Op zoek naar nieuwe ozongaten
Gegevens Envisat
Tom Poes en de Erfpachter
■O
O
Casper Hobbes
fe
Nederlandse vinding maakt deel uit van internationaal onderzoeksproject
puzzel
recept
Honingijs met mandarijnenlikeur
het weer
In de vroege ochtend van vrijdag 1 maart gaat op de basis
Kourou in Frans Guyana een Ariane 5-raket de lucht in, met
aan boord de Europese milieu-satelliet Envisat. Eén van de
belangrijkste meetinstrumenten daarvan is in Nederland ont
worpen en gebouwd: Sciamachy, die het onderzoek naar om
vang en aantasting van de ozonlaag op een nieuwe manier
gaat uitvoeren. Een voorbeeld van hoe wetenschap en be
drijfsleven praktisch samen kunnen werken.
Evert Attema bij een schaalmodel van de Envisat bij ESA/Estec in Noordwijk.
vijf tot tien jaar een toonaange
vende rol speelt in het ruimte
onderzoek naar de ozonlaag."
Er is ook al een vervolg in zicht
van Sciamachy: „In 2004 gaat
aan boord van een Amerikaanse
satelliet van de NASA een
soortgelijk, maar nog geavan
ceerder N ederlands meetinstru
ment mee: de OMI. Nu recente
lijk bij een Amerikaanse poging
ook zoiets (zij het eenvoudiger)
te lanceren is mislukt, betekent
dit dat Nederland een sleutelrol
blijft vervullen in dit onder
zoek", aldus Carpay.
OMI is een samenwerkings
verband tussen Nederland en
foto Phil Nijhuis/GPD
Finland. Dat de Amerikanen
dat accepteren aan boord van
een eigen satelliet, wordt door
Nederlandse deskundigen als
een compliment beschouwd.
GPD
door James McGonigal
Envisat meet 4 bij 4 bij tien
meter; na volledige ont
plooiing in de ruimte 25 bij 10
bij 7 meter.
- Gewicht 8,2 ton, waarvan 2,2
voor tien verschillende instru
menten;
- Baan om aarde op 800 km
hoogte; omloopsnelheid 100
minuten; brengt hele aarde el
ke zes dagen in kaart;
- Onderzoekscapaciteit: gelijk
aan 360 meetstations op de
grond; ofwel 1 Petabyte (10 tot
de 15e macht bytes), zeg maai
de harde schijven van een mil
joen pc's;
- Levensduur minimaal vijf,
mogelijk tien jaar of nog lan
ger;
- Totale kosten project bedra
gen ruim 2 miljard euro, waar
van 1,5 miljard euro opdrach
ten aan de industrie; aan de
bouw hebben ongeveer 5000
mensen meegewerkt. De ex
ploitatiekosten worden ge
raamd op 60 miljoen euro per
jaar.
- Sciamachy is Grieks voor het
woord 'Schaduwgevecht', in
de wetenschappelijke alfa-
betsgroep is het de afkorting
voor: SCanning Imaging Ab
sorption spectroMeter for
Atmospheric CHartographY)
GPD
3 Toonder Studio's
De storm wakkerde aan, en tegen het vallen van de duisternis loeide
hij met orkaankracht om de torens van Bommelstein. Zwarte wol
ken joegen langs de wassende maan, en de laatste bladeren werden
van de bomen gerukt. Uit het oude bouwwerk scheen echter een
vriendelijk licht naar buiten en een toevallige voorbijganger had
het geluid van opgewekte stemmen en het rinkelen van kostbaar
vaatwerk boven de windvlagen uit kunnen waarnemen. Heer Bom
mel had die avond namelijk enkele gasten op de maaltijd genodigd
en omdat het de markies De Canteclaer en burgemeester Dicker-
dack waren, had Joost erg zijn best gedaan. „Een voortreffelijk
wijntje, amice. Werkelijk!", sprak de edelman goedkeurend. „Het
verwarmt het bloed op een kille dag als deze, en bovendien wekt het
spirituele gedachten op. Ik overweeg straks bij de port een gedicht
te zeggen. De port is van dezelfde klasse als deze drank, neem ik
aan?" „Oho, iets heel bijzonders!", zei heer Bommel. „Ik heb van
mijn goede vader een mooie kelder geërfd, al zeg ik het zelf." „Wat
zegt u van dit flesje?", vroeg Joost fluisterend. „Nee, niet deze", zei
heer Ollie. „De voorvaderlijke Port uit het vat in de kelder, als je be
grijpt wat ik bedoel." „Zeer wel", mompelde de bediende, en hij
spoedde zich de kamer uit.
Vooruitzichten
woensdag
donderdag
vrijdag
zaterdag
weer
A
max.
9°
8°
8C
6°
min.
6°
4°
4°
2°
wind
ZW 6
ZW 6
ZW 6
W 4
Maan
dinsdag
onder 18.19
woensdag
op 7.34
dinsdag
onder 7.36
woensdag
op 18.20
Nautisch bericht
Aan zee zuidwesterstorm, zeer zware windstoten tot 130 km/uur.
Matig zicht tijdens buien mogelijk met onweer, watertemperatuur
rond 7 graden.
Waterstanden
DINSDAG
Hoog
water
Laag water
26 FEBRUARI
uur
cm
uur
cm
uur
cm
uur
cm
Vlissingen
01.06
199
13.22
237
07.25
198
19.45
190
Terneuzen
01.21
225
13.42
264
07.52
207
20.10
201
Cadzand
00.38
190
12.57
228
07.06
191
19.22
184
Roompot Buiten
00.58
145
13.17
180
07.04
146
19.24
132
Roompot Binnen
02.26
119
14.50
147
08.25
130
20.44
116
Zierikzee
02.35
141
15.05
171
08.35
149
21.00
134
Krammersl. West
02.30
147
15.26
178
08.40
152
21.06
138
Hansweert
01.55
236
14.16
274
08.20
223
20.38
217
Stavenisse/Yers.
02.41
145
15.16
174
08.36
149
21.00
136
WOENSDAG
Hoog
water
Laag
water
VM 27 FEBRUARI
uur
cm
uur
cm
uur
cm
uur
cm
Vlissingen
01.47
223
14.06
260
08.16
221
20.30
200
Terneuzen
02.06
248
14.25
287
08.42
232
20.58
211
Cadzand
01.21
214
13.38
252
07.52
216
20.07
195
Roompot Buiten
01.40
162
13.59
198
07.55
161
20.09
136
Roompot Binnen
03.16
129
15.40
157
09.15
140
21.35
115
Zierikzee
03.30
152
16.00
182
09.25
159
21.50
133
Krammersl. West
04.00
160
16.23
194
09.30
164
21.56
138
Hansweert
02.39
258
14.59
295
09.10
248
21.26
228
Stavenisse/Yers.
03.36
156
16.06
186
09.30
161
21.56
135
L Lagedrukgebied
lichte sneeuw
mist
H Hogedrukgebied
zonnig
matige sneeuw
A A
Koufront
lichl bewolkt
zware sneeuw
Ly' onweer
lichte regen
v hagel'
Warmlelront
matige regen
zwaar bewolkt
1030
Samengesteld front
zware regen
Isobaar
Europa: Rijnvoer
Op elke verticale regel dient een woord van vier een van vijf
en een van zes letters te worden ingevuld. Het woord van vijf
letters bestaat uit de letters van het voorgaande woord plus
1, het woord van zes letters bestaat uit de vijf letters van het
voorgaande woord plus 1. Als de hele puzzel juist is ingevuld,
vormen de letters op de vet omlijnde regel een woord.
1. Rustteken, stad in Frankrijk, rugtas; 2. doorbraak, beeldraad
sel, onderwereld; 3. legio, kwaal, snoepje; 4. bergvink, leerrede,
doelman; 5. onverschrokken, roofvis, niet fijngevoelig; 6. land
bouwer, familielid, bridgewedstrijd; 7. akelig, koren, met genoe
gen; 8. zwarte vogel, adellijke titel, sierlijke gesp; 9. ladder, voor
dat, opnieuw; 10. bloedvat, niet dezelfde, epiloog.
Horizontaai:
4. Voorbeschouwing die wat ople
vert (8); 6. Tennisbaan? (8); 8.
Slechte goederen? Dat is een leu
gen! (6); 9. Weerbarstige koek (4);
10. Vloer die een dier een beetje
mist (4).
Verticaal:
1. Herrie in de tent (4); 2. Ga achter
de schapen aan bij het tankstation!
(9); 3. Intieme melodie? (8); 5.
Modern geprojecteerde staat (5); 7.
Door een kledingstuk van de kaart
(3).
Oplossingen van gisteren:
Horizontaal: 1. Oma; 5. oog; 7. oraal; 8. Eta; 9. uil;
11. karet; 14. si; 16. om; 17. dek; 18. nul; 19. po; 20.
mi; 22. order; 25. pap; 27. ook; 29. pedel; 30. ets;
31.tee.
Verticaal: 2. Mot; 3. arak; 4. paar; 6. obi; 8. Eos; 9.
ut; 10. lam; 12. anker; 13. einde; 15. Ido; 16. olm;
19. pup; 21. ink; 22. op; 23. Deen; 24. roet; 26. alt;
28. olé.
Cryptogram:
Horizontaal: 4. Floret; 5. flodder; 7. galop; 9.
rondo; 10. sloffen.
Verticaal:1. Afslaan; 2. koudegolf; 3. bete; 6.
aarde; 8. Leen.
De Maas en de Rijn blijven voorlopig gevoed worden door
regenwater. Storing na storing arriveert namelijk vanaf de
Atlantische Oceaan en veroorzaakt heel wat neerslag in onder
andere Frankrijk, de Benelux en Duitsland. In de noordelijke en
Franse Alpen valt boven ongeveer 1500 m hoogte nog steeds wat
sneeuw. Vooral in de Franse hooggebergten is de afgelopen weken
al heel wat sneeuw naar beneden gekomen. Een einde aan die
winterse toestanden is deze week nog niet in zicht. Voor de rest
oogt de weerkaart voornamelijk herfstachtig met veel wind en veel
regen. Lage temperaturen komen eigenlijk alleen in Scandinavië
voor. De centrale en noordelijke regio's hebben daar momenteel
een pak sneeuw van minstens een halve meter voor de deur liggen.
Alleen Denemarken is nu sneeuwvrij met vandaag een plens regen
en mogelijk een zuidwesterstorm. De temperatuur klimt naar 7
graden in Kopenhagen. Door de 'warmwaterregen' die morgen
gaat vallen, zal de sneeuwlaag in bijvoorbeeld het Duitse Sauerland
snel aan dikte inboeten. Het Harzgebergte is wat hoger, waardoor
de dikke witte laag daar voorlopig intact blijft.
dinsdag 26 februari 2002
123456789 10
door James McGonigal
Met de lancering van Envi
sat, de grootste Europese
satelliet ooit gebouwd, breekt
een nieuw tijdperk aan in het
onderzoek naar de onzonlaag.
Omdat deze satelliet verschil
lende meetsystemen bevat,
kunnen niet alleen afzonderlij
ke processen worden gevolgd
die zich in de atmosfeer afspe
len, maar ook de samenhang
daartussen. Onze atmosfeer is
veel ingewikkelder dan ge
dacht.
Dat zegt Evert Attema, één van
de coördinatoren van het pro
ject. Hij is werkzaam bij Estec,
de Nederlandse vestiging in
Noordwijk van het Europees
ruimteagentschap ESA. Eén
van de belangrijkste functies
van Envisat zal zijn het aftasten
van de ozonlaag en vooral van
de afbrokkeling daarvan.
Attema: „Tot voor kort was er
alleen sprake van een ozongat
boven de Zuidpool. Recentelijk
is gebleken dat zich ook elders,
bijvoorbeeld boven Europa, tij
delijke gaten in de ozonlaag
kunnen voordoen." Envisat
moet het beeld van deze versto
ringen van de beschermlaag in
de atmosfeer tegen schadelijke
UV-straling uit de ruimte veel
scherper maken dat tot nu toe
mogelijk was.
Maar ook moet duidelijk wor
den op welke wijze het interna
tionale milieubeleid werkt, dat
is ingezet sinds in de jaren ze
ventig alarm werd geslagen
over de aantasting van de ozon
laag. „Het lijkt de goede kant op
te gaan. De afbraak van de
ozonlaag gaat langzamer dan
voorheen. Maar zelfs bij zeer
succesvol beleid zal het zeker
tot 2080 duren, eer de ozonlaag
weer op het niveau van begin j a-
ren zeventig is van de vorige
eeuw", aldus Attema. Hij is van
huis uit elektrotechnisch inge
nieur, gespecialiseerd in micro
golftechniek, en houdt zich bij
ESA al vijftien jaar bezig met
aardobservatie vanuit de ruim
te.
Eén van de belangrijkste meet
instrumenten aan boord van de
Envisat is de Sciamachy, een in
Nederland ontworpen en ge
bouwd apparaat dat 215 kilo
voor zijn rekening neemt van de
ruim achtduizend kilo die de sa
telliet weegt (omvang: stadsbus
met brede vleugel van zonnepa
nelen). Sciamachy kijkt op een
nieuwe manier naar de aarde.
Niet alleen recht omlaag, maar
ook vooruit. Daardoor kan de
satelliet een veelpreciezer beeld
laten zien. Bovendien kan Scia
machy (koosnaampje: 'Waak
hond van de atmosfeer') 'zien'
met gewoon licht én met infra
rood (een ander instrument van
de Envisat verzorgt het radar
beeld).
Het project is een samenwer
kingsverband tussen Duitsland,
België en Nederland. Fokker
Space uit Leiden, TNO TPD uit
Delft en SRON uit Utrecht zorg
den voor ontwerp en bouw van
het geheel, en voor het optische
gedeelte. Uit Duitsland komt de
elektronica. België bouwde mee
aan het Nederlandse deel.
Vijftig miljoen
De Nederlandse overheid heeft
ongeveer vijftig miljoen euro in
het project gestoken, onder aus
piciën van het Nederlands Insti
tuut voor Vliegtuigontwikke
ling en Ruimtevaart (NTVR) in
Delft. Projectleider Joost Car
pay is zeer tevreden over het re
sultaat van tien jaar inspanning
van wetenschap en bedrijfsle
ven, dat 1 maart de ruimte in
wordt geslingerd.
„Hiermee heeft Nederland zich
als high techland op de kaart ge
zet. Bovendien betekent dit pro
ject dat Nederland de komende
Hans Belterman
De honing die van de nectar van
verschillende bloemensoorten
wordt verkregen behoort tot de
meest verkochte honingsoorten in
ons land. Met bloemenhoning kun
je eigenlijk alle kanten uit. Op het
brood of op beschuit smaakt ze
goed. In de keuken laat de bloemen
honing zich in zoete en in meer pitti
ge gerechten goed verwerken.
Omdat de honing van verschillende
soorten bloemen wordt verkregen,
kunnen smaak en kleur van de ho
ning nogal eens verschillen.
Voor ca. 4 personen: 6 eierdooiers;
35 gram suiker; 150 gram (bloem-
en)honing; 2 1/2 dl melk; 4 eetl.
mandarijnenlikeur; 2 a 3 eetl. ge
schaafde amandelen, licht geroos
terd.
Klop in een kom eierdooiers, suiker
en honing zolang (ca. 3 minuten) tot
een bijne witte schuimige massa is
verkregen. Breng in een pan met
dikke bodem de melk aan de kook.
Schenk de kokende melk, onder
voortdurend roeren en kloppen, bij
het mengsel in de kom. Schenk de
inhoud van de kom door een fijne
zeef in de pan waarin de melkaan de
kook werd gebracht. Plaats de pan
boven een laag afgestelde warmte
bron. Blijf zo lang roeren tot een
licht gebonden vla is verkregen. Pas
op: het mengsel mag beslist niet
aan de kook komen omdat dan de
kans dat het gaat schiften groot is.
Neem de pan met de gebonden vla
van de warmtebron. Roer er 2 eetle
pels likeur door. Plaats de pan met
de vla in een bak met ijskoud water
(voeg eventueel ijsblokjes toe) en
laat alles, onder regelmatig door
roeren, volkomen koud worden.
Doe de vla over in de ijsmachine en
handel daarna zoals door de fabri
kant is aangegeven.
Presentatie: verdeel het ijs over wij
de glazen. Sprenkel er een beetje
mandarijnenlikeur over en bestrooi
de gerechten met licht geroosterde
geschaafde amandelen.
Tip: neem sinaasappelhoning en
vervang amandelen door ragfijn
gehakte geconfijte sinaasappel
schillen (oranjesnippers).
door Bill Watterson
KIJK,
IK HEB
KLEI!
EEN NIEUWE
APOCALYP
TISCHE RUITER,
IK DENK
DAT IK
NEER KLEI
NODIG
7Q2U
Zeeland: Ruig
Door: Margot Ribberink
Er staat ons een onstuimige dag te
wachten. De wind uitzuidwest neemt
vanochtend toe. Aan zee gaat het enige tijd stormen uit het
zuidwesten, kracht 9. Misschien dat de wind af en toe even zal
tippen aan windkracht 10, een zware storm. Precies 12 jaar geleden,
op 26 februari 1990, trok ook een zware storm over ons land en
richtte toen behoorlijk wat schade aan. Landinwaarts zijn het vooral
de windstoten die hinderlijk, ja zelfs gevaarlijk kunnen zijn. Vooral
tijdens buien kan de wind hier uitschieten naar 110 tot 130 kilometer
per uur. Bij deze windsnelheden kunnen takken van bomen afbreken
en dakpannen van huizen afvallen. De zon laat zich vandaag slechts
sporadisch zien en de buien worden in de loop van de middag en
avond zo actief dat het ook kan onweren. Het is wel zeer zacht met
maxima rond 11a 12 graden. In de loop van de middag en avond
wordt het hier wat rustiger. Droog wordt het niet. Ook vannacht
vallen er buien, mogelijk met hagel en onweer. Morgen is het in
vergelijking met vandaag
rustiger met slechts een vrij
krachtige tot krachtige
zuidwestenwind en een
enkele bui. De zon laat zich
ook wat vaker zien. Het wordt
dan ongeveer 9 of 10 graden.
Een eind aan het wisselvallige
weer is nog steeds niet in
zicht. Tot en met zaterdag
blijven we van buien en wind
last houden. Het wordt wel
geleidelijk minderzacht met
temperaturen die vanaf
zaterdag rond 6 graden
uitkomen. Ook de nachten
worden frisser met minima
rond 2 graden en land
inwaarts een toenemende
kans op een graadje vorst aan
de grond.
