In de drab
op zoek
naar parels
Brusselmans durft tot het uiterste te gaan
)PZC
Goed is beter dan slecht
Arjan Peters over recenseren
25
Poëzie van
Martin Bril
De kus in de nacht
ij bestaat nog, de literaire criticus die zijn werk
als een roeping beschouwt. De ongeneeslijke
lezer die bevlogen kan schrijven als tussen de
rotzooi die over de lezers wordt uitgestort, plotseling een
parel opduikt die hij bij wijze van spreken liefst als een
ouderwetse dorpsomroeper onder de aandacht van het
publiek zou willen brengen. Zo iemand is Arjan Peters, sinds
jaar en dag literatuurrecensent van de Volkskrant.
donderdag 21 maart 2002
pt ezaghebbend, Wzguisd, ge-
VjTvreesd en gewaardeerd is
deze criticus. Menig Nederland
se schrijver siddert voor hem en
verkeert met hem op voet van
oorlog. En zo hoort het eigenlijk
ook, een recensent behoort zich
niet geliefd te maken (en ook
niet gehaat als daar geen reden
toe is), hij behoort oprecht zijn
oordeel te geven zonder zich iets
aan te trekken van de reputatie
van de auteur of van wiens oor
deel dan ook.
Van schrijver Joost Zwagerman
zul je trouwens geen goed woord
over de man horen. Hij noemde
Peters onbetrouwbaar omdat
deze ooit boeken die hij in de
krant kraakte kort daarop in
een promotieblad voor Neder
landse literatuur juist prees
Een kwalijke zaak. Peters stond
na deze ophef over zijn ontmas
kering door Zwagerman dan
ook enige tijd droog. Geen kran
tenkritieken meer, en even leek
het erop dat zijn rol was uitge
speeld.
Open vizier
Maar ziet, nadat hij zijn zonden
had overdacht, kwam hij terug,
sterker dan ooit, hij keek, zag en
overwon. Hij is nu een van de
meest spraakmakende litera
tuurcritici van het land. Peters
neemt zijn vak hoogst serieus
zonder in dodelijke ernst te ver
vallen. Zijn stukken zijn meest
al aangenaam licht van toon,
gedreven, bevlogen, belezen,
erudiet. Ze zijn prettig om te le
zen, ook voor de 'gewone lezer',
die met de door de criticus aan
bevolen boeken zo zijn voordeel
kan doen. In De ongeneeslijke
lezer laat Peters zien hoe hij te
werk gaat Dat is met open vi
zier. en hij drukt iedereen met
ambities in die ric hting op het
hart hem alsjeblieft niet te vol
gen, zeker niet blind Hij doet de
recensent in de dop adviezen en
tips aan de hand, maar ze zijn
niet zaligmakend, want elke
criticus 'trekt zijn eigen baan'.
En trek je vooral niets aan van
collega's, waarschuwt Peters.
Zelf geeft hij geregeld het 'goe
de' voorbeeld. Zo was hij laai
end enthousiast over de roman
Allerzielen van Cees Noote-
boom. die verder door de Neder
landse literaire kritiek vrijwel
unaniem in de grond werd ge
boord.
Peters probeert zijn eigen me
thode. zijn eigen smaak en oor
delen te staven aan een serie
voorbeelden, stukken die veelal
in een andere vorm zijn versche
nen En zo passeert een hele
stoet schrijvers, van gevestigde
namen tot mindere goden, van
Connie Palmen (van wie Peters
niet veel moet hebben) en Harry
Mulisch ('de onorthodoxe den
ker' en 'nonchalanteschrijver')
tot Gerard Reve (de 'onnavolg
bare die op eenzame hoogte'
staat) en Hugo Claus (over wie
Peters wisselend oordeelt, het
ene moment is de Vlaming bril
jant, onovertroffen, het volgen
de is hij een tandeloze krabbe
laar)
Peters' stuk over de 'veradri-
aanrolandholstisering van
Gerrit Komrij' is een var. de
voortreffelijkste uit De onge
neeslijke lezer. Hierin bestrijdt
hij scherpslijper Komrij die ooit
reputaties b^ak en de middel
matigheid in de Nederlandse li
teratuur te lijf ging: 'Hoe komt
het', schrijft Peters, 'dat er van
zijn stevige taal en compromis
loze houding soms weinig over
is9' En: 'Vroeger schoffeerde hij
anderen, nu richt hij zijn pijlen
op de eigen persoon
Peters schreef dit meer dan een
jaar geleden. Komrij heeft
blijkbaar goed geluisterd naar
Peters en consorten, want on
derwijl heeft de Dichter des Va
derlands zijn kroontjespen al
weer ouderwets in gif gedoopt.
Eerst liet hij, eind vorig jaar, in
NRC Handelsblad geen spaan
heel van de laatste dichtbundel
van Hans Warren (die een kleine
week na de vernietigende be
spreking stierf), en onlangs brak
hij het veelbekroonde en hoog
gewaardeerde oeuvre van de
Vlaamse dichteres Christine
d 'Haen tot op de grond toe af.
Peters waakt ervoor om aan de
hand van een enkele bundel of
mislukte roman een geheel oeu
vre naar de mestvaalt van de li
teratuurgeschiedenis te verwij
zen. Argumenten, bewijzen,
voorbeelden, op grond daarvan
dien je. in een als het even kan
sprankelende stijl, tot een wel
overwogen oordeel te komen.
Dat is in een notendop de les die
Peters de criticus en de kritische
lezer voorhoudt. En zo fileert hij
werk van onder anderen Wol
kers, Claus, Zwagerman en
Komrij op een manier waarmee
hij voorzichtig in de voetsporen
treedt van zijn grote voorgan
gers, van critici, schrijvers en
essayisten als Willem Frederik
Hermans, die hij misschien niet
blind maar wel zeer bewondert.
Zijn stuk over Hermans was vo
rig jaar trouwens al in de mooie
vriendenbundel Apollo in Bras
serie Lipp opgenomen
Maar Peters is geen Hermans,
die in zijn laatste jaren allang
niet meer zo vilein en scherp was
als m zijn grote jaren. Peters is
ook niet zo geïnteresseerd in de
Arjan Peters: „Recenseren is een roeping."
foto Klaas Koppe
persoon van de schrijver Bij
hem staat het werk centraal, de
schrijver komt op de tweede
plaats. Eerst de vorm dan de
vent. De auteur wordt pas inte
ressant zodra werk en leven van
de scheppende kunstenaar niet
los van eikaar kunnen worden
gezien, zoals in het geval van
Voskuil en diens literaire soap
roman Het Bureau Van dit boek
is Peters een liefhebber, getuige
zijn stukken over Het Bu reau.
waarover hij de studie Nog even
een ommetje samenstelde
Na 300 bladzijden de stand van
zaken te hebben doorgelicht in
de Nederlands*» republiek der
letteren, schrijvers te hebben
gewogen (van wie velen te licht
bevonden), komt Peters tot een
conclusie die in zijn geval niet
echt verrassend is 'Recenseren
is een roeping', schrijft hij in
zijn slotessay 'Literair criticus
in de eenentwintigste eeuw
grafdelver of goudzoeker9' En
daar zit geen woord ironie bij
De recensent heeft een missie,
en wee zijn gebeente als hij deze
al te licht opvat 'In de modder
tast je naar parels', schrijft hij
Hoe vaak je ook misgrijpt en de
ene teleurstelling na de andere
ergernis moet verbijten, des te
groter is de vreugde wanneer je
weer eens een juweeltje uit de
drab hebt gevist De zelfbe
noemde goudzoeker steekt
zichzelf vervolgens een hart on
der de nem 'Zolang dat ge-
beu rtdat er beha l ve rotzooi ook
goede romans verschijnen, en
zolang er recensies bestaan
waarin de kwaliteit kan worden
benoemd, zolang zal ik me niet
neerleggen bij de schelle en
massale koorzang van het re-
3uiem voor de roman en de tra-
itionele romankritiek
Nico de Boer
Arjan Peters l)e ongeneeslijke le
zer Ken teerkboek Uitgeverij Con
tact. 336 blz €19,75
Columnist Martin Bnl wordt
wel eens 'de nieuwe Car-
miggclt' genoemd Vooral toen
hij in Het Parool zijn dagelijkse
cursiefje schreef op de plek die
jarenlang had toebehoord aan
Kronkel, kon je dat nogal eens
horen Inmiddels heeft Bril
(1959, Groningen) de Amster
damse krant verruild voor de
Volkskrant, waar hij dagelijks
een column schrijft over een ac
tuele gebeurtenis of iets wat
hem op zijn zwerftocht in het
lande voor de voeten komt
In du» stukjes gaat hij onver
stoorbaar zijn weg. Hij excel
leert in droogkomische zinne
tjes en haarscherpe observaties,
nu en dan onderbroken door ty
pische Bnl-zinnetjes en (stop
(woordjes (enfin, tsja) Dat hij
ook dichter is, of beter, gedich
ten schrijft, was slechts m klei
ne kring bekend
Dat hij al jarenlang dicht, zij het
met tussenpozen, weten we nu
dankzij de bundel Verzameld
werk die verschenen is bij de
Amsterdams»» uitgeverij 521, en
niet bij Prometheus die zijn ver
zamelde columns en andere
boeken uitgeeft Verzameld
werk klinkt als af. als de eerste
en meteen laatste poëziebundel
van Bnl Maar da t is niet het ge
val. want er wordt nu al een
Meer verzameld werk in het
vooruitzicht gesteld Aanvan
kelijk zou deze bundel dan ook
vooral oud werk bevatten dat
verbetering behoefde. Gaande
weg kreeg Bril volgens zijn uit -
gever de smaak te pakken Hij
poetste oude gedichten op. hij
schreef nieuwe en uiteindelijk
bleek Verzameld werk nog maar
een paar oude g«?dichten te be
vatten Uit sommige verzen
blijkt dan ook hoe vers ze zijn
Opvallend aan deze poëzie is
haar helderheid en toeganke
lijkheid Dat is haar kracht en
tegelijk haar zwakte, na éën
keer lezen geven ze al hun ge
heim prijs Weinig wordt aan de
verbeelding van de lezer over
gelaten I)è gedichten zijn me
w-en af: 'Jagen en verzumelen/
heb ik op school geleerd/ En van
die twee/ (bleek later)/ Verza
melen het meest.'
Soms ontstijgen deze verzen
nauwelijks de flauwe woord
speling. zijn ze niet meer dan
een afonsme. zoals logica'
'Goed is beter dan slecht Bril
varieert in versvorm hier en
daar voort op wat hij eerder in
een column beschreef, zoals in
het gedicht over de onmin die hij
had met zijn vroegere held
Freek de Jonge Of hij reageert
in een actueel vers op een thea
tervoorstelling die hij laatst
zag. de mooie uitvoering van Ib-
sens 'Gabriel Borkman' door
Toneelgroep Amsterdam Bril
had er ook een column over kun
nen schrijven en je vraagt je
soms af of hij daar niet beter aan
had gedaan Het zou er mis
schien niet eens zo veel anders
hebben uitgezien, een column
als een aangekleed gedicht, of
een gedicht als een uitgeklede
column
Verzameld werk levert een en
kele keer een sterk gedicht op
Fraai is de ode aan wijlen Bob
den Uyl. de vijftien jaar geleden
gestorven dichter die in dit ge
dicht oprijst als een vermoeide,
eenzame man die zijn leven vul
de met bier. reizen en literatuur
Een paar fragmenten 'Mager,
groot en kalend/ Wat een man.
die Bob/ Hij heeft twee plastic/
Zakken bij zich/ Van de Gall
Gall/ Keurig opgevouwen zak
ken/ Die hij waardig en tx»
daard/ Openslaat in de lucht/
En dan volledig vult/ Met blik
jes bier'.
Grappig of geestig zijn Brils
verzen zelden, de ernst over
heerst Soms is er een kort vers
in de vorm van een simpele le
venswijsheid. of (stoere) jon
genspoëzie, als in 'De tieten van
mijn vrouw' De dichter koes
tert zijn jongensdromen en -
fantasieën Over vrouwen, vroe
ger en popmuziek Het resultaat
is vluchtige poëzie die soms
prettig leesbaar is. maar niet
bijzonder Nergens stuit je op
een frappante dichtregel of een
verrassend beeld. De toon van
de gedichten is pregnanter dan
die in de columns, soms een
beetje narrig, ontstemd ook
Deze bundel laat niet de andere
kant van Bnl zien. daarvoor lig
gen de toon en de onderwerp
keuze van de dichter Bnl en de
columnist Bril te zeer in eikaars
verlengde, de een vult de ander
aan. Ze voegen hoogstens iets
toe aan de mens Bnl, die zich
hier meer bloot durft te geven.
Nico de Boer
Martin Bnl Verzameld werk - Uit
geven) S2I. 12» pag 7.50
proza
Rosita Steenbeek Ballets Bus
ses Salvo, een jonge Siciliaan.
werkt op een begraafplaats
waar door hem In-wonderde
kunstenaars als Brodsky en
Strawinsky begraven liggen.
Hij raakt geïntrigeerd door de
lege plek naast het graf van
Strawinsky. gereserveerd door
een Russische pnnses, die in
haar jonge jaren als pnma bal
lerina diens baletten danste
Het lukt hem in contact te ko
men met de vrouw en er ontstaat
een bijzondere band tussen hem
en de oude diva Uitgeverij Pro
metheus. 256 blz geb 19.95
Margot Dijkgraaf en Martijn
Metier, red Het beslissende
boek Nederlands»» en Vlaamse
schrijvers over het boek dat hun
leven veranderde, hun wereld
beeld ondersteboven wierp, dat
hen schrijver deed worden of
hun persixmlijke blik op de lite
ratuur bijstelde. De gesprekken
zijn een selectie uit de inter
views die eerder verschenen in
NRC Handelsblad Uitgeverij
Prometheus. 228 blz., €14.50
poëzie
Een doosje vol liefde Speciaal
voor do Boekenweek presen-
ti-ert uitgeverij Thomas Rap
drie van de grootste dichters
van het Nederlands taalgebied
in een bijzondere vorm: veertig
van hun mooiste, meest onweer
staanbare en tijdloze liefdesge
dichten in een klem boekje,
gevat in een (luxe) doosje
Ja Kozen, de mooiste liefdesge
dichten van Remco Camport.
Mijn hart en ik (Hug" Claus) en
Capriccio (Gerrit KomnJ)
10.- per doosje
Dolf Jansen 100 op de schaal
van lief Dolf Jansen is cabare
tier. columnist, schrijver, rad lo
rna keren dichter Vongjaarver-
scheen de bundel Een stopnaald
in maillot. 100 op de schaal van
lief bevat gedichten en liedtek
sten met als thema Liefde Twee
fotografen voorzagen zijn tek
sten van grappige, ontroerende
en liefdevolle beelden Uitgeve
rij Thomas Rap, 72 blz .€12.50
vertaald
Jerzy Andrzejewski Duisternis
bedekt de aarde De Poolse
schrijver Jerzy Andrzejewski
(overleden in 1983) toonde zich
van het begin af een zoeker naar
duurzame waarden De auteur
maakt in eigen land twee totali
taire regimes mee. de nazi-ter -
reur die werd opgevolgd door de
stalinistische
In Duisternis bedekt de aarde
(1957) staat de vijftiende eeuw-
se Spaanse Inquisitie model
voor de totalitaire systemen ut
onze tijd de onverbiddelijke in
tolerantie. de pressie om ande
ren te verraden, de wrede mar
telingen waarmee onzinnige
beken teniss«»n werden afge
dwongen. de persoonsverheer
lijking. de geregisseerde toejui
chingen en bovenal de angst
Van I)uisterms bedekt de aarde
werd in 1988 e«»n televisiefilm
gemaakt door Stanislav Bara-
b.is Vertaling Lisetta Strmbor.
Uitgeverij In de Knipschcer,
176 blz .geb .€18.-
Pablo de Sant is Het labyrint
Het lahvrint speelt zich af in een
vervallen gebouw van de lette
renfaculteit. waann drie litera
tuurcritici koortsachtig op zoek
zijn naar verdwenen manu
scripten van de mysterieuze
schrijver Hotnero Brocca Ais
een universitair medewerker
besluit hen te gaan helpen, be
landt hij in een vreemde en on
verwachte wereld, die gere
geerd wordt door duistere,
merkwaardige wetten Eerste
roman van de Argentijnse
schrijver Pablo de Santis 1963)
die in N«?derland verschijnt
Voor zijn eerste lxx»k. Ij TYa-
ducción. ontving hij de Premio
Planeta. een van de belangrijk
ste Spaanstalige literaire prij
zen Vertaling Marga Gn»ut«»r
Uitgeverij Prometheus, 208 blz.,
€14.95
Kintfrn Thorup Bonsai Nina
en Stefan, gescheiden ouders
van een volwassen dochter, ha
len herinneringen op tijdens een
indringend laatste verblijf in
een buitenhuis ver van de rest
van de wereld TVrwijl het defi
nitieve afscheid nadert, recon
strueren zij hun gezamenlijke
verleden en komen nader tot el
kaar dan ooit.
Kiriten Thorup (1942) publi
ceerde verschillende romans Ze
ontving voor Bonsai.dat haar in
Denemarken beroemd maakte,
divers»» prijzen
Vertaling Jytte Kromg Uitge
verij B»»rt Bakker. 280 blz
17.95
Tn de nieuwe roman De kus in de nacht van
XHerman Brusselmans (geb 1957) is een
ziek mens op zoek naar verlichting. Niet
verrassend, dit thema, want hiermee zou je
eigenlijk al zijn boeken kunnen samenvat
ten. en dat zijn er inmiddels welgeteld acht
endertig De kus in de nacht is daarvan ver
reweg zijn lijvigste tot dusver, meer dan 600
cliklxxlrukte bladzijden, bijna 270.000
woorden 'Ik schreef voordien twee boeken
per jaar. daar had ik nu geen zin in, dus
schreef ik maar éën boek dat twee keer zo
dik was', lichtte de zelfbenoemde Vlaamse
hoofdman der letteren zijn nieuwe turf
laatst niet zonder zelfspot t(*>.
Herman Brusselmans. de langharige schrij
ver met het drtx»vegelaat, is omstreden. Me
nigeen zal zich nog de rel herinneren rond
zijn boek Uitgeverij Guggenhetmer (1999)
Brusselmans had de Vlaamse modeont
werpster Ann Demeulemeester hierin zo ge
kwetst dat ze wegens belediging en smaad
naar de rechter stapte.
Ook nu strooit Brusselmans weer allerlei
bekende Vlamingen en vreemdelingen door
zijn boek. overwie hij zich opnieuw allesbe
halve subtiel en genuanceerd uitlaat Tieren
rn schelden, kwetsen en beledigen kan de
spotzieke Brusselmans nog altijd als de bes
te. al houdt hij het deze k«»er redelijk binnen
de perken
In De kus m de nacht laat Brusselmans zich
opnieuw kennen als een auteur die schrijft
uit innerlijke mxxizaak. iemand die schrij
ven moet. hij kan niet anders, ook al krijgt
hij bij de critici de laatste jaren allang de
handen niet meer op elkaar Hij is een achrij -
ver die tx>k over alles schrijven kan. ul is hij
zelf altijd het onderwerp, de hoofdpersoon
de held. het stralende middelpunt, de spil
Herman Brusselmans: „Er is maar één acht grote schrijver ii
de hele Vlaamse literatuur en dal ben ik."
foto Klaas Koppe
om wie alles en iedereen draait Maar hoe je
h«»t ook keert en wendt, wat je ook moge vin -
den van deze onverstoorbare en gn>fg«»bek
te en tegelijkertijd overgevoelige Belg. hij
graaft dieper dan de meeste andere senrij
vers. Hij durft tot het uiterste te gaan.
schrijven is voor hem roeren in het brein, in
het diepste van de mens. om te speuren naar
zijn drijfveren, zijn diepste geheimen, ge
voelens en gedachten En dat het daar alle
maal niet verheffend uitziet, dat wisten we
al. maar Brusselmans wil ons daar nog eens
haarfijn op wijzen, op zijn eigen rauwe en
schaamteloze manier
Hij schrijft eigenlijk altijd hetzelfde boek.
dat weet BruNselmans zelf ook wel. zoals hij
ook weet dat de compositie van een roman
niet zijn sterkste kant is. We zien alles van
uit het perspectief van de verteller (lees:
Brusselmans), de andere personages blijven
vaag.onuitgewerkt Soms ishet ook gen<x»g.
voor menige lezer is het allang genoeg. 600
bladzijden Bruss»»lmans is weer »»en grote
opgave Het is veel. veel te veel. maar het is
alsof Brusselmans telkens wil zeggen ge
noeg? Het is niet genoeg!
De kus tn de nacht is dan ook een ode aan de
overdaad Het boek is afwisselend amusant,
geestig, en soms ook van een bedroevend
puberaal niveau Zijn funs, en Brusselmans
heeft er nogal wat. zullen er niet om malen
Je moet er ix>k van houden, van dit mateloos
geoudehoer', om met Reve te spreken
V<x»r wie niets met dit oeverloze proza heeft,
zal het een bepnx-ving zijn Hij kan schrij
ven: 'Straks ga ik 'ns lekker seks hebben met
l'hoebe Paginalang daarover schrijven laat
ik na. dat heb ik vorige keer al gedaan Her -
halingcn in »»en boek moeten functioneel
zijn. Ach. misschien schrijf ik het toch alle
maal op. wat kan de funct tonaliteit van her
haltngen me tenslotte schelen Zo'n boek
moet gewoon vol. dat is het hele eieren eten.
Deze kluif gaat over van alles en niets, maar
bovenal over Herman Brusselmans. zijn
passies en obsessies Maar meer dan voor
dien is een verteller aan het woord die niet
alltren wordt geplaagd door geestelijke
maar vooral fysieke ongemakken, hij heeft
last van depressies en van 'zwevingen' in
zijn hoofd Verlichting zoekt de burleske
dwarskop Brusselmans in zijn vele ontmoe
tingen op zijn om/wervingen in de stad. in
wat hem zoal bezighoudt en dwarszit
Er zijn oeverloze b»»*pirgrlingen en fanta
sieën over bekende Vlamingen, over tv-
sterrrn en popsterren, van Joy Division tot
Bntney Spears Verder veel voetbal, seks.
film. motorfietsen («»en Burll) en literatuur,
vooral de Vlaams* 'De Vlaamse literatuur
heeft heel wat te buxien. al wil ik niet over
drijven Er is maar éën echt grote schrijver
in de hele Vlaamse literatuur en dat ben ik',
kan hij met veel bravoure schrijven Bij veel
schrijvers klinkt zoiets pedant, bij Brussel -
mans niet. Bij hem is dat grappig, omdat hij
zelfspot heeft, op een bijna reviaanse ma
nier
Alleen soms. als collega-schrijvers als Ar-
non G run berg worden opgevoerd een
schrijver die net zo'n zwart mensbeeld h«»eft
als Brusselmans. proef je even het venijn
Brusaelmans vindt het werk van de schnj-
verGrunberg maar zozo ('van de week las ik
met ren enorm doorzettingsvermogen nog
maar 'ns een column van Grunberg), van dr
mens Grunberg moet hij helemaal niets
hebben Brusselmans schopt tegen all»* en
iedereen, is vreselijk politiek incomrt,
nors, nurks, maar ook geestig, scherp Hij
houdt van provocerrn En of hij zich nu ge
licfd maakt of niet. hij trekt ziln eigen plan
Melig, flauw, grof Tegendraads, weerspun-
nig, vrouwonvriendelijk ('Een vrouw die
g«*n koffie verkeerd kan maken is niet
waard dat ze leeft')
En tegelijkertijd adoreert hij vrouwen Hij
is een gevoelige ziel met een klein hartje,
soms zelfs op het larmoyante af. rn dat alles
maakt dat voor wie doorzet ook deze Brus
selmans - zo'n eenling in de letteren die we
moeten koesteren - toch weer de moeite
loont
Dat De kus in de nacht ondanks alle feilen
600 bladzijden standhoudt, ligt aan de on
voorwaardelijke openhartigheid van de
schrijver du» de lezer ongehinderd een kijkje
biedt in het hoofd van de schrijver endaar
mee in die van de lezer zelf Eigenlijk zou ik
liever uitsluitend bestaan uit geest, zonder
lichaam Dan zou ik daarom niet meteen het
zonnetje tn huis zijn. maar ik zou wel min
der op het toilet zitten of tn m'n bed en op
m'n fauteuil liggen
Tegen het einde legt de verteller een s»x>rt
erantwoording af Ik heb gelogen in mijn
literatuur, ik heb gespuwd en veracht, ik
heb gevloekt en mijn haat uitgeschreeuwd,
en tixrh heb ik altijd over de liefde geschre
ven Even later ziet h») na zijn duistere reis
als een glimp van hoop in de toekomst 'een
kus inde nacht'
Nico de Boer
Herman Brusselmans De kus tn de nacht - Uitge
ven) l^rvmetheus, 616 pag 19,95
