Vissers op het droge D'n Alt in Rilland was een eind lopen Die akelige schurft ligt altijd op de loer Nieuwe Raadkaart in d'n böögerd woensdag 20 maart 2002 De Zeeuwse schouw was een typisch Zceu ws vissersvaartuig Er zijn regionale verschillen (Philippine, Tholen). maar alle schepen hebben de kop van een roeiboot: plat gebogen en breed. illustratie Adri Karman Vi>or de treinreiziger is het de eerste of de laatste halte in Ze«'land: De Stationsbuurt bij Rilland. Een klein aantal huizen dat is ontstaan na aanleg van de spoorlijn van Bergen op Zoom naar Vlissingen C)p de fraaie kleuren-prentbriefkaart, uitge geven door C de Goffau uit Ril land, staat simpel Stationsweg en dat het om een halteplaats gaat. blijkt ook uit de naam die prijkt op het grote gebouw links op de ansicht Stations-Koffie huis Bij de plaatselijke bevol king bekend als d'n Alt. Enigszins gelegen in niemands land. „Het was wel een eind lo pen van het station naar het dorp Rilland", schrijft J. J Weststrate uit Krabbendijke. Een rechte, met bomen om zoomde weg van enkele kilome ters lang, waaraan bijna halver wege door de rooms-katholieke kerk een klooster werd opge richt. Later is daann het ver pleeghuis De Werfkampen gevestigd, dat enkele jaren gele den werd opgeheven Nadien is er een hotel met ruime accom modatie voor culturele bijeen komsten en vergaderingen ge komen. „De kaart toont de toegangsweg naar het dorpscentrum van Ril- land-Bath, vanaf de spoorweg overgang bij het station Rilland. Deze weg wordt doorsneden door de le. 2e en 3e weg", meldt J W Kuseeuit Zaamslag. „Bij de 2e weg stond het klooster van de bruine paters, waar ieder jaar een gezellige bazar werd gehouden Nu is er de Poort van Antwerpen. In de bebouwde kom van Rilland was naar links de 3e weg de doorgaande route naar Bergen op Zoom M. Weststrate uit Kloetinge ver moedt dat de kaart dateert uit omstreeks 1908 Volgens hem is een van de drie kinderen die rechts vooraan op het bruggetje hangen zijn vader ..Hij is gebo ren in het huis volgende op dat met de dichte blinden De wo ning was de bakkerij van Hirdes en dat verklaart ook de aanwe zigheid van een door een paard getrokken kar met zakken meel „De man met paard en wagen is waarschijnlijk dé molenaar Van Welle, de overgrootvader van de huidige, nog jonge molenaar Marco Het bruggetje waarde kinderen op staan, is het brug getje naar slagerij Wisse", meldt M van de Kreeke-Koster uit Zoutelande L J Blok uit Rilland vertelt dat het Stations-Koffiehuis niet meer bestaat; het is 23 oktober 1985 door brand verwoest „Het werd jarenlang beheerd door P. van Rosmalen, die ook weger was van de weegbrug aan de an dere kant van de spoorbaan De man voor de kar is L van Welle, de molenaar van het dorp Hoe In hartje Boekhoute staat de Isabella, een lemmer- hengst, de Bou 8. Op het dro ge Net over de grens, in het Nederlandse Philippine, gaapt een groot mosselmo nument. Verder herinnert er weinig aan het vissersverle den van de tweelingdorpen. Of het moeten in Philippine straatnamen zijn als Vissers laan en Havenplein, het ha venplein waaraan meer dan tachtig schepen en scheepjes lagen in de glorietijd van het mossel(restaurant)dorp. Edgard Stockman (81is er maar wat trota op „Schrijf maar 'de burgemeester', want zo kennen ze mij hier nog al tijd Burgemeester was hij van 1971 tot 1982, eerst van Boek houte, later van Assenede (en Boekhoute) Zijn trots is de Isa bella, de Boekhoute 8. Hij heeft het schip naar hartje Boekhoute gehaald Wanneer Stockman h«*ft niet lang na te denken 15 december 1972 Het moet é*n van de hoogtepunten uit zijn bestaan als burgemees ter zijn geweest „De komst van de Bou 8 was belangrijk voor het openbare leven in Boekhoute. Er waren allerlei festiviteiten rond." Stockman wilde per se een oud vissersschip in zijn dorp heb ben Hij ging te rade bij Remy Verras van de werf Moed en TVouw in Walsoorden Of er wel eens 'een historische visserman' ter reparatie kwam? Uiteinde- lijk vond hij wat hij zocht in Sluiskil „Van Rammrloo, Al- bert Hij zag het niet meer zitten met dat schip," De eerste jarrn van de Bou 8 zijn voor Stockman een open boek Gebouwd in 1928 bij Verras in toen nog Paal „Als zeilschip", weet de burgemeester, „maar er was al een plek voorzien voor een motor. Niet meer dan een jaar is ermee op de zeilen geva ren. daarna kwam er al een mo tor in De Boekhoute 8 staat eigenlijk op een verkeerde plek Vissers woonden niet in het dorp zelf Ze hadden een huisje op de weg naar hun haven die net in Ne derland lag, de Isabella-haven. Boekhoute was altijd al een vis sersdorp op afstand „Maar", zegt oud-visser Sander Ploegaert (76) uit Philippine, „Boekhoutenaren waren wel zelfstandige vissers En Philip pine heeft veel te danken aan Boekhoute Na de Belgische op stand tegen Nederland, in 1830, zijn veel Belgen naar Philippine gekomen Ik ben ook van oor sprong Belg Pas na de komst van de Belgen is Philippine gaan floreren Ploegaert houdt van het oude Philippine Hij is mede-oprich ter en nog steeds bestuurslid van de Vereniging tot behoud van de historie van Philippine Philippine heeft een groot verle den, waarop het als mossel(rw- taurantjdorp nog altijd teert. Philippine was anders dan an dere vissersdorpen Ploegaert kan het niet vaak genoeg bena drukken De me«*ste mosselvis sers werkten hier voor rerlers, de kapitaalkrachtigen Zij koch ten de kennis van de vissers en de vissers hadden zekerheid Ze kregen een weekloon en hoef - den bij rampen, zoals het verlies van een schip, niet zelf voor al les op te draaien." Knechten Die zekerheid had een keerzijde diePloegaert nog niet lekker zit. Hij noemt het knechten' „Vijf. zes reders hadden het voor het zeggen in Philippine. Dhooge, Barbé, Voerman. Wijne, Ram- meloo Na een volle werkweek werd nog van je verwacht dat je bij zo'n reder kachelhout ging hakken of de tuin omspitten." De vissersvloot van Philippine is groot geweest in aantal sche pen Tom Stobbelaar. schrijver van Philippine en Boekhoute, een hutorisch-antropologuche studie van twee vissersdorpen uit 1982. heeft een overzicht ge maakt Van 1900 tot en met 1950, van Philippine én Boek houte Onder de afkorting Pi van Phi lippine voeren in 1900 niet min der dan 86 vissersschepen; 77 zeilboten en 9 roeiboten. Boek houte beschikte dat jaar over 48 schepen; 28 zeilboten en 20 roei boten Vissers van Boekhoute visten veel op mosselzaad, voor al langs de Belgische kust Ze verkochten het zaad aan mos sel vissers overal in Zeeland. Al tussen 1910 en 1920 begon de achteruitgang van de visserij in de tweelingdorpen, dus ver voor de afsluiting van hun levens ader de Braakman in 1952 De vloot halveerde. Philippine tel de in 1920 ruim veertig.schepen, waarvan tien motorboten. Boekhoute had in 1920 nog maar één motorboot, op 24 schepen. Foto Kenner van Philippine, Ploe gaert, pakt er een foto van de ha ven van zijn dorp bij. Uit de ja ren twintig. Het is er druk Veel schepen liggen voor de kant. Vrouwen zijn bezig de mosselen te verpakken zakken worden dichtgenaaid, klaar voor ver zending naar Belgié en Frank rijk Het was de glorietijd van Phimos(Philippine-mosselen), een handelskantoor waarin praktisch alle mosselreders uit Philippine zich in 1921 hadden verenigd Frankrijk was hun belangrijkste afzetmarkt, tot de Fransen in 1938 een certificaat van onbesmetheid' gingen ei sen Mosselen die direct uit de Braakman kwamen, konden daar niet aan voldoen. Ze moes ten voortaan eerst naar Yerseke om te verwateren „En dan te bedenken", vertelt Ploegaert. „dat je vroeger in de Braakman mosselpercelen had. die ze het Paradijs noemden Dat was het ook. Er kwamen zulke goede mosselen van daan Het steeds maar verder inpolderen van de Braakman, vanaf Phi I ïppine, heeft de visse rij de nekslag gegeven, plus het met baggeren van de haven en het havenkanaal in de Tweede Wereldoorlog De Boekhout*»- vloot «bovendien in 1944 volle dig vernield door de Duitsers Vissen weigerden hen over de Westerschelde te zetten. Op de foto van de haven van Philippine, die uit de jaren twintig, valt op dat het typisch (Zeeuws-(Vlaamse vissers schip. de hengst, niet over haam vü klaart „Hengsten zag je meer in Oost- Zeeuws-Vlaanderen, in Clinge, Nieuw-Namen, Graauw" Hij heeft zelf als kleine jongen nog meegevaren met zijn grootva der. Die was zetschipper op de hoogaars Pi 11 Philippine had ook zijn eigen scheepstype. de Philippiense schouw Óver de oorsprong van dit schip weet Ploegaert weinig. In Philippine was een reparatie- werf, maar geen scheepswerf. Waarschijnlijk gaat de geschie denis van dit type heel ver terug. Volgens wijlen Jules van Beylen oud-conservator van het Ant werps Scheepvaartmuseum, werden in het oude Egypte al schepen gebouwd die op de Phi lippiense schouw leken Van Beylen noemt dat 'de aakbouw- wijze', waarbij de vlakke bodem van het schip voor en achter op loopt. Zoals bij een aak. „De Philippiense schouw had", herinnert Ploegaert zich, „de kop van een roeiboot, plat gebo gen n broed liet die kop tegen de kant was het gemakkelijker om aan de wal te komen. Het was ook een kwestie van centen. Een schouw was goedkoper dan een hoogaars En w aarom zou je een dure hoogaars aanschaffen, als je vooral op de beschutte Braakman moest zijn." Vanaf z'n dertiende heeft Ploe gaert in de visserij gezeten. Kokkels rapen in de Braakman Hij zat tot 1960 in de mosselen, dus tot ver na de sluiting van de Braakman. Hij stopte vanwege rugklachten en ging werken in de glasfabriek in Sas van Gent. „Ik dacht: 'Dat wordt mijn dood' Ik moest lenen lanterfan ten. maar mijn vrouw vond het leuk. Ik was vaker thuis." Van de Philippiense vloot is niets meer over. De afkorting Pi mocht niet meer worden ge bruikt na de afsluiting van de Braakman. Stockman, 'burge meester' van Boekhoute, is wat groots dat Boekhoute nog drie eigen vissers heeft, die met Bou op de voorplecht vanuit Bres kens en TVmeuzen varen En de lemmerhengst Isabella mager na dertig jaar ietwat verwaar loosd bijstaan, na lang soebat ten knjgt het schip - een kruising van een hengst en de snellere lemmeraak van de Zui derzee - dit jaar een grote op knapbeurt. Boekhoute heeft Philippine als vissersdorp over leefd. Ilarmen van der Werf ik alles zo goed weet? Ik woon al meer dan 74 jaar in het huis aan de Haltestraat 30. waar ik gebo ren ben." Verschillende lezers herinneren eraan dat het koffie huis destijds werd uitgebaat door kastelein Jannis Colpaert. d e nog met zo lang voordat de foto werd genomen een verdie ping op het gebouw had laten zetten, ten behoeve van hotel gasten Andere bewoners waren de fa milies Van Luyk, Hense en Traas, schrijft M van der Kloos ter uit Rilland. Deze inzender weet dat de vrouw rechts op de foto de echtgenote is van de pe troleumboer H. Sentse. „In de kleine woningen links naast het Stations-Koffiehuis hebben verschillende families ge woond, onder andere Hense, Schouwenaar, Lambregtse, Po- ley, Hirdes. Rommersen Polder man. In de hoge woning ernaast woonde later de familie Col paert De straat was nog gepla veid met kinderkopjes en de verlichting bestond uit gaslan- tarens De raadkaart riep bij één inzen der herinneringen op aan het dorp Kortgene De winnaars van de waardebonnen zijn: J. C. Schrijver, Krabbendijke. I. Zuijdwegt. Rilland-Bath en K. Goense, Zandberg (gemeente Hulst). Rinus Antonisse De collectie van Hans Lindcnbergh levert een nieuwe raadkaart op Een echt dorpsbeeld, mei mensen die in klederdracht speciaal voor de fotograaf poseerden. Om welk dorp gaat het?Her inneringen over de straat en mensen op de kaart zijn welkom bij de redactie van Buitengebied Oplossingen kunnen tot en met uiterlijk maandag 25 maart worden gezonden aan de redactie PZC Buitengebied, postbus 18,4380 AA Vlissingen. fax 0118-470102 of e-mail redactu-9pzc.nl Er zijn drie waardebonnen beschikbaar voor in zenders van goede oplossingen. Riek (55) en Adri (59) Hoogstrato telen op tien hectare bij Kloetinge. in een maatschap met doch ter Arianne (31). appels, peren en pruimen. In het dorp verkopen re de eigen producten plus groenten vanuit de schuur van hun boerderij aan de Zomer weg. Elke week klappen /e uit de boomgaard. Tn Nederland «eet je met het l.weer en met de politiek nooit waar je uan toe bent." Begin vo rige «eek stond Adri nog met het zweet op z'n kop in zijn trui tje te snoeien en een dag later blies hij grote wolken met zijn wanten aun. „En juist nu moe ten «e hel weer scherp in de ga ten houden, vanwege de schurft. Die slaat toe als het nat is hij ho ge temperaturen. Als het vijf graden is. moet het 48 uur rege nen voor een lichte besmetting maar bij vijftien graden heb je maar tien uur nattigheid nodig I>eschurftgevi>elige soorten heb ik dus vorige eek al gespoten, maar de rest heb ik er nu maar snel achteraan gedaan liet ia ren akelige aandoening die al tijd op de loer ligt De sporen. die voortdurend in de rondte vliegen, tasten de groene delen x an de plant aan. die net uitge komen zijn Als je dus gespoten hebt. en het blijft nat. dan moet je een w eek later «eer I >.m zijn die blaadjes «eer een eindje xerder uitgekomen Adri heeft de schurft aan schurft w ant als het nat i» rijdt hij al spuitend /nu gr.ishanen. die net een beetje gaan opknap pen. eer aan gort „Bovendien is schurft iris \x at je nooil de haas wordt. Met andere hedrn gingen, luizen, insecten, want sen. kun je nog intelligent om gaan. Je stelt vast dat ze er zijn. kijkt of er voldorndr natuurlijk x ijanden zijn en je neemt uitein delijk een beslissing ingrijpen of niet Bij schurft staat allet vast. Is het warm en nat. dan moet je wel." Voor Adri en zijn t«re snoei col lega's wordt het steeds interes santer in de boomgaard Nu al les wat blad en pootjes heeft, weer een beetje begint te leven, analyseren de drie heren er al knippend en zagend op los. De bedreigingen, maar <»ok de op lossingen die de fruittelers ten dienste staan, hangen sterk af xan de stadia waarin de knop pen zich bevinden. „Omdat de gebieden in Nederland klimato logisch nogal veel x an elkaar verschillen, worden adviezen nooit op data gegeven maar aan de hand xan het hloeistadium ln Friesland bloeien de appels bijvoorbeeld later dan hier in Zeeland en boxendien is niet elk seizoen hetzelfde. Ik heb nu bij voorbeeld tweeenhalve w eek eerder tegen schurft gespoten dan vorig jaar. Vandaar die sta dia. liet begint met de zoge naamde 'schuivende knoppen' Dat is als die bruinige velletjes, die er de hele winter omheen zit ten. beginnen uit te schuiven. Daarna krijg je het muizenoor- stadium. als er van die gelige randjes tevoorschijn komen, precies muizenoortjes. Vervol gens gaan we naar de 'groene knop' en daarna komt het stadi um van de 'roze knop'." „In dat roze knopsladium ko men de bloemetjes in zo'n trosje xerder uit elkaar te staan. In dat stadium kun je wantsen niet meer met mineraalolie bestrij den. Mineraalolie is het enige nog toegelaten middel voor als de dmk van wantsen te groot wordt. Wij hebben het gelukkig nooit hoeven gebruiken. Het is geen fijn spul. want het fixeert alles w at op je boom leeftook je bondgenoten, de natuurlijke vijanden van schadelijke schep- BMS Met de kersenboomgaurd schiet het niet op. „I>e kweker heeft gebeld of het goed was dat hij de bomen een poosje in de koelcel zet. Nou. wat ons betreft is dat prima want het is nog steeds x cel te nat De boompjes kunnen bij de kwelder niet buiten blij ven. want dan ontwikkelen ze zich te veel. Nu staat alles stil. alsof het voor die boompjes nog een poosje winter blijft. Het komt xerder ook wel goed uit. want we w illen een hoop grond, die bij de bouw van Arianne* huis is vrijgekomen, op het per ceel leggen waar w e de kersen gaan planten. Met deze nattig heid kun je beter ook niet mei een voer grond gaan rijden Nu het plantg«»ed veilig in de koel cel staat, wachten we drogere tijden af. In princijK- kun je die kersen, zolang ze in de koeling staan, in mei nog planten." Adri hoopt overigens wel dat het veel eerder opdroogt. Mieke van der Jagt

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2002 | | pagina 22