Steno sneuvelt in pc-strijdperk
m's'
SL
O
O
recept
Kipfilets a 1'orange
het weer
Zeeland: Regen en wind
Aloude secretaresse heeft nieuwe taak en vaak nieuwe naam
puzzel
Tom Poes en de Erfpachter
Casper Hobbes
De secretaresse werkt nog steeds in vrijwel alle kantoren en
bedrijven. Maar haar taken zijn drastisch veranderd. De 'offi
ce assistent' schrijft geen steno meer. Net zo min als de steno
grafen in de Tweede Kamer. Ook voor hen is vaardigheid in
het kortschrift geen voorwaarde meer.
H Hogedrukgebied
O
zonnig
lichte sneeuw
matige sneeuw
A A
Koufront
a,
licht bewolkt
zware sneeuw
lichte regen
matige regen
!yf onweer
Warmlefront
hagel
zt\A
zwaar bewolkt
Samengesteld front
~'*WL
zware regen
Isobaar
Vooruitzichten
woensdag
donderdag
vrijdag
zaterdag
weer
max.
16°
15°
15°
15°
min.
12°
9C
9°
8°
wind
ZW 6
W 3
NW 4
NW 4
Zon
dinsdag
onder 21.05
woensdag
op 6.17
Maan..
onder 8.13
woensdag
op 1.35
Op elke verticale regel dient een woord van vier een van vijf en een van zes let
ters te worden ingevuld. Het woord van vijf letters bestaat uit de letters van het
voorgaande woord plus 1, het woord van zes letters bestaat uit de vijf letters
van het voorgaande woord plus 1. Als de hele puzzel juist is ingevuld, vormen
de letters op de vet omlijnde regel een woord.
1. Autoped - trottoir - affiche; 2. doctrine - kweker - schriftteken; 3. niet één - hemel
geest - Europese taal; 4. rivier in Duitsland - voorzetsel - ovaal; 5. voldoende
gekookt - visbeentje - borg; 6. schaakstuk - ranonkelachtig plantengeslacht -
mening; 7. gaard - uitspreken - uit elkaar; 8. toespraak - dierlijk product - drijfijzer; 9.
insect - schmink - uitgewekene; 10. zoom - gissen - woedend.
Horizontaal:
4. Met die losbol loopt het
gemakkelijk fout af (8); 6. Dat
water is in beweging (8); 8. De
inhoud van kannen en kruiken
(6); 9. Wordt bespeeld door
een militair (4); 10. Voor niets
met je neus in de wind (4).
Verticaal:
1. Bij een staking ligt de zaak
er ordinair bij (4); 2. Vissen
zijn duur (9); 3. Een kleine bij
drage voor de bouw (8); 5.
Voor ons allemaal, ook als er
één bijkomt (5); 7. Die vis
hangt als los zand aan elkaar
(3).
Oplossingen van gisteren:
Horizontaal: 1. Gent; 4. orde; 7. aarde; 9, ik; 11. koe; 12. va; 13. Eos; 15. gen; 16.
fris; 18. gard; 19. a la; 20. Saar; 22. soes; 25. tas; 27. set; 28. en; 29. ooi; 31. ra; 32.
gebed; 34. nier; 35. leed.
Verticaal: 1. Grief; 2. na; 3. tak; 4. ode; 5. re; 6. eland; 8. roe; 10. korhaan; 12. ver
keer; 14. si; 15. ga; 17. sar; 18. gas; 20. steen; 21. as; 23. os; 24. stand; 26. rob; 29.
oer; 30. iel; 32. ge; 33. de.
Cryptogram:
Horizontaal: 4. Pardon; 5. stomzat; 7. Essen; 9. hamer; 10. romance.
Verticaal: 1. Spotrijm; 2. bromberen; 3. hola; 6. schor; 8. stee.
„Ook dat nog", fluisterde heer Bommel. „M-met m-mij
1-loopt het af en wat d-doe'jij? S-sta je me b—bij in mijn
v-vreselijk uiteinde, dat nabij is? Nee, j-jij neemt j-je ont
slag. Het is mooi..." Joost schuifelde bedremmeld met zijn
voeten en wierp een blik naar buiten waar de echo's nog na
rommelden. Maar voordat hij iets kon zeggen, rende Tom
Poes, die zich al die tijd piekerend op de achtergrond ge
houden had, plotseling de gang door en verdween in de ka
mer. „Ik ben een sufferd!", riep hij. „Dat ik daar niet eerder
aan heb gedacht!" „W-wat bedoelt hij?", vroeg heer Ollie
zich af. Ilij maakte zich uit zijn verstarring los en slofte
achter Tom Poes aan. „Waar heb je niet eerder aan ge
dacht?" vervolgde hij vanuit de deuropening. „Heb je...
heb je een list bedacht, jonge vriend? Wat bedoel je, als je
begrijpt wat ik bedoel?" „Nogal wiedes", zei Tom Poes, die
op een stoel geklommen was om de oude kast open te ma
ken. „Ik bedoel Kwetals munt natuurlijk! Stom om daar
niet eerder aan te denken. Ik hoop dat het nog niet te laat
is." Intussen lag commissaris Bulle Bas niet ver van daar in
de sneeuw en trachtte zijn gedachten te verzamelen. „Mijn
plicht als politieman", mompelde hij met draaiende ogen,
„is duidelijk. Ook al ben ik alleen. Hier moet worden inge
grepen. Dat daar is geen heuvel. Het is een betogende mas
sa, die geweld pleegt."
Zoals de traditie wil presenteren de bak
kers vandaag tompoezen en veel ander
gebak met een oranjekleurige laag water-
of eiwitglazuur er op. Dat glazuur wordt
gemaakt met poedersuiker en water of ei
wit. Er worden kunstmatig verkregen
kleurstoffen en aroma's aan toegevoegd.
Ik heb mij er tot op de dag van vandaag aan
geërgerd. Met het gerecht van vandaag
houden we het eenvoudig: een borstfilet
van kip met sinaasappels die van nature al
oranjekleurig zijn.
Hoofdgerecht voor 4 personen:
4 enkele borstfilets van kip, samen ca. 500
gram; 2 - 3 (hand)sinaasappels; 2 eetl.
bloem, gezeefd; zout; witte peper uit de
molen; 1/2 theel. milde kerriepoeder; 1
mespuntje cayennepeper; 2 eetl. (zonne
bloemolie; 80 gram boter; 2 1/2 dl gevo
geltefond, uit potje; 4 eetl. likeur met si-
naasappelsmaak, zoals Cointreau; 1/2
eetl. limoen- of citroensap.
Schil de sinaasappelszo dik dat ook de wit
te onderhuid wordt weggenomen. Snijd
de partjes tussen de vliezen uit. Verwijder
eventueel aanwezige pitten. Vang de sap
pen die bij deze handelingen vrijkomen
op. Zeef het sap en houd het apart.
Schep in een diep bord bloem en wat zout,
peper, kerriepoeder en cayennepeper zo
luchtig mogelijk door elkaar. Maak de kip
filets droog met keukenpapier. Wentel ze
door het bloemmengsel. Schud overtolli
ge bloem eraf.
Verhit een koekenpan en laat de olie en 30
gram boterheetworden (leg de rest van de
boter op de koudste plek in de koelkast).
Wacht tot het schuim van de boter begint
weg te trekken. Temper de warmtebron.
Bak de kipfilets in 10 - 12 minuten aan
weerszijden goudbruin en volkomen gaar.
Neem de filets uit de pan en houd ze, bij
voorbeeld tussen voorverwarmde bor
den, warm. Verwijder de bakboter/olie uit
de pan. Blus de pan met 1 dl water. Laat al-
Hans Belterman
les zolang koken tot niet meer dan de helft
van het vocht is overgebleven. Schenk het
residu door een zeefje in een pannetje.
Voeg fond, sinaasappelsap en likeur toe.
Breng alles aan de kook. Voeg het limoen-
of citroensap toe en breng de saus op
smaak met wat zout en/of peper. Warm
hierna de sinaasappelpartjes even in de
saus op.
Presentatie: leg de borstfilets in het mid
den op voorverwarmde borden. Neem de
sinaasappelpartjes met een schuimspaan
uit de saus. Laat ze even uitlekken en schik
ze op en naast het kippenvlees. Breng de
resterende saus opnieuw aan de kook.
Klop de rest van de (koude) boter door de
saus. Neem tijdenshetkloppen het panne
tje van de warmtebron. Blijf zolang klop
pen tot de boter in de saus is opgenomen.
Schep de saus over de kipfilets en de si
naasappelpartjes. Geef er droog gekookte
rijst apart bij.
dinsdag 30 april 2002
In de landen rond de Middellandse Zee is het vandaag zonnig en
warm, terwijl in het noorden een strook met buien van west naar
oost loopt. Die buien beginnen op de Britse eilanden en lopen via
Duitsland en Polen naar Rusland. In Wit-Rusland regent het
vandaag langdurig en is tevens kans op onweer. In de regen-
gebieden wordt het maar circa 12 graden. Ook in het noorden
van Frankrijk is het regenachtig, maar in het zuiden blijft het
droog en schijnt de zon bij circa 23 graden. De meest uitbundige
zonneschijn treffen we aan in het zuiden van Spanje, waar de
temperatuur oploopt tot lokaal 30 graden. Ook in Italië is het zeer
zonnig en het kwik ligt overal boven 20 graden.
door Paul Houkes
Ze hebben er nog wel een paar
in de kaartenbak bij Schoe-
vers: gepensioneerde leraren die
kunnen worden opgeroepen om
een cursus machineschrijven of
steno te geven. Maar in de prak
tijk wordt van hun diensten al
jaren geen gebruik meer ge
maakt. Schrijfmachines vind je
alleen nog in het museum. En
steno, daarvan weten al een he
leboel mensen niet eens meer
wat het fs. Want het snelle kort
schrift is dood, afgeschaft.
Toch was die snelheid precies
wat bataljons-adjudant A.W.
Groote rond 1897 voor ogen
had. Er waren wel meer van die
kortschrift-methoden, maar
niet één die specifiek op de Ne
derlandse taal was gebaseerd.
Groote, een beroepsmilitair die
zelf veel schreef, ontwikkelde
daarom een eigen systeem. Dat
was gebaseerd op een eenvoudig
principe: alle klinkers in een
woord worden geschreven als
een ophaaltje en alle medeklin
kers als een neerhaaltje. Zijn
methode vond snel ingang,
vooral toen in 1907 de eerste
Grootestenograaf in dienst
kwam bij de Staten-Generaal
en de Eerste en Tweede Kamer:
de latere minister Willem Drees.
Ook in kantoren werd de steno
grafische medewerker al snel
een gewone verschijning,
meestal in de persoon van een
secretaresse die zich had be
kwaamd in het snelschrift. Met
minimaal tweehonderd letter
grepen per minuut nam zij de
brieven op die de baas aan haar
dicteerde en met dezelfde snel
heid schreef ze mee aan een
woordelijk verslag van een ge
sprek of vergadering. De be
heersing van steno volgens het
systeem van Groote werd zelfs
een selectiecriterium. Een solli
citante diende in het Neder-
1 2 3
lands, het Frans, het Duits en
het Engels te kunnen stenogra
feren als ze voor een secretares
sefunctie in aanmerking wenste
te komen.
Adjudant Groote was niet de
enige die een kortschrift had
ontwikkeld. In ons land vonden
de veelal buitenlandse systemen
echter geen van alle veel aan
hangers. In de secretaresseop
leidingen lag de nadruk op het
systeem van Groote. Het insti
tuut Schoevers, dat in 1913
werd gesticht, legde zich vanaf
het eerste begin toe op het Ne
derlandse kortschrift, al werden
de cursisten daarnaast ook op
geleid in het schrijven van steno
in de vreemde talen.
Moeiteloos
Schoevers leidde in de loop der
jaren honderdduizenden voor
namelijk vrouwelijke studenten
op. Zij vonden moeiteloos hun
weg in het bedrijfsleven. Nog
steeds heeft het opleidingsinsti
tuut een enorme naamsbekend
heid. Wie aan een secretaresse
opleiding denkt, denkt vrijwel
automatisch 'Schoevers'.
Dat het kortschrift door de op
rukkende kantoorautomatise
ring onder druk kwam te staan,
was bij het instituut al een jaar
of tien geleden duidelijk. In die
periode werd beheersing van
steno nog wel vaak als eis ge
steld aan sollicitanten, maar in
de praktijk werd het kortschrift
op kantoor toen al vrijwel niet
meer gebruikt.
Ineke Schils, algemeen direc
teur van Schoevers: „Als je als
sollicitant steno in vier talen be
heerste, dan was dat een kwali
ficatie waaruit je stressbesten
digheid bleek, je taalgevoel en je
capaciteiten op het gebied van
snel en accuraat werken. Steno
kunnen schrijven werd dus
meer een selectiemiddel."
Een jaar of zes geleden viel defi
nitief het doek: de stenografie
Wie aan een secretaresseopleiding denkt, denkt vrijwel automatisch 'Schoevers'.
werd uit het opleidingspro
gramma gehaald. Niemand die
het meer wil gebruiken, in elk
geval niet onder de jonge garde.
De tekstverwerker, die nu bij de
manager zel'f op het bureau
staat en waarmee de meeste ba
zen hun eigen conceptbrieven
tikken; draaide het kortschrift
definitief de nek om. Zelfs in de
Tweede Kamer heeft men de eis
laten vallen dat stenografen
echt steno moeten beheersen.
Dat steno op kantoor uit de gra
tie is geraakt, komt vooral door
dat de taak van de secretaresse
zo sterk is veranderd. Schils:
„Het is een heel andere baan ge
worden. Het is nu veel meer ma
nagersondersteuning, organise
ren, coördineren. Ook het
niveau van de functie is veran
derd. Dat ligt veel hoger dan
vroeger, zeker op het gebied van
communicatie binnen het be
drijf en daarbuiten."
Vrij constant
Het aantal secretaresses in het
bedrijfsleven is nog steeds vrij
constant. Volgens Schoevers
zijn in Nederland rond de
165:000 secretariële medewer
kers werkzaam, die soms de
meest bizarre functiebenamin
gen hebben: persoonlijk assis
tent, management assistent, of
fice manager, desk manager of
toch nog gewoon secretaresse.
„Het kan best zijn dat je dat
aantal in de komende jaren wat
ziet afnemen, maar dat komt
dan vooral omdat zulke mede
werkers in een bedrijf door
schuiven en een andere plek in
de organisatie krijgen. Ze wor
den dan bijvoorbeeld stafmede
werker. Maar de noodzaak van
professionele ondersteuning
blijft, hoe dan ook. Kijk maar
naar fusieprocessen en reorga
nisaties: er worden soms hele af
delingen opgeheven, maar over
het algemeen blijven secretari
aatsmedewerkers bij zulke pro
cessen vrijwel buiten schot"
zegt Ineke Schils.
foto ANP
Ook de secretaresseopleiding is
flink aangepast. Het accent ligt
nu veel meer op het mede voor
bereiden van het beleid en op
het beïnvloeden en bewaken
van de informatie binnen de on
derneming. Ook de vorm van
het onderwijs is veranderd. De
ouderwetse dagopleiding van
Schoevers is er nog steeds, maar
daarnaast zijn er avondcursus
sen en een zogenoemde duale
opleiding, waarbij jonge men
sen vier dagen in een bedrijf
werken en een dag naar school
gaan. Schils: „Die vorm blijkt
een enorm succes te zijn: dat is
voor ons de opleiding van de
toekomst." GPD
Toonder Studio's
Europa: Tweedeling
De Zeeuwse Koninginnedagviering Door: Dennis Wilt
gaat helaas gepaard met regen en
een stevige zuidwestenwind. De eerste dagen van mei geven
slechts weinig verbetering. Tot donderdag blijft het wisselvallig
met veel wind en soms regen of een bui. Daarna wordt het droog
en krijgen we meer zon. Vanochtend is het al flink bewolkt met
misschien in de vroege ochtend nog heel even een flets zonnetje.
In de loop van de ochtend wordt de bewolking dikker en gaat er
regen vallen. Ook in de middag blijft het bewolkt met perioden
met regen. Er waait daarbij een vrij krachtige tot harde zuidwester.
De temperatuur komt op het zelfde niveau uit als vorig jaar, circa
14 graden, al hadden we toen ook zonnige perioden erbij.
Sinds 1949 hebben we slechts zeven maal te maken gehad met
grotendeels of geheel verregende Koninginnedagen.
Misschien dat 2002 aan dit rijtje toegevoegd kan gaan worden.
Tegen de avond activeert de regen en wordt het pas halverwege
de nacht droger. Het kwik daalt naar circa 12 graden aan zee en 10
graden verder landinwaarts.
Ook woensdag, de dag van
de arbeid, verloopt niet Regen en wind ;j3j'
geheel droog. Vooral in de J10'
middag kan er een enkele bui -v:
vallen. Wel is er meer ruimte !ZWT _12 -
voor de zon en wordt het 15 'èlÉsi
graden bij een aanhoudende Lj r
zuidwester. Na woensdag
neemt de wind af maar blijft 13:
een bui mogelijk bij 14 ,llT
graden en slechts een .ZW5| t
glimpje zon. Vanaf vrijdag j
j.2
komt de zon beter uit de verf
en blijft het vrijwel overal
droog. Met temperaturen van i I
16 graden achter de duinen l
wordt de tweede helft van de
meivakantie toch een stuk verwachting voor.
aangenamer.
Nautisch bericht
Aan zee is het regenachtig en er waait een harde zuidwester,
6 Beaufort. Het kwik blijft steken bij 13 graden.
Waterstanden
DINSDAG
Hoog
water
Laag
water
30 APRIL
uur
cm
uur
cm
uur
cm
uur
cm
Vlissingen
04.53
258
17.16
236
11.22
222
23.42
216
Terneuzen
05.08
285
17.36
261
11.52
232
Cadzand
04.25
253
16.52
229
11.02
217
23.15
210
Roompot Buiten
04.46
195
17.12
175
11.10
159
23.25
155
Roompot Binnen
06.31
150
18.50
135
00.04
130
12.46
136
Zierikzee
06.45
173
19.05
157
00.15
149
12.40
156
Krammersl. West
07.13
184
19.36
169
00.16
154
12.46
159
Hansweert
05.42
289
18.11
267
12.17
247
Stavenisse/Yers.
06.45
178
19.11
164
00.16
151
12.39
156
WOENSDAG
Hoog
water
Laag water
1 MEI
uur
cm
uur
cm
uur
cm uur
cm
Vlissingen
05.35
245
18.02
213
12.05
203 -----
Terneuzen
05.55
271
18.22
238
00.10
226 12.32
212
Cadzand
05.09
238
17.35
205
11.39
197 -----
Roompot Buiten
05.32
185
17.58
156
11.56
147
Roompot Binnen
07.16
147
19.31
126
01.05
136 13.14
128
Zierikzee
07.25
170
19.45
147
01.00
154 13.20
147
Krammersl. West
07.52
180
20.07
156
01.06
159 13.14
150
Hansweert
06.27
277
18.56
246
00.35
243 12.58
227
Stavenisse/Yers.
07.36
175
19.46
153
00.54
156 13.26
147
de vergadering van alle
stome heistes ophoepelen
15 hierbit geopend! eerste
tijger h0bbe5 zal 0n5
financieel rapport
föctfv1 pres en- f
TEREN. J
wachtue 1 dat zingen
hebben het ue aan het
asflo-clublied einq, \/an
niet gezongen^ vergade"
ring
kan niet. lje
hoeten het
protocol
VOLGEN! KIJK
op de agenda
staat dat oje
/het clublied
1 OP het eind
V zingen!
ik wil het
nu zingen.
door Bill Watterson
OHHOHH A5M00
BESTE CLUB OP AARD
HOU OP
ANARCHIST'
