Religie is cement samenleving
De lange wachtlijsten kosten levens
PZC
PZC
Rampscenario voor
hongerend Afrika
P7.C
GroenLinkse theoloog Harrewijn laakt visie politiek op godsdienst
30 april 1952
dinsdag 30 april 2002
De overheid moet meer
aandacht schenken aan de
rol van religie als bindend
element in de samenle
ving, betoogt Groen-
Links-Kamerlid en theo
loog Ab Harrewijn in zijn
boek Bijbel, Koran,
Grondwet.
door Mare Janssens
Eigenlijk had Ab Harrewijn,
die naast parlementariër
ook dominee in de Nederlands
Hervormde Kerk is, zijn boek
vorige week uitgebreid willen
presenteren. Maar de plotselin
ge val van het kabinet eiste alle
aandacht op.
„Kijk, bij het boek van Pim For-
tuyn was weliswaar veel ru
moer, maar het kabinet hield
stand. Mijn boek leidt direct tot
de val van het kabinet", grapt
hij. En met een beetje serieuze
ondertoon: „Je kunt wel een
oorzakelijk verband vinden. Als
alles wat ik schrijf wordt uitge
voerd, dan zou Paars direct ter
ziele zijn."
De twee paai-se kabinetten heb
ben nauwelijks oog voor de rol
van godsdienst in de samenle
ving, wil Harrewijn maar zeg
gen. Een grote tekortkoming,
maar ook wel weer begrijpelijk.
„Tot 1994 dicteerde het CDA
hoe er tegen godsdienst moest
worden aangekeken. De partij
had alleen oog voor de verzuilde
instituties en belangengroepe
ringen die niet meer van de men
sen zelf waren. Paars heeft zich
daar terecht van losgemaakt,
maar heeft van de weeromstuit
alle aandacht voor religie verlo
ren. Terwijl godsdienst een erg
belangrijke rol speelt in de sa
menleving."
Pgars' oogkleppen ten aanzien
van religie bleken onder meer
bij de ethische onderwerpen als
homohuwelijk en euthanasie.
„Ik heb me verbaasd over de on
handigheid waarmee het paarse
kabinet omsprong met de tegen
standers. Ze werden absoluut
niet serieus genomen." Maar
ook de kerken hebben slecht ge
opereerd, meent Harrewijn, die
zelf achter cle paarse plannen
stond. „Ze hebben zich op het
laatste moment nog voor een
partijpolitiek karretje laten
spannen. Het was veel beter ge
weest als er een discussie was
ontstaan over de kwaliteit van
het leven. Het is immers onzin
dat het leven pas kwaliteit
heeft, als je gezond bent."
Dialoog en discussie, zodat
mensen elkaar beter begrijpen.
Dat is de insteek van Harrewijn
bij zijn pleidooi voor meer aan
dacht voor religie. Vooral bij
ethische onderwerpen is dat van
groot belang. „De overheid
moet naar kerken en moskeeën
luisteren, omdat zij daarover
juist veel hebben nagedacht."
Dat betekent echter niet dat de
overheid hun ideeën ook moet
overnemen. „Het effect van zo'n
debat kan heel anders zijn."
Stimuleren
Draagvlak creëren is één doel
van een debat, maar de vrijzin
nige Harrewijn maakt er geen
geheim van dat hij ook op ande
re uitkomsten hoopt. Misschien
zullen de orthodoxe gemeen
schappen binnen de islam en het
christendom over hun eigen
ideeën aan het denken worden
gezet. „Een gesprek met ortho
doxe moslims over het homohu
welijk zal waarschijnlijk nooit
geleid hebben tot aanpassing
van de voorstellen. Maar het
had de discussie in die kring wel
kunnen stimuleren."
Het resultaat van een debat kan
nooit afgemeten worden aan de
mate waarin mensen het met el
kaar eens worden, vindt de par
lementariër. „Het effect kan
soms op totaal andere terreinen
liggen. Pax-adoxaal genoeg heeft
juist de euthanasiewetgeving
ook bij christenen ertoe geleid
dat zij meer aandacht kregen
voor palliatieve zorg."
Imams
De dialoog tussen godsdiensten
is voor het GroenLinks-Kamer-
lid zo belangrijk dat hij het zelfs
verplicht wil stellen. In zijn
boek pleit hij ervoor dat imams
op christelijke scholen een in
troductie geven over de islam,
terwijl dominees en pastoors
dat op de islamitische scholen
over het christendom moeten
doen. „Mochten reformatori
sche of islamitische scholen uit
eindelijk weigeren mee te wer
ken aan deze benadering van
ontmoeting en confrontatie,
dan wordt het tijd artikel 23 uit
de grondwet (over de vrijheid
van onderwijs, red.) te schrap
pen", voegt hij daaraan toe.
Leidt dit dwingende standpunt
na de arrogantie van het CDA en
die van Paars, niet tot de arro
gantie van Gx-oenlinks-Kamer-
lid Harrewijn? Hij erkent dat er
dwang in zijn voorstel zit, maar
staat daar voluit achter. „We
moeten met elkaar in één sa
menleving leven. Als je in het
ondexwijs al niet verplicht kunt
worden met elkaar kennis te
maken, waar dan wel? Ik ben de
vrijblijvendheid van de toleran
tie een beetje zat. Het is piima
als mensen hun eigen scholen
stichten en die in stand willen
houden. Maar het is toch niet te
veel gevraagd datje daar het ge
luid van andersdenken toelaat.
Het kan heel veel vooroordelen
ten opzichte van elkaar wegne
men. Vrijheid van onderwijs
mag niet verworden tot vrijheid
van isolement."
Staatssecretaris
Om de aandacht voor gods
dienst bij de overheid te bevor
deren, pleit Harrewijn voor een
staatssecretaris voor Gods
dienst en Ethiek. „Deze kan er
dan voor zorgen dat religie door
het hele beleid volop de aan
dacht krijgt. Hij moet dus niet
de geestelijke verzorging in het
leger en de gevangenissen bij de
ministers van Defensie en Justi
tie weghalen, maar hen juist sti
muleren die te bevorderen."
Mocht GroenLinks straks bij de
coalitiebesprekingen betrok
ken raken, dan moet zijn partij
dat van Harrewijn zeker in
brengen. „Met partijen als
PvdA, CDA en eventueel de
ChristenUnie, zal er ten aanzien
van religie een ander klimaat
aanbreken." GPD
doorWim Boogaart
Ik las in de PZC van 27 april
het commentaar en de repor
tage over de wachtlijstproble
matiek. De PZC is één van de
weinige media, die over de grens
kijken voor een oplossing van de
problemen in de zorg. Politiek
en media in het algemeen heb
ben last van de poldercultuur
onder het motto: kijk voor de
publieke systemen vooral niet
buiten de landsgrenzen en meen
dat de Nederlandse systematiek
de juiste is.
In alle landen van de wereld
krijgen mensen kanker of welke
'andere ziekte dan ook. Het
World Health Report 2000 geeft
'claar duidelijk een overzicht
van. Wie de Europese statistiek
over de zorg ziet doet een voor
Nederland dramatische ont
dekking. Nederland heeft ver
geleken met de andex'e Europese
landen per honderdduizend in
woners minder dan de helft van
het aantal specialistenDat is de
werkelijke oorzaak van de
wachtlijsten.
Dat er te weinig zorgverleners
"zijn, is geheel de verantwoorde
lijkheid van de politiek in het al
gemeen en van mevrouw Borst
als minister van Volksgezond
heid in het bijzonder. De oor
zaak van de wachtlijsten en de
enorme stijging van de ziekte
kosten is het niet-opleiden van
specialisten en ziekenverzor
genden. Om tot de opleiding me
dicijnen toegelaten te worden
moet men loten. Verder is er een
Nederlands onderonsje tussen
zorgverzekeraar en zorgverle
ner. Er is een Nederlands kartel
van zorgverzekeraars, waar
door er geen buitenlandse zorg
verzekeraar aan de bak komt.
Buitenlandse zorgverleners
worden vanwege budgetmatige
overwegingen vrijwel niet toe
gelaten.
lhefficiënte bijverschijnselen
'zijn de fusiedrang en de enorme
vergadercultuur in de zieken
huizen. Dat geeft constante or
ganisatorische veranderings
processen, waardoor er weer
minder tijd 'aan het bed' over
blijft. En het drijft de kosten
voor het totale proces op.
We hebben in Nederland geluk
kig een hoge levensstandaard.
Minister Borst liet dat een En-
gèls bureau uitzoeken. Dat
kwam met dezelfde conclusie
als WHO Health Report 2000,
dat vrij op het internet in te zien
is. We staan qua levensverwach
ting op de zestiende plaats.
Desalniettemin heeft de ge
In deze tabel zijn uit de
statistieken van Health in
the EU under the micro
scope 2000, de aantallen
specialisten voor general
surgery, gynaecology, car
diology en paediatrics bij
elkaar opgeteld. Zo gere
kend blijkt dat Nederland
per 100.000 inwoners
minder dan de helft van
het aantal specialisten
heeft dan de andere Euro
pese landen.
Aantal specialisten
per 100.000 inwoners
Gemiddeld 44,8
Griekenland (1998) 81,9
Duitsland (1995) 57,0
Luxemburg (1999) 47,5
Portugal (1998) 46,3
Spanje (1996) 45,9
België (1998) 43,8
Frankrijk (1999) 41,2
Finland (1999) 40,9
Oostenrijk (1998) 37,6
Denemarken (1998) 29,4
Nederland (1998) 21,6
De werkelijke oorzaak van de wachtlijsten ligt in het feit dat Nederland per honderdduizend inwoners de helft minder specialisten heeft
dan andere Europese landen, meent publicist Wim Boogaart. foto Rob Hirdes/GPD
zondheidszorg grote organisa
torische problemen.
Waarschijnlijk zijn door de
wachtlijsten en het gebrek aan
tijd van de specialisten al dui
zenden mensen omgekomen.
Om de ernst van het probleem
onder ogen te krijgen, moet de
politiek daar onderzoek naar
verrichten. Ik vind dat onmid
dellijk strenge en drastische
maatregelen genomen moeten
worden, om de zorg weer binnen
de Europese normen te kx-ijgen.
De blokkades op alle medische
opleidingen moeten vervallen.
Iedereen die dat wil moet aids of
ziekenverzorger kunnen wor
den. Er zijn dan niet gelijk méér
opleidingsplaatsen. Het zal nog
minstens 6 tot 10 jaar duren eer
er weer voldoende specialisten
zijn. Dit is dus een maatregel
voor de lange termijn.
Voor de korte termijn zou een
samenwerkingsverdrag (co-ca-
re) met België en Duitsland uit
komst kunnen bieden. Zo'n
overeenkomst kan de export
van zorg en de imp oil van zorg
verleners mogelijk maken. En
op basis van zo'n verdrag kun
nen opleidingsplaatsen in Bel
gië en Duitsland ingekocht wor
den. Voor wat hoort wat: België
wil graag een vergunning om de
IJzeren Rijn aan te leggen en
Duitsland wil bijvoox'beeld
graag een railverbinding met de
Rottex'damse havens via de Be
tuwelijn.
Kartel
Het onderonsje van zorgverze
keraars en zorgverleners moet
worden opengebroken. De
Duitse en Belgische zorg zijn
véél goedkoper. Ontmantel het
Nederlandse kartel van zorg
verzekeraars. Laat Duitse en
Belgische zoi'gverzekeraars toe
in Nederland, zodat er daad
werkelijke concurrentie kan
ontstaan. Besteed cle Neder
landse zoi'gverlening in de eex--
ste vier jaar voor een deel uit in
het buitenland (België en Duits
land). Houd wel rekening met
sociale omstandigheden. Jonge
re patiënten gaan gemakkelij
ker naar het buitenland dan ou
dere. Zorgverzekeraars moeten
binnen een jaar centraal zorgen
voor de oplossing van de wacht
lijsten. Voeren ze dat niet uit,
dan moet de overheid een Cen
traal Wachtlijst Bemiddelings
Instituut in het leven roepen,
dat directe hulp regelt. Wacht
lijstbemiddeling als taak van de
huisartsen vex~valt als er geen
wachtlijsten meer zijn. Ook de
complicaties als gevolg van het
lange wachten op behandeling
vervallen. Daardoor zullen art
sen veel meer tijd aan de directe
zorg kunnen besteden.
Kondig een fusiestop af voor de
zoi'gcentra en kweek zo organi-
satorische rust. Decentraliseer
alle eenvoudige operaties naar
kleine ziekenhuizen. De grote
ziekenhuizen kunnen speciali
seren naar de ingewikkelder
operaties. Schakel waar moge
lijk hotels in voor het transfer-
verblijf van patiënten. Er moet
één (centraal) systeem voor de
declax-atie van zorgverleners bij
zorgverzekeraars komen. En
waarom moet elk ziekenhuis
zijn eigen ontwikkeling naar
een miljoenen euro's kostend
automatiseringspakket door
maken? Regel dat centraal!
Er moet een landelijke 112 voor
alle noodgevallen komen met
een permanente indicatie van
de positie en de beschikbaar
heid van hulpdiensten, inclusief
eerste hulp en intensive cax'e. De
ambulances dienen binnen 15
minuten ter plekke te zijn en
daarna binnen 15 minuten op
een eerste hulp. Alle ambulan
ces worden uitgerust met hart-
x-eanimatie-apparatuur.
Er moet een maximalisatie ko
men van het percentage indirec
te kosten ten opzichte van de di-
x-ecte kosten in de ziekenzorg.
Met een vierjarige planning
voor de reductie van de indirec
te kosten als leidraad. Ook moet
de geneeskundige behandeling
van niet-Nederlanders worden
betaald via het ministerie van
Buitenlandse Zaken.
Er moet meer aan preventie ge
daan worden. Een veiplicht
rookverbod in bedrijven, open
baar vervoer en openbare gele
genheden zou een begin zijn.
Continue campagnes om goed te
eten en te bewegen zijn nodig.
En een strikter beleid ten aan
zien van voedselproductie. Sta
geen invoer of uitvoer toe van
genetische gemanipuleerd eten.
Onderzoek de kankerverwek
kende eigenschappen van de
voedselbereiding.
Besparing
De zorg wordt zonder wachtlij s-
ten zeker een kwart procent
goedkoper. Het opereren van
Nederlandei's in België en
Duitsland zal de helft kosten
van de Nederlandse prijs. Com
plicaties ten gevolge van wacht
lijsten vervallen. Daarom ver
wacht ik dat na vier jaar de
kosten in de gezondheidszorg
met minstens 25 procent gere
duceerd zijn. Dan zal er tijd vrij
komen om de kwaliteit van de
Nederlandse specialist en zie
kenverzorgende op Europees
niveau te brengen.
Wim Boogaart is publicist te Nieu-
werkerk.
Bronnen: Eurostat, Health in the E U
under the microscope 2000.
WHO, World Health Report 2000:
www.who.int/whr/2000/en/re-
port.htm
door Eeico van der Linden
De voedselhulporganisa
tie van de Verenigde Na
ties (WFP) voorspelt een ca
tastrofe in zuidelijk Afrika,
waar zes landen al twee tot
drie jaar in de greep zijn van
droogte en/of overstromin
gen. „Als het zo nog een paar
maanden doorgaat, en alles
wijst daar op, dan dreigen
vijf miljoen mensen te ver
hongeren", zegt Judith Le
wis, directeur Oost- en Zui
delijk Afrika van WFP.
Lewis is emotioneel na een
reis van zes weken door Ma
lawi, Zambia, Zimbabwe,
Mozambique, Swaziland en
Lesotho. De situatie in voor
al de eerste drie landen ver
slechtert met de dag, terwijl
de respons van de internatio
nale donorgemeenschap ge-
ring is. „We hebben om 69
miljoen dollar gevraagd en
tot nu 3 miljoen ontvangen."
Volgens WFP is er niet ge
noeg voedsel voor de 2,6 mil
joen mensen die nu honger
lijden, laat staan als straks
het aantal verdubbelt. En
daarmee houdt Lewis volop
rekening. „Met wéér een
slechte maïsoogst voor april
en mei in het verschiet, de
aanhoudende dx'oogte en de
economische crises die zowel
schaarste als torenhoge prij
zen veroorzaken, is er weinig
reden voor optimisme."
Verschil
De nood is gi'oot en wordt al
vergeleken met die van
1991/1992. Een belangrijk
verschil met toen is dat nu
aids dominant aanwezig is.
De situatie escaleert snel en
WFP verwacht over een
maand de hele x-egio tot
rampgebied te moeten uit
roepen.
Het kleine Malawi, waar het
WFP probeert 300.000 men
sen te voeden, is er het
slechtst aan toe. Het land
heeft zowel met de gevolgen
van droogte als overstromin
gen te maken. Lewis: „Je ziet
verlaten dorpen, verdroogde
bouwgrond, vrouwen die mi
greren, half lege scholen. De
maïs wordt groen geoogst,
waardoor er twee maal zo
veel van nodig is voor een
maaltijd."
Krokodillen
De directeur is geschokt over
'on-Afrikaanse' zaken als
diefstal van oogst - 'mensen
gaan ïxiet meer naar een trou
werij of begrafenis uit angst
het laatste voedsel kwijt te
raken' - maar ook over de ri
sico's die mensen nemen om
maar iets te eten te vinden.
„Ik sprak een man bij de
grens met Mozambique, die
in een rivier vol krokodillen
duikt om bollen van water
hyacinten te zoeken. Dat is
wanhoop."
In Zambia, waar 1,3 miljoen
mensen op noodhulp zijn
aangewezen en 'de rekening'
maar voor 40 procent is ge
dekt, is de situatie kritiek.
Zimbabwe, tot voor kort een
voedselexporteur, gaat ook
een catastrofe tegemoet door
droogte en het chronische
mismanagement van het
Moegabe-regime.
Oordelen
Lewis is voorzichtig met po
litieke oordelen, maar niet
met het beschrijven van de
situatie. „Er is echt niets
meer. Men trekt massaal naar
de steden, waar zich lange
x'ijen vormen om nog iets eet
baars te pakken te krijgen.
De regering zegt dat ze zal in
kopen, maar zonder buiten
landse valuta - hét probleem
van alle landen - is dat onmo-
gelijk."
De landbezetingen in Zim
babwe hebben de landbouw
productie doen kelderen en
de bex'eidheid bij donors om
het land te helpen doen afne
men. Maar Lewis blijft opti
mistisch. Ze ondex'streept dat
critici als Australië en de
Verenigde Staten geld heb
ben overgemaakt - ook al
is het veel te weinig om voed
sel te kopen voor de 558.000
hogerende Zimbabwanen.
GPD
RIDDERORDEN -EenItali
aanse fotograaf is in Napels
gearresteei-d, nadat hij zich
zelf tot Prins Don Luca di Be-
nincas had verheven. In die
hoedanigheid had de valse
prins zo'n drieduizend men
sen een (waardeloze) ridder
orde verleend, tegen betaling
van flinke bedragen. Zelfs
twee bisschoppen lieten zich
verleiden.
WINKELSLUITING - In de
jaarvergadering van de Ver
eniging Handelsbelang in
Middelburg is een motie aan
genomen over de winkelslui
ting. Het bestuur vindt, dat
de winkelsluiting op dins
dagmiddag moet worden ge
wijzigd in maandagmorgen.
Dan zijn er immers weinig
kopers te verwachten. De
x-est van de week moeten de
ondernemers klaar staan om
klanten te bedienen, en met
name voor de verkoop aan
vreemdelingen en de verzor
ging van het platteland.
JEUGDHERBERG - InVlis-
singen wordt 10 mei officieel
jeugdherberg De Schelde-
stroom geopend gevestigd in
de oude Willem III-kazerne
aan de Oranjestraat. Dit jaar
zal het naar verwachting
zo'n 5000 trekkers onderdak
bieden. In augustus hoopt
men een klein openluchtthe
ater gereed te hebben
Hoofdredactie:
A L Oosthoek
D. Bosscher (adjunct)
A L Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Oostsouburgseweg 10
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Fax:(0118)470102
E-mail: redactie@pzc.nl
Vlissingen:
Po'stbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Fax. (0118) 470102
E-mail: redwalch@pzc.nl
Goes: Voorstad 22
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113) 273000
Fax. (0113) 273030
E-mail: redgoes@pzc nl
Terneuzen: Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Terneuzen
Tel. (0115) 645769
Fax. (0115) 645741
E-mail: redtern@pzc.nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel. (0114) 372776
Fax (0114)372771
E-mail: redhulst@pzc.nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel. (0111)454647
Fax (0111)454657
E-mail: redzzee@pzc.nl
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur
Zierikzee, Goes en Hulst-
8.30-17.00 uur
Zaterdags in Vlissingen
van 8 00 tot 10 30 uur
Internet: www.pzc.nl
Internetredactie:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
E-mail: web@pzc ril
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vrijdag
gedurende de openingstijden;
zaterdags tot 13.30 uur.
Overlijdensadvertenties:
maandag t/m vrijdag: tijdens kantooruren
zondag van 16.00 tot 18.00 uur
Tel. (0118) 484000
Fax (0118) 470100.
Abonnementen
(bij acceptgirobetaling geldt een
toeslag van /,-)
per maand; 19,25
per kwartaal; 52,- -
per jaar: 198,--
Voor toezending per post geldt
een toeslag.
E-mail: abo@pzc.nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor
het einde van de betaalperiode.
Losse nummers per stuk:
maandag t/m vrijdag: 1,~
zaterdag €1,50
Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW
Bankrelaties
ABN AMRO 47.70.65.597
Postbank 35.93 00
Advertenties
Alle advertentieopdrachten worden
uitgevoerd onder toepassing van
de algemene voorwaarden van
Uitgeverij PZC BV alsmede de
regelen voor het advertentiewezen.
Tarieven kunnen tijdens kantooruren
worden opgevraagd bij
de advertentieorderafdeling.
Tel: 0118-484321
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel van het Wegener-concern. De door u
aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen in een bestand dat wordt gebruikt voor onze
(abonnementen)administratie en om u te (laten) informeren over voor u relevante diensten en pro
ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener of door ons zorgvuldig geselecteerde
derden. Als u op deze informatie geen prijs stolt dan kunt u dit schriftelijk melden bij: PZC. afdeling
:~2. Postbus 18,4380 AA Vlissingen.
Behoort tot LUGQEflSr
