Spannend blijft het altijd
The Beatles waren als plastic poppen
PZC
Matthaus
voor een
prikkie
Andere tijden voor
Boudewijn de Groot
Brouwer
naar Berlijn
Boudewijn de Groot: „Mensen durven eindelijkte zeggen watze voelen." foto Robert van den Berge/GPD
et een
gelouterde
band toert
Boudewijn de Groot weer
door het land. 'Andere
Tijden' heet het programma
dat eigenlijk gekoppeld had
moeten worden aan een
gelijknamig nieuw album
met teksten van Lennaert
Nijgh, de dichter, met wie hij
de afgelopen vier decennia al
zo veel liederen maakte. Dat
is niet gelukt, Nijgh leverde
slechts drie nummers. Een
teleurstelling voor De Groot,
maar geen verrassing. „Dat
is de rode draad in mijn
carrière. Het vergalt mijn
leven niet, maar ik vind het
zo zonde van zijn
onmetelijke talent."
Meer dan 35 jaar treedt Bou
dewijn de Groot al op. En
nog altijd krijgt hij de theaters
moeiteloos vol. Andere Tijden
heet het programma dat hij tot
maart 2003 zo'n 120 maal
brengt met zijn band, onder
meer bestaande uit oude rotten
als Jan de Hont (ZZ De Mas
kers), Ernst Jansz en Jan Hen
driks (beiden Doe Maar).
Andere Tijden. Dat zijn het
zeker voor de introverte Heem-
stedenaar. Hoe anders is het bij
voorbeeld om nu met zo'n ge
routineerde band op te treden,
terwijl hij in zijn beginperiode
solo in beatclubs stond? „Span
nend blijft het altijd, een optre
den. Zeker als je, zoals ik,
aanleg hebt om daar last van te
hebben. Maar wat veel scheelt,
tegenwoordig weet ik vantevo-
ren waar ik terecht kom voor
een concert. In mijn beginperio
de niet. Ik honoreerde iedere
aanvraag omdat ik het geldgoed
kon gebruiken. Dat leverde wel
eens vervelende situaties op."
„Op een gegeven moment stond
Meisje van zestien in de hitpara
de (1965). Mijn repertoire be
stond uit niet meer dan tien
liedjes. Het was de tijd van de
opkomst van de beatmuziek, in
de jeugdclubs traden allemaal
bandjes op die lekker stevig van
rangrang gingen. Kwam ik daar
met zo'n lullig Spaans gitaartje
- aanzetten en zong nummers als
De Morgen en Élégie Prenatale.
Meisje van zestien niet, dat kon
ik niet in mijn eentje spelen. Ik
trad ergens op, ik meen dat het
inBaarnwas. Het publiek daar
was zó teleurgesteld dat Meisje
van zestien niet kwam en ik al
leen een paar slappe flauwekul-
liedjes zong. Het was een volle-
- dige afgang."
„Van die ervaring heb ik een
ontzettende knauw gekregen.
Maar ja, ik had geen band. De
muzikanten die ik kende, zaten
al in bandjes en zongen in het
Engels, dat moest in de beattijd.
Ik was ook veel te verlegen,
durfde niet aan die gasten te
vragen of ze mijn liedjes wilden
spelen. Met mijn kiezen op el
kaar ben ik doorgegaan, ook al
heb ik serieus overwogen om er
mee op te houden en eveneens in
het Engels te gaan zingen. Maar
de platen zorgden ervoor dat ik
populair bleef. Langzamerhand
begon men ook genoegen te ne
men met de liedjes op zich bij
optredens. Zo heb ik me door de
moeilijke schnabbels in lallende
feesttenten kunnen worstelen."
Generatieloos
Andere Tijden zijn het, zelfs
Boudewijn de Groot blijkt niet
de eeuwige jeugd te hebben. „Ik
heb nog heel lang het idee ge
had, dat ik met mijn muziek de
jongere generatie aansprak.
Omdat ik me nooit afgepeigerd
voelde, had ik het bizarre idee
dat ik eeuwig door zou kunnen
gaan, dat voor mij geen verstrij
ken van de tijd gold. Ik voelde
me generatieloos, of juist het
omgekeerde, veiwant met alle
generaties, ook met jongeren."
„De afgelopen vijf a tien jaar
merk ik dat de jonge generatie
met totaal andere dingen bezig
is, een andere mentaliteit heeft.
Met de uitgesproken dingen -
rages, mode, muziek - heb ik ab
soluut geen raakpunten meer. Ik
begrijp niet meer waar ze mee
bezig zijn. Af en toe zijn er wel
dingen die ik leuk vind, maar
verwant met de huidige culture
le stroming voel ik me niet."
Wat de hedendaagse popmuziek
betreft, moet het hem toch
deugd doen dat er veelvuldig in
het Nederlands gezongen
wordt. „Daar ben ik blij om.
Mensen durven nu eindelijk te
zeggen wat ze voelen, verpak
ken het niet angstvallig in het
Engels omdat dat stoerder
klinkt, neutraler, zodat ze niet
met de billen bloot hoeven gaan
Zingen in het Engels is lang een
prachtige dekmantel geweest
voor het spuien van allerlei sen-
timentaliteiten, waar je in het
Nederlands blozende wangen
van zou krijgen."
Over de kwaliteit van de Neder
landstalige pop is hij minder te
spreken. „Muzikaal gezien is
het vaak wel goed tegenwoor
dig, maar tekstueel heerst er een
onwaarschijnlijke armoede. Af
schuwelijke flauwekulteksten,
scheurkalenderromantiek,
Van VolumiaDe Kast of Abel is
De Groot geen fan. „Skik, De
Scene, Blof, De Dijk, dat vind ik
wel goede bands. De Dijk heeft
prachtige teksten, dat zijn ten
minste geenholle frasen." Tij
dens zijn nieuwe theaterpro
gramma zingt Boudewijn de
Groot natuurlijk oude succes
sen, maar ook veel nieuw werk,
onder meer van J an Rot en Freek
de Jonge. Wat de samenwerking
met de laatste betreft, waren er
ook andere tijden, vertelt hij
verlegen glimlachend. Zijn in
getogenheid speelde hem par
ten.
„Eind jaren zeventig vroeg
Freek me een keer of ik muziek
wilde schrijven voor zijn show.
'Mja, da's goed', zei ik. Dat
klonk blijkbaar heel neutraal,
waardoor Freek dacht dat ik er
geen zin in had en niets meer van
zich liet horen. Terwijl ik eigen
lijk had bedoeld: 'Jaaaa, ontzet
tend leuk!Ik dacht 'waai-om
belt hij nou niet, wat is dat voor
een onzin?' Op een gegeven mo
ment kwamen we elkaar weer
tegen. Hé hallo. Hé, hallo.
Draaideureffect. Meer wisten
we niet te zeggen en liepen door.
'Nog steeds dezelfde desinteres
se bij die gozer', dacht Freek.
'Hij vraagt me nog steeds niet',
dacht ik. Heel veel later kwa
men we elkaar nogmaals tegen.
Toen ben ik naast hem op een
trap gaan zitten en is het mis
verstand uit de wereld gehol
pen. 'Shit man, had dat meteen
gezegdHij stuurde een schitte
rende tekst op, het was gelijk
raak. En nu, in het nieuwe pro
gramma, zing ik drie nummers
van hem."
Twee van de nummers gaan over
de zee, net als Laat Het Water
Open, dat hij met Lennaert
Nijgh ooit schreef voor Rob de
Nijs en nu zelf zingt. Dan heb je
nog De Noordzee, Strand, Can
zone 4711, die ook allemaal met
de zee te maken hebben. Toeval,
zegt De Groot. „Ik ben geen ech
te zeeliefhebber. Varen vind ik
heel romantisch, maar ik word
altijd zeeziek, dus dat schiet
niet op."
„Op de Urker kotter van Len
naert ga ik wel eens mee het IJs-
selmeer op. Met een paar Beer-
enburgers wil dat wel lukken.
Als ik de horizon maar kan zien,
trek ik het zelfs nog bij wind
kracht 8Het mooiste vind ik die
tochten als het herfst begint te
worden, het een beetje nevelig is
en je dan op Enkhuizen of
Hoorn aanvaart. Krijg ik zo'n
nostalgisch gevoel. De Gouden
Eeuw, de rijke zeevarende natie,
dan komt er een heel bloemrijke
oubolligheid bij me boven."
Juwelen
Als hij de naam Lennaert Nijgh
noemt, voel je meteen de hechte
band die de zanger-componist
heeft met de tekstdichter. Een
bijzondere samenwerking die
zulke juwelen als Verdronken
Vlinder, Beneden Alle Peil, Eva,
Testament, Meester Prikkebeen
en zo ontelbaar veel meer opge
leverd heeft. Het lag in de be
doeling dat de nieuwe theater
tour gekoppeld zou worden aan
een album, vol met nieuwe tek
sten van Nijgh. Zo verkocht De
Groot Andere Tijden ook aan de
theaters. „Dat gebeurt altijd al
een jaar tevoren, toen dacht ik
nog dat we het zouden redden.
Helaas, het is Lennaert niet ge
lukt. Het is een rode draad in
mijn carrière. Het vergalt mijn
leven niet, maar ik vind het zo
zonde van zijn onmetelijke ta
lent. Lennaert heeft zo vreselijk
veel talent en het enige wat hij er
mee doet, is een column schrij
ven. Hij heeft altijd allerlei re
denen om niet te schrijven. Een
sterfgeval in zijn omgeving of de
ziekte van zijn poes. Maar als je
wilt schrijven, dan kun je daar
toch omheen of juist daarover
schrijven? Het gaat zo traag bij
hem. Net alsof hij bang is. Als ik
hem vertel dat iedereen zo graag
wil dat wij samen weer liedjes
gaan maken, dan voelt hij zich
vereerd. Maar tegelijk benauwt
hem dat zeer. Om zijn eigen
tekst te citerén: 'De last van het
verleden weegt loodzwaar op
zijn rug.' Hij zegt dat hij wel be
zig is, maar heeft het dan over
vierkante eieren die door ronde
gaatjes moeten."
„Ik heb inmiddels drie teksten
van hem, maar het is niet meer
zoals het was. Gaf hij zichzelf
maar eens een schop onder zijn
kont zodat hij er echt eens voor
gaat zitten. Laat dan vijfenze
ventig procent minder zijn we
gens een gebrek aan routine, on
zekerheid of wat dan ook, maar
dan is die overige vijfentwintig
procent nog altijd te prachtig
voor woorden."
Jacques Hendriks
Andere Tijdentheatertour van
Boudewijn de Groot en band met
onder anderen Jan Hendriks, Jan de
Hont, Ernst Jansz, Monique Lans
dorp en Mark Stoop. Woensdag 17
april in Middelburg, dinsdag 23
april in Bergen op Zoom.
De drogisterijketen Kruid-
vatbrengt nu ook klassieke
dvd's op de markt. Op dit mo
ment zijn voor een spotprijs op
namen te koop van Bachs Jo
hannes en Matthaus Passion.
Het betreft al eerder gemaakte
opnamen van authentieke uit
voeringen onder leiding van
Stephen Cleobury met onder
meer het Kings College Choir
uit Cambrigde, het Branden
burg Consort, Emma Kirkby,
Paul Agnew en Michael Chance.
„Het zijn redelijk recente opna
men en met goed beeld", aldus
adjunct-directeur inkoop Kees
Buur. „De verkoop is veelbelo
vend, al gaat het nog niet om
hoeveelheden als van de cd's van
Bach en Mozart. Maar het is wel
logisch dat we nu in aansluiting
op de verkoop van de klassieke
cd's, ook klassieke dvd's gaan
verkopen. Want het unieke van
een dvd is natuurlijk dat je klas
sieke muziek aanschouwelijk
kunt maken."
Waar Kruidvat de opnamen
vandaan haalt? „Dat is het ge
heim van de smid. Maar samen
met onze producent zijn we op
zoek naar opnamen die we op
dezelfde manier kunnen bren
gen als de cd's. Er liggen talloze
mogelijkheden, maar we gaan
wel zorgvuldig te werk. Het uit
brengen van een dvd moet wel
rendabel zijn. Amper 7 euro
voor een dvd met de Matthaus
Passion betekent voor ons geen
vetpot. Het zelf opnemen van
producties is daarom te duur,
maar er is veel bestaand materi
aal. En zeker met opera's kun je
natuurlijk prachtige dingen
doen. In elk geval zullen we ze
ker in het najaar weer met nieu
we uitgaven op de markt ko
men."
Nederland heeft een klari-
nettiste als vertegenwoor
digster tijdens het Eurovisie
Concours voor Jonge Musici op
19 j uni in Berlijn. Fleur Bouwer,
geboren in 1985, werd daarvoor
geselecteerd tijdens de nationa
le voorronde in het Koninklijk
Conservatorium in Den Haag.
De Amsterdamse conservatori
umleerling speelde twee delen
uit het Eerste klarinetconcert
van Weber, begeleid door het
Noordhollands Philharmonisch
Orkest onder leiding van Jurjen
Hempel. De jury stelde haar
prestatie boven die van de ande
re vijf deelnemers: Felicia van
den End (fluit), Lavinia Meijer
(harp), Dominique Capello
(trombone), Evgeny Makhtin
(viool) en Christiaan Kuyven-
hoven (piano).
donderdag 28 maart 2002
Wie nu alles wil weten over The Beatles
in hun hoogtijdagen, moet de boeken
er maar op na slaan. Want als het aan hem
ligt praat Robert Whitaker, destijds hun
hoffotograafliever over andere belevenis
sen: zijn vriendschap met Salvador Dali,
zijn reportages in Vietnam, zijn samenwer
king met Herman Brood luttele dagen voor
diens dood.
Voor de 'hele wereld' staat deze Australi
sche Engelsman (1939) echter al sinds
halverwege de jaren zestig geboekt als de
creatieve 'beeldvormer' van The Fab Four,
verantwoordelijk voor onder meer de be
ruchte 'slagershoesfoto' die in allerijl van
het (Amerikaanse) album 'Yesterday And
Today' moest worden verwijderd. Met dat
feit heeft Whitaker inmiddels dusdanig le
ren leven, dat hij af en toe weer meewerkt
aan stijlvolle terugblikken op de periode
dat John, Paul, George en Ringo uit Liver
pool popgeschiedenis schreven. Vandaar
zijn persoonlijke inzet bij de expositie 'In
Your Face'waarmee V!P's International Art
Galleries en Untitled Arts op het Westelijk
Handelsterrein in Rotterdam de komende
maanden sier gaan maken.
Achteloos
Bijna achteloos wijst Robert Whitaker in
galerie Untitled Arts op een levensgroot
portret van een bloot meisje met bloemen in
d'r haar en een slordige peuk in d'r hand, ge
schoten halverwege de jaren zestig. „Later
is me verteld dat deze foto wordt gezien als
de allereerste signalering van de psychede
lische flower-powertijd", luidt zijn com
mentaar.
Even verderop hangt Mick Jagger, uitge
dost als de legendarische Australische vrij
buiter Ned Kelly ten behoeve van de gelijk
namige film. Andermaal een sober, maar
treffend onderschrift van de fotograaf: 'Was
Marianne Faithfull toen maar niet als te
genspeelster afgehaakt, dan was het eindre
sultaat zoveel beter geweest.' Hij pakt ver
volgens een enorme, ongebonden bundel
vol bizarre kieken van de Catalaanse maes
tro Salvador Dali. „Voor de camera was hij
een regelrechte hoer, hij deed alles om maar
op te vallen, ging daarmee door totdat hij
erbij neerviel", herinnert Whitaker zich.
Over deze excentrieke inspiratiebron wil hij
wel blijven uitweiden. „Bij hem is het voor
mij toch begonnen. Zestien was ik toen ik
hem een brief schreef waarin ik m'n eerste
eigen artistieke ideeën ontvouwde. Ik kreeg
zowaar antwoord, waardoor ik vele jaren
later, in 1968, ook daadwerkelijk bij Dali
durfc i aan te kloppen. We begrepen elkaar
meteen, voor we het wisten waren we vrien
den en reisde ik met hem van hot naar her.
Ongelooflijk veel heb ik van deze man opge
stoken."
Zijn fascinatie voor het surrealisme van Da
li en aanverwanten had hij al eerder kunnen
botvieren als vaste fotograaf van The Beat
les. „Voor mij waren ze als plastic poppen, ik
kon doen en laten met ze wat ik wilde",
aldus Whitaker, die in 1964 door Beatles
manager Brian Epstein, werd ingehuurd.
Originele ideeën had de in Engeland opge
groeide, maar ju Australië doorgebroken
fotograaf genoeg. Alleen spoorden die vaak
ludieke hersenspinsels niet altijd met de
toen gangbare zeden. Groot was dan ook de
commotie toen Whitaker in 1966 de heilig
verklaarde Beatles liet poseren als een stel
letje met lappen vlees en kapotte speelgoed
poppen behangen slagers.
„Het enige dat ik wilde laten zien was dat
die jongens nog altijd net zo van vlees en
bloed waren als iedereen. De verering had
zulke groteske vormen aangenomen dat een
soort waarschuwing wel op zijn plaats was,
vond ik. Denkend aan de film 'Un chien An-
dalou' van Luis Bunuel en Salvador Dali,
waarin in een menselijk oog wordt gesne
den, kwam ik uit op wat 'the butchers slee
ve' is gaan heten. Ik meende dat de bood
schap wel duidelijk genoeg was, maar dat
was dus niet zo. Door de foto's af te keuren is
er een geweldige cult omheen ontstaan,
waar ik nooit gebruik van heb willen ma
ken. Daarom ontbreken ze ook hier in Rot
terdam. Maar ik kom er nog wel een keertje
mee voor de dag, geweldig opgeblazen en
prominent uitgestald, zodat men zich weer
eens zal ergeren, misschien."
Aan zijn rol als visueel documentarist
kwam een einde doordat The Beatles gaan
deweg minder als een stel muzikale muske
tiers naar buiten traden. Bleek het na
'Candlestick Park, San Francisco, 29 au
gustus 19 6 6gedaan met het toerenvrij snel
daarna was er de 'bekering' tot Indiase goe
roe Maharishi Yogi, gevolgd door de dood
van voornoemde regelneef Epstein. Beide
laatste gebeurtenissen hebben volgens
Whitaker flink bijgedragen aan de gestage
ontbinding van het baanbrekende viei*tal.
„George Harrison was via Ravi Shankar
dermate in de ban geraakt van de Hare
Krishna-beginselen dat de hele sfeer binnen
de groep was veranderd. Na alle krankzin
nige hectiek was mediteren ineens het sleu
telwoord geworden.Daarnaast betekende
het onverwacht wegvallen van Brian dat
The Beatles plotseling niemand meer had
den met een masterplan. Epstein is het toch
geweest die de greep heeft gemaakt, die met
zijn vrij chique achtergrond steeds heeft
aangestuurd op het uitstralen van een be
paalde allure. Van hem moesten ze bijvoor
beeld naar de koningin, zodat ze ook in de
betere kringen makkelijker zouden worden
gepruimd."
Vietnam
Zelf was Whitaker toen inmiddels de 'pops-
cene' al behoorlijk zat, Verlegde daarom
steeds meer zij n aandacht naar film- en oor
logsfotografie. „Tijdens een internationale
dichtersavond in Londen, waarbij ook jullie
Simon Vinkenoog van de partij was, werd ik
gegrepen door wat er over Vietnam werd ge
zegd. Wat daar aan de hand is, is heel wat
belangrijker dan het mooi vastleggen van al
die artiesten, dacht ik. Dus ben ik gegaan.
Zo ook naar Bangladesh en Noord-Ierland.
Zelf liep ik op een gegeven moment in Cam
bodja een forse buikwond op, maar wat de
deur dicht deed was dat mijn vrouw even la
ter in Israël ternauwernood aan de dood
ontsnapte. Ze had het geluk dat de raket die
net boven haar hoofd in haar hotelkamer in
sloeg niet tot ontploffing kwam. yoor mij
was dat het sein om af te haken."
Whitaker trok zich in 1972 terug op een
boerderij in Sussex en ging vooral naar het
groeien van het graan en zijn drie kinderen
zitten kijken. Een ongeluk bij het oogsten
dreef hem eind jaren tachtig weer naar zijn
oude liefde: in het exploiteren van zij n unie
ke archief zat meer brood dan hij had ver
moed, de stroom uitnodigingen voor ten
toonstellingen en lezingen was al snel veel
groter dan kon worden beantwoord.
Waren 'de swinging sixties' dan werkelijk
zo bijzonder? „In vele opzichten toch wel,"
meent Whitaker. „Er was duidelijk sprake
van een bevrijding zoals die er daarna niet
meer is geweest. Naast de muzikale avontu
ren was er het geëxperimenteer met drugs,
waaraan ik zelf volop heb meegedaan, al
ging ik nooit over de schreef. Maar het grote
verschil met nu was dat er leiders waren. Ik
heb altijd gezegd dat de jaren zestig zijn be
paald door zo'n honderd mensen die het
voortouw namen en dat mijn grote mazzel is
geweest dat ik me nogal eens op het juiste
moment op de juiste plaats bevond."
Met het overlijden van George Harrison is
bij hem andermaal een brokje Beatles-sen
timent afgestorven. Het meest zegt hij op te
hebben gehad met John Lennon, wiens dood
in december 1980 hem 'vele zware maan
den' heeft bezorgd. „We kwamen van de
zelfde planeet, begrepen elkaar blindelings.
In zekere zin had ik hetzelfde met Herman
Brood, die ik kort voor zijn dood heb leren
kennen. Een geweldig interessante man.
Het nieuws van zijn dood was voor mij extra
verbijsterend, omdat het nagenoeg samen
viel met eenzelfde bericht over een andere
schilder, Howard Arkley, in Australië zeer
vermaard, een goede vriend van me en net
als Herman gesloopt door drugsgebruik.
Triest allemaal, maar natuurlijk ook des te
meer reden om te genieten van wat je nog
rest. Happy Daze zei ik vroeger voor de
grap, het is nu meer dan ooit mijn lijf
spreuk."
Louis Du Moulin
In Your Face, foto-expositie van Robert Whitaker
in V!Ps Art Galleries en Untitled Arts, Westelijk
Handelsterrein, Van Vollenhovenstraat 14. Toten
met zondag 5 mei.