Bloemen verlevendigen de dis
Gestroomlijnd zilver in beeld
21
Do create
bij de
Bijenkorf
vrijdag 15 maart 2002
Bijna twee jaar geleden baar
de het eigenwijze Amster
damse reclamebureau Kessels-
Kramer opzien met zijn project
do create, bestaande uit produc
ten die per definitie niet af zijn.
Nu wordt een aantal voorwer
pen uit die 'do'-lijn gepresen
teerd bij de Bijenkorf in
Amsterdam, Rotterdam en
Eindhoven. Klanten kunnen in
de speciale do create shop kij
ken, doen en kopen.
KesselsKramer, bekend om zijn
'anders dan anders' aanpak, in
troduceerde het do-project in
april 2000 op de Salone di Mobi
le in Milaan. Diezelfde zomer
was het te zien in de Rotterdam
se Kunsthal.
Do, het Engelse woord voor
doen, staat voor actief hande
len. Dat wil zeggen dat er van de
gebruiker van de do-producten
enige creativiteit wordt geëist,
omdat de voorwerpen op de een
of andere manier niet af zijn.
Het witte T-shirt dat Do destijds
als eerste product presenteerde,
is bijvoorbeeld wel een T-shirt
maar zo krankzinnig groot dat
het niet als zodanig te dragen is,
tenzij je je fantasie gebruikt. En
van de vier poten van de Do-
stoel is er eentje korter, zodat de
gebruiker iets zal moeten ver
zinnen om er een bruikbaar zit
meubel van te maken. Dan is er
ook nog de 'do hit', bestaande
uit een grote stalen kubus. Met
de bijgeleverde hamer kun je
dat blok naar eigen inzicht tot
een stoel slaan, zoals Michiel
Romeijn op de begeleidende fo
to laat zien.
Mentaliteit
,,Do is bedacht vanuit een men
taliteit, waardoor do iedere
vorm kan aannemen", stelde
KesselsKramer twee jaar gele
den bij de introductie. „Het kan
een tv-programma zijn, een
lamp of een spijkerbroek, zo
lang het maar interactie veroor
zaakt of actie oproept bij de ge
bruiker.
In de Bijenkorf worden nu zes
voorwerpen uit de collectie ge
toond. Het gaat om de tape do
frame, het multifunctionele ob
ject do cut, de lamp do scratch,
de stoel do hit, de vaas do break
en het enorme do shirt. Met do
frame, de naam van een grote rol
tape, kun je overal en waar je
maar wilt een gouden (schilde
rijlijst aanbrengen. Do scratch
daagt de eigenaar uit een figuur
in het zwarte lichtobject te
krassen opdat de lichtstralen
naar buiten kunnen komen en
met de vaas do break kun je al je
agressie in één keer kwijt raken.
Eén voordeel: dankzij de rubbe
ren binnenzijde zal de vaas niet
breken, maar wordt alleen de
buitenkant aan gruzelementen
geslagen. Tot slot is daar nog het
object do cut: leef je uit met een
zaag en ontwerp je eigen meu
bel. En voor degenen die niet
voldoende fantasie in huis heb
ben: een levensgrote foto bij ie
der product geeft een voorbeeld
van wat je ermee zou kunnen
doen.
De Oostenrijkse zilveront
werper Gustav Beran gaf
bestek een nieuw gezicht. Ter
gelegenheid van zijn 90e ver
jaardag organiseert het Goud-,
Zilver- en Klokkenmuseum in
Schoonhoven van 8 maart tot 30
juni de overzichtsexpositie Ge
stroomlijnd Zilver.
Een eigentijds evenwichtig mo
del dat past bij ieder interieur en
elk servies. Zo lanceerde zilver
producent Van Kempen (tegen
woordig Van Kempen Begeer)
in 1963 het bestek Jolie, ontwor
pen door Gustav Beran. Van
Kempen is schatplichtig aan
Beran. De Oostenrijkse ontwer
per drukte vorige eeuw jaren
lang een stempel op de collectie
van de zilverproducent.
Van Kempen Begeer is dan
ook één van de sponsors van Ge
stroomlijnd Zilver, een exposi
tie die ter gelegenheid van de
90e verjaardag van Beran van 8
maart tot en met 30 juni is geor
ganiseerd in het Goud-, Zilver
en Klokkenmuseum in Schoon
hoven. „Zijn ontwerpen zijn
toonaangevend voor het moder
ne Nederlandse Zilver en voor
het Keltum Pleet uit de jaren
vijftig en zestig", aldus de orga
nisatie.
De in 1912 in Wenen geboren
Gustav Beran volgde van 1928
tot 1933 een opleiding aan de
Kunstgewerbeschule van het
Oostenrijkse museum voor
Kunst en Industrie. Beran leer
de het vak onder andere van
Josef Hoffmann. Die docent
stond ook aan de wieg van
de Wiener Werkstatte, van 1897
tot 1931 een bekend centrum
voor modern design in Wenen.
Bestek
Na zijn studie ging Beran in
1934 aan de slag bij zilverpro
ducent Van Kempen in Zeist. In
1935 verscheen zijn eerste zilve
ren bestek. „Met een slank, ge
deeltelijk gegroefde steel en een
kleine ondiepe lepelbak", aldus
conservator en zilverexpert An-
nelies Krekel-Aalberse.
Beran ontving voor het ontwerp
- in productie tot in de jaren zes
tig - diverse onderscheidingen.
Is aan zijn eerste ontwerpen de
Weense invloed nog afleesbaar,
medio jaren dertig ontwikkelde
hij een eigen stijl. In 1936 startte
Van Kempen (toen Gerritsen
van Kempen) met de productie
van verzilverde artikelen of
Keltum Pleet. Beran ontwierp
diverse voorwerpen voor deze
collectie.
Naast bestek legde de Oosten
rijker zich toe op het ontwerpen
van sieraden volgens een nieuw
procédé. „Dit maakt het moge
lijk om uiterst fijn uitgewerkte
ontwerpen uit te voeren", om
schrijft Krekel-Aalberse. De
sieraden bleken vooral een suc
ces in Londen.
In de jaren veertig en vijftig was
Beran verantwoordelijk voor
de tekenkamer en de hand-
werkafdeling van het bedrijf.
Daarnaast had hij de leiding
over de afdeling die ontwerpen
maakte voor winkeletalages
Eind jaren zestig nam de be
langstelling voor zilver en pleet
af. De consument vond het on
handig, omdat het gepoetst
moest worden. Beran legde zich
Deze kandelaar is in 1957 ontworpen door Gustav Beran.
foto's Rob Glastra
toe op restauratiewerkzaamhe
den. Zoals de titel van de expo
sitie aangeeft, zijn vooral de ge
stroomlijnde vormen in zijn
ontwerpen opvallend. Als een
schaap met vijf poten. Zo ziet
Beran zelf zijn werk als indu
strieel ontwerper „Hij moet
niet alleen goede artistieke
kwaliteiten bezitten, maar bo
venal diplomatiek zijn. Want hij
moet zowel rekening houden
met een directie die iets wel of
niet wil, als met een verkoopaf
deling die alleen gemakkelijk
verkoopbare artikelen wenst.
Die moet hij dan in overeen
stemming zien te brengen met
zijn eigen inzichten." En in dat
laatste is Beran vorstelijk ge
slaagd.
Paul Geerts
Expositie Gestroomlijnd Zilver
van Gustav Beran, tot en met
30 juni. Het Goud-, Zilver- en
Klokkenmuseum. Kazerne
plein 4 in Schoonhoven. Ope
ningstijden: dinsdag tot en met
zondag van 12 tot 17 uur. Meer
informatie: 0182 - 385612.
Een sigarettendoos uit 1961
Om de zoveel jaar duikt
het weer op: het verwer
ken van bloemen in eten. Ze
ker wanneer er weer een Flo-
riade voor de deur staat. De
Amsterdamse bloemiste Ma-
riejan Hamersma-Engel is
de belangrijkste pleitbezor
ger in ons land. Zij geeft ad
viezen, cursussen en organi
seert lunches. Bloemen op je
bord tref je aan in Hilton-
restaurant Roberto's en ho
tels rond Schiphol.
In het reguliere aanbod van de
groenteman komt al een be
perkt aantal groenten voor die
eigenlijk bloemen zijn, zoals
bloemkool, broccoli, artisjok
ken en courgettebloemen. Al
leen de laatste lijkt ook echt op
een bloem. „Maar heeft helaas
weinig smaak", vindt de Am
sterdamse bloemiste Mariejan
Hamersma-Engel. „Dat ding
wordt niet voor niets gevuld
Nee, ik gebruik allerlei schitte
rende bloemen en doe daar zo
weinig mogelijk mee. Wat dacht
je van garnalen met gouds
bloemblaadjes, of tulpen gevuld
met zalm? Stokrozen vul ik met
wilde rij st - prachtig én heerlij k.
En nieuwe haring garneer ik
met viooltjes, net als in de Mid
deleeuwen. Trouwens, in die
tijd was het eten van .bloemen
een doodgewone zaak. Een En
gels recept uit die tijd is tus-
symussyeen mengsel van aller
lei kleine bloemetjes als fuch
sia, primula, madelief, boragie,
dat als sla aangemaakt kan
worden, of vermengd met mues
li."
Rozen
Het gebruik van bloemen in de
keuken is oeroud. Bij de Romei
nen stonden goudsbloemen en
viooltjes op het menu en dacht
men dat het eten van rozen
blaadjes dronkenschap tegen
ging. Ook de Arabische keuken
kent het gebruik van rozen.
Blaadjes worden toegevoegd
aan water en andere dingen om
het uitei'lijk te verbeteren en
geur te geven, gedroogde knop
jes worden fijngewreven als
kruid, en in Turkije, een groot
producent van rozen voor de
parfumindustrie, is rozenjam
populair. In de banketbakkerij
kennen we natuurlijk allemaal
de gesuikerde viooltjes. De ware
komen sinds jaar en dag uit Tou
louse, waar kleine fabriekennog
altijd de tere bloemblaadjes
penselen met eiwit om ze daarna
te conserveren in suiker.
Zelf aan de slag met bloemen
gaan vergt enige bezinning. Al
lereerst moet je er zeker van zijn
dat er geen schadelijke chemi
caliën zijn gebruikt. Er zijn snij
bloemen van biologische teelt.
Daarnaast zijn bloemen uit ei
gen tuin of uit het wild te ge
bruiken, voorzover ze niet vlak
Bloemen schoonmaken voor het eten.
langs de snelweg groeien. Ver
volgens blijken niet alle ruiker
tjes eetbaar. Erger, met vinger
hoedskruid, monnikskap en
zelfs het zo onschuldig klinken
de lelietje der dalen kun je je fa
milie om zeep helpen.
Veilig
Het verstandigst is om je te hou
den bij een aantal vertrouwde
soorten als goudsbloemen,
chrysanten, anjers, tulpen,
Oost-Indische kers, primula,
saliebloesem, lelies, stokroos,
vlierbloesem en natuurlijk vi
ooltjes. Maar ook bij de veilige
bloemen moet je een paar voor
zorgsmaatregelen nemen. De
stamper en de meeldraden die
nen verwijderd te worden, en
soms de stengels (bij de paarde
bloem bijvoorbeeld). Sommige
bloemblaadjes hebben een witte
aanzet, die bitter smaakt en er
dus beter afgehaald kan wor
den. Controleer de bloemen
goed op insecten en beschadi
gingen en was ze voorzichtig in
koud water. Ze zijn een poos te
bewaren in een vochtige doek in
de koelkast.
Vervolgens houd niemand je te
gen om salades te verlevendigen
met bloemblaadjes, kleurige
bloemblaadjes door de tafelbo-
ter te roeren, roereieren en
omeletten te maken waar ieder
een van achterover slaat, vinai
grettes en andere sauzen van
kleur te voorzien. Het verwer
ken van bloemen in wanne ge
rechten is minder geslaagd;
door het verhitten gaat de kleur
verloren.
Wie al het gedoe liever aan an
deren overlaat, kan de komende
maanden in een aantal restau
rants in Amsterdam en bij
Schiphol terecht. De primeur is
voor het Italiaanse restaurant
Roberto's, in het Hilton Hotel in
Amsterdam-Zuid, waar van 28
maart tot 26 april kleurige en
geurige bloemblaadjes het eten
sieren. Gedurende de hele Flori-
ade, van 6 april tot 20 oktober,
voeren de hotels in en om
Schiphol bloemenmenu's. Daar
ligt het accent op typisch
Hollandse bloemen, terwijl Ro
berto's meer de mediterrane
soorten verwerkt. Roberto's or
ganiseert op 6 en 13 april tevens
workshops.
Huiver
Bij Roberto's mocht de pers ko
men voorproeven: courgette-
bloemen gevuld met langousti
ne en tornatenconcassee, risotto
met madeliefjes, gesneden tour-
nedos met lavendel en rucola en
siadas (een soort gebakken ravi
oli) met verse kaas, rozenblaad
jes en rozenhoning. Huiver ten
aanzien van onbekende smaken
bleek niet nodig. De courgette-
bloem smaakte vooral naar lan
goustine en de risotto naar ris
otto. Door de lavendel bij het
prachtig malse vlees als takjes
te geven, konden we zelf het in
dringende parfum doseren.
„Tja, ik heb hier toch wel oma's
linnenkast achter mijn kiezen",
meende een collega. De nieuwe
kok van Roberto's, de Toscaan
Giuseppe Zuddas, kookt op een
pure wijze, met veel aandacht
voor details. Maar toch bleek uit
de maaltijd dat de aantrekke
lijkheid van het verwerken van
bloemen voornamelijk in het
decoratieve effect schuilt. Des
alniettemin is zo'n fleurige
maaltijd een aardig alternatief
voor de eeuwige asperges als
lentebode.
Onno H. Kleyn
'Bloemen in de Italiaanse keu
ken' (4-gangendiner 40 euro) bij
restaurant Roberto's, Amster
dam Hilton, Apollolaan 138, re
serveren 020 - 710 60 25. Work
shops bij restaurant Roberto's
kosten 30 euro. Reserveren op
020-710 60 98.
De maaltijden bij hotels rond
Schiphol verschillen per restau
rant. Deelnemers zijn Hilton
Amsterdam Airport Schiphol,
NH-Golden Tulip Schiphol,
Crovvne Plaza Amsterdam
Schiphol, Dorint Airport Am
sterdam Schiphol, Hotel Schip
hol A4, Hotel Mercure Amster
dam Airport, Radisson SAS
Amsterdam Airport, IBIS Am
sterdam Airport, Sheraton Am
sterdam Airport.
Mariejan Hainersma-Engel's
winkel heet Jemi's Bloemsier-
kunst, Warmoesstraat 83a, Am
sterdam, 020 - 6256034. -
Siadas met verse kaas, rozenblaadjes en rozenhoning.
Courgettebloemen gevuld met langoustine en tomatenconcassee.
Tournedos met lavendel en rucola.
