor
delen. „Ik hoef nooit te schilderen",
stelt de Middelburger tevreden vast.
„Even de hogedrukreiniger erop en al
les is weer schoon".
In de tijd toen grote kampen tot kleine
eenhedenin woonwijken werden omge
vormd, was er veel commotie in de om
geving. Voorname klacht was dat wo
ningen minder waard zouden worden
met zo'n parkeerplaats vol woonwa
gens in de buurt. Van Wezel: „Dit is na
tuurlijk veel mooier", wijst hij op zijn
mobiele bungalow. „Dit is een verrij
king voor de buurt.
door Ernst Jan Rozendaal
AARDENBURG - De Aarden-
burgse galerie GaleRichel
viert het tienjarig bestaan in
een vernieuwde gedaante. Het
interieur, dat inclusief de gang
vier expositieruimten telt, is in
zacht groen en blauw opge
schilderd, passend bij de kleu
ren van de glas-in-lood ramen.
De achtergevel is opgeknapt
en de grote tuin - waar de
meer dan honderd beelden tel
lende expositie 'Zonovergoten
zomerzotheid' is ingericht - is
flink aangepakt. Galerie
houdster Wilma Richel is inge
nomen met haar belang
rijkste exposant: schilder/te
kenaar Jan Bruens. „We waren
al zes jaar bezig hem hier te
krijgen."
Tot en met zondag houdt Gale
Richel, dat eigenlijk beter een
kunstcentrum dan een galerie
kan worden genoemd, open
huis. Vandaag staan gedichten
centraal. Op twee plekken in
de tuin is een rij gedichten op
gehangen met het thema Zon
overgoten zomerzotheid. Mor
gen (16.00 uur) zingt Geert
Demeulemeester Leonard Co-
hen en zondag is het tijd voor
de maandelijkse salon (verder
elke eerste zondag van de
maand) met open podium en
jamsessie. Het zijn activiteiten
ter opluistering van de exposi
ties die tot en met 10 septem
ber in GaleRichel zijn te be
zichtigen.
In de zestig meter diepe tuin
staan beelden van de groep
beeldhouwers, keramisten en
glazeniers waarmee Richel de
afgelopen tien jaar heeft ge
werkt. „Af en toe valt er één af,
soms komt er één bij", zegt ze.
„Daardoor is het niveau de af
gelopen tien jaar gestaag op
geschroefd. Je moet zo'n groep
en de beeldentuin letterlijk de
gelegenheid geven te groeien.
Variatie
GaleRichel staat niet voor één
stijl, de variatie aan stijlen is
groot. Aan de beeldententoon
stelling hebben Lilly Rappel-
et, Marie-Jose van Bezey, Ma
rijke in de Bosch, Carmen
Smiet-Truckenbrot, Brigitte
en Hendrik Detimmerman,
Nicolien Kolmeyer, Gerdi
Zwaan, Henk Zwaan, Leny
Verschuuren-Hendriks, Dees
Verschuuren en Gerda Vande-
perre bijgedragen.
Laatstgenoemde leverde on
der meer schapen van kera
Een van de werken van schilder en tekenaar J an Bruens.
miek, toepasselijk voor een
beeldentuin die grenst aan de
enige boerderij in de kern Aar
denburg. „Hier staan ze in ke
ramiek en een paar meter ver
derop lopen ze in het echt",
zegt Richel. Ze vertelt hoe
mensen hun brood meenemen
om het op idyllische plekjes in
de tuin op te eten. „En de kin
deren in het dorp vragen: 'Mo
gen we nog' even in de sprook-
jestuin kijken?' Dan is het
geslaagd, hè?"
Kraakpand
Binnen hangen schilderijen en
tekeningen van Liz Rumburk,
Nestor Martens, Johan Loo-
tens, Johan Boussauw, Carine
Ramon, Frank Nobels, Mario
Detimmerman en Willy de
Vriend. Maar het belangrijkst
is de overzichtstentoonstel
ling Eye Sores van de Aarden-
burgse kunstenaar Jan Bru
ens. Hij spreekt van een 'te
gekke presentatie' waarmee
hij 'heel blij' is. „Ik heb overal
geëxposeerd, van kraakpand
en bejaardenhuis tot museum.
Wat zo goed is aan deze locatie,
behalve dat mijn werk hier
mooi hangt, is dat hier in een
seizoen achtduizend mensen
door de gang wandelen. Dat is
wel wat anders dan het pu
bliek dat een expositie van een
week of vier in een doorsnee
galerie bezoekt. De kans dat
veel mensen mijn werk hier
zien, is groot."
De technische perfectie van
Bruens' (kleur)tekeningen
verraden een uiterste toewij
ding. Uit zijn onderwerpen
blijkt betrokkenheid bij de
wereldpolitiek, maar net zo
foto Charles Strijd
goed bij het alledaagse leven
om de hoek. „Ik denk nooit na
over wat ik ga maken. Het toe
val speelt een belangrijke rol.
Ik kan niet anders dan alleen
mijn eigen talenten aanwen
den, ik pas ervoor om te maken
wat goed verkoopt. Daardoor
heb ik een soort gelofte van ar
moede afgelegd. Creativiteit
vind ik belangrijker dan mar
keting. Als kunstenaar kun je
het beste helemaal geen deel
hebben aan de verkoop van je
werk. Handjes schudden en
sociaal geaccepteerd worden
om je werk maar te verkopen,
dat is voor Jan Bruens te veel
gevraagd. Die komt niet zo
maar uit zijn werkkamer."
Zomerseizoen GaleRichel in Aar
denburg: t/m 10 september, dage-
lijk open van 13-18 uur.
door Naomi Voet
GOES - Voor de negende keer
wordt deze maand de jaarlijkse
expositie En Passant gehouden.
Kunstenaars uit Goes en om
streken tonen hun werk in de
etalages van 28 winkels in de
Goese binnenstad.
Stichting Goes En Passant heeft
dit jaar acht kunstenaars ge
vraagd om hun werk beschik
baar te stellen voor expositie.
Zowel kunstliefhebbers als toe
vallige voorbijgangers kunnen
in het winkelcentrum genieten
van hun werken. Winkels als
Hunkemöller en Bliek-Mode
hebben kunstvoorwerpen zoals
beelden en schildei'ijen tot eind
mei in hun etalage staan. Als af
sluiting van de kunstgalerie
wordt vanaf 7 juni in de Grote
Kerk in Goes een expositie ge
houden waar de kunstenaars
nog eens hun. werk tentoonstel
len. Zo kunnen mensen die geen
zin hebben om de hele stad te
doorkruisen op zoek naar
kunstwerken, alles nog eens sa
men zien.
In de etalages van Goes zijn on
der ander beeldhouwwerken
van brons en aluminium, kera
miek en schilderijen te zien. De
acht kunstenaars die dit jaar
mee doen zijn: Eduard Arutju-
nian, Jack Willemsen, Yvonne
Oyevaar, Ludmila Kalmaeva en
Frida van Overbeeke-Ver-
schuur uit Goes. Vervolgens uit
Wolphaartsdijk Ilse van Loo-
Remijn, Nelly Nelisse-Jumelet
uit Arnemuiden en Bella Hen-
driksen-Braham uit Kruisland.
Sprookjes
Er zijn schilderijen in allerlei
stijlen, afmetingen en kleurstel
lingen te bezichtigen. Zo zijn er
de abstracte schilderijen van
Van Loo-Remijn en via sprook
jes op doek combineert de Rus
sische Kalmaeva fantasie en
werkelij kh eidWillemsen expo
seert metalen sculpturen van
roestvrij staal en Van Over-
beeke-Verschuur vervaardigt
haar beelden uit aluminium en
brons en houdt zich verder bezig
met keramiek. Oyevaar maakt
beelden van speksteen, albast
en serpetijn.
Voor mensen die gericht de
kunst willen bekijken is er een
wandelroute langs werk van al
le kunstenaars uitgezet. De
kunstenaars van de expositie
En Passant werken samen met
de Culturele Raad Goes en
Stichting Goes Promotie.
door Rinus Antonisse
MIDDELBURG - Het dagelijks
provinciebestuur gaat toestem
ming geven voor het regelmatig
afschieten van damherten in de
Manteling van Walcheren en de
Kop van Schouwen. Hoeveel
dieren er mogen worden ge
dood, zal steeds opnieuw wor
den bepaald. De jacht moet er
voor zorgen dat de omvang van
de twee groepen damherten be
perkt blijft.
In de conceptnota Faunabeleid
Zeeland hakt het dagelijks pro
vinciebestuur na lang wikken
en wegen de knoop door.
De damherten, die in Nederland
worden gerekend onder de
zeldzame en bedi-eigde zoogdie
ren, mogen in de Manteling en
de Schouwse Westhoek blijven.
Maar om overmatige schade aan
landbouwgewassen en natuur
te voorkomen, moet er wel voor
gezorcl worden dat de populatie
niet al te ver doorgroeit.
Zowel in de Manteling als de
Westhoek zijn de damherten -
die in Nederland sinds 1500 in
de vrije natuur rondlopen - daar
min of meer per ongeluk te
rechtgekomen. Het zijn uit par
ken los gelaten exemplaren, die
zich in de duingebieden prima
thuis voelen.
Omdat de Manteling en de
Westhoek beschermde natuur
monumenten zijn, is jacht er
sinds half jaren negentig verbo
den. Daardoor kon het aantal
damherten gestaag toenemen.
Boomgaarden
D at zorgt voor problemenaldus
het dagelijks provinciebestuur.
De reeën worden vei'drongen en
de plantengi'oei ondervindt na
delige gevolgen (overbegrazing
en beperking van struweel- en
bosgroei). In de winter is er in de
duinen te weinig geschikt voed
sel, waardoor de damherten uit
wijken naai' de akkei's en boom-
gaai'den. De eigenaar van die
gewassen ondei-vinden daar
schade van.
Ook neemt het risico op ver
keersongelukken toe. „Dit bete
kent dat verdere gi*oei moet
woi'den vooi'komen en dat daar
toe regulatie van de damherte-
populatie nodig is", stellen
deputeex-de Staten,
Met hoorbare behoedzaam!^;
wil gedeputeerde G. de Kok (re'
tuurbescherming) na enig aan-
dringen wel erkennen dat onde
de term 'regulatie' in helder Kt-
derlands vei'staan moet worden
het doodschieten van damher
ten. Het zal dan niet bij één fijn.
ke jachtpartij blijven. Er
immers jaarlijks aanwas i
van het aantal herten. Duszale
ook jaarlijks worden bekeke
hoeveel diex'en er moeten wc:
den gedood, zegt De Kok.
Evenwichtig
Er wordt gestreefd naar ee
evenwichtig samengesteld
groep in zowel Manteling
Westhoek. Dat wil zeggen: i
een goede verhouding tusse
mannetjes en vrouwtjes en ee:
gevax-ieerde leef tij dsopbom
Daarnaast zijn buiten de twe:
natuurgebieden maatregel!:
nodig om ovexiast en schaó
binnen de perken te houden,:
als het afrasteren van kwetsbi
re teelten en een schadei'egelir,
of beheei'svergoeding. Hiervoe
wordt bij het Faunafonds
geklopt.
Het dagelijks provinciebestuu
wil ook vooi'komen dat de dan
heiden zich eldei's in Zeeuws
natuurgebieden vestigen,
nen daai'voor zijn de onbekend
heid over het beschikbaar
van voldoende geschikt lee
bied en te vex'wachten probïe
men met verkeersveiligheid t
landbouwschade. Zonodig z>
ook hier afschieten uitkom?
moeten bieden.
Ganzen
Behalve de damhexden moeiej
ook de gi'auwe ganzen rekeninJ
houden met bejaging. Het gaa.;
dan niet om de tx-ekkende o:
overwinterende vogels, maa
om ganzen die hier het hele jaa:
verblijven en ook broeden. Eris
spi-ake van toenemende land
bouwschade en daarom word;
een ongebi'eidelde groei van ik
populatie ongewenst geacht
meent de provincie.
door Esme Soesman
OVEZANDE - Op gang komen
met onder meer de Utrechtse
formatie Spoiler. Om vervol
gens, inclusief Spoilerzanger
Jascha van Roij, te luisteren
naar de krachtige stem van
Fools Fatal-zanger Jean Pierre
Schrijver. De 22e editie van
Klomppop in Ovezande beleef
de gisteren een krachtig begin.
Door omstandigheden niet met
United Fox-ces, zoals beloofd,
maar met de inderhaast opge
trommelde Schouwse band
PuK. Aansluitend Backlash en
Spoiler, een heavy rockgroep
die deze zomer Utrecht verruilt
voor een tour in Duitsland, Na
de ovei'stap te hebben gemaakt
van cover's naai- eigen werk
kwam Suburban Records om de
hoek kij ken. Met het album Mud
'N Glitter als resultaat.
Speedkings
Tei'wijl de muziek van Spoiler
krachtig door de vi'oege Hemel-
vaax-tsmiddag breekt, begint in
de aangrenzende tent bijna aan
sluitend het opti'eden van de
Zeeuwse band Speedkings, Na
optredens in de eigen thuishon-
ken (Brog'um en 't Beest) is
Klomppop het eei'ste grote festi
val die de bandleden van Speed
kings aandoen. Beginnende en
al doorgebi'oken bands. Muziek
voor ingewijden en 'bakvistrek
kers'. Ongeacht herkomst en
reikwijdte van de optredende
gi'oepen en publieks drukte
blijft het sfeertje op Klomppop
er één van ons kent ons. Niet in
de laatste plaats door het leger
tje van 110 vi'ijwilligei's. Zeker
een week rondom het evene
ment is de organisatie druk
doende de tenten en toiletcon
tainer - dit jaar gloednieuwe
voorzieningen - op te bouwen en
af te breken.
Een dikke honderdvijftig ar
tiesten en gasten met aanhang
lopen het festivalteri'ein in de
loop van de dag - en nacht - op
en af. Achter de schermen wordt
hai'd gewerkt om de organisatie
draaiende te houden. Op de val-
ï'eep moest man-van-het-eer-
ste-uur Ad Boonman en de rest
van de oi'ganisatoi'en nog aan de
slag om het pi'ogramma te ver
volmaken. Door een gebroken
pols van de di'ummer van Uni
ted Foi'ces moest deze aftrapper
van de dag afhaken. De
Schouwse formatie PuK kwam
op de proppen als nieuwe festi
val opener
Ook Luie Hond, één van oü
hoofdattracties, moest - vanwe-l
ge de gezondhei d van één vandd
bandleden - van het program®
worden geschrapt. Van Katoec
verklaarde zich bereid in te val
len, maar had diezelfde dagmis
een optreden te doen. De Engel
se band Amor, voor Klomppop-
gangei's inmiddels een bekends
weixl zodoende naar een late
tijdstip vei'schoven. Na 22 jaa.'
organisatie draait Boonman
zijn hand niet meer voor dit
soox-t onverwachtse gebeurte
nissen om. Ook het publiek liet
zich door de wijzigingen nie
van haar stuk brengen. Zot
duizend bezoekers streken, nielj
name tegen de avond, op hetfes-
tivalterrein neer.
Rebba The Loon
In totaal veertien bands lietenm
Ovezande van zich hoi'en. Rel1;
ba The Loon, eerder
met de titel 'beste live-band van
Zeeland', oogstte veel succes
Enthousiasme was er ook voor
de jongens van Di-Rect, die uren
voor hun opti'eden hun opwach
ting op Klomppop al maakten
Dat betekende dat zij, behalve
optreden, ook nog tijd hadder
voor het uitdelen van hun hand
tekening.
foto Willem Mierasj
Fools Fatal-zanger Jean Pierre Schrijver in actie.
