Lakenhal toont oorlogsgruwelen
Invloed van de media
In Flanders Fields
45
Serres
Originele
loopgraven
Cambodja
Luxemburg
Duinrell
Efteling
Tickets
zaterdag 13 april 2002
"|VT aast de permanente exposi-
i.N tie In Flanders Fields, kan
in de Lakenhallen in leper tot en
met 17 november ook de tijdelij
ke tentoonstelling dead.lines
worden bezocht. De expositie
heeft dezelfde, uiterst levendige
opzet als In Flanders Fields,
maar handelt meer over oor-
logs-berichtgeving.
Films, foto's, video's en frag
menten uit onder meer radio
toespraken maken duidelijk hoe
de media werden (en worden)
gebruikt (en misbruikt) om de
opinie te beïnvloeden. Adembe
nemend is de vertoning - naast
elkaar - van fragmenten uit Le-
ni Riefenstahls beruchte film
Triumph des Willens en Charley
Chaplins The Great Dictator,
dramatisch de met indrukwek
kende muziek (van Willem Ver-
mandere) ondei'steunde beel
den van de naar huis en haard
terugkerende kindsoldaten in
Afrika.
Oorlogsfoto's hangen er niet al
leen van lieden als Robert Capa
('If your pictures aren't good;
you aren't close enough') maar
ook van Tim Page, die naam
maakte met zijn beelden van de
oorlog in Vietnam. Dead.lines
heeft dezelfde openingstijden
als In Flanders Fields.
Een fameuze foto uit de Eerste Wereldoorlog; nu het affiche van de expositie dead.lines. Op de voor
grond een gesneuvelde Duitse soldaat; op de achtergrond een weglopende Belgische cameraman.
foto Robert Antony
De expositie in het museum In F1
Groote Oorlog.
slds belicht op uiterst moderne wij ze de gruwelijkheid van de
foto Toon Coussement
In de op de Heuvel 62 doodlo
pende Canadalaan in Zillebe-
ke (vier kilometer ten zuid-oos
ten van leper) staat misschien
wel het merkwaardigste oor
logsmuseum van heel België.
Het is het Sanctuary Wood Mu
seum Hill 62 van Jacques Schier.
Deze nogal - zeer zwak uitge
drukt - introverte Belg beheert
zowel het met oude oorlogsfo
to's behangen café (waarin
vooral een afgrijselijke, van
granaten, kogels en ander
schiettuig gemaakte reuzen-
klok de aandacht trekt) als een
gebouwtje met zogeheten 'vues
stéi'éoscopiques' (kijkdozen
met gruwelijke oorlogsfoto's die
met een molentje tevoorschijn
kunnen worden gedraaid). Bui
ten in de tuin liggen dan nog een
paar zo goed als in originele
staat vei'kerende loopgraven
vol roestende granaatscherven
waarin je alleen droge voeten
houdt als je laarzen aantrekt.
Het museum is dagelijks ge
opend van 10.00 tot 19.00 uur.
Het telefoonnummer is 0032 -
57 46 63 73.
Een onwaarschijnlijke,
bijna zinsbegoochelen-
de presentatie waarin de
Eerste Wereldoorlog wordt
verbeeld. Museum In Flan
ders Fields in leper (België)
gaat niet zozeer over poli
tiek, over strategieën of over
krijgskunde maar veel meer
over wat oorlog de mensen
aandoet. Daarom is het zo
fascinerend.
Wie het heeft gezien, vergeet
het nooit meer. Omdat het
niet over generaals gaat, maar
over soldaten. Omdat het niet
over politiek gaat, maar over
loopgraven. Omdat het niet over
strategieën gaat, maar over
blubber, stank, lawaai, angst,
moed, kou, bloed, verdriet,
dood.
Museum In Flanders Fields in
leper belicht niet zozeer de Eer
ste Wereldoorlog zelf, als wel
wat die de mensen aandeed. 'En
dan die verschrikkelijke dank
baarheid als je ziet dat de man
verderop dood is: die zullen we
niet meer moeten dragen, god
dank, slepen zal volstaan; het
binnenhalen van dat grote
weerstandsloze lichaam, met
geplet reutelend hoofd; de op
luchting dat het ding is opge
houden met kreunen Men
is reeds gehard, bevrijd van vals
medelijden, misschien egoïsti-
scher dan voordien.(Uit een
op 26 augustus 1915 gedateer
de brief van kapitein Charles
Sorley aan zijn vriend Arthur
Watts).
Wie naar een antwoord zoekt op
het hoe en waarom van de
'Groote Oorlog' hoeft In Flan
ders Fields niet te bezoeken.
Hier, in de expositieruimte van
de steen voor steen opnieuw op
gebouwde Lakenhal, gaat het
veel eerder om details. Details
die de verschrikkingen rondom
leper tot in het oneindige ver
groten. Waarom die in een vitri
ne opgehangen zakdoek? Om
dat hij bij een executie op het
hart van een deserteur werd ge
speld, zodat het vuurpeloton
een mikpunt had. Omdat hij als
witte vlag fungeerde bij overga
ve. Omdat hij de enige bescher
ming vormde bij de eerste Duit
se aanvallen met chloorgas. 'Pis
op je zakdoek jongens en hou 'm
voor je mond.'
Verbijsterend
Gruwelijk en fascinerend tege
lijk. leper, het historische leper,
wordt in het museum door mid
del van moderne audiovisuele
technieken in vier minuten zo
plat gebombardeerd, dat - net
als in 1918 - 'een man te paard
over de hele stad kan uitkijken.'
Een onwaarschijnlijke, bijna
zinsbegoochelende voorstel
ling, die je - eenmaal bekomen
van de verbijstering - nóg eens
wilt zien. En nóg eens.
Hetzelfde geldt voor de mono
loog van de Duitse verpleegster
die in het lazaret met toonloze
stem vertelt hoe de zonder ver
doving uitgevoerde amputaties
verliepen. En dan is daar na
tuurlijk nog het bij de receptie
uitgereikte kaartje, dat de be
zoeker in een steeds groter wor
dende spanning langs de ver
schillende beeldschermen
De Lakenhal van leper, daterend uit de 13e eeuw, werd in de Eerste Wereldoorlog met de grond gelijk gemaakt maar daarna weer steen voor steen opgebouwd. De restauratie
duurde bijna vijftig jaar. foto VW leper
voert. Een van de topics van In
Flanders Fields.
Op dat aanvankelijk nietszeg
gende stukje karton staat de
naam van een door het museum
geselecteerde oorlogsgetuige.
Van een soldaat bijvoorbeeld,
een inwoner van leper, een le-
gergeestelijke, een Nederlandse
verpleegster ook. Je schuift het
in een gleuf van een computer en
leest: 'Roosje Vecht. Geboren in
Elburg in Nederland op 18 juli
1881, als oudste van de zes kin
deren van de joodse veehande
laar Mozes Vecht en Dena van
Hamberg. Ze heeft een ongeluk
kige jeugdliefde omdat haar
streng orthodoxe vader haar
verbiedt te huwen met een niet-
joodseman. In 1914 werkt ze als
verpleegster in Amsterdam.
Wanneer de Duitse legers in au
gustus 1914 België binnenval
len, besluit ze naar het front te
trekken als Rode Kruis-ver-
pleegster. Eind september is
ze in dienst van het Belgian
Field Hospital in Antwerpen,
een veldhospitaal dat door een
Britse organisatie was opge
richt.'
Stop! Terwijl je eigenlijk al me
teen zou willen weten hoe het
Roosje verder verging. Maar de
tweede computer staat een stuk
verderop. Ver voorbij die aan
doenlijke foto's van het eerste
oorlogsjaar toen de Britse sol
daten vrolijk zingend achter een
trompettei-korps leper binnen
marcheerden. Toen er op de
houten wielerpiste nog werd ge-
fietst om het kampioenschap
van West-Vlaanderen. Toen er
op de Grote Markt nog ker
miskramen stonden en een
draaimolen. Je vergeet Roosje
warempel even en wandelt naar
de eerste loopgraven. Waar de
oorlog begint. Je hoort het ge
fluit van de granaten, de beve
len van de bevelhebbers, het
gehinnik van paarden, de bom
inslagen.
Brieven
En je leest de eerste blieven ook.
De brieven naar huis. Aanvan
kelijk lijken ze zich nog uitste
kend te vermaken, de soldaten.
Luitenant Johannes Niemann
bijvooi'beeld voetbalt samen
met zijn Duitse kompanen tij
dens een gevechtspauze tegen
de Schotten en dat levert -
schrijft hij zijn ouders enthousi
ast - 'drolligen Bjlder' op. Dat
komt, de bal bestond uit een
muts en die wilde op de hard be
vroren grond natuurlijk slecht
rollen. Waar hij helemaal niet
over uitgepraat raakt is dat 'die
Schotten unter ihrem Rock kei-
ne Unterhosen anhatten.
Nauwelijks te bevatten priet
praat. Die de herinnering aan de
Groote Oorlog (500.000 doden
en 1 miljoen gewonden alleen al
rondom leper) nog schrijnender
maken. 'I adore war', bericht
kapitein Julian Grenfill het
Britse thuisfront opgewekt, 'ik
hou van de oorlog. Het is net een
picknick, maar dan zonder de
doelloosheid van een picknick.'
Niet veel later sneuvelde hij op
de 'Little Hill of Death', bij le
per. Gingen de meeste soldaten
dan echt zingend, dichtend en
vol ridderlijke gevoelens de oor
log in? Ja! Het was de tijd van
dulce et decorum est pro patria
mori, het is zoet en eervol voor
het vaderland te sterven.
Oorlog is nooit te bevatten; die
van '14 -'18 nog minder. Zie de
audiovisuele voorstelling waar
in een gasaanval wordt ver
beeld. Zie de gruwelijke uitwer
kingvan de voor die tijd nieuwe
wapens. Zie de namen van de
plekken waarom vier jaar zo
hard werd gevochten: Zelf-
moordbrug, Dodengang, Hellfi-
re Corner.
Bom
Onderwijl wordt dan ook nog
langzaam maar zeker steeds
verder doorgedrongen in het
tragische leven van Roosje
Vecht. Die na de val van Ant
werpen (10-10-1914)- leren de
computerschermen - via Neder
land en Engeland opnieuw naar
het front bij leper reist, in ver
schillende hospitalen werkt en
op 23 januari 1915 dooreen 'uit
een vliegtoestel geworpen bom'
wordt getroffen. 'Zwaargewond
werd Roosje Vecht overgebracht
naar het hospitaal 1 'Océan in De
Panne. Daar werd amputatie
van een been overwogen. De
volgende dag, op 24 januari
1915, overleed ze, 33 jaar oud.
De dag daarop werd ze met mili
taire eer begraven i n Adinkerke
Na de oorlog, op 15 januari 1920
werd haar stoffelijk overschot
hei'begraven op de Nedexiands-
Israëlitische begraafplaats in
Muiderbexrg, Nederland. Daar is
haar graf nu nog te zien. Roosje
Vecht is één der weinige inwo
ners van het neutrale Nederland
die ten gevolge van de Eerste
Wereldooiiog omgekomen zijn.'
Muiderberg is bekend. Maar
Adinkerke? Het dorp ligt iets
ten zuidwesten van Veurne, pal
op de Belgisch/Franse grens. De
rit erheen - via Poperinge - is
prachtig. Geen oorlogsweer dit
maal, maar een lenteblauwe he
mel, in de lucht buitelende leeu
weriken, een zich over de stille
IJzer krommende brug en vredi
ge dorpjes met namen als Krom-
beke, Hondspoot en Stavels-
hoekje. Onvoorstelbaar dat hier
ooit zó is gevochten.
Maar dan wordt - even voor
Veurne - een plek bereikt met de
naam Dodemanshoek. En
dringt de in het museum geno
teerde regel van Céline (uit
'Voyage au bout de la nuit') zich
opnieuw op: 'En toen gebeurden
er dingen en nóg meer dingen
die nu nog maar moeilijk kun
nen worden verteld, omdat nie
mand ze vandaag nog zou kun
nen begrijpen.'
Zelfs niet als je In Flanders
Fields hebt bezocht.
Rob van den Dobbelsteen
Museum 'In Flanders Fields' (genoemd naar een fameus gedicht
van John McCrea) is gevestigd in de Lakenhal, Grote Markt 34
in leper. De stad ligt in het zuidwesten van België, op ongeveer een
uur autorijden van Gent (volg de E17 en de A19).
Toegangsprijs (inclusief de tot 17 november durende expositie
'dead.lines') 10 euro per persoon (kinderen van 7 toten met 15 jaar 5
euro per persoon; kinderen tot en met 6 jaar gratis). Voor een gezin
geldt een kortingsregeling.
Meer informatie: tel. 0032 - 57228584 en/of internet www.inflan-
dersfields.be
Maar twee weken per jaar
zijn de befaamde Konink
lijke Serres van Laken in Brus
sel voor het gewone publiek ge
opend. Dit bijzondere kijkje in
de privé-tuin van de Belgische
koninklijke familie is dit jaar
mogelijk tussen 19 april en 5
mei. Behalve de seraes, een com
plex van 36 kassen en glazen
passages in art-nouveau-stijl
vol tropische veri'assingen, kan
het publiek.ook een kijkje ne
men in het atelier van koningin
Elisabeth en de stalles. Verder is
er een wandelroute door het
kasteelpark uitgezet.
Voor meer informatie: het Bel
gisch Verkeersbureau voor de
Ardennen en Brussel, Postbus
2324, 2002 CH Haarlem of tel.
0900 - 20 20 107 (0,45 eurocent
per minuut).
Holland International heeft
Cambodja als nieuwe be
stemming toegevoegd aan zijn
verre reizen-brochure. Nieuw is
een zesdaagse rondreis die
Thailand met Cambodja combi-
neeid. Op het programma staan
Khao Yai National Park - het
grootste regenwoud in Zuid-
oost-Azië - de stad Siem Reap
en het tempelcomplex Ankor
Wat.
De rondreis kost - exclusief
vlucht - 498. Boeken kan tus
sen april en oktober bij de reis
bureaus.
Een boekj e met kortingen van
10 tot 50 procent op 43 at
tracties en musea in de provin
cie Belgisch Luxemburg krijgt
iedereen die minimaal één
nachtje blijft slapen in dit stuk
je België. De zogeheten actie Va
kantie Geschenk is een samen
werkingsverband waarin onder
meer de pi'ovincie en diverse ac
commodatieverschaffers sa
menwerken.
Meer informatie (folder met
voorwaarden plus uitgebreide
gids) is verkrijgbaar via tel.
0900 - 20 20 107, fax. 023 - 534
20 50 of e-mail: belgiseh.ver-
keersbureau@wxs.nl
Bijna iedereen kent de cam
ping op vakantie- en attrac
tiepark Duinrell, maar minder
mensen weten dat het park ook
de mogelijkheid biedt te over
nachten in een luxe bungalow.
Vanaf 1991 startte Duinrell met
de verhuur van de Duingalows.
Met Pasen zijn de eerste 45 nieu
we Duingalows in gebruik ge
nomen. De maanden erna
worden nog eens 21 nieuwe
Duingalows geplaatst. Wie ge
durende het pretparkseizoen
(tot en met 27 oktober) in een
Duingalow overnacht, heeft ie
dere dag gratis entree tot het at
tractiepark en twee uur gratis
toegang tot het Tikibad. In de
winter is de toegang tot het Tiki
bad onbeperkt.
Informatie: www.duinrell.nl
Ook de Efteling heeft haar
accommodatie uitgebreid.
Aangezien het praktisch onmo
gelijk is in één dag alle attracties
aan te doen, keizen bezoekers
steeds vaker voor een langer
verblijf. Ter ere van haar vij ftig-
jarig bestaan brengt de Efteling
een speciale brochure uit met
exclusieve hotelarrangemen
ten. Behalve bij het Golden Tu
lip Efteling Hotel, is het nu ook
mogelijk een 2-daagse Efteling
Vakantie te boeken bij zestien
familiehotels in een straal van
40 kilometer rond de Efteling.
Informatie: www.efteling.nl
Aan het begin van het nieuwe
seizoen voor de attractie
parken manifesteert het bedrijf
Keith Prowse zich nadrukkelijk
als dé plek om snel én voordelig
toegangskaartjes te kopen voor
parken in binnen- en buiten
land. Zo biedt Keith Prowse bij
voorbeeld gereduceerde prijzen
voor Seaworld Orlando, Busch
Gardens Tampa Bay (52 in
plaats van 63 euro), Six Flags
Holland 19,50 in plaats van
22,50 aan de kassa in Bid
dinghuizen) en Port Aventura in
Spanje. Voor het Walt Disney
Resort in Florida zij n voordelige
meerdaagse passen verkrijg
baar die ter plaatse niet te koop
zijn. Alle koitingen en aanbie
dingen staan in een speciale fol
der die bij de reisbureaus ver-
kijgbaar is.
Meer informatie: tel. 020 - 638
39 89 of per e-mail amster-
dam@keithprowse.com
[Jfitsiusmw
«imihiiriEB
