Andersen zit heel diep in de puree
McDonald's draait op planning
Een auto kopen,
delen of huren
In drama om erfenis
van Kirch spelen de
banken een hoofdrol
sport
Ex-boekhouder Enron ziet klanten massaal weglopen, ontslaggolf volgt
Staking luchtverkeersleiders in Kenia
profijt
Vrees voor
prijsstijging
grondstoffen
j derlandse kunststofindu
strie vreest dat de prijzen
van grondstoffen met
tientallen procenten om
hoog zullen gaan. De
grondstoffen worden on
der meer gebruikt voor de
productie van allerhande
verpakkingsmateriaal.
het bedrijf
donderdag 11 april 2002
Accountants- en advies-
bedrijf Andersen zet de
komende maanden zeven
duizend personeelsleden
op straat in de Verenigde
Staten. De voormalige
boekhouder van Enron zit
diep in de puree.
i doorAns Bouwmans
WASHINGTON - Klanten die
I massaal weglopen, een straf-
klacht van justitie, civiele pro-
I cessen, moeizame onderhande-
I lingen over overnames. Arthur
I Andersen worstelt met de na-
sleep van zijn accountants- en
adviespraktijken bij de voor-
malige klant Enron.
Het keurde de agressieve en
achteraf verdachte boekhoud-
I methodes van Enron goed, en
wordt daarom door schuldei-
I sers en aandeelhouders mede
verantwoordelijk gehouden
voor de ondergang van het ener-
gieconcem. Het gevolg: bij de
Amerikaanse kantoren, waar
nu nog 26.000 mensen werken,
moet bijna een kwart van het
personeel weg.
De ontslagen komen niet onver
wacht. Vorige maand waar
schuwde het bedrijf al dat het
Enron-schandaal niet zonder
personele gevolgen zou blijven.
Waarschijnlijk zal vooral het
hoofdkantoor van Andersen in
Chicago veel van zi j n 5 3 0 0 men
sen zien vertrekken.
Andersen probeert zoveel mo
gelijk onderdelen van het we
reldwijde netwerk op de been te
houden, maar zeker is dat het
bedrijf uiteen zal vallen. In Ne
derland werken bij Andersen
1600 mensen, in Amsterdam,
Rotterdam en Eindhoven. An
dersen Nederland onderhandelt
met concurrent KPMG over een
fusie, net zoals dat bij de meeste
internationale kantoren van
Andersen gebeurt.
Maar niet alle 83 nationale on
derdelen zien een samengaan
met KPMG zitten, zodat eenwe-
reldwijde fusie van de baan is.
In Nieuw-Zeeland en Australië
wordt bijvoorbeeld gesproken
met Ernst Young en de Spaan
se vestiging gaat fuseren met
Deloitte Touche.
Andersen controleert niet al
leen de boekhouding van onder
nemingen, maar geeft dezelfde
bedrijven ook juridische en
belastingadviezen. Bij die ver
menging - overigens heel ge
woon in de wereld van de ac
countancy - worden sinds het
Enron-schandaal vraagtekens
gezet. Hoe kunnen aandeelhou
ders vertrouwen op een objec
tieve beoordeling van de boe
ken, als de controleur verdient
aan adviezen aan hetzelfde con
cern?
In de VS stappen de partners die
zich bezighouden met belas
tingadviezen - verantwoorde
lijk voor een kwart van de Ame
rikaanse omzet - over naar
branchegenoot Deloitte Tou
che of wellicht een andere aan
bieder. Dat gebeurt op aanraden
van Paul Volcker, een voorgan
ger van Alan Greenspan bij de
Amerikaanse centrale bank
Fed, die door Andersen als advi
seur in de arm is genomen. Hij
heeft een scheiding tussen het
advies- en controlewerk voor
gesteld.
In een poging het bedrijf te red
den hebben de partners van An
dersen (het bedrijf is eigenlijk
één grote internationale maat
schap), vorige week een nieuwe
bestuursvoorzitter gekozen, Al-
do Cardoso. De oude voorzitter,
Joseph Bei'ardino, vertrok vori
ge maand. Er zijn dit jaar naar
verluidt al meer dan honderd
klanten weggelopen, omdat ze
niet meer geassocieerd willen
worden met Andersen.
Papierversnipperaar
Andersen is aangeklaagd door
de Amerikaanse justitie omdat
het kantoor in Houston docu
menten van Enron door de pa
pierversnipperaar haalde en
computerfiles vernietigde, na
dat er een onderzoek door de
beurswaakhond SEC was inge
steld. Die rechtszaak begint
volgende maand. De door An
dersen in januari ontslagen top-
accountant David Duncan, die
de boekhouding van Enron
controleerde, heeft eergisteren
toegegeven dat hij papieren ver
nietigde en werkt nu mee met
justitie. Veroordeling wegens
'obstructie van het recht' kan
het einde zijn voor Andersen, als
het de accountant wordt verbo
den nog langer beursgenoteerde
bedrijven te controleren.
Andersen vindt dat de aan
klacht geen juridische basis
heeft en de aanklagers misbruik
maken van hun macht. Ander
sen zegt de misstand zelf aan het
licht te hebben gebracht, en
meent dat niet bewezen kan
worden dat het om vernietiging
van belangrijke documenten
ging. Verder gaat het bedrijf
verschillende civiele processen
tegemoet. Aandeelhouders van
Enron vinden dat het boek-
houdbedrijf geen goed toezicht
heeft gehouden. Daardoor ble
ven schulden van de energiereus
NAIROBI - Een passagiersvliegtuig vliegt aan om te landen op
luchthaven Jomo Kenyatta in de Keniase hoofdstad Nairobi. In
het Oost-Afrikaanse land is een staking gaande onder luchtver
keersleiders, die gisteren de dertiende dag inging. Het personeel
eist een maandsalaris van ongeveer 10.000 Keniaanse shilling
(circa 1280 US dollar) in plaats van de 7500 shilling die ze nu
vangen. Sinds het uitbreken van de staking zijn er werknemers
ontslagen en worden ze momenteel uit hun regeringswoningen
gezet. Anderen worden voor het gerecht gedaagd, wegens con
tractbreuk met de regering. foto George Mulala/RTR
buiten beeld, en hadden aan
deelhouders slecht inzicht in de
werkelijke financiële situatie
van Enron. De mogelijke aan-
sprakelijkheid hangt als een
molensteen om de nek van An
dersen en bemoeilijkt ook de ge
sprekken over overnames. GPD
van onze redactie economie
MÜNCHEN - De teloorgang
van Leo Kirch heeft de Duitse
media in rep en roer gebracht.
Hoe het nu verder moet met zijn
media-imperium is volstrekt
onduidelijk. Een hoofdrol is
weggelegd voor de banken die
maandag het heft in handen na
men. Zij bepalen de toekomst
van het Duitse medialand
schap.
Het gat dat Kirch achterlaat
heeft de Duitsers onzeker ge
maakt. Jarenlang konden pot
tenkijkers buiten de deur wor
den gehouden, maar nu ligt een
buitenlandse machtsgreep op
de loer.
Een buitenlandse overname ligt
politiek gevoelig. Alleen al het
idee dat de Australiër Rupert
Murdoch zijn intrede zou doen,
veroorzaakte eind vorig jaar al
lergische reacties in Duitsland.
Precair is zeker de mogelijke
deelname van het Italiaanse
Mediaset aan de redding van het
Kirch-imperium.
Problematisch
Bij deze onderneming trekt nog
altijd de Italiaanse premier Sil
vio Berlusconi aan de touwtjes.
Bondskanselier Gerhard Schro
der waarschuwde maandag nog
dat de optie dat Berlusconi tele
visie-belangen van Leo Kirch
opkoopt beslist 'problematisch'
is.
Schroder hield wel opmerkelijk
veel ruimte open voor Rupert
Murdoch. ,,Ik zou er geen be
zwaren tegen hebben als ie
mand als Murdoch zich gaat be
zighouden met betaaltelevisie
in Duitsland. Hij doet dat blijk
baar succesvol in Engeland, dus
waarom niet in Duitsland?."
Schroder, die onder grote druk
staat door de stijgende werk
loosheid in zijn land, maakt zich
grote zorgen om de werkgele
genheid bij Kirch.
In totaal werken bij de
KirchGruppe 10.000 mensen.
Circa 3000 werknemers lopen
direct gevaar omdat zij werken
bij Kirch-onderdelen die niet le
vensvatbaar zijn. Daaronder
bevindt zich het paradepaardje
van Kirch: Premiere World, een
mifjardenverslindende betaal
zender.
Betaaltelevisie in Duitsland
lijkt ten dode opgeschreven ten
zij een investeerder wordt ge
vonden. Tot dusver is Murdoch,
die via zijn Britse dochter
BSkyB al een belang van 22 pro
cent in Premiere World bezit, de
enige serieuze gegadigde om
Kirchs belangen in de betaalte
levisie over te nemen. Dinsdag
waren nog onderhandelingen
aan de gang om een onmiddellij
ke ondergang van Pi'emiere
World te voorkomen.
Onderdelen
Murdoch zit echter gevangen in
het web dat de banken maandag
hebben gesponnen en het is de
vraag of zij de Australische
veelvraat willen laten gaan. De
situatie voor Murdoch is vooral
moeilijk, omdat de banken zich
alleen lijken te bekommeren om
de winstgevende onderdelen
van Kirch, zoals de zenders
SAT.l en ProSieben en de uit
zendrechten van het WK voet
bal en de Bundesliga. Murdoch
is waarschijnlijk kansloos om
deze belangen te kopen, zeker
als hij een positie in de Duitse
betaaltelevisie verwerft. Zon
der de voetbalrechten dreigt
echter voor Murdoch het Neder
landse Sport7-syndroom: wel
een zender, maar geen exclusie
ve evenementen.
Harde eisen
Murdoch is afhankelijk van wat
de banken de komende weken
gaan doen. De mediamagnaat
heeft de afgelopen weken met
harde financiële eisen .Kirchs
schuldeisers tot wanhoop ge
dreven toen ze gezamenlijk een
oplossing zochten voor de
KirchGruppe. Het bankencon-
sortium (Commerzbank, DZ
Bank, Bayerische Landesbank
en Deutsche Bank) dat nu over
Kirchs erfenis beschikt, zou
door deze houding eerder ge
neigd zijn om een Duitse oplos
sing te kiezen. Uitgevers als Ax
el Springer, die al langere tijd
een positie ambieert in de Duit
se tv-industrie, en WAZ Gruppe
maken dan de meeste kans. ANP
door Brenda van Dam
DEN HAAG - Autorijden
kost geld, vaak meer dan men
de heilige koe wil toereke
nen. Een kleine middenklas
ser komt al gauw in de buurt
van 400 euro per maand. En
dat terwijl de gemiddelde au
to 23 uur per dag stilstaat.
Maar rijden of stilstaan, de
vaste kosten gaan gewoon
door.
Wie regelmatig een auto no
dig heeft, maar minder dan
12.000 kilometer per jaar
rijdt, kan denken aan ge
deeld autogebruik of aan hu-
ren. Een deeltijdauto heeft
zijn voordelen: geen parkeer
problemen én het is gunstig
voor de portemonnee. Wat
zijn de mogelijkheden en hoe
zit het met de kosten?
Ongeveer eenderde van alle
autokilometers wordt gere
den in verband met werk. De
rest is voor ontspanning,
winkelen, recreatie en derge
lijke. „Als je de auto elke dag
nodig hebt voor je werk, dan
kun je het beste een eigen au
to gebruiken of gaan carpoo
len", meent Henry Mentink
van de Stichting voor Ge
deeld Autogebruik. „Maar
als je een auto juist voor an
dere doeleinden gebruikt,
kun je goedkoper af zijn door
een auto met anderen te de
len of te huren."
Zo'n vijftig- tot zestigdui
zend Nederlanders delen sa
men met vrienden, buren of
familie een auto. Om proble
men te voorkomen, moeten er
afspraken gemaakt woi"den
over het bezit van de auto en
de verdeling van de kosten.
En wat doe je met schade? De
verzekeringsmaatschappij
moet weten dat er meerdere
eigenaren en zijn en wie er re
gelmatig achter het stuur zit
ten.
De Stichting voor Gedeeld
Autobezit heeft een model
contract waarin al dit soort
zaken vastgelegd kunnen
worden. Ook is met Centraal
Beheer een speciale verzeke
ring ontwikkeld waarbij de
eigenaar geen terugval in no-
claim heeft als een medege
bruiker schade veroorzaakt.
„Delen met bekenden is ei
genlijk niks nieuws", vertelt
Mentink. „In de jaren zeven
tig werd dat ook al gedaan."
Wel nieuw is het fenomeen
'autodaten', dat sinds vijf
jaar in Nederland in opmars
is. De aangesloten leden kun
nen op elk gewenst moment
een auto per uur huren.
Naast de abonnementskos
ten betaal je een bedrag per
uur en per kilometer en de
benzinekosten. De auto's
staan op speciale parkeer
plekken in de buurt.
Reserveren kan per telefoon
of via internet en kan zelfs tot
kort voor gebruik. Als er geen
auto op de gebruikelijke
standplaats is, kun je terecht
bij een andere. Deelnemers
hebben een speciaal pasje en
een pincode waarmee ze toe
gang tot de auto krijgen. Een
boordcomputer houdt bij
hoeveel er gereden is. De kos
ten worden maandelijks of
wekelijks afgerekend.
Green wheels is zo'n organi
satie die in Nederland auto
date-projecten heeft op
gezet. Naast dit landelijk
systeem komen er ook steeds
meer lokale initiatieven.
„Nederland telt nu zo'n 350
standplaatsen met één of
meer auto's. Het streven is om
landelijke dekking te halen",
vertelt Mentink. „Dan zal
autodaten ook voor het gro
tere publiek aantrekkelijk
worden."
Nu zijn het volgens hem vaak
nog de hoger opgeleiden die
aan autodaten doen.
Huren
Voor langere stukken of voor
vakanties is het voordeliger
een auto te huren bij een au
toverhuurbedrijf. Wie dat
vaker doet kan een huur-
abonnement overwegen. Hoe
meer gebruiksdagen, des te
goedkoper over het algemeen
de daghuurprijs. Sommige
verhuurders komen de auto
tegen een geringe vergoeding
brengen en halen. Landelijke
initiatieven zijn Auto op Af
roep van de ANWB, of Au-
toAbonnee. Daarnaast zijn
er diverse lokale initiatieven.
Deze systemen zijn echter
minder flexibel dan het auto
daten. De auto's moeten ten
minste 24 uur van tevoren
worden gereserveerd en je
bent gebonden aan de ope
ningstijden van het verhuur
bedrijf. Daarnaast is het in
het weekeinde soms noodza
kelijk de auto langer dan één
dag te huren. GPD
I APELDOORN - De Ne-
Ondanks de zeer forse
prijsstijgingen denkt het
Nederlands Verpakkings
centrum (NVC) niet dat de
consument iets zal mer
ken van de prijsstijgin
gen. „De hogere grond-
stofprijzen komen voor
rekening van de leveran
ciers van kunststoffen en
niet van de afnemers", al
dus directeur M. Nieuwe-
steeg van het NVC. De
NVC is de belangenbehar
tiger voor cle verpak
kingsindustrie.
Toch voorspelt de Federa
tie Nederlandse Rubber
en Kunststofindustrie dat
de producenten van ver
pakkingen de hogere
grondstofkosten zoveel
mogelijk zullen doorbere
kenen aan de afnemers.
Nieuwesteeg: „Al zou dat
zo zijn, dan maken die
kosten maar een mini
maal deel uit van het uit
eindelijke bedrag dat de
consument voor een pro
duct moet betalen. De ver-
pakkingskosten maken
meestal maar drie tot tien
procent uit van de totale
verkoopprijs."
Volgens Nieuwesteeg is de
vraag voor veel bedrijven
niet meer hoeveel verpak
king kost, maar hoeveel
een goede verpakking op
brengt. „Sinds de mosse
len in de supermarkt wor
den verkocht in handige
bakjes met een sealing
(een luchtdicht plastic
laagje) zijn ze niet meer
aan te slepen. En bij de
benzinepomp kun je te
genwoordig losse appels
verkopen die hygiënisch
per stuk zijn verpakt.
Volgens de kunststof
branche zijn vooral de
toegenomen vraag (in de
VS en het Verre Oosten) en
de hogere olieprijs oor
zaak van de hogere grond
stofkosten. Naar ver
wachting blijft de vraag
de komende maanden
hoog en ziet het er niet
naar uit dat de olieprijs
daalt GPD
door Jeffrey Kutterink
MIDDELBURG - Wekelijks
schuiven 20.000 klanten van de
McDonald's in Middelburg sa
men een dikke vijftienhonderd
Big Macs naar binnen. De dub
beldekker onder de hamburgers
is het meest verkochte product,
gevolgd door de 'ordinaire' vari
ant. Om de toko goed te laten
draaien, zijn statistieken onont
beerlijk. Veertien dagen van te
voren moet de hoeveelheid
klanten worden ingeschat.
Want van lang wachten op fast
food kan geen sprake zijn.
Voor vele critici staat McDo
nald's symbool voor de Ameri
kaanse wegwerpcultuur. Door
hen ook wel 'de Amerikaanse
ziekte' genoemd. De Ierse pop
groep U2 nam het beroemde
beeldmerk op de hak door het
symbool door midden te hakken
en tijdens de Popmart World-
tour op het podium te gebrui
ken. Anderen zetten het ver
stand op nul, de blik op oneindig
en zien de hamburgerketen als
de ultieme vreetschuur.
Voor de franchisenemer van een
vestiging niet direct zaken om
zich mee bezig te houden. In Ne
derland zijn 212 McDonald's,
waarvan 193 franchiserestau-
rants. Er zijn 119 McDrives. Vo
rig jaar zorgden de 3,5 miljoen
bezoekers in Nederland voor
een omzet van 843 miljoen gul
den.
In 1989 is de eerste Zeeuwse
Mac-vestiging geopend in Mid
delburg. Pas tien jaar later volg
de Goes en vorig jaar Terneuzen.
De drie vestigingen worden ge
leid door franchisenemer P. de
Kam. Om de zaken te mogen
runnen is hij naar de zogenoem
de Hamburger-University in
Amsterdam geweest: het eigen
opleidingscentrum. Na het mee
draaien in andere vestigingen,
kreeg De Kam de papieren om
een eigen 'Mac' op te zetten. „Je
krijgt dan vanuit de organisatie
een vestiging aangeboden en
aan jou de keuze of je daar als
franchisenemer je verantwoor
delijkheid voor wil nemen. Het
pand is van McDonald's. Zelf
moet je zorgen voor de inrich
ting, de apparatuur en de werk
nemers."
Hoewel De Kam vindt dat hij
daar vrij in is, stelt McDonald's
wel aan alles eisen. De uitstra
ling moet immers overal dezelf
de zijn. Dus de apparatuur en de
inrichting moeten zoals dat in
tern heet welMcDonalized zijn:
goedgekeurd door de hambur
gerketen. De Kam: „De organi
satie werkt met drie interieur
bouwers. Maar hoe het interieur
er precies uitziet, bepaal je als
Van te voren wordt bekeken hoeveel klanten wat en hoeveel bij McDonald's in Middelburg komen nuttigen.
franchisenemer. Een collega
heeft goede banden met Jan des
Bouvrie en heeft het interieur
doorhem laten ontwerpen."
Dagelijks worden de taken on
der de medewerkers verdeeld.
In 'rushtime' (spitsuur) krijgt
iedereen één taak, in tegenstel
ling tot de stille momenten. Ves
tigingsmanager W. Priem: „Elke
ochtend wordt de apparatuur
gecontroleerd en alles klaar ge
zet."
Planning
Veertien dagen van te voren
maakt Priem een planning hoe
druk het zal worden. „Aan de
hand van die planning schake
len we mensen in, doen we inko
pen en zetten we alles klaar. We
moeten met statistieken werken
om te zorgen dat we de grote
hoeveelheid klanten snel kun
nen verwerken. Want als tussen
vijf en zeven, op de drukste tijd
van de dag, er nog salades moe
ten worden gemaakt, dan loopt
alles in het honderd. Dus dat
moet eerder op de dag al gebeu
ren. Zo is ook vooraf bekend
hoeveel broodjes en hambur
gers er in huis moeten zijn om de
omzet van die dag te kunnen ha
len."
Overigens: komt iemand acht
Naam:
McDonald's
Plaats:
Middelburg
Opgericht:
1989
Aantal werknemers:
85 (waarvan 30 fulltime)
Omzet:
3 miljoen euro
uur 's ochtends om een Big Mac
dan is die binnen een minuut
klaarte maken. Maar de filoso
fie is: alles moet klaar staan om
mensen direct te bedienen. „Dat
betekent niet dat 's ochtends de
hamburgers worden gebakken.
Het vlees mag niet langer dan
tien minuten na het bakken op
de warmhoudplaat blijven lig
gen. Anders wordt het wegge
gooid."
Om te zorgen dat de verspilling
niet al te groot wordt (die ligt nu
op 1,5 procent), is een zorgvul
dige planning dus van belang.
„We weten per uur, en als het
moet per half uur, hoeveel klan
ten er komen en hoeveel er van
alle producten aanwezig moet
zijn", zegt De Kam.
Veel van de omzet van de Mac-
vestiging wordt gegenereerd
door de McDrive: tussen de 35
en 40 procent. De Kam: „Daar
zit nog steeds een stijgende lijn
in. McDonald's organisatie is
van plan om op bepaalde plek
ken alleen maar een McDrive
neer te zetten. De aantal jaren
geleden is McSnaclc, waar je al
leen even een hapje tussendoor
kon halen, mislukt. De meeste
van die punten zijn omgevormd
tot volwaardige vestigingen."
Het maken van de producten is
eenvoudig. Alle procedures
staan uitgebreid beschreven.
Zelfs op de frituurovens staat op
een plaquette hoe de friet moet
worden bereid en op de grill
staat aangegeven wat moet
worden gedaan om de hambur
ger er op zijn McDonald's te
foto Ruben Oreel
krijgen. Programma's en tijden
zijn ingesteld, dus een druk op
de knop volstaat.
Op de spuiten met verschillende
sauzen staat aangegeven hoe
veel saus bijvoorbeeld op een
hamburger moet. „DeMcChic-
ken in Middelburg moet hetzelf
de smaken als die in Amsterdam
of Londen. Ofwel: de smaakbe-
leving moet overal hetzelfde
zijn", zegt Priem.
Elke ochtend controleren mede
werkers de apparatuur. Zo
wordt de grill volgegooid met
vlees om vervolgens de tempe-
i-atuur van binnen te meten. Bij
hele grondige controles meten
medewerkers zelfs de displays
door om te zien of ze bijvoor
beeld de juiste temperatuur
aangeven,
Drie keer per week wordt de
McDonald's in Middelburg be
voorraad vanuit Nijkerk. Het
afval wordt om de dag opge
haald om te worden gerecycled.
Gescheiden afvalstromen zijn
frituurvet, karton/papier, plas
tic, keukenverspil, plastic, rest-
fractie en klein chemisch afval.
Wie een kijkje in de keuken wilt
nemen, kan overigens zaterdag
tussen 10.00 en 14.00 uur te
recht in alle vestigingen, tijdens
de eerste landelijke open dag.
