Slavengeld op de stranden
Biemans laat glas bewegen
PZC
Recreatief gebruik
van Delta wateren
onder de loep
Het hoofd als een ladenkastje
S).
Wj
12
Delta Nuts sluit
De Poel aan
op glasvezelnet
Betaalmiddel
Laatste concert
popkoor Link
kunst cultuur
f\
Saxofoonkwartet speelt koraalpartita van J. S. Bach
Ml
zaterdag 13 april 2002
GOES - Bedrijventerrein De
Poel in Goes wordt binnenkort
aangesloten op het glasvezel
net. Alle ondernemers hebben
een informatiepakket gekregen
en kunnen gebruikmaken van
een eenmalige aanbieding.
Delta Nutsbedrijven gaat alle
industrieterreinen in Zeeland
aansluiten op het glasvezelnet.
Door gebruik te maken van
glasvezelkabels gaat de tele
communicatie van de bedrijven
stukken sneller dan via de be
staande koperen coax-kabels.
Zeelandnet, dochter van Delta,
kreeg zoveel verzoeken van on
dernemers dat het besloten
heeft alle bedrijventerreinen te
verglazen. Dit wordt deels door
Delta en deels door de betrok
ken gemeenten betaald.
Met het aanleggen van een glas
vezelinfrastructuur wordt voor
de bedrijven een breder scala
aan moderne communicatie
technieken aangeboden. Van
een snelle internetverbinding
tot datatransport en van telefo
nie tot netwerken. Ook een CAI-
aansluiting voor radio en tv
behoort straks tot de mogelijk
heden. Delta constateert dat
Zeeland met een dekking van
tachtig procent koploper is op
het gebied van kabelintemet en
vindt dat de bedrijventerreinen
ook niet langer zouden moeten
wachten op breedbandig inter
net.
De bedrijven op De Poel hebben
van Delta een eenmalig aanbod
ontvangen. Ze kunnen gebruik
maken van het zogeheten 'high
speed corporate internet access'
dat wordt aangeboden in de
vorm van een 'industrial abon
nement'. Bedrijven kunnen
voor 256 euro per maand ra
zendsnel internetten en maxi
maal honderd email-adressen
aanmaken. Bij afname van een
3-jarig contract rekent Delta
geen aansluitkosten. Bij een
éénjarig contract moet daar
voor 2500 euro betaald worden
en na de actieperiode zelfs 7500
euro. De actie loopt nog tot het
einde van de maand.
Na De Poel volgen ruim tien an
dere bedrijventerreinen die ver
glaasd zullen worden. Na Goes
volgen op de Delta-lijst Temeu-
zen, Middelburg, Vlissingen,
Zierikzee, Axel, Hulst, Rei-
merswaal, Tholen, Stavenisse,
Breskens, Oostburg en Hein-
kenszand.
door Jacques Cats
Dit jaar wordt er veelvuldig terugge
keken op de oprichting van de Ver
enigde Oost-Indische Compagnie. In
Middelburg gaan zelfs kunstenaars aan
de slag om iets te creëren dat herinnert
aan dat tijdperk waarin niet alleen de
goederenhandel welig tierde maar ook
mensen tot koopwaar dienden.
Vierhonderd jaar nadien kunnen
strandwandelaars in Zeeland die niet
uitsluitend met hun neus in de wind lo
pen maar een geconcentreerde blik
naar de grond richten, stuiten op be
wijsmateriaal uit die kwalijke episode
toen schelpen werden geruild tegen
slaven. De Middelburgse echtelieden
George en Els Simons, verwoede verza
melaars van Europese mariene schel
pen, weten de vindplaatsen van die
kauri's, want zo heten ze, feilloos aan te
wijzen.
Ze zijn gesitueerd bij de Kaloot in het
Zuid-Sloe, tussen Westkapelle en
Domburg, op het Ritthemse strand en
langs de zeekant ter hoogte van Groede.
Ook uit het omgeploegd land van de
voormalige toegang vanaf het water tot
Middelburg, is, bij Nieuw- en Sint Joos-
land, nog wel eens zo'n exemplaar op te
diepen. Maar op het strand heb je de
meeste kans. Simons: ,,Het is even zoe
ken. Je hebt geweldige dagen dat je er
zes vindt, maar je kunt ook zes dagen
hebben dat je er niet één ziet."
De tropische kauri's zijn klein van for
maat, nog geen twee centimeter groot.
Er zijn twee uitvoeringen te onder
scheiden. Daar passen in de ogen van de
leek indrukwekkende namen bijde cy-
preae moneta en de cypraea annulus.
De Simonsen hoeven in een tot schel
penarchief omgebouwde slaapkamer
van hun woning maar een laatje open te
trekken en daar ligt het porseleinglan-
zende betaalmiddel uit vroeger tijden
te pronk: de door de knobbelige omtrek
herkenbare, gelige moneta-schelpen
naast de gladde, wat grijsachtige annu-
lus-exemplaren, met een oranje ring op
de rug. Echt bijzonder zien ze er niet uit,
het is meer de achterliggende geschie
George Simons: „Soms zoek je zes dagen zonder ook maar één kauri te vinden."
foto Dirk-Jan Gjeltema
den is die het Middelburgse echtpaar
boeit. Kaurischelpen - en dan met name
die van het monetatype - werden in de
tijd van de VOC met grote hoeveelhe
den in het Indische-Oceaangebied
verzameld en hoofdzakelijk in Amster
damse pakhuizen opgeslagen. Vervol
gens verkocht men ze door aan de West-
Indische Compagnie (WIC) die ook een
Zeeuwse tak had. De WIC verwierf daar
in Angola en Guinee slaven mee. Suri
name was één van de afzetgebieden.
Daar werden ze ingezet op de
plantages. Vlissinger Doeke Roos
schrijft in zijn boek 'Zeeuwen en de
West-Indische Compagnie' dat 16.000
pond schelpjes goed waren voor 200
slaven.
Scheepsrampen hebben er voor ge
zorgd dat de tropische kauri's op
Zeeuwse stranden worden aangetrof
fen. Naar huis terugkerende fregatten
hadden in de ruimen vaak ladingen
kaurischelpen die dienst deden als bal
last. De vindplaats tussen Westkapelle
en Domburg laat zich verklaren door de
ondergang van het gedeeltelijk met
kauri's geladen VOC-fregat Reygers-
broek. Datschip werd in 1738 op de dijk
van Westkapelle geworpen, waarna
wind en golven er kachelhout van
maakten. Schipper Moens en vijftig van
zijn mensen vonden de dood. Van de
kostbare lading werd niets meer verno
men. Wat overbleef was de vondst van
kauri's. Andere Zeeuwse vindplaatsen
hebben mogelijk te maken met het ver
gaan van de Bantam die eveneens be-
taalschelpen aan boord had, in 1697 op
de rede van Vlissingen.
Aanvankelijk behoorden de tropische
schelpen tot de Zeeuwse museumcol
lectie. Ze raakten uit beeld in de tijd dat
de opvatting heerste dat alle niet-
Zeeuwse zaken maar naar andere mu
sea moesten worden overgeheveld. Zo
belandde een xxitheemse schelpencol
lectie ergens in een museum in Amster
dam. Mede door toedoen van Freddie
van Nieulande, conservator' afdeling
natuurhistorie, waaronder schelpen,
van het Koninklijk Zeeuwsch Genoot
schap der Wetenschappen, is de Zeeuw
se schelpencollectie weer aangevuld
met kauri's, vanwege de band met Zee
land. „Die kauri's horen gewoon hier."
Fiches
Dat blijkt ook in ander opzicht: kauri's
hebben lang een rol gespeeld als 'fiches'
bij het kienspel. Het was, zo noteerde
Goesenaar Jan Buijsse in 1993 in het
Zeeuws Tijdschrift, een spel waarbij,
bij gebrek aan kauri's, ook bruine bo
nen en pitten als fiches dienst deden.
Het spel werd vroeger in menig Zeeuws
gezin fanatiek beoefend, met name in
de donkere dagen voor kerst. Net als
met monopoly kon dat soms eindeloos
lang duren. Het ging de hele dag door en
werd alleen onderbroken voor de nood
zakelijke verzorging van het vee en om
een stukje te eten.
De Simonsen spoorden in 1991 zelfs een
Souburgse familie op waar het 'keutjes-
spel', zo genoemd naar de vage gelijke
nis van de schelp met een varkenssnuit,
met zo'n 2000 kauri's nog steeds werd
gespeeld. Bij naspeuringen rond dit
spel ontdekten kenners tussen de kau
ri's ook nog varianten, die vanwege hun
bruine kleur met 'stropiekeutjes' wer
den aangeduid. „Een soort vals geld
dus", stelt Freddie van Nieulande vast.
Hij weet niet of met die afwijkingen ook
ooit slaven zijn gekocht.
door Jacques Cats
THOLEN - Het is tegenwoordig
zwaar in de mode om integrale
visies te ontwikkelen. Het Breed
Overleg Deltawateren (BOD)
blijft daarbij niet achter en is
naarstig doende om, in nauwe
samenspraak met de ANWB,
zo'n totaalbeeld in elkaar te ste
ken over het recreatief gebruik
van het Deltagebied en wat daar
tot 2015 zoal dient te gebeuren.
Eind dit jaar moet het huiswerk
klaar zijn.
Het wemelt op de Deltawateren
van de gebruikersgroepen. Die
hebben allemaal hun wensen en
belangen. BOD en ANWB ma
ken daar een grote optelsom
van. „Het is", geeft BOD-coör-
dinator C. Bout aan, „voor ons
intern belangrijk dat we als ge
zamenlijke partijen overeen
stemming en afsteming hebben.
Maar belangrijker is dat we met
het resultaat een inbreng heb
ben in allerlei beleidsvisies."
Met het oog op de doelstellin
gen, de verscheidenheid aan re
creatieve gebruikers en de om
vang van het gebied zou een
oneindig aantal verbeterpunten
zijn op te noemen. Selecteren is
dus een bittere noodzaak want
de financiële mogelijkheden
zijn begrensd. Ook wensen heb
ben hun beperkingen. Bout: „Je
bent niet logisch bezig als je
roept dat alle dammen weg
moeten. We zullen moeten kij
ken wat er mogelij k is binnen de
ontwikkelingen die er gaande
zijn. Daar zul je je wensen op af
moeten stemmen."
Zeearm
De BOD-coördinator noemt als
voorbeeld het streven naar her
stel van de Schenge, restant van
een oude zeearm die eertijds het
eiland Wolphaartsdijk van
Zuid-Beveland scheidde. Her
stel van deze voormalige getij-
stroom komt ter sprake in de
herstructurering Veerse Meer.
„Dat is voor ons aanleiding om
in onze visie op te nemen dat dat
in elk geval een kanoroute
wordt.Bout vindt dat er ruimte
moet blijven voor vernieuwen
de ideeën. „Want anders blijft
alles zoals het was."
BOD en ANWB zijn een groot
voorstander van een basistour.
vaart. Tussen Haringvliet en
Grevelingen zit er nog een ont
brekende schakel. Dat element
zal zeker in de integrale visie
worden opgenomen. Voorts
moeten er betere mogelijkheden
komen bij de Bergse Diepsluis.
Overleg met participanten moet
gaandeweg duidelijk maken
waar de grootste prioriteiten
liggen.
Duikers
Duikersbelangengroepen heb
ben inmiddels al laten weten dat
zij overal in het Deltagebied
hun gang moeten kunnen gaan,
behalve waar het bij wet gere
geld is dat het niet is toegestaan.
Franse, Belgische en Neder
landse duikersgroepen en duilt-
ondernemers hebben deze week
hun ideeën ter kennis gebracht
van BOD en ANWB. Gepleit
wordt voor goede duikovergan-
gen, omkleedgelegenheid, bete
re afstemming met andere
gebruikers van het water en
parkeervoorzieningen zonder
allerlei extra heffingen.
TERNEUZEN - Popkoor Link
uit Hoek geeft zaterdag 20 april
vanaf 20.00 uur een afscheids
concert in het Hoekse Dorps
huis.
Muzikaal leidster Annie Over-
beeke ziet na zeven jaar geen:
kans meer om elke week met het j
koor te repeteren. De dertien i
koorzangers in de leef tijd van 13
tot 18 jaar oogstten vorige week
tijdens een concert in de her
vormde kerk van Cadzand nog
succes.
Tijdens het afscheidsconcert
zullen enkele klappers uit het
repertoire zeker op het pro-1
gramma staan: Proud Mary van
CCR, Tears in heaven van Eric
Clapton en Summer Nights uit i
de musical Grease. Jeugdorkest
Sjarim en jeugdorkest ENZK
verlenen medewerking aan it I
zwanenzang van het popkoor
door Ernst Jan Rozendaal
MIDDELBURG - Dat Nijmege-
naar Frank Biemans van oor
sprong bewegingskunstenaar
is, kan aan verschillende van
zijn glasobjecten worden afge
lezen. Bij de objecten 'Paar' en
'Danseres', te zien op een expo
sitie van zijn werk in de Middel
burgse galerie 't Haentje te
Paart, heeft hij duidelijk zijn er
varingen op dat gebied als on
derwerp gekozen. Het medium
glas stelt hem in staat de in de
vorm uitgedrukte suggestie van
beweging te versterken.
Door zijn transparantie gaat
glas altijd een spel aan met het
licht. Bij een veranderende
lichtval verandert een
glassculptuur en wanneer de
toeschouwer zich beweegt, lijkt
het beeld te bewegen. Dat moet
voor Biemans een aantrekkelijk
kenmerk van het materiaal zijn.
Hij probeert het tenminste tot
het uiterste uit te buiten.
Daarbij acht hij zich niet aan
één stijl gebonden. Sommige
van zijn beelden zijn bijna ba
rok en kleurig, andere zijn
streng van vorm en tint. Hij
werkt figuratief, bijvoorbeeld
door gezichten, een torso en een
paar billen als het ware in glas af
te drukken, maar vaker ab
stract. De meeste van zijn sculp
turen hebben geen gebruiks
functie, maar op de expositie
zijn toch enkele schalen te zien.
Een veelheid aan stijlen en on
derwerpen dus, verwaardigd in
een materiaal dat door velen als
onpersoonlijk zal worden opge
vat. Het is knap als een kunste
naar dan toch werk weet te ma
ken dat zijn stempel draagt.
Diepte
slijpen, te polijsten en te lijmen.
Door de toevoeging van kleur
kan hij variëren op het op zich
weinig spectaculaire idee van
een vlechtwerk.
Biemans' mogelijkheden lijken
onuitputtelijk, want hij heeft
nog veel meer uitdrukkingsvor
men tot zijn beschikking. 'Se
ven colors' is een schilderij in
glas. 'In. verwikkeling' en 'In
wikkelen' zijn paradoxale
sculpturen. Zoals de titels aan
geven, gaat het om een spiraal
vorm. Alleen ontbreken de ron
dingen die je daarbij zou
verwachten, want Biemans
heeft een constructie gemaakt
van aaneensluitende glaspla
ten.
De doorzichtigheid en de schuin
omhooglopende afmetingen
van de panelen geven het beeld
het Esscher-achtige uiterlijk
van een gebouw met trappen
huizen die op elkaar aansluiten
terwijl dat volgens de wetten
van het perspectief niet kan.
Opvallend zijn ook de ijsstruc-
turen in een schaal en een
gezicht. Alsof Biemans het
vriesvak van zijn koelkast heeft
leeggehakt, maar dat dan in
glas.
Expositie: glassculpturen van
Frank Biemans, t/m 20 april in 't
Haentje te Paart in Middelburg,
open do, za en zo van 14-16.30
uur.
Een constante in Biemans' oeu
vre is het stapelings- of verme
nigvuldigingsprincipe dat hij
toepast. In beelden als 'Open
roof', 'Nautilus' en 'Don qui-
chot'shelm' plaatst hij meerdere
glasplaten achter elkaar, over
eenkomend in vorm, maar af
wijkend in maat. Zo ontstaat
diepte in de sculptuur. En de
door Biemans gewenste bewe
ging, want op een dergelijk
bouwwerkje heeft het licht vrij
spel.
In andere beelden 'weeft' de
kunstenaar verschillende glas
platen aan elkaar. Of misschien
is vlechten een beter woord voor
de schalen waar hij reepjes glas
over elkaar heeft gelegd, zodat
een komvorm met gaten ont
staat. Biemans bakt zijn glas in
een eigen oven, maar hij con
strueert ook door te snijden, te
Glasobjecten van Frank Biemans in galerie Haentje te Paart.
foto Ruben Oreel
door Ernst Jan Rozendaal
VEERE - Het saxofoonkwartet Blindman
geeft morgenmiddag een bijzonder concert
in de Grote Kerk van Veere.
De titel Blindman plays Bach zegt veel,
maar is niet geheel dekkend. Centraal staan
inderdaad vier Choralpartiten van Johann
Sebastian Bach. Het saxofoonkwartet
speelt deze composities in een bewerking
voor saxofoon door Eric Sleichim. Van de
koraalpartita wordt aangenomen dat Bach
ze op jonge leeftijd schreef en later perfec
tioneerde. De muziekstukken geven blijk
van de inventieve en vernieuwende manier
waarop Bach omging met de polyfonische
(meerstemmige) muziektraditie. Bach
schreef de stukken voor orgel. Dat ze nu op
saxofoons worden uitgevoerd is niet zo
vreemd, ook daarbij gaat het immers om ge
blazen lucht. Het Blindman Quartet speelt
zowel klassieke als hedendaagse muziek.
Om het verband tussen beide aan te geven,
wordt in de Grote Kerk ook werk gespeeld
van Louis Andriessen, Eric Sleichim, John
Cage en Steve Reich.
De moderne componisten 'omarmen' in het
programma hun grote voorganger Bach.
Aanvang concert: 16.30 uur.
door Ernst Jan Rozendaal
VLISSINGEN - Het beeld
'The invention of infinity' (de
uitvinding van de oneindig
heid) is een sleutelwerk in de
expositie die Martin McNa-
mara heeft ingericht in kunst
centrum deWillem3 in Vlis
singen. De titel is een para
dox. Je kunt het oneindige na
tuurlijk niet uitvinden, tenzij
het alleen een idee is in je
hoofd, maar dan kun je je af
vragen of het wel bestaat.
De aangename duizeling die
een dergelijke gedachte je be
zorgt, roepen McNamara's
beelden ook op. Het zijn in
stallaties die in één oogopslag
overtuigen, gewoon omdat
het krachtige en pregnante
beelden zijn, maar waarvan
de betekenis dan nog niet is
gepeild. En zoals je kunt den
ken dat je het wereldraadsel
bij de staart hebtzonder de il
lusie te koesteren dat het zrch
ooit laat ontrafelen, zo be
speur je bij de beelden van
McNamara onmiddellijk de
diepgang, maar voor een in
terpretatie moet je wel aan het
werk. En dan blijft de vraag of
die interpretatie ooit sluitend
zal zijn.
Terug naar het eerdergenoem
de beeld 'The invention of in
finity'. Dat bestaat uit een
door de kunstenaar geschil
derd profiel van een mensen
hoofd met een doorsnee van
ruim een meter. Onder het
schedeldak is het hoofd in
vlakken ingedeeld met ter-men
die aanduiden wat daar te
vinden isHet hoofd als een la-
denkastje van ervaringen en
gevoelens. Met de neus naar
beneden is dit hoofd opgehan
gen aan de wand. Niet zomaar
met spijkers maar met twee
lange stroken linnen, die pre
cies mond en ogen afsluiten.
Het witte linnen is doorzich
tig, wat zou kunnen beteke
nen dat het spreken en kijken
niet volstrekt onmogelijk is
geworden.
Nu wordt de titel duidelijk.
McNamara lijkt met dit werk
de eerdergenoemde paradox
te willen verbeelden. Het
hoofd zweeft in een ruimte die
het maar gedeeltelij k kan ont
waren. Tegelijk is het hoofd
gevuld met allerlei noties die
maar gedeeltelijk naar buiten
kunnen. Tijd en ruimte zijn
een mix van waarneming en
verzinsel.
Ook zonder dergel ij ke redene
ringen is het beeld prachtig in
zijn eenvoudige tegenstrijdig
heid. Hetzelfde geldt bijvoor
beeld voor 'Bekentnisse'. Op
een plank aan de muur staat
het boek Bekentnisse van Au-
gustinus, maar wel dichtge
schroefd met zes kloeke moe
ren en bouten. Kennelijk zijn
de bekentenissen aan het pa
pier toevertrouwd, maar niet
noodzakelijkerwijs aan ande
ren. Gaat het om zelf bekente
nissen? Blijft een mens on
danks zijn onthullingen on
kenbaar? Dat soort vragen
roept zo'n beeld op.
Humor
Zo is het bij elk van de negen
werken. In een begeleidende
tekst vergelijkt Nico Out Mc
Namara met zowel een filo
soof als een kind, vanwege het
samengaan van onbevangen
heid en wijsheid. Dat is mooi
gevonden. De beelden getui
gen inderdaad van speelsheid
en diepgang. De ernst van de
onder-werpen die McNamara
aanpakt wordt gerelativeerd
door zijn humor. Wat te den
ken van het beeld 'Video'? Op
een zwart tv-scherm zit een
geel briefje geplakt. Daarop
zal wel staan waarom de tele
visie het niet doet, is ongetwij
feld ieders eerste gedachte. Ja
en neeD e tekst luidt als volgt;
I'd like to make a video of a
mirror that would reflect the
viewers when shown on tv (ik
zou een video willen maken
van een spiegel die, als hij op
televisie te zien is, de kijkers
weerspiegelt). Opnieuw een
paradox. Maar tegelijkertijd
ziet eenieder die het briefje
leest zichzelf in de zwarte
beeldbuis weerspiegeld. Dat
is waar het McNamara kenne
lijk om gaat: het onderzoeken
en bijna aanraken van het on
mogelijke.
Expositie: Martin McNamara,
Mind and matter, t/m 21 april
in kunstcentrum deWillem3 in
Vlissingen, open do t/m zo van
12-17 uur.
Martin McNamara: 'The invention of infinity'.
foto Lex de Meester
