Fantasy spreekt tot de fantasie
Ode aan vervolgde kunstenaar
PZC
Home Alone voor volwassenen
Murphy knipoogt
naar zichzelf
Wereld draait om
liefde voor goud
Festival van horror
en science fiction
Before Night Falls
donderdag 11 april 2002
n Amsterdam vindt
vanaf vandaag tot en
- met 17 april de
achttiende editie plaats van
het Festival van de
Fantastische Film. Het
festival rond de horror,
fantasy en science
fictionfilm lijkt dit jaar meer
bestaansrecht te hebben dan
ooit. Want de fantastische
film floreert.
Je hoeft maar een blik op het
huidige bioscoopaanbod te
werpen om vast te stellen: het
gaat fantastisch met de fantas
tische film. De renaissance die
eindjaren '90 werd ingeluid met
The Blair Witch Project, The
Sixth Sense en Star Wars I, The
Phantom Menace lijkt nog lang
niet voorbijgetuige de aanhou
dende stroom releases van titels
als From HellTime Machine, en
The Mothman Prophecies.
Kroon op het succes is uiteraard
de Oscarzege van The Lord of
the Rings. Maar de bestendiging
gaat verder. In Spanje heeft hor
ror-filmer Brian Yuzna een he
dendaagse variant opgezet van
de fameuze Britse Hammerstu-
dio's, terwijl Hollywoodprodu-
centen Joel Silver en Robert Ze-
meckis onder de naam Dark
Castle horrorklassiekers als
House on Haunted Hill en
Thirteen Ghosts in een nieuw
jasje steken.
Het Festival van de Fantasti
sche Film (FFF), dit jaar voor de
vijfde keer als weekevent ge
houden in Amsterdam, lijkt
daarmee meer bestaansrecht te
hebben dan ooit. Maar aange
zien het doel van dit festijn, be
gonnen als het Weekend of Ter
ror, is om de fantastische film
weer als serieus fenomeen op de
kaart te zetten, kun je dus even
goed zeggen dat het festival dit
j aar minder bestaansrecht heeft
dan ooit.
Illustratief daarvoor is de ver
houding met het International
Film Festival Rotterdam. Dat
maait het FFF in toenemende
mate het gras voor de voeten
weg door de vertoning van films
ais Itchy the Killer, de snoeihar
de live action-manga van de Ja
panner Miike Takashi. Het FFF
lijkt nu terug te willen slaan met
een deelprogramma over Japan
enZuid-Korea, traditioneel
adoptiegebieden van Rotter
dam. Zo gaat niet alleen Itchy
the Killer in de reprise, maar
ook The Isle van Kim Ki-duk.
Het Festival van de Fantasti
sche Film (vorig jaar zesduizend
Scène uit Vidocq, de openingsfilm van het festival in Amsterdam.
bezoekers) wil werk maken van
zijn nationale status. Een aan
houdend probleem daarbij is de
slechte financiële situatie, die
dit jaar door het afhaken van
een aantal grote sponsors extra
precair is geworden. Maar het
FFF zit niet bij de pakken neer:
er wordt zelfs voor het eerst - ge
lijk het Rotterdams filmfestival
- een filiaal geopend in Gronin
gen.
Ook wordt er door het FFF een
symposium georganiseerd,
waarop Europese filmmakers
praten over de stand van zaken
rond de fantastische film. In te
genstelling tot Frankrijk en
Spanje wil het daarmee in Ne
derland maar niet lukken. Ko
mende zondag geven in De Balie
in Amsterdam onder meer pro
ducent en filmfondsintendant
Burny Bos, producent San Fu
Malta en regisseur Paul Verhoe
ven hun mening.
De laatste mag meteen een prijs
mee naar huis nemen, want Ver
hoeven wordt dit jaar door het
FFF beloond met de Lifetime
Achievement Award. Een prijs
die hij vooral krijgt voor zijn
hoeven-film die volgens het fes
tival fantastische elementen
heeft.
Een andere filmveteraan die
wordt geëerd is de Amerikaanse
schrijver, regisseur en produ-
Amerikaanse oeuvre (Totall Re-
cal, Hollow Man). In Amster
dam worden Robocop en Star
ship Troopers vertoond en zijn
Reve-verfilming De Vierde
Man, de enige Nederlandse Ver
cent Brian Yuzna. Niet alleen
zijn in een retrospectief onder
meer Re-Animator en Return of
the Living Dead 3 te zien, ook
worden twee nieuwe films,
Arachnid en Dagon, van zijn
hand vertoond. Moest vorig jaar
een zieke Yuzna per telefoon
zijn films inleiden, dit jaar
wordt hij persoonlijk in Am
sterdam verwacht.
Voor de jeugd is er dit jaar een
speciaal programma rond de re
cent overleden Zweedse kinder
boekenschrijfster Astrid Lind-
gren. Dat bevat zes Lindgren-
verfilmingen waaronder twee
films over Pippi Langkous en
Ronja de Roversdochter. Verder
biedt het FFF dit jaar een uitge
breid programma met Europese
korte films, waarin R.I.P. van
festivaldirecteur Jan Doense
een van de schaarse Nederland
se bijdragen is.
Openingsfilm is dit jaar Vidocq,
een Franse historische crimi
met fantastisch plot, die de ge
schiedenis ingaat als de eerste
geheel digitaal opgenomen pu
blieksfilm. Gerard Depardieu
speelt Vidocq, een voormalige
De film Panic Room is. een
thriller die de genre-lief-
hebbers tevreden kan stellen als
.weliswaar degelijke kost, maar
als de nieuwe film van David
Fincher valt hij tegen. Deze re
gisseur had met Seven en The
Fight Club een grote aanleg ge
demonstreerd voor psycho-hor-
ror en een bijzonder gevoel voor
rijke, naargeestige stilering.
Met het overspannen tussen
doortje The Game had hij in elk
geval nog genoeg overhoop ge
haald om het op zijn minst inte
ressant te houden. Maar Panic
Room nu geeft weinig blijk van
inspiratie of persoonlijkheid.
Amper twee minuten hebben we
op straat vertoefd om vervol
gens met Jodie Foster het pand
te betreden dat we niet meer
zullen verlaten. Ze is net ge
scheiden van een steenrijke
echtgenoot en is derhalve in
staat om op Manhattan dat
enorme huis te kopen waarvan
de geregelde bioscoopganger
meteen denkt dat het wel de
laatste plek is voor een gedepri
meerde jonge vrouw om met
haar dochtertje enigszins op
verhaal te komen. Meest eigen
aardig is de aanwezigheid van
een geheime schuilkamer, be-
pantserd met ondoordringbaar
staal en voorzien van videopa
nelen die zijn verbonden met
acht door het huis geplaatste ca
mera's.
Maar Jodie en het dochtertje
gaan daar toch wonen en me
teen tijdens hun eerste nacht
komt daar al ellende van. Drie
inbrekers melden zich. Moeder
en kind weten nog net de schuil
kamer te bereiken en menen ze
ker te zijn van in elk geval licha
melijke veiligheid. Ze hebben
pech. De inbrekers hebben geen
interesse in Jodies spulletjes
maar zijn gekomen voor 20 mil
joen aan waardepapieren waar
van ze weten dat die door de
overleden vorige bewoner wa
ren verborgen in nou juist die
geheime kamer die voor hen dus
geen geheim meer is. Hij was
zelis ooit gebouwd door een van
de criminelen. Een nacht lang
zal het geteisem proberen de
veste te veroveren, terwijl Jodie
Foster trucs verzint om de bele
geraars te ontmoedigen en hulp
te mobiliseren.
Wanneer Forest Whitaker (als
de meest zachtmoedige inbre
ker) op zeker moment Dwight
Yoakam (als de meest bloeddor
stige kompaan) spottend toe
voegt dat hij op Joe Pesci lijkt,
laat daarmee regisseur David
Fincher weten dat hij zelf ook
best beseft dat Panic Room ei
genlijk niet meer voorstelt dan
een variant op Home Alone.
Maar voor grote mensen dan,
want het zal er nog rauw toe
gaan als de moeder de ophaal
brug moet neerlaten omdat het
epileptische dochtertje insuli-
ne-injecties behoeft en er hulp
lijkt te dagen, maar toch weer
niet.
Spannend is het zeker, maar de
film blijft een psychologisch te
vlak ingevuld schaakspel om de
hoogte te kunnen bereiken van
klassieke belegeringsdrama's
als Wait Until Dark of Straw
Dogs die met behalve supspense
ook nog met morele waarden
wisten te stoeien. En het is der
gelijke meerwaarde die je juist
van David Fincher had ver
wacht en die hij niet biedt.
Pieter van Lierop
Panic Room: regie David Fincher,
met Jodie Foster, Forest Whitaker,
Jared Leto, Dwight Yoakam, Kris
ten Stewart, te zien in Cine City
Vlissingen, De Koning Hulst en
Roazy Bergen op Zoom.
Robert DeNiro en Eddie Mur
phy vormen een onwaar
schijnlijke combinatie en zijn
daarom geknipt voor een bud
dyfilm, zeker als het genre ook
een tikkeltje op de hak wordt
genomen. In Showtime spelen
ze twee agenten die gedwongen
worden „It's Showtime!" te roe
pen voor ze tot actie over mogen
gaan. DeNiro is de stugge dien
der die dat alleen met uiterste
krachtsinspanning en veel af
grijzen over zijn lippen krijgt.
Murphy doet niets liever. Met
een knipoog naar zichzelf speelt
hij een ij dele politieman die het
liefst een echte acteur zou zijn.
De oorzaak van deze geforceer
de werkomstandigheden zit
hem in de aanwezigheid van te
levisiecamera's. Een tv-produ-
cent op jacht naar kijkcijfers
(Rene Russo) hoopt op spekta
kel door echte agenten tijdens
hun werk te betrappen. De door
DeNiro gespeelde dienstklop
per werkt alleen onder dwang
mee, voor zijn flierefluitende
collega is het een natte droom.
De producent is geschokt als ze
ziet hoe saai de werkelijkheid is
en begint ijverig te regisseren.
Dat Showtime met deze parodie
op het fenomeen 'reality-tv' een
beetje achter de trend aanhob
belt, mag de pret niet drukken.
Een briljante satire kan Show-
time moeilijk worden genoemd,
maar regisseur Tom Dey, die
hiervoor debuteerde met het
Jackie Chan-vehikel Shanghai
Noon, dient actie en humor in
ferme scheppen op en weet de
gemakkelijk ontsporende Mur
phy goed in het gareel te hou
den. Het kijkt vlot weg en van
tijd tot tijd vallen er zelfs aardi
ge grappen te noteren. Ander
half uur luchtig vermaak is
daarmee wel verzekerd, evenals
de toekomstige werkgelegen
heid van Dey.
Toch is het jammer dat er niet
een wat inventievere scenario
schrijver werd ingehuurd. Want
hoe geestig de vondst van DeNi-
ro's therapeutische pottenbak
kershobby ook is, Showtime
blijft te vaak steken in een half
bakken uitwerking van een op
zichzelf veelbelovend idee. Het
gaat zogenaamd over een televi
sieploeg die de werkelijkheid
naar zijn hand wil zetten, maar
ondertussen grijpt Dey voor het
uitbeelden van diezelfde werke-
lijkheid wel naar de vertrouwde
Hollywood-clichés met achter
volgingen en explosies. De
schurk met zijn bovenmaatse
machinegeweer is gewoon heel
plat, de juichende toeschouwers
waren zesentwintig jaar gele
den al beter in Dog Day After
noon, en dat de tv-show na gi
gantisch succes toch van de buis
moet is op zijn minst een beetje
vreemd. Shoxotime wil media-
praktijken op de korrel nemen
maar mikt nogal slordig en lijkt
zich daar met twee publieks
trekkers in de hoofdrol ook niet
al te druk over te maken. Het is
een film met bloopers aan het
eind.
Leo Bankersen
Showtime: regie Tom Dey, met Ro
bert DeNiro, Eddie Murphy, Rene
Russo, te zien in Cine City Vlissin
gen, De Koning Hulst en Cinemac-
tueel Bergen op Zoom.
boef die als detective tijdens
zijn onderzoek naar de moord
op drie notabelen zelf het loodje
legt. Een biograaf wil het leven
van Vidocq vastleggen en stuit
daarbij op de mysterieuze ver
dwijning van een reeks maag
den en een gemaskerd figuur
met bovennatuurlijke gaven.
Regisseur van Vidocq is Pitofde
voormalige rechterhand van
Jean-Pierre Jeunet (Le Fabu-
leux Destin d'Amélie Poulain).
Pitof heeft geput uit het kleu
renpalet van de schilder Gusta-
ve Moreau, wat zijn film soms
een kunstmatig maar vaker een
oogstrelend aanzien geeft. Vi
docq bewijst dat de fantastische
film niet alleen weer commerci
eel interessant wordt gevonden,
maar ook als terrein voor artis
tieke ontginning.
Marc Floor
Meer info op www.filmevents.nl.
Robert de Niro en Eddie Murphy in Showtime.
Jodie Foster en Kristen Stewart als moederen dochter in Panic Room.
Ik strik nooit mijn veters zon
der plan B achter de hand",
aldus de door Gene Hackman
gespeelde meesterdief in de ver
nuftige thriller Heist van David
Mamet. Maar als het er om gaat
een gewaagde overval op een
Zwitsers goudtransport tot een
goed einde te brengen komt hij
nog bijna reserveplannen te
kort. Politie en bewaking om de
tuin leiden is een ding, zijn me
decriminelen aftroeven is iets
heel anders. Zijn gevaarlijkste
tegenstander is een heetgeba
kerde heler (Danny DeVito) met
een bondige wereldbeschou
wing: „Iedereen heeft geld no
dig. Daarom heet het geld."
Jawel, de om zijn dialogen be
faamde Mamet doet zijn reputa
tie weer eer aan. Het is dank
baar citeren uit die talloze
schitterende oneliners die -
dank aan het voortreffelijke ac
teursensemble - zo droogweg
worden rondgestrooid. De toon
is joviaal, maar met een gevaar
lijke ondertoon, want ruige
charme kan ieder moment om
slaan in keiharde intimidatie. In
Heist zijn er maar weinig die je
op hun woord kunt vertrouwen.
Spanning oproepen kan Mamet
overigens ook heel goed zonder
verbaal geweld. Hij demon
streert dat met een tweetal
ingenieus op touw gezette over
vallen die steunen op een
combinatie van geraffineerde
voorbereiding, sluw bedrog en
koelbloedige bluf - wat overi
gens geen garantie voor een goe
de afloop is. De door Hackman
gespeelde overvaller is er nog
een van de oude stempel voor
wie een vuurwapen slechts een
allerlaatste noodgreep is.
Mamets favoriete actrice Re
becca Pidgeon is een ironische
femme fatale. Als geliefde en
rechterhand van Hackman is ze
een cruciale en vooral ongrijp
bare factor in dit voornamelijk
door mannen bedreven steek
spel. Draait de wereld om liefde
of goud, is de vraag die op zeker
moment wordt opgeworpen.
Om liefde voor goud, is de con-
clusie.Het plezier dat we aan
Heist beleven zit hem in de eer
ste plaats in het aanstekelijke
dubbelspel en de talloze doorge
stoken kaarten die gaandeweg
aan het daglicht komen. Je gaat
steeds sterker twijfelen aan wat
je ziet. Tijdloos filmplezier.
Leo Bankersen
Heist: regie David Mamet. Met: Ge
ne Hackman, Danny DeVito, Rebec
ca Pidgeon, Sam Rockwell, Delroy
Lindo, Ricky Jay, te zien in Cine City
Vlissingen.
Een van de meest zwarte kanten van Fidel
Castro's bewind op Cuba is de vervol
gingvan homoseksuelenWie in de j aren ze
ventig voor deze liefde uitkwam, verdween
in de gevangenis. In 1980 kregen homo's, sa
men met geesteszieken en criminelen de
kans naar de Verenigde Staten uit te wijken
- je kan het ook deportatie noemen. Onder
die ballingen bevond zich Reinaldo Arenas,
schrijver, dichter en ironisch genoeg ook re
volutionair van het eerste uur. Aanvanke
lijk had hij zich vol vuur achter de opstand
van Castro geschaard. Tien jaar later zou hij
als een ontwortelde vreemdeling in New
York en lijdend aan aids een einde aan zijn
leven maken.
Before Night Falls is de visionaire verfil
ming van Arenas' gelijknamige autobiogra
fie. De regie was in handen van de schilder
Julian Schnabel, die in 1996 als cineast de
buteerde met het al even tragische kunste
naarsportret Basquiat. Schnabel vertelt het
verhaal van de jongen die als kind zijn eer
ste woorden in een boom kerfde (en vervol
Javier Bardem speelt Reinaldo Arenas, de schrijver en revolutionair die vanwege zijn homoseksuali
teit moest vertrekken uit Cuba.
gens werd verstoten door zijn vader) wel
netjes in chronologische volgorde, maar een
overzichtelijke presentatie van feiten heeft
niet zijn grootste belangstelling. Eerder
zoekt hij het in poëtisch realisme, geïnspi
reerd door de beelden die het werk van
Arenas bij hem opriep. Beelden die soms op
een bijna magische manier getuigen van
verbondenheid met de aarde en de natuur en
daarnaast een onmiskenbare sensualiteit en
passie uitstralen. Schnabel verstaat de
kunst om je veel te laten voelen zonder het
op de geijkte manier te dramatiseren.
De emotie en de bezieling van de schrijver
klinken voortdurend in de toonzetting door.
Historische joumaalopnamen van Castro's
revolutie sluiten naadloos aan bij het en
thousiasme van de jonge Arenas, die zojuist
voor zijn eerste boek een belangrijke Cu
baanse prijs heeft gekregen. Die hoopvolle
opwinding verandert snel in het tegendeel
wanneer duidelijk wordt dat Arenas' men
selijke en artistieke vrijheidsdrang door de
machthebbers als contrarevolutionaire de
cadentie wordt gezien.
De clandestiene publicatie van een tweede
boek in Frankrijk valt slecht, en na twee
roekeloze vluchtpogingen verdwijnt de
schrijver voor twee jaar achter de muren
van de beruchte El Morro-gevangenis.
De betrekkelijk ingetogen lyriek van het be
gin is dan rauw en schrijnend geworden.
Schnabel is niet bang om waar nodig over de
schreef te gaan, en hij kan het zich permitte
ren omdat hij niet vervalt in clichés en het
past in de intuïtieve, dynamische manier
waarop deze filmbiografie is gecompo
neerd.
Schnabels gedrevenheid zien we weerspie
geld in de intense vertolking van de in eigen
land populaire Spaanse acteur Javier Bar
dem als Reinaldo Arenas. Hij werd er meer
malen voor bekroond, onder andere op het
festival van Venetië.
Twee bekende Amerikaanse acteurs zijn te
zien in opvallende bijrollen. Johnny Depp
als travestiet, én als een vermoedelijk even
eens homoseksuele officier in een ijzige ver-
hoorscène vol onderhuids erotische sugges
tie.
Sean Penn duikt heel even op als de revolu
tionair die de jonge Arenas afraadt om zich
bij de opstand te voegen. Dat op Cuba ieder
een Engels met een Spaans accent spreekt is
slechts een kleine smet op een hartstochte
lijke ode aan een kunstenaar die gebroken
werd door een regiem dat minder menselijk
was dan velen destijds wilden geloven.
Leo Bankersen
Before Night Falls: regie Julian Schnabel, met Ja
vier Bardem, Olivier Martinez, Johnny Depp, te
zienin Schuttershoftheater Middelburg (vr. enza.
19.30u. enzo, 20u.).
