Suriname weer in greep maffia
PZC
PZC
Van Tenerife kan nog steeds worden geleerd
2
Inburgeringsdebat
kan nog heel wat
vuurwerk opleveren
Operatie Havik sterft na één jaar tijd een stille dood
m, c-
26 maart 1952
Het relaas van Dorothy
dinsdag 26 maart 2002
door Armand Snijders
Het klonk zo mooi: Operatie Havik.
Controleurs van het Surinaamse
ministerie van Handel en Industrie
zouden als roofvogels op importeurs,
tussenhandelaren en winkeliers dui
ken om prijsopdrijvingen en de ver
koop van ondeugdelijke goederen aan
te pakken.
Welgeteld een jaar hielden de ambte
naren het volAfgelopen week werd be
kend dat Operatie Havik voortijdig is
beëindigd als gevolg van bedreigingen
en intimidaties door de handelsmaffia.
Surinaamse consumenten zijn er wel
aan gewend geraakt dat zij de verpak
king van levensmiddelen goed moeten
bestuderen om te kijken of de vervalda
tum niet is verstreken. Geen eenvoudi
ge opgave, want handelaren en winke
liers knoeien op grote schaal met die
vervaldata. Deze wordt simpelweg met
een dikke zwarte stift doorgestreept, of
de datum wordt veranderd
Suriname wordt overspoeld met pro-
dukten uit met name Nederland, die
daar niet meer aan de man kunnen
worden gebracht. Deze worden door
sluwe Surinaamse handelaren voor een
prikje ingekocht. De fabrikant is blij
toch nog wat geld te ontvangen en de
partij niet te hoeven vernietigen, de
handelaren kunnen woekerwinsten
maken door deze produkten voor veel
te veel geld aan de winkeliers te verko
pen.
In de loop der jaren zijn er heel wat par
tijen dubieuze levensmiddelen uit de
handel gehaald: van beschimmelde
Goudse kaas tot onfris ruikende Unox-
rookworsten en van wit uitgeslagen
Venz-hagelslag tot Ierse melkpoeder
waarvan de juiste documenten ontbra
ken. Maar dat waren sporadische ac
ties van het ministerie van Handel en
Industrie, meestal in reactie op klach
ten van consumenten.
Bovendien lagen de in beslag genomen
goederen binnen de kortste keren weer
in de winkel, omdat de invloedrijke
handelaren de j uiste politieke vrienden
opzochten die de genomen maatrege
len, al dan niet tegen betaling, onge
daan maakten.
Systematisch
Het ministerie wilde voor eens en altijd
een einde maken aan dergelijk gesjoe
mel en gekonkel. Eind 200 wercl de
Operatie Havik opgestart, waarbij
controleurs van het departement syste
matisch, en onder grote mediabelang
stelling, de ene winkel na de andere im
porteur bezochten en massaal dubieu
ze levensmiddelen en andere goederen
in beslag namen. Ook waren zij be
voegd om de boeken van de bedrijven in
te zien om na te gaan of de wettelijk
vastgestelde winstmarges niet werden
overschreden. De consument kreeg
eindelijk het gevoel een beetje te wor
den beschermd.
Maar de euforie was van korte duur.
Steeds minder vaak traden de Havik
mensen op en sinds eind vorig jaar ko
men ze helemaal niet meer in actie.
Sterker nog, de Operatie Havik is een
abrupte dood gestorven, zo gaven Ha
vik-baas Georg Heering en het minis
terie eerder deze week toe. Heering
vluchtte eind vorig jaar zelfs voor twee
maanden naar Nederland, omdat ge
belgde handelaren hem het leven zuur
maakten. De controleurs werden aan
de lopende band bedreigd en geïntimi
deerd. Het ministerie veroordeelt de
terreur van de handelaren, maar is niet
in staat om daar een vuist tegen te ma
ken. En dus bestaat Operatie Havik
niet meer.
De autoriteiten doen er het zwijgen toe
en zelfs in de politiek durft men het hei
kele onderwerp niet aan te kaarten.
Veel politici hebben de nodige belan
gen in het bedrijfsleven en zijn er daar
om zelfs wel blij mee dat de systemati
sche controle tot het verleden behoort.
De consuhienten zijn daarentegen des
duivels. Tussen de regels door verwijt
de Consumentenbond de controleurs
geen ruggengraat te hebben. „Chanta
ges en bedreigingen zijn niet onge
woon. Ze overkomen ons ook. De con
frontatie moet echter moedig en over
tuigd worden aangegaan", meent de
voorzitter van de Consumentenbond,
Rudy Balker. „We moeten nooit de weg
van de minste weerstand bewandelen
door de tegenpartij, de malafide han
del, haar zin te geven. De Operatie Ha
vik heeft de weg van de minste weer
stand gekozen."
Opvallend is dat sinds de controleurs
hun werkzaamheden hebben gestaakt,
de prijzen van de eerste levensbehoef
ten in de winkels fors zijn opgelopen.
„De Operatie Havik was noodzakelijk
om ervoor te zorgen dat de handelaren
en winkeliers zich aan de regels hiel
den. Nu de actie voorbij is, kunnen ze
weer gewoon hun gang gaan, wat ern
stige gevolgen heeft voor de consu
ment. Het werk dat Havik deed moet nu
worden overgenomen door de Econo
mische Controle Dienst van het minis
terie, maar daar hebben we weinig ver
trouwen in. Die hebben nooit ingegre
pen", aldus Balker. GPD
Wrakstukken op de baan van het Spaanse eiland Tenerife, waar op 27 maart 1977 een KLM- en een Pan
Am-Boeingmet elkaar in botsing kwamen. foto ANP
Op zondag 27 maart 1977 raakte een KLM-toestel bij het op
stijgen van het eiland Tenerife een B747 van Pan Am die nog
over de startbaan taxiede. Er kwamen 583 mensen om. Na on
derzoek legde Spanje de schuld neer bij de Nederlandse ge
zagvoerder, die vertrok voordat hij officieel toestemming had.
De Nederlandse RLD was het daarmee oneens. Als Nederlan
der in Amerika is ongevallenonderzoeker Gerard Bruggink er
nog steeds mee bezig. „Het heeft me altijd dwars gezeten."
door Ans Bouwmans
Tenerife was 'de moeder' van
alle menselijke ongelukken,
zegt Gerard Bruggink. gepen
sioneerd ongevallenonderzoe
ker bij de Amerikaanse Raad
voor de Luchtvaartveiligheid
NTSB. Het mag nu vijfentwin
tig jaar geleden zijn dat deze
grootste ramp uit de luchtvaart
geschiedenis zich voltrok, de les
van Tenerife gaat nog steeds op.
„Het onkritisch accepteren van
gemakkelijk te verifiëren ver
onderstellingen is een van de
grootste risico's in de lucht
vaart", zegt hijHet is in de afge
lopen jaren zijn lijfspreuk ge
worden.
Gerard Bruggink is nu 84 jaar.
Nog steeds is hij bezig met de
botsing tussen de twee B747's
van KLM en Pan Am in 1977
waar hij als NTSB-inspecteur
kortstondig bij betrokken was.
Een artikel van zijn hand over
Tenerife uit 2000 is dit voorjaar
opnieuw verschenen in een in
ternationaal vakblad voor
luchtvaartveiligheid. Eerder
werd 'Gedenk Tenerife' gepu
bliceerd in het tijdschrift van de
Amerikaanse pilotenvakbond
Alpa.
In 1977 vertrok zijn collega en
vriend Edward Dreifus naar Te
nerife om als Amerikaanse ver
tegenwoordiger toezicht te hou
den op het onderzoek naar het
drama. Bruggink werd vanwe
ge zijn Nederlandse achter
grond gevraagd aanwezig te
zijn bij de eerste lezing van het
bandje van de cockpit voice re
corder van KLM.
Op de band is te horen hoe de
Nederlandse co-piloot gehaast
terugleest wat hij van de ver
keerstoren te horen heeft gekre
gen over de koers die na de start
moet worden ingezet. „Daar
hebben we lang naar geluisterd.
Aan het eind zegt hij 'we zijn
klaar om te starten', of 'we zijn
aan het starten'. Het was niet
goed te verstaan." In werkelijk
heid is de gezagvoerder op dat
moment al aan de start begon
nen in de onjuiste veronderstel-
ling dat de baan vrij is. De ver
keersleider zegt: „Okay,...
stand-by for take-off, ik neem
contact op", maar het stuk na
'okay' is nauwelijks te verstaan
in de KLM-cockpit. De Pan Am-
bemanning komt ertussendoor
met een boodschap dat ze nog op
de startbaan aan het taxiën is.
De fluittoon die dit veroor
zaakt, maakt beide boodschap
pen praktisch onhoorbaar, zegt
Bruggink.
Het draaide op die dramatische
dag in 1977 allemaal om mense
lijke factoren, meent Bruggink.
„Allerlei kleine dingetjes had
den dit ongeluk kunnen voorko
men. Sommige menselijke fac
toren worden wel aangestipt in
het Spaanse onderzoeksrap
port, maar er wordt niet dieper
op ingegaan. De Air Line Pilots
Association, die later nog een ei
gen onderzoek houdt, doet dat
wel. Alle drie de partijen had
den het beter kunnen doen. Ze
hebben dingen aangenomen,
zonder na te gaan of hun veron
derstellingen wel klopten."
Dichte mist
De twee vliegtuigen waren uit
geweken vanwege een bomex
plosie in Las Palmas. De lucht
verkeersleiders op Tenerife
waren zo'n hoeveelheid vlieg
tuigen niet gewend. Ze zagen
niets door de zeer dichte mist en
de taxibaan kon niet worden ge
bruikt, omdat er vliegtuigen op
stonden. De verkeersleiders na
men aan dat hun aanwijzingen
begrijpelijk waren.
De KLM-bemanning leed - 'on
getwijfeld' - aan het filtersyn
droom en hoorde alleen wat ze
wilde horen, meent Bruggink.
„Er konden problemen ont
staan door overschrijding van
de maximale werktijd van de
bemanning. Iets waarvoor de
gezagvoerder die een manage
mentpositie had, wellicht ge
voeliger was." Ook kan hebben
meegespeeld dat de gezagvoer
der vooral actief was als in
structeur - hij was de praktijk
van het lange wachten ontwend.
Dat de co-piloot net door hem
was gekwalificeerd op de 747,
kan tot een hiërarchieprobleem
hebben geleid.
Niet alleen de Nederlanders
hadden haast, ook de beman
ning van het Pan Am-toestel
wilde snel weg. De mannen in de
Clipper Victor waren geïrri
teerd, omdat het blokkerende
KLM-toestel nog had bijge
tankt, waardoor zij langer
moesten wachten. De beman
ning was onbekend met de
luchthaven en nam aan dat een
instructie van de verkeerstoren
om de derde afslag te nemen
verkeerd was, omdat ze dan een
moeilijke bocht moest nemen.
De afslag werd voorbij gere
den.
Gerard Bruggink speelt een vi
deoband af met een vijf jaar ou
de documentaire van KRO's Re
porter over de vliegramp. Het
irriteert hem dat de geïnter
viewde vertegenwoordiger van
de Nederlandse Rijkslucht
vaartdienst Bruno Klaare daar
in het belang van de menselijke
factor niet onderkent. Ook er
gert hij zich aan de nadruk op de
schuldvraag.
„Het gaat erom iets te leren van
een ongeval. Het zoeken naar
een schuldige werkt averechts."
Bruggink is bang dat veiligheid
wordt ondergesneeuwd door de
juridische verantwoordelijk
heid voor een ongeval en de fi
nanciële gevolgen daarvan.
„Het is steeds moeilijker om
eerlijke antwoorden te krijgen
op het hoe en waarom van de
menselijke factor." Toch is dat
wat hem betreft het belangrijk
ste om de kans op herhaling te
verminderen. „Als ik zie hoe er
met de Hercules-ramp is omge
gaan in Nederland dan denk ik
dat ze niet veel hebben geleerd.
Raak je verstrikt in de schuld-
waag. dan kom je niet toe aan de
lessen."
Bruggink wijst erop dat de RLD
de menselijke factoren afwim
pelde maar dat de KLM na 1977
direct met een cursus over men
selijke factoren in de vliegerij is
begonnen.
Afstompen
„Vermoeidheid en stress stom
pen het instinct tot zelfbescher
ming af", zegt Bruggink. „Dat
gebeurde hier bij alle drie de
partijen. Eigenlijk kom ik tel
kens op hetzelfde terug. Veron
derstel niet, maar controleer om
het gevaar te vermijden. Dat
geldt niet alleen in de lucht,
maar ook op de weg en in huis.
Een diepgaand Nederlands on
derzoek naar de menselijke fac
tor in de luchtvaart, is ook nu 25
jaar na Tenerife nog steeds een
goed idee." GPD
De Tweede Kamer praat van
daag over de resultaten van
de Wet Inburgering Nieuw
komers. Stof tot debatteren
genoeg: zestig procent van de
allochtonen spreekt na de
verplichte inburgering nau
welijks of geen Nederlands.
Eenvijfde van de cursisten
haakt voortijdig af.
door Simone van Priel
Van de 17.000 allochtonen
die jaarlijks tijdens de
verplichte inburgering Ne
derlandse les krijgen, heeft
aan het eind van de rit maar
15 procent genoeg geleerd
om voor werk of vervolgon
derwijs in aanmerking te ko
men. Vijfentwintig procent
heeft genoeg opgestoken om
zich bij dokter of supermarkt
te redden. Zestig procent van
de deelnemers spreekt vrij
wel geen Nederlands.
Het lage succespercentage
blijkt uit een onderzoek door
Regioplan in opdracht van
het ministerie van Binnen
landse Zaken, waarvan de
resultaten gisteren bekend
werden. Volgens een woord
voerster van minister Van
Boxtel (Integratiebeleid)
gaan de cijfers over 1999 en is
de kwaliteit van de inburge
ring inmiddels verbeterd.
Maar het ministerie van On
derwijs meent dat het aantal
mensen dat het hoogste ni
veau haalt, ook vorig cursus
jaar nauwelijks is gestegen.
CDA-voorman Balkenende
was in januari maar één stem
in een aanzwellend koor dat
vindt dat allochtonen bij de
inburgering te veel wordt ge
leerd over Nederland als ver
zorgingsstaat en te weinig
over de geldende normen en
waarden.
In een evaluatie van de Wet
Inburgering Nieuwkomers
(WIN) die Van Boxtel twee
weken geleden naar de Twee
de Kamer stuurde, schreef hij
zelf al dat deelnemers 'in be
perkte mate op een hoger
taalniveau' worden ge
bracht. Hij wijt dit aan de la
ge vooropleiding van cursis
Raadhuis
Schoondijke krijgt een
nieuw raadhuis. Het ge
meentehuis zit al zeven jaar
in een veel te klein noodge
bouw. De ambtenaren zitten
op eikaars lip en de archief
stukken kunnen niet goed
opgeborgen worden. Het ge
meentebestuur hoopt nog dit
jaar de eerste steen te leggen.
Station
Het nieuwe RTM-station in
Haamstede is bijna klaar. In
het station is een restauratie
gebouwd en er zijn hotelka
mers gekomen. De gasten
krijgen een 'eenvoudige, fris
ingerichte kamer'. Het sta
tion annex hotel wordt in
april in gebruik genomen.
ten en aan het gebrek aan
verscheidenheid in de cur
sussen. Van Boxtel schreef
verder dat gemeenten, oplei
dingscentra en arbeidsbe
middeling beter met elkaar
moeten samenwerken.
De Algemene Rekenkamer
maakte in augustus 2000 ge
hakt van het inburgeringsbe-
leid, onder meer vanwege de
bureaucratie die bij de ver
schillende instellingen
heerste. Het lage eindniveau
van de 'inburgers' is maar
een van de problemen van de
in oktober 1998 ingevoerde
WIN. Sommigen haken af
omdat ze werk hebben ge
vonden, anderen vanwege
ziekte, zwangerschap, per
soonlijke problemen of om
dat ze hun kinderen nergens 1
kunnen onderbrengen. Van
Boxtel heeft aangekondigd
dat er meer aandacht komt
voor kinderopvang, maar
ook voor sancties. Officieel
moeten gemeenten afhakers
en spijbelaars beboeten; vijf
enzeventig procent van de
gemeenten doet dat niet.
De inburgeringscursussen
voor nieuwkomers kennen
sinds begin dit jaar geen
wachtlijsten meer. Hoe an
ders is dat bij de cursussen
voor immigranten die al lan
ger in Nederland wonen, zo
geheten oudkomers. In 2000
wachtten tienduizend van
hen op een plek. Dat aantal
was een jaar later goeddeels
weggewerkt, maar sinds ja
nuari 2002 zijn er achtdui
zend nieuwe potentiële cur
sisten. Debet aan de wacht
lijsten zijn volgens Van Box-
tel gebrek aan onderwijzend
personeel en te weinig kin
deropvang.
De inburgering is voor 'oud-
komers' niet verplicht, wel
licht haakt daarom 35 pro
cent voortijdig af of begint
uiteindelijk toch niet aan
Nederlandse les. Van Boxtel
wil dat gemeenten deelne
mers een borg laat betalen
die ze aan het eind terugkrij
gen. Als ze willen, kunnen
gemeenten ook een bonus ge
ven aan mensen die de cursus
voltooien. GPD
Kerkgebouw
De gereformeerde gemeente
in Biezelinge is begonnen
aan de bouw van een nieuw
kerkgebouw. De gemeente is
in de afgelopen jaren zo ge
groeid dat de huidige kerk
veel te klein is geworden. De
nieuwbouw gaat 80.000 gul
den kosten. De kerk moet in
juli klaar zijn.
Goud zoek
Er is nog steeds negen kilo
goud zoek uit het vliegtuig
dat twee dagen geleden ver
ongelukte bij Frankfurt. Het
KLM-toestel vervoerde in
totaal vijfhonderd kilo aan
goudstaven. De oorzaak van
de ramp is nog niet be
kend
door Ans Bouwmans
Dit is hoe het gebeurde,
zegt Dorothy Kelly, ste
wardess van Pan Am in het
boek Fasten Your Seat Belts
van Valerie Lester. De Clip
per Victor mag eindelijk
gaan taxiën en rijdt over de
startbaan in de richting van
het KLM-vliegtuig voor zich.
Iedereen is moe van het lange
wachten.
Het is mistig. Niemand is op
zijn best, zegt Kelly. Ineens
zien de Pan Am-piloten het
KLM-gevaarte aankomen.
Ze proberen hun 747 in het
gras te sturen. De KLM-cap-
tain probeert een botsing te
voorkomen, door snel op te
stijgen. Het dak van de Clip
per Victor wordt eraf gere
ten, als de deksel van een sar
dineblikje. „Ik herinner me
geen explosie, maar de din
gen vliegen heen en weer in
slow motion", zegt Dorothy.
Haar hoofd wordt geraakt
door een brokstuk en ze valt
door de vloer in het vracht-
ruim van het vliegtuig. Ge
wond kruipt ze naar boven,
naar het licht, en komt te
recht op het bovendek. Ze be
gint te roepen: 'we moeten er
uit, spring'. Ze springt zelf
ook, rent weg, maar komt
weer terug. Ze probeert zo
veel mogelijk mensen te hel
pen. Er zijn explosies en
vlammen.
Onder het vliegtuig ziet ze
iets wits. Het is gezagvoerder
Victor Grubbs. Ze trekt hem
weg en sleurt hem mee, net
voor het voorste deel na een
explosie instort. Ze gaat te
rug en ziet twee meisjes met
verbrande voeten die hun
moeder moesten achterlaten.
Ze kregen haar niet uit haar
stoel. Een zwaargewonde
vrouw ligt onder de vleugel
en wordt weggedragen.
Dorothy helpt tot er geen
passagiers meer zijn om te
redden. Terug in het vliegtuig
komen, kan niet meer. Dat
was het verschrikkelijkst,
het gegil en de gezichten ach
ter de ramen glas, wetend dat
je ze niet kan helpen, zegt
Dorothy. „Er was geen
brandweer, niets, waarom
weet ik niet."
Zeven bemanningsleden van
Pan Am overleven het onge
luk en 61 passagiers, waar
van er later negen aan hun
verwondingen overlijden.
Het KLM-toestel is verderop
op de startbaan neergestort
en geëxplodeerd. Geen van
de inzittenden overleeft het
ongeluk.
Dorothy Kelly is zwaarge
wond geraakt en ligt een tijd
in het ziekenhuis. Ze wordt
onderscheiden voor .haar
heldendaden, maar zoekt
snel de anonimiteit weer op.
Vijfentwintig jaar later
woont ze 'ergens in Europa'.
Ze vliegt nog steeds, zegt
schrijfster Valerie Lester.
GPD
Hoofdredactie:
A L Oosthoek
D. Bosscher (adjunct)
A. L Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Oostsouburgseweg 10
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel (0118) 484000
Fax. (0118) 470102
E-mail: redactie@pzc nl
Vlissingen:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Fax (0118)470102
E-mail: redwalch@pzc.nl
Goes: Voorstad 22
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113) 273000
Fax (0113)273030 -
E-mail redgoes@pzc nl
Terneuzen: W lemAlexanderlaan45
Postbus 145
4530 AC Terneuzen
Tel. (0115) 645769
Fax (0115)645742
E-mail redtern@pzc.nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel (0114)372776
Fax. (0114) 372771
E-mail: redhulst@pzc nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel (0111)454647
Fax (0111)454657
E-maiï redzzee@pzc.nl
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17 00 uur
Zierikzee, Goes en Hulst'
8 30-17 00 uur
Zaterdags in Vlissingen
van 8 00 tot 10 30 uur
Internet: www pzc nl
Internetredactie:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
E-mail. web@pzc-.nl
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vrijdag
gedurende de openingstijden. t
zaterdags tot 13.30 uur
Overlijdensadvertenties:
tijdens kantooruren en
uitsluitend maandag-
l/m vrijdagavond van"2Ö 30
tot 22 00 uur en zondagavond
van 20,00 tot 22.00 uur
Tel. (0118)484000
Fax(0118)470100
Abonnementen
(bij acceptgirobetaling geldt een
toeslag van /,-)
per maand 19,25
per kwartaal: 52.--
per jaar 198.--
Voor toezending per post geldt
een toeslag
E-mail: abo@pzc.nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor
het einde van de betaalperiode
Losse nummers per stuk.
maandag t/m vrijdag /,--
zaterdag 1,50
Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW
Bankrelaties
ABN AMRO 47.70.65 597
Postbank 35 93 00
Advertenties
Alle advertentieopdrachten worden
uitgevoerd onder toepassing van
de algemene voorwaarden van
Uitgeverij PZC BV alsmede de
regelen voor het advertentiewezen.
Tarieven kunnen tijdens kantooruren
worden opgevraagd bij
de advertentieorderafdeling
Tel 0118-484321
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeveri| Provinciale Zeeuwse Courant 8V is een onderdeel van het Wegener-concern. De door u
aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen m een bestand dat wordt gebruikt voor onze
(abonnementen)adm;mstralie en om u te (laten) informeren over voor u relevante diensten en pro
ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener o( door ons zorgvuldig geselecteerde
derden Als u op deze informatie geen pnis stelt dan kunt u dit schriftelijk melden Cmj PZC. afdeling
x. Postbus 18.4380 AA Vlissingen
